Lögberg - 20.08.1914, Side 2

2
LöGBERG, FIMTUDAGINN
20. ÁGÚST 1914.
Norræni kvennafundur-
inn í Kaupmannahöfn
1.
Hinn 10.—Il^ júní síöastliöinn
var hinn 2. norræni kvenréttinda-
fundur haldinn í Kaupmannahöfn.
Aöalkvenfélag Dana, Dansk
Kvindesamfund, haföi boöaö til
fundarins og stóö straum af hon-
um aö öllu leyti. Var kvenfélög-
um um öll Noröurlönd boöiö atS
senda fulltrúa á fundinn, og höfðu
öll þau félög, er boöiö var, þegiö
boöiö.
Fundurinn var haldinn í Söng-
höllinni miklu í Breiögötu (Kon-
certpalæet), og var salurinn troö-
fullur af fólki kl. 9 árdegis, þegar
fundurinn var settur. Salurinn
var skreyttur fánum allra þeirra
landa, er þátt tóku í fundinum.
og var hinn mesti hátíðablær á
öllu. Fyrst var sunginn Kantate.
er skáldkonan Gyrithe Lemcke
haföi ritaö, og tónskáldiö Tekla
vjriebe;- VVandal samið lög viö, og
fór þaö hið bezta fram. Þá sté
formaður Hins danska kvenfélags.
Islandsvinurinn frú Astriöur
Stampe-Feddersen i stólinn og
bauð gestina velkomna og setti
fundinn meö ræðu þeirri, er hér
fer á eítir.
Aöaltilgangur fundarins var aö
ræöa um hjónabandslöggjöf og
barnalöggjöf, enda eru þau sviö
svo nátengd hvort öðru, aö erfitt
er að aðgreina þau. Eins og les-
endum blaösins mun kunnugt, hafa
Danir, Svíar og Norðmenn þegar
hafið samvinnu, er miðar aö því.
aö koma löggjöf þessara landa í
Var þar skýh: frá, hve langt væri
komið aö ná jafnréttistakmarkinu
í hverju landi fyrir sig. Iíöföu
danskar konur vonast eftir að
veröa þann dag nýbúnar aö öðlast
pólitískt jafnrétti viö karla — eh
landsþingið geröi, sem kunnugt er.
— verkfall, og uröu hin nýju
grundvallarlög því eigi samþykt á
þessu þingi. Klukkan tíu um
kveldiö hafði borgarstjómin boö-
ið fundarkonum til veizlu í ráð-
húsinu. Voru þar fluttar kveöjur
frá hverju landi, og síðln þyrpt-
ust allir að borðum, er voru hlaðin
ýmsu góögæti; eftir á var kaffi
drukkið og dans stiginn til kl. 12)4.
Daginn eftir var tekiö til óspiltra
málanna kl. 9y2 árdegis. Var þá
barnalöggjöfin tekin til meðferð-
ar,einkum var rætt um það, hvern-
ig kjör óskilgetinna bama væru.
og hvaða rétt mæður þeirra hefðu
gagnvart barnsfeðrunum. Kjör
þessara ógiftu mæðra og barna
þeirra eru víðast hvar alt annað en
glæsileg, hefir verið reynt að gera
ýmislegt til að bæta úr bágindum
þeirra, en flest mætt afarmikilli
mótspymu hjá löggjafarvaldinu.
En það er enginn vafi á því, að
þetta mikilvæga framtíðarmál
verður efst á dagskrá hjá öllum
hugsandi konum á Norðurlöndum.
þangað til það er komið í það
horf, er bezt má verða. Öllum kom
saman um það á fundinum, að ó-
skilgetin börn ættu heimting á
því, að faðirinn gæfi þeim nafn
sitt og rækti skyldur sínar við þau.
engu síður en móðirin. Danmörk
og Noregur ganga á undan í þessu
efni, hvað löggjöf viðvíkur, en
það leiðir af staðháttum vomm.
Islendinga, að ástandið að öllu
samanlögðu mun vera bezt hjá
okkur. Svíþjóð er langt á eftir í
samræmi á ýmsum sviðum, að svo
miklu leyti sem venjur ,og stað-1 þessu efni — og Finnland, veslings
hættir leyfa. Meðal annars hefir | Finnland! þar liggur öll löggjöf
nefnd manna af öllum þessum niðri sem stendur, — og þeir eiga
þjóðum síðustu árin starfað að
hjónabandslöggjöfinni, og er nú
þegar búið að prenta fyrsta kafl-
ann af hinni endurskoðuðu hjóna-
bandslöggjöf — eins og nefndin
hefir orðið ásátt um hann — “Om
/Egtesikabs Indgaaelse og Oplös-
ning”. Og nú ætlar nefndin að
byrja að fjalla um þá tvo kaflana.
sem eftir eru, kaflann um fjármál
hjóna og kaflann um foreldra og
böm.
I nefnd þessa hefir af Dana
hálfu verið skipaður Benzon pró-
fessor, kennari í lögum við há-
skólann. Hann var boðinn á fund-
inn og var hinn fyrsti málshefj-
andi. Skýrði hann allitarlega frá
störfum nefndarinnar, og gerði
glögga grein fyrir því, að nefnd
við hina mestu kúgun að búa.
Seinna um daginn var rætt um
sérbann gegn ýmsri vinnu fyrir
konur og bann gegn næturvinnu
kvenna, og var fundurinn mót-
mæltur hvorutveggja.
Þá var störfum fundarins lokið
og kl. 5 lögðu fundarkonur af
stað til Skodsborgar ásamt fjölda
manns, er fundinn hafði sótt. Þar
átti að borða miðdag að skilnaði
kl. 6. I þessum miðdegisverði
tóku yfir 1000 manns þátt. Var
mikið um söng og ræðuhöld og
skemtu menn sér hið bezta. Hafði
fundurinn að öllu leyti farið sem
ákjósanlegast fram.
Daginn eftir, hinn 12. júní, var
öllum fulltrúunum boðið í morg-
unverð á Marienlyst í Helsingör.
inni væri einkar ant um að láta ()kum við þangað í 10 bifreiðum
hina endurskoðuðu hjónabandslög- skreyttum smáflöggum, og héldum
gjöf verða í sem fylstu samræmi! stað frá Höfn kl. 9 árdegis.
við réttlætiskröfur vorra tíma, og Varð flestum starsýnt á vagnalest-
að nefndinni væri full-ljóst, að j «na, er hún ók gegnum borgina.
þetta gæti að eins orðið með því og sömuleiðis er hún fór um smá-
eina móti, að konan fengi að öl!u! Þ»rp þau er liggja meðfram leið-
leyti fullkomið lagalegt jafnrétti inn'- Ferðin tók hátt á þriðja kl,-
við manninn í hjónabandinu. “En,
sagði hann, “okkur vantar þvi mið-
tíma og var hin
Veðrið var hlýtt
skemtilegasta.
og lygnt og
ur konur í nefndina; því sá veit SlaSa sólskin. Á vinstri hönd voru
bezt hvar skórinn kreppir, sem ber i«grænir skógar og stundum akrar
hann á fætinum.” En úr þessum húsaþyrpingar, en á hægri
vandkvæðum hefir nefndin reynt hönd spegilslétt sundið, og handan
að bæta á þann hátt, að bera vafa- við Það blasti sænska ströndin.
spursmál undir helztu kvenfélög.; hjúpuð bláleitri morgunmóðu.
hver í sínu landi. Hafa þau svo; As Mknum morgunverði var
aftur kosið nefnd kvenna, er hefir settur fundur, til að ræða um að
setið á rökstólum samhliða laga- horaa a f°t samvinnu meðal nor-
nefndinni. og gert þær athuganir. rænna kvenna á þeim sviðum, er
er þeim hefir þurfa þótt. Og sérstaklega snerta kvenréttindi og
Jæssu fyrirkomulagi mun að lík- j barnalöggjöf. \ ar einróma álit.
indum haldið framvegis. \ að slilc samvinna væri einkar æski- j
. , leg og mundi geta borið góðan
Þá er Benzon protessor hafði , s s f s . „. . 5 .
.... v. . . „ ,1 „ arangur, ef hennt yrði haganlega!
ok.6 ræSu Mnm, er aS ma eg-,, komi6 Var ikve6ie s
eiknm var fagnaS meS d,n,aní, kvenféK ^ „ ,aka vild„ þátt
o aktóppi. hoíua. umræsurnar um , sLvi„n„, skyldll kjósa1
iijonabandsloggjofina ÞaS er „ „„dirbyggju málií og
un. , blaSagrem aS skyra ím 0 I- ^ svo ^
„m þeim afhugunum og ollum (i] s a# s ,tar|
þeim tdlogum, er þar komu ímmJ ski la kri f ir I
En óánægian með htð nuverandi, v J .. ,\
7 . , SJ „ .. , Að endingu var tekin mynd af
fyrirkomulag var*miktl og almenn. .... y
8 u * K ollum þeim fulltruum, er mætt
Alhr voru samdoma um það, a«lhöffiu á fundi þessum. Q ag
felagsbuið með einræði fra manns- ^ ^ hver he-m ta fn
ms halfu væri miður heppilegt •—
og komu fram mýmörg dæmi til j
sönnunar því, hve mjög þetta fyr- j
irkomulag væri misbrúkað af j
manninum í öllum nágrannalönd-1
um vorum. En allir voru og á einu
máli um það, að eigi væri auð-
hlaupið að því, að finna fyrir-
komulag á fjármálum hjóna, er
eigi mætti misbrúka. En brýn
nauðsyn ber til að breyta frá því| laufmikið lim og margkvíslaðar j
><tm nú er — eins og elzta og rætur. Þjóðir þær, sem teljast til
fjörugasta konan, sem á fundinum þessa norræna kynflokks, byggja
var, frú Jutta Boysen Möller"
komst að orði, er hún sagði: “Við
B. Blöndal.
II.
KVEÐJA
til hins norræna kvenrétfinda-
fundar í Kaupmannahöfn
io.—ii. júní 1914.
Hinum norræna þjóðarbálki er
líkt varið og háu og miklu tré, með
verðum að búa svo um hnútana.
að ungu stúlkurnar geti óhræddar
gifst, þó þær séu steinblindar á
báðum augum af ást — og setji
mannsefninu engin skilyrði. —
Og við verðum að sjá fyrir því.
að það geti aldrei komið fyrir að
þær vakni á siðan við vondan
draum — bundnar á höndum og
fótum, af því lögin gefa þeim ekki
ráð yfir eyrisvirði — og hvað
meira er, ekki yfir sínum eigin
bömum. — En svona er ástandið
nú, eftir lögunum.”
Kl. 7 síðdegis var pólitískur
fundur — kosningaréttarfundur.
1 landið milli ísafjarðar qg Helsing-
fors, milli Nordkap og Flensborg-
arfjarðar, og eru það Svíar, Norð-
menn, Danir, Islendingar, Færey-
ingar o£ sænskir Finnar. Og all-
ar tala þessar þjóðir — með meiri
eða minni afbrigðum — hið sama
tungumál. — Mál, sem á rætur sín-
ar að rekja til norrænu. Þessar
norrænu þjóðir hafa, er tímar liðu
sundrast í ýms meir eða minna
sjálfstæð ríki, en málin hafa þó
eigi breizt meira en svo, að flestir
skiljum vér hver annan, án mikilla
erfíðismuna. Og þau af málunum.
sem vér allir eigi auðveldlega
skiljum, eru einmitt þau, er minst
hafa breizt frá hinu upprunalega
móðurmáli vor allra — norrænm
tungu.
Hinar norrænu þjóðir hafa, því
miður, fjarlægst hver aðra mjög
á umliðnum öldum. Og ófriður
og blóðugir bardagar, er ríkin til
skiftis áttu upptök að, fæddu af
sér öfund og óvild í hugum þjóð-
anna sín á milli. — Þetta voru
bemskuár norrænu þjóðanna. —
Hver þjóðin fyrir sig þurfti að
fá svigrúm til að þroska séreðli
sitt, og þær neyddust til að grípa
til vopna, til þess að öðlast þetta
svigrúm, stundum. Allar mæður.
sem eiga mörg böm, þekkja þetta
í smáum stíl úr heimilislífinu.
Börnin eru hvert öðru ólík, og til
þess að fá svigrúm fyrir séreðli
sitt, verða börnin oft að fara í
handalögmál. — En börnin eldas't
og vitkast, og þá lærist þeim að
leggja taumhald á sjálf sig, svo að
aðrir geti þróast og dafnað sam-
kvæmt eðli sínu jafnhliða þeim.
Og þegar bömin eru komin út í
buskann, þá eru það endurminn-
ingarnar um æskuárin, sem þeim
em kærastar, — og þá einkum
endurminningarnar um það, að
hafa unnið bug á framhleypni og
hugsunarleysi bernskuáranna.
Og á sama hátt fer þjóðunum.
Allar höfum vér norrænu þjóð-
imar, — hver einstök grein á
hinum sameinaða stofni — orðið
að heyja baráttu til þess að öðlast
það svigrúm, er oss var nauðsyn-
legt til þess óhindrað að geta
þroskað séreðli vort sem þjóð. En
bak við þessa baráttu fyrir fullu
sjálfstæði liggur hin innilegasta og
göfugasta tilfinning vor — hin
skýra meðvitund vor um það, að
vér allar saman erum frændþjóSir.
Nú á timum gengur öflug frið-
arhreyfing um allan heiminn. Að
vísu lítur út fyrir, þegar litið er til
atburða síðustu áranna, að hreyf-
ing þessi muni eiga örðugt upp-
dráttar — en að lokum hlýtur hún
að sigra. Hún á nefnilega rætur
sínar að rekja til hins bezta og
göfugasta í mannseðlinu; tilfinn-
ingarinnar um það, að vér allir
erum meðbræður. — En að eins
með einu móti getur friðarhreyf-
ingin nokkru sinni átt sigri að
hrósa — með því móti að rita
sjálfkvæðisrétt hverrar þjóðar á
fájia s,inn. 'Það kemur að litlu
haldi, að manneskjurnar séu eins
og systkini og gefa hver annari
svigrúm til að þrosícast samkvæmt
eðli hvers eins, ef þjóðirnar ekki
gera hið sama innbyrðis. Þjóðar-
eðlið þarf svigrúm til þess að þró-
ast og dafna, eigi síður en manns-
eðlið.
Það er stórt spor í áttina til al-
heimsfriðar, þegar , þjóðir þær.
sem skyldar eru, ganga í fóst-
bræðralag, gefa hver annari nægi-
legt svigrúm fyrir séreðli sitt, og
vinna að því að þroska hina þjóð-
legu samúðartilfinningu. Hin
sænska, norska, danska og íslenzka
staðbundna föðurlandstilfinning
má ekki sljófgast. En föðurlands-
tilfinningar allra þessara þjóða
verða að geta sameinast v víðtæk-
ari heildartilfinning — hinni nor-
rænu föðurlandstilfinning, sem
setur sér það markmið, að gera
öll Norðurlönd að einni þjóðar-
heild.
Hafa þá norrænu þjóðirnar
nokkra sérstaka köllun í heimin-
um?
Já, á því er enginn vafi.
— Því hér á Norðurlöndum
hefir staða og kjör kvenna verið
önnur og betri en með öðrum þjóð-
um.
Vagga heimsmenningarinnar stóð
í Asíu, og Grikkir og Rómverjar
fluttu Norðurevrópuþjóðunum
menninguna. En hin foma menn-
ing Grikkja og Rómverja, — sem
listir þeirra, skrautbyggingar o. fl.
bera svo fagran vott um — þessi
menning bar fræið til sinnar eigin
eyðileggingar í sér þegar frá upp-
hafi: þar var ein stétt þjóðfélags-
ins herra—ötinur Jiræll. En þá kom
kristna trúin og flutti mannkyn-
inu eitthvert hið mikilvægasta
boðorð, — flutti það þannig, að
það hlaut a« óma til endimarka
jarðarinnar. Og boðorðið var
þannig: “Það, sem þér viljið að
aðrir geri yður, það eigið þér og
J>eim að gera.”
Ef þessi orð einhverntíma næðu
að festa rætur í hjörtum manna.
þá yrði kúgun einstakra stétta og
kúgun annars kynsins með öllu ó-
hugsanleg.
Hér á norðurhveli heims hafa
þessi orð Krists fundið betri jarð-
veg til þess að þroskast og dafna
í, en víðast hvar annarstaðar.
Þrátt fyrir varmensku, eigingirni
og rangsleitni manna, hafa þessi
orð — þó lítið hafa áborið —• þó
borið ávöxt, bæði hjá þeim, er
Kristna trú játa, og osjálfrátt Iika
hjá þeim, sem ekki eru kristnir.
Og nú roðar fyrir einkennilega
fögrum tímamótum, — nú Iítur út
fyrir, að þeir sem áður dvöldu í
myrkri muni öðlast hluttöku í sól-
arljósinu — bæði þær stéttimar og
það kynið, er sett hefir verið hja.
til þessa.
Og það er köllun norrænu þjóð-
anna í heiminum, að ganga í broddi
fylkingar i þvi að veita konum
frelsi og full réttindi, og þess-
vegna eigum við að starfa i sam-
einingu að þessari mikilvægu köll-
tin vorri.
Hið danska kvenfélag hefir boð-
að konur frá öllum hinum nor-
rænu þjóðum á fund Jænna, í
þeim tilgangi, að koma á fót sam-
vinnu um þetta mikilvæga málefni
vort.
Á ótal sviðum er þegar tími til
kominn, að vér norrænar konur
byrjum samvinnu á þeim sviðum,
er að kvenréttindum lúta. til þess
fyrst og fremst að öðlast full
borgaraleg réttindi.
Vér erum hinum norrænu lög-
gjöfum þakklátar fyrir það, að
þeir hafa tekið tillit til þeirra ráða.
er vér höfum á lagt viðvíkjandi
ýmsum atriðum í Iöggjöf vorri.
En einkum og sér í .lagi erum vér
þakklátar fyrir það, að löggjafam-
ir líta nú svo á, að vér konur þurf-
um nú ekki lengur að koma auð-
rnjúkar og biðjandi til ríkisþings-
ins með óskir vorar um hvað og
eitt, en að vér eigum rétt á því, að
hafa hönd í bagga um lög þau, er
vér eigum að hlíta, engu síður en
sjálfir þeir, og eiga að vernda
böm vor frá öllum hættum.
Hinu danska kvenfélagi er hin
mesta ánægja að því, að sjá svo
margar af hinum ágætustu konum
Norðurlanda hér sem gesti sína,
°g eg vil bera hér fram þá ósk fé-
lagsins, að oss megi auðnast á
Jiessum fundi að leggja grundvöll-
inn að samvinnu, er megi verða til
gagns fyrir konur á öllum Norður-
Iöndum, avo að vér finnum til
Jæss, að vér megnum meira, ef vér
hjálpumst að en ella. Og að end-
ingu vil eg sem formaður hins
danska kvenfélags biðja konumar
frá öllum hinum norrænu Iöndum
að vera hjartanlega velkomnar og
leyfa mér að lýsa yfir því, að hinn
! 2. norræni kvennafundur í Kaup-
mannahöfn er settur.
Astr. Stampe-Féddersen.
—Lögrétta.
Hegning — hefnd
Þegar sú nýung vildi til seint á
^ öldinni sem leið, að dauöadómur
! var kveðinn upp hér á landi, þá
var eg að vona, að það yrði í síð-
asta sinn. Nú hefir annar dunið
yfir á þessu ári. Hvenær legst sá
ójöfnuður niður, að þjóðfélagið
þykist hafa rétt til að hefna sín
svo greypilega á mannaumingjum?
Sumir segja, að ekki saki þótt
til líflást sé dæmt, því að konung-
urinn “náði”. En sé það óhæfa
að fullnægja líflátsdómi, þá ætti
líka að vera óleyfilegt að kveða
hann upp. Það hefir, að minu
áliti ill áhrif á almenning að vita
menn dæmda til dauða, þó að
dómnum sé aldrei fullnægt. Sum-
um verður það til Jæss að halda
lífi í gömlu hugmyndinni, að rétt
sé að gjalda líku líkt — “líf fyrir
líf, auga fyrir auga og tönn fyrir
tönn”. Sumum vekur það eintóma
andstygð á landslögunum. Eg er
sannfærður um, að ef dauðadómi
væri fullnægt hér, þá mundi marg-
ur hafa meiri samúð við glæpa-
manninn, heldur en við löghelgaða
morðið og þann sem pað fremdi.
En er það holt að eiga slíkt ákvæði
í landslögunum, sem mannúð og
réttlætistilfinning risi upp á móti.
ef til framkvæmda kæmi? Er
ekki kominn timi til að nema
dauðarefsing úr lögum?
En hvað sem því líður, er þó
ekki a. m. k. kominn tími til að
gera einhverjar umbætur á hegn-
ingarhúsinu og aðbúð fanganna
þar, svo að fangelsisvistin verði
ekki enn ómannúðlegri en líflát?
Eg veit ekki hvort til þcss þyrfti
neina lagabreytingu. Lögin tala
um betrunar-hixs, og er þá svo að
sjá sem þau ætlist til að eitthvað
sé stuðlað að betrun fanganna. En
hver sem sér betrunarhúsið innan
veggja, klefana sem föngunum
eru ætlaðir, mun eiga bágt með að
skilja, að einvera í slikum skúma-
skotum sé vel löguð til þess að
hafa góð áhrif á nokkurn mann.
Alt er þar kuldalegt og harðneskju-
elgt, skuggalegt og fúlt, og mér
bggt'r við að segja mannvonsku-
legt — líkast og ætlað væri óarga-
dýrum; bezt lagað til þess að gera
hvem mann að dýri, sem þar á að
hafast við langvistum. Og eins er
garðurinn, sem fangarnir fá að
koma út í litla stund á hverjum
degi þröngur og ógeðslegur. Alt
sýnist bera vott um hefndarhug
mannfélagsins til ólánsmannanna.
sem J>arna hafa húsnæði.
Eg veit ekki hvernig vist þeir
eiga að öðm leyti, hvort umsjón-
armaðurinn má gera nokkuð fyrir
þá annað en að halda þeim til
hlýðni og láta þá fá mat sinn —
eftir einhverri reglugerð. — Nokk-
uð er það, að þeim eru bannaðar
samræður og öll glaðværð; hvorki
mega þeir syngja né kveða —
ekkert, sem venjulega mýkir skap-
ið og léttir.
Vera má, að þeir hafi gott af
ströngum aga, og einhverskonar
harðbýli. En þeir mega til að
finna einhvern hlýleika, og verða
þess varir, að manntélagið hugsar
til þeirra öðruvísi en með hefndar-
hug eða fyrirlitningu. Að öðrum
kosti eru miklu meiri likur til að
þeir verði verri menn, heldur en
þeir betrist.
Og þetta væri útlátalítið. Klef-
ana Joeirra mætti gera vistlegri og
líkari mannabýlum en þeir eru.
Garðinn mætti stækka og prýða, á
einhvern hátt. Og ætli það væri
frágangssök að lengja ofurlítið
útiveruna þeirra í garðinum og
lofa þeim að gera þar eitthvert
handverk í stað innivinnunnar, t.
d. við garðyrkju á sumrum, stein-
högg á vetrum?
Ef enginn vegur er ui að gera
neitt í J>essa átt, af því að enginn
eyrir fáist til þess af almannafé.
þá trúi eg varla, að ekki fengjust
einhverjir einstakir mehn, og fé-
lög til þess að útvega það sem
þyrfti til að gera ofurlitla byrjun-
artilraun. Þó ekki væri annað en
það að laga til í garðinum áður
en fangamir koma út og láta þá
sjá, að einhverjar hlýjar hendur
hefðu um hann farið í því skyni að
gleðja J>á. Eg Jiekki þá illa sumar
konur í Reykjavík, ef þær teldu
það eftir sér, eða væru í vandræð-
um með að finna upp á einhverju
til að gleðja þá, sem. aðrir hafa
útskúfað. — Eða mundi ekki fást
svo mikið sem leyfi yfirvaldanna
til J>ess? Verða reglugerðimar
frá 22. jan. 1874 aS standa óhagg-
aðar um aldur og æfi — Eg er
svo ólögfróður; veit ekki hver er
meginhugsun hegningarlaganna
okkar. En ef hún skyldi vera sú.
að betra skuli sakamenn með því
að kvelja þá, þá væri áreiðanlega
kominn timi til að endurskoða þau
lög.
Kjartan Helgason.
—Nýtt Kirkjublað.
Utanförin.
Sigurður Eggcrz kemur til konungs
Kl. rúmlega 10 í gærkveldi kom
Sigurður Eggerz með eimlest frá
Hamborg til Kaupmannahafnar.
Hann var þreyttur og slæptur eft-
ir ferðina, en lét það ekki á sig
bíta og hélt rakleiðis til konungs-
hallar.
Konungur var háttaður og hirð-
in öll, er Sigurð bar að garði. Sá
hann þá ekki annað vænna en að
vekja upp, þótt leitt væri.
Höllin er portbygð og há mjög,
sefur konungur í áfþiljuðu her-
bergi fram af baðstofu uppi yfir
stofunni. Sigurður er hár maður
og mikill vexti, en svo er hátt til
gluggans, að ekki treystist hann að
ná þangað af jafnsléttu. Sá hann
þá beykibút mikinn í hliðinú skamt
frá dyrum. Tók hann kubbinn og
bar að stofuþili, — var það erfiði
ekki alllitið, en Sigurður er ramur
að afli og fylginn sér. Sté hann
nú upp á kubbinn, seildist til
gluggans, drap hendi á rúðuna og
hrópaði hátt:
“Hér sé guð! — Gott kveld.”
Kóngur var í þann veginn að
blunda, — hafði hann áður lesið
bæniraar sínar að vanda, — hrökk
hann upp, seildist úr sænginni til
gluggans, opnaði hann, rak út
höfuðið og mælti:
“Gott kveld! Hver er úti?”
“Það er eg, Yðar Hátign!”
svaraði Sigurður.
“Hver er maðurinn?” mælti
kóngur.
“Sigurður Eggerz heiti eg, —
frá íslandi!”
“Nú! — það eruð þér! Gerið
þér svo vel að hinkra við; eg skal
undfr eins opna bæfnn!”
Kóngur hnipti fyrst í drotning-
una og mælti:
“Heyrðu góða mín! Hann Sig-
urður Eggerz er kominn. Þú
verður líklegast að fara á fætur og
ná í einhverja hressingu handa
honum. Flann er langt að kominn.
sjálfsagt svangur og þyrstur.”
Drotning neri stýmmar úr aug-
unum. “Já, góði, — eg skal koma.
— rúmið handa honum hefir verið
uppbúið í noröurstofunni í marga
daga. Er ekki bezt að flóa handa
honum mjólk?”
“Jú. það er líklega! Við skul-
um nu sjá til! sagði kóngur og
fór fram úr. Hann fór í brækur
°g sokka, brá yfir sig “slobrokkn-
um , fór í flókaskó, gekk til dyra
og skaut lokum frá.
Sigurður beið við dyrnar.
“Komið þér sælir, Yðar Há-
tign!” sagði Sigurður.
“Komið þér nú sælir, Sigurður
minn, og verið þér velkominn!”
sagði kóngur. “Gerið þér svo vel
að ganga í bæinn. Þér verðið
héma hjá okkur í nótt!”
“Þakka yður fyrir, Yðar Há-
tign!” sagði Sigurður.
Þeir gengu inn í göngin og
kóngur lokaði hænum.
“Varið þér yður, — það er
skuggsýnt héma í göngunum hjá
mér!” sagði kóngur. “Svo er rík-
isfjárhirzlan þarna rétt hjá gang-
veginum, — það er slæmt að reka
sig á hana.”
“Uss, blessaðir veri þér. Eg er
alvanur þessu, — ekki em göngin
betri í Skaftafellssýslu sumstað-
ar!” sagði Sigurður.
“Og þvi trúi eg nú!” sagði
konungur.
Dimt var í stofunni — næturn-
ar í Danmörku eru ólikar því sem
er á íslandi —. Konungur kveikti
á kertisstúf, benti Sigurði á silfur-
stól með silkiflosi og mælti:
'‘Gerið svo vel og tylla yður á
stólinn þama! Þér eruð víst eftir
yður eftir ferðina. Hvað má
bjóða yður? Eitt vínglas?”
“Nei, þakka yður fyrir! Eg hef
aldrei bragðað vín á æfi minni og
er bindindismaður!”
“So-o-o?” sagði konungur. “En
kaffisopa — eða flóaða mjólk?”
“Þakka yður fyrir, — kannske
eg þiggi mjólkurbolla!” sagði Sig-
urður.
Konungur brá sér fram, kom
aftur að vörmu spori og tók Sig-
urð tali.
“Hvernig gekk yður nú ferðin,
Sigurður minn?”
“O-jæja, — svona slysalítið. Eg
var 5 sólarhringa frá Rieykjavík
til Lifrarpúls með brezkum dalli.”
“Urðuð þér ekki sjóveikur?”
“Ónei, ekki get eg talið það,
ósköp lítið fyrsta daginn, en svo
dreypti eg í Kínalífselixír og var
góður úr því.”
“Já það er fyrirtask “metall”,
mælti kóngur. ::En hvemig kom-
ust þér svo hingað?”
“Ja, það er nú saga að segja frá
því! Þeir voru alveg ærðir þama
í Lifrarpúli, engan vagngarm hægt
upp að drífa, allir vitlausir í önn-
um, — það dugðu hvorki góð orð
né “betalingur”, en loksins gat eg
samt drifið upp einhverja bikkju,
— þeir þorðu ekki annað en ljá
mér hana þegar þeir vissu hver eg
var og hvem eg ættaði að finna.
Eg fékk strák til að fylgja mér til
Haravíkur. Þar náði eg í eimbát
og hélt til Hekk. Fékk eg áföll
stór og yarð að standa í austri,
bullóð í fæturna, en hef ekki gefið
mér tíma til að hafa sokkaskifti
síðan, svo mér er svona hálf hroll-
kalt.” >
“Hvaða ósköp eru að heyra
þetta!” hrópaði konungur. “Þ!ér
verðið að fara úr votu.” Stóð
konungur upp og kallaði fram í
eldhúsið: “Heyrðu góöa mín
Hefurðu ekki þurra sokka af mér
til Jæss að ljá honum Siguröi.
Hann stendur í votu og þarf að
hafa strax sokkaskifti.”
Drotning rak inn nofuðið.
“Mér meir en datt þaö í hug,
að maðurinn væri votur, svo eg
tók hérna ofan með mér rauðu
silkisokkana þína, — þú átt ekki
aðra þurra sem stendur!”
Sigurður Eggerz stóð upp og
heilsaði drotningu hæversklega.
Hún tók kveðju hans vel ög leizt
auðsjáanlega vel á manninn, sem
ekki er furða, því Sigurður er
hverjum manni fríðari og prúð-
ari í framgöngu allri. Hafði nú
Sigurður sokkaskifti, en drotning
tók í hann. Hélt hann áfram á
meðan ferðasögunni.
“í Hekk keypti eg mér kaffi og
með því, hélt svo tafarlaust til
Hamborgar og dvaldist þar nokk-
uð. ÆtlaSi eg aldrei að geta náö
þar í eimlest hingað, allir voru þar
við minningarguðsþjónustu, um
erkihertogann austurríska og eng-
inn heima nema tómail gamlar
manneskjur, svo eg varð að bíða
þangað til fólkið kom úr kirkj-
unni.”
Eitthvað hafa þeir nú getað
gert yður gott?” spurði drotning.
“Ó-já, — eg borðaði svið og
blóðmör hjá borgarstjóranum og
skyrhræring á eftir.”
"Það var nú fyrirtak, — eg
verð fegin því, því eg á svo bágt
með að ná í mat í kveld,” mælti
drotning.
Sótti hún nú mjólkina og setti
stóreflis rauðrenda “spilkomu”
hvíta fyrir Sigurð með sjóðheitri
mjólk. Tók drotning sjálf börk-
inn ofan af, en Sigurður sagði:
guðlaun! og smakkaði á mjólk-
inni. Var hún heit og taldi kóng-
ur bezt að láta hana rjúka ofur-
Iítið.
“Er nokkuð að frétta hérna í
Höfn?” mælti Sigurður.
“Ó-nei,” sagöi kóngur. “Ekki
sem heitir, ja, það er þetta þref
milli okkar Zahle um þá konung-
kjömu, en eg hafði nú mitt fram;
þeir sitja kyrrir, að hverju gagni
sem það verður. En er nokkuö
nýtt í fréttum hjá ykkur þarna
norður frá?”
“O — ekki það eg man! Ja.
það hefir verið versta ár til sveita.
horfellir sumstaðar — reyndar
ekki í minni sýslu, en það kvað
vera slæmt í Borgarfirðinum sum-
staðar, eftir því sem hann Jóhann
segir.”
“Já, eg trúi það!” svaraði kon-
ungur.
Drotning bauð nú Sigurði góða
nótt og urðu þeir kóngur nú tveir
eftir.
“Þér gerðuö mér orö að finna
yður!” sagði Sigurður og saup
vænan sopa úr spilkomunni.
“Ó, já! Mér þótti vissara aö
tala við yður svona um hitt og
Jætta áður en þér takið við.”
Já, eg skil það, en bagalegt er
það nú, ef þingið hjá okkur tefst
mikið við það svona um hábjarg-
ræðistímann. — Æ,, það er satt:
eg átti að bera yður kveðja frá
honum Hannesi og eg held þeim
öllum, — eg var rétt þúinn aö
gleyma því!”
“Gerir ekkert til, — þakka yður
fyrir, — guð blessi þá! En viö
förum nú ekki neitt út í okkar
sakir í kveld, — J>ér þurfiö aö
hvíla yður, — hérna er herbergiö
yðar innar af og þér þurfið ekki
annað en berja í loftið ef þér þurf-
ið einhvers með. Þér borðiö svo
morgunverð með okkur hjónunum
og honum Zahle á morgun, svona
eftir yðar hentugleikum og svo
skreppum við út í ríkisráð. Ann-
ars var Hafstein vanur að taka hjá
mér morgunbitter þegar hann var
hér á ferðinni, en það þýðir ekki
að bjóða yður hann þegar þér er-
uð bindindismaður.”
“Nei, þakka yður fyrir!” sagöi
Sigurður.
“Jæ ja, góða nótt, Siguröur
minn!” sagði konungur og stóö
upp. “Látið þér alveg eins og þér
séuð heima hjá yður.”
“Góða nótt, Yðar Hátign!”
sagði Sigurður og hneigði sig.
Max Mystifax.
—Vísir.
Manstu?
Manstu enn, við áttum saman
einu sinni barna gull?
manstu. J>egar sátum saman
sungum, kváðum, táðum ull?
manstu—Jjað var gaman, gaman
—gamla snældan orðin full?
Manstu, þegar litlu lömbin
léku sér um stekkjar tún?
manstu, hvernig litlu lömbin
læddust, stukku heim í tún,
—þá var nótt—og litlu lömbin
löbbuðu seinast upp á brún.
Einhver—held jeg—átti’ að vaka
yfir túnum þá af stað,
—það var sárt, ó, J>essi vaka
þarna úti, — og bera tað,
—aðrir sváfu,— og eiga að vaka
allar nætur;— manstu það?
Manstu fyrsta morgunroðann ?
mikið—skelfing fór ’ann hægt;
Urðum líka oft að skoða ’ann,
annað varla sýndist hægt,
svona fagran frelsis-boðann;
—fundum túnið bráðum slægt.
Manstu ? út um alla móa
eftir berjum varð að gá,
elta lóu, og hann spóa,
eggin þeirra vildum sjá;
en hvað blessuð Iitla lóan
lék á okkur stundum þá.
\
Manstu ! Manstu ! sáum svani
synda þar með börnunum;
það var alténd þeirra vani
þreyta söng á tjörnunum.
Ó, þú manst þá söngva-svani;
eg sé þá enn á tjörnunum.
Og við skruppum upp í heiði
eftir fjallagrösunum;
mörgum þótti mest í veiði
mega skríða á nösunum;
þegar sáum sól í heiði,
sofnuðum þar á flösunum.
Ó, þú manst það, og eg man það,
alt er geymt í kistunni;
sumt er kannske beygt og bramlað,
en brotin eru í kistunni.
Æskunni varð ekki hamlað
eignast þau í fyrstunni.
* *> ’
• T . «_ _ . __
P.S.—Þetta og því um líkt hefir
nú verið sagt svo sem þúsund sinnum
áður, og samt er það nýtt, ef það væri
vel sagt.
En hvað eru þessi svo kölluðu
frumlegu kvæði? Eru þau nokkuö
annað en það er á liðnum tíma hefir
týnst úr lestinni, var ekki nógu þjóö-
legt til að geta haldist við meö
nokkru lífi; SUmt gott að hefir fund-
ist aftur, en sumt, ja, betur ófundið.
En svo er annað, sem aldrei týnist,
það er lífið sjálft. Þess vegna
verður manni ljúft að minnast þess;
°g svo auðvitað syngur hver með
sínu nefi—lagi eða lagleysu, og sjálf-
sagt verð eg og er i laglausa flokkn-
um; kann ekki málið—lærði aldrei
annað en sveita og sjómannamálið,
og það er nú farið að ryðga í 40 ára
útlegð,— er því að sjálfsögðu hjá-
róma við heiminn og hefi víst einlægt
verið það að mörgu leyti.
S. J. Björnsson■
Allir vélarstjórar á járnbrautar-
lestum sem til Chicago koma,
'hafðu ákveðið ;að g-eraj Yerkfall
1. ágúst. Reynt var að miðla mál-
um. Vélastjórarnir töldu sig fúsa
til þess að leggja málið í gerö, en
félögin neituðu því, og horfði þá
til vandræða. Wilson forseti
skarst þá sjálfur i leikinn per-
sónulega og ávann það að félögin
gæifu eftir og samþ(yktu gerðar-
dóm. Málum varð því miölað.
Kveðið eftir að lesa greinina “Að
veita Ijósi yfir landið.”s
Þessi mjög er greinin góð,
gull í eðli sinu;
eins og fögur Ijúflingsljóð
lætur í eyra mínu.
S. Símanarson