Lögberg - 20.08.1914, Qupperneq 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 20. ÁGÚST 1914.
LÖGBERG
Geflö út hvern fimtudag af
The Coluinbia Preas, Ltd.
Cor. WilUam Ave &
Sherbrooke Street.
Winnipeg. - - Manitoba.
SIG. JÚL. JÓHANNKSSON
Kditor
J. J. VOPNI.
Business Manager
Utanftstorift til blaðsins:
The COLCMBIA PRKSS, Ltd.
P.O. Box 3172 Winnipeg, Man.
Utanáskrift ritstjórans:
KDITOR LÖGBKRG,
P.O. Box 3172, Winnipeg,
Manitoba.
TALSIMI: GARRY 2156
Verð blaðsins : 92.00 um árið
Simskeytið til ráðherr-
ans.
Eins og getið var um í næst-
síðasta blaði bafði hinum ný-
kosna ráðherra Islands verið
sent heiilaóskaskeyti frá Vest-
ur-íslendingum og hafði hann
aftur sent Lögbergi þakklætis-
skeyti, sem það var beðið að
færa Ýestur-fslendingum fýrir
heillaóskina. Þetta gerði blað-
ið. En ráðherra íslands hafði
sent Heimskringlu sams'konar
skeyti; og var það af tvennum
ástæðum eðlilegt. 1 fyrsta lagi
var skeytið héðan ekki undir-
ritað af neinum sérstökum
manni, flokki né stofnun, held-
ur að eins undir það skrifað
“ Vestur-fslendingar”. Ráð
herra hefir því ekki vitað,
livert hann ætti að senda svar-
ið, en vitað, að ef það kæmist
til blaðanna, þá kæmist það til
fólksins. f öðru lagi er ekkert
líklegra, en að hann hafi haldið
að blöðin liafi gengist fyrir
kveðjusendingunni eða verið
við hana riðin að minsta kosti,
og því talið sjálfsagt að senda
þeim svarið.
En sökum atliugasemda, sem
Heimskringla gerir 6. þ.m. við-
víkjandi skevtinu, verður Lög-
berg að skýra hvernig það var
til komið.
Þegar áreiðanleg frétt barst
hingað um það, hver ráðherra
væri, voru nokkrir vinir og
skólabræður hans staddir á
skrifstofu Lögbergs. Var þeg-
snarpasta mótstöðu höfðu veitt
honum. Er tæpast hægt að
segja, að í kot sé vísað, þegar
hægt er að taka Bandaríkin
sem dæmi.
Annað mál var það, ef Sig
urður Eggerz hefði hlaupið
upp í valda-stólinn á móti ein-
dregnum vilja mikils meiri-
hluta fólksins og samt haft
með svikum mikinn part þeirra
atkvæða er liann hlaut, eins og
á sér stað með æðstu menn
Manitoba - stjórní>(rinnar. f
þess háttar kringumstæðum
va^ru það landráð og þjóðheilla
svik í insta eðli sínu, að óska
til hamingju. Það væri sama
sem að ganga heim til þjófsins
eða ræningjans og óska honum
til heilla með þýfið eða ránféð.
Á íslandi víkur því öðruvísi
við. Mér er nær að halda, að
Hannes Hafstein hafi sjálfur
tekið í hönd eftirmanns síns og
óskað honum til heilla af heil-
um hug, og samt er ólíklegt að
honum verði borið það á brýn,
að hann með því hafi látið í
ljósi gleði sína yfir óheill og ó-
förum landsins.
Ein skyssan enn.
Ekki ríður hún viS einteyming
óstjórnin í Manitoba. Eins og
allir vita, er f jöldi fólks í fylkinu.
sem enga vinnu hefir og horfir
meö kvíða fram á komandi vetur.
Fátækir heimilisfeöur ganga dag
eftir dag staö úr staö, til þess að
leita sér atvinnu, árangurslaust.
Svo koma stríösfréttirnar ofan á
alt annaö. Þegar eitthvað óvænt
ber aö höndum, sem veldur hug-
raun og skelfingu, þá ríöur á því.
um ^ram alt, aö þeir, sem um
stjórftartaumana halda, hafi vald
Það eru dæmi til þess að stúlk-
ur verða óvinir vegna þess, að
önnur þeirra öfundar hina af
fögrum vexti eða fallegu hári.
Það eru dæmi til þess, að böm
rífast og fljúgast á út úr því,
að annað hafi hlotið lof af vör-
um einhvers, sem á ferð var,
en hitt ekki þolað það. Þess
eru einnig dæmi, að unglingar,
sem alt af voru vinir, hafa orð-
ið hatursmenn sökum þess, að
öðrum hefir gengið betur nám-
ið á skólunum, og hinn ekki
þolað.
Já, svona mætti telja lengi.
Það eru smámunirair og mis
skilningurinn, er veldur mikl-
um hluta þeirrar óvildar og öf-
undar, sem skiftir vegum
manna og stendur sumum
þeirra fyrir þrifum; þar sem
um eitthvert mikilsvert verk
er að ræða; þar sem fram-
kvæmdir eru undir því komn-
ar, að kraftar séu sameinaðir
og höndum tekið saman, er það
lífsnauðsyn, að loka dyrum
huga síns fyrir öllum þeim
draugum, sem slökt geta ljós
hlýrrar og vinsamlegrar sam-
vinnu. Sé Islendingum hér í
álfu virkilega alvara með það
að vilja varðveita sjálfa sig
eða áhrif sín, þá þurfa þeir að
gæta þessa atriðis fremur en
THE DOMINION BANK
Blr UfKVND B. OSI.KR, M. P„ Prea W. D. MATTHEW8 .VW-PrM.
C. A. BOGKRT, General Manager.
BAlKIf) YÐUR KKKI RAUNIR I UTANFðRINNI
me6 því a8 tapa peningum—tapa tlma me8 þvl a8 útvega peninga
—e8a liggja yfir leyndardómum erlendrar peningamyntar. FerSa-
manna “cheques”, útgefnar af þessum banka eru bæ8i vernd,
þægindi og nauBsyn. Ef þær tapast e8a þeim ver8ur stoli8, þá
getur finnandí e8a þjófur ekki fengiS peninga út á þær, og þjer
getiS fengiS þær aftur. pær gilda um vI8a veröld — I bönkum, 1
hðtelum og helztu bú8um. pær segja sjálfar til eiganda og er
svaraS út án affalla. FerSamanna ávisanir vorar auka á ánægju
sem ferðalög veita.
NOTKE DAME BKANCH: C. M, DKNISON, Manntw.
8EI.KJKK BBANCH: J. OBI8DALE,
tt , una og hefir engan að keppa
margs annars. Hvort sem yið? er%kM líkle^r tiI þessP1að
mönnum líkar betur eða ver að
Iievra það sagt, þá er það sann-
leikur, sem tæplega verður á
móti mælt, að stór og svipillur
þrándur í götu vorri hér vestra
er afbrýðissemi á ýmsum svæð-
um.
Ef einhver ætlar að reiðast ö
þessum orðum og.finnast þau
vera sleggjudómur, þá bið eg
hann að leita vel í huga sér —
fara inst inn í sinn eigin barm
á skapsmunum sínum; hugsi gerð- og leita nákvæmlega; finni
ir sínar nákvæmlega, og ráöi fram hann J)ar engan vott afbrýðis
úr óhjákvæmilegum, yfirvofandi
vandræðum, þannig, að af þeim
Leiði Sem hiinátan skaöa. Um
fram alt veröur stjórnin aö hafa
þaö hugfast, að stíga ekki eitt ein-
asta fótmál, sem leitt geti í frek-
ara óefni að óþörfu. Þegar
stríðsfréttimar bámst hingað, var
það skylda stjórnarinnar að leggja
fram alla sína krafta og alt sitt
vit, til þess að halda sem mestu
jafnvægi innan lands meöal fólks-
ins; láta áhrifin verða sem minst
tilfinnanleg; láta alt ganga sinn
vanagang, eftir því sem frekast
var unt.
I stað þess að gera þetta tekur
Manitobastjórnin upp algerlega
gagnstæöa stefnu.
svifta fjölda fólks
semi í neinni mynd, þá getur
hann lesið þessi orð með góðri
samvizku og verið þess full,-
viss, að þau eru ekki skrifuð
tneð tilliti til hans, heldur ein-
hvers annars.
Það sýnist vera mannlegu
eðli saingróið, að vilja drotna
einn, vilja láta ljós sitt skína
helzt þannig, að öðrum ljósum
sé ekki heimilað það sama.
Þegar einhver er orðinn rót-
gróinn og fastur í sessi í ein-
hverri grein að því er almenn-
ings álit snertir, þá er eins og
urn það sé að gera fyrir hann,
að koma í veg fyrir að nokkur
annar hljóti það sama. Eg
Hún læturjhefi þekt tvo trésmiði, sem
vinnu tafar- báðir voru ágætir í iðn sinni og
Þeim finst álitið hljóti að
rýrna við það að einhver ann-
ar nái því líka í sömu grein.
Þeir eru eins og drengurinn,
sem ekki vildi leyfa systur
sinni að kveikja við Ijósið á
kertinu sínu af því hann hélt,
að hann mundi þá hafa minna
ljós eftir sjálfur.
Það er efamál hvort nokkuð
eitt í eðli mannsins er skað-
legra en einmitt þetta. Það er
öllum Ijóst, að stríð og barátta
framleiðir krafta; kapp, sam-
kepni og samanburður er eitt
aðalskilyrði fyrir öllum fram-
förum. Sá sem er einn um hit-
en
sama
Iaust; skipar að hætta skuli við j báðir viðurkendir fyrir það, en
allar byggingar og vegagerðir; þeir gátu hvorugur unt öðrum
rýfur skriflega samninga sína viö J hins sama álits, sem þeir nutu
þá, sem verkin höfðu meö hönd- sjálfir og vildu njóta. Hefði
um, og fer yfir höfuð að eins og annar smíðað einhvern grip,
ar stungið upp á því, að senda | ráðlaus krakki, sem verður í vand- bá var sjálfsagt fyrir hinn að
honum heillaóskaskeyti og all-i ræðum þegar eitthvað kemur fyr- fara um hann einhverjum
ir því samþykkir. Þótt rit- '
stjóri Lögbergs væri einn með-
al þeirra fáu, sem í þessum
hópi voru af andstæðingum
sjálfstjórnarmanna, þá er hann
skólabróðir og fornkunningi
Sigurðar Eggerz; veit að hann
er góður drengur og ærlegur
og álítur, að Sjálfstjórnar-
menn liafi verið sérlega liepn-
ir í valinu. Það er.hans skoð-
un, að þrátt fyrir allar flokka
tíma einráður j niðrandi orðum og reyna að
og ofmikill sjálfbyrgingur, til þess rýra álit manna á honum. Eg
að taka ráðum þeirra, sem betur j liefi þekt tvo lækna, sem báðir
vita. Fimm hundruð manna j v'oru beztu menn og sérstak-
nefnd fór á fund Roblins til þess! lega færir; en þeir gátu aldrei
að votta honum gremju sína yfir j talað livor um annan án þess
þessu ófyrirgefanlega gjörræöi ogjað hvor um sig reyndi á ein-
krefjast þess að hann léti taka til hvern hátt að niðra hinum.
starfa aftur. Sá, er verksamning- j Eg liefi þekt tvö skáld, sem
inn hafði gert við stjómina, var l>æði ortu vel og skemtilega, en í)ann:_ kemur fvrir j se2.u
jafnvel svo eftirgefanlegur, að |æir sáu aldrei neitt nýtt hvor; ^ f ,n -
hami kvaðst skvklu lcggja',il efn-'í annars ljóSum. Eg hefi J.ekt '5^ W '
leggja sig eins vel fram og sá,
sem veit að hann hefir keppi-
nauta svo að segja altí kring
um sig.
Ef Islendingar hér eiga ekki
að byrja að grafa sína eigin
gröf og halda því áfram þang-
að til þeir leggjast ofan í hana,
þá verða þeir að gæta þess
vel og vandlega, að uppræta
sem mest þetta einkenni úr
eðli sínu. Þeir sem sömu iðn
eða fræði stunda, eiga að taka
saman höndum, vinna í sem
mestri einingu. leggja hvorir
öðrum lið og krafta við öll
tækifæri; með því er það ekki
einungis unnið, að þeir full-
komna sjálfa sig, heldur einnig
v’inna þeir þjóðinni ómetan-
lega meira gagn á þann hátt.
Tökum til dsemis, þegar ís-
lendingar koma að heiman, sem
lagt hafa stund á einhverja
sérfræði. Allir vita það, að
kensluaðferð og ýmislegt ann-
að er ólíkt í Evrrópu og Ame-
ríku. Einn liefir þessa aðferð-
ina, annar hina; einn er fremri
í einu tilliti og síðri í öðru.
Þegar hingað kemur, þá hefir
það fram á þennan dag verið
siður eða réttara sagt ósiður,
að sundrung og jafnvel óvin-
átta hefir risið upp á milli
þeirra, sem hér hafa verið fyr-
ir, og hinna, sem að hafa kom-
íð. Hverir um sig hafa þózt
góðir fyrir sinn liatt og talið
sína aðferð betri en hinna; gert
lítíð úr því, sem hann var ekki
vanur og þar af leiðandi þekti
ekkí. Af þessum ástæðum hef-
ir samvinnan farið út um þúf-
ur og hver baukað í sínu liorni;
báðir ef til vill átt nóg með að
velta steini úr eigin götu, en á
sama tíma lagt sig í framkróka
með það að leggja stein í götu
liins. Hvrert einasta atriði.
leggja fram $34,000,000 til þess
að hægt sé að flytja korniö og
styðja aðra verzlun.”
Evrópa: “Miljón hermanna frá
Þýzkalandi, miljón hermanna
frá Rússlandi og heilar hersveitir
frá Servíu, Grikklandi, Frakklandi
og Englandi eru komnir í gullfall-
legan einkennisbúning og eru allir
að búa sig út til þess að myrða í
stórum stíl. Vér eigum von á
allra beztu uppskeru af ekkjum
og munaðarleysingjum, bömum og
örkumla, limlestum mönnum.”
Bandaríkin: “Tuttugu miljónir
manna eða nálægt því, em komnir
í vinnufötin sin hjá oss, og keppast
við að vinna á akrinum að kom-
uppskeru, úti á járnbrautum, í
búðum og á skrifstofum, alt með j píýði hennar.
♦ -M~M-M M-M-M-M-M-M-MVMF-f-fr-M ■M++++ + F++M+
| NORTHERN CROWN BANK
J AÐALSKRIFSTOFA í WINNIPEG
Höfuðstóll (löggiltur) . . . $6,000,000
t Höfuðstóll (greiddur) . . . $2,860,000
t STJ6RNENDUR:
4 Formaður ...... Slr. D. H. McMILLAN, K.C.M.G.
j Vara-formaður..................Capt. WM. ROBINSON
X Sir D. C. CAMERON, K.C.M.G., J.H.ASHDOWN, H.T.CHAMPION
♦ W. J. CHRISTIE, A. McTAVISH CAMPBKLL, JOHN STOVKL
T Allskonar bankastörf afgreidd. — Vér byrjum rdknlnga við ela-
4. gtaklinga eða félög og sanngjamir akilm&lar veittir.—Ávísanir seldar
+ til hvaða staðar sem er á fslandi.—Sérstakur gaumur geflnn gparl-
t sjóðs innlögum, sem byrja má með einum dollar. Rentur lagðaa
4- við á hverjum sex mánuðum.
| T. E. THORSTEINSON, Ráösmaður.
♦ Cor. William Ave. og Sherbrooke St. Winnipeg, Man.
undur fagra grein í Isafold 8. Júlí,
sem hann kallar “Þarfasta þjóð-
skáldið.” Þessi grein er svo vel rit-
uð og í þeim anda, að Lögberg tek-
ur hana upp orðrétta í kaflann Aust-
ur og Vestur..
ÞARFASTA ÞIJÓÐSKALDIÐ.
Listaverk hverrar þjóðar segja
jafnan til um andprýði hennar og at-
gervi.
Okkur Islendingum er ein list lag-
in, alls ein, kvæðalistin; en við erum
allra þjóða hagmæltastir og höfum
ávalt verið, frá blautu barnsbeini; það
er eitt höfuðeinkenni íslenzks þjóðern-
is, rikasti votturinn um gáfnafar
þjóðarinnar, og fegursta menningar-
þeim tilgangi að hjálpa hverjir
öðrum til að lifa, að auka lífsgleð-
ina og gera menn, konur og böm
sæl og hamingjusöm. Þetta er nú
vor hugmynd um föðurlandsást.”
Evrópa : “Frægö Ramanoff
ættarinnar, og Hohenzollern ættar-
innar, Hapsborgar- Piedmont- og
íslenzk ljóð, öld eftir öld, frá upp-
hafi vega, þau eru íslendinga saga,
sönn og rétt og skír, því ávalt eru
ljóðin alveg eins og þjóðin, máttug
og fögur, þegar vel vegnar, rauna-
leg í raununum, andlaus og stirð í
volæðinu, en aldrei fegurri og fjör-
meiri en á viðreisnartímum.
Þessi fagra list hefir verið þjóð-
j og öflugasta hvötin
1
til
hörmunum,
allra fram-
Þjóðin hefir kveðið sig úr
j hverri þraut; og þess mun enn þurfa.
Wettin ættanna má ekki líða undir arinnar bezta gáfa og dýrmætasta, og
lok; alt verður þó að leggja í söl-j vafalaust orðið henni til lífs; það
urnar fyrir þær.” hefir ávalt verið henni mesta yndi
Bandaríkin: “Vér hugsum ekk- kveða ljóðin sín, það hefir Iíka
ert um neitt þess háttar, lof sélVer'S bezta huggunin
! guSi-” I kvæmda
Evrópa: “Vér erum í mesta
stríðinu sem mannkynssagan &ct-ijjn þjóðin missir þessa gáfu, ef hún
ur um.’ 1 hættir að syngja og kveða, þá verð-
Bandaríkin: “Þér eruð að j ur lífinu hætta, íslenzku þjóSlífi.
skapa helvíti á jarðriki, vér erum Þess vegna eru þjóðskáldin hér í
að æfa oss í friðsamlegum íþrótt- svo miklum metum og í hávegum
um ” höfð. Og enn í dag er ljóðalistin
Evrópa: “Vér erum að stöðva me® fuíIu lifi'., x
.. í. , . , . . , | En ljoðin okkar eru að missa
voruflutnmgaskip vor svo ver get-,flugiö J ÞaS ef mj5g ískyggilegt,
um haft þau til herflutnmga. þjóðin er komin í myrkur. Þjóðin
Bandaríkin: V ér erum að er hætt að syngja og kveða, það er
auka tölu verzlunarskipa vorra.” j eins og enginn taki eftir þvi, nema
Evrópa: “Riki vor eru sérstœð einstaka aldraðir menn.
I mínu ungdæmi, fyrir 40 árum,
hafði eg af öðru að segja. Þar sem
eg ólst upp, í afdal einum, var gamli
iöngurinn þá með fullu lífi, tví-
iöngur og kvæðalÖg. Og þá
stórveldi, hvert um sig reiðubúið
til þess að koma fyrir kattarnef
hverju hinna, eða öllum til samans.
þegar tækifæri býðst.”
landaríkin: “Ríki vor eru sam- ■* , ... •__• . ,__•
sungið og kveðið uti og mni, a berja-
cinuð. Þau hafa engan her til á engjum, á grasafjalli, i göng-
þess að herja á önnur ríki. Allir im_ sumar og vetur) \ blíðu og
hermenn vorir eru aðeins Banda- j stríðu.
ríkjamenn til óhlutdrægrar varnar;] Svo kom nýi söngurinn, og okkur
hvers vegna stofnið þið ekki var sagt, að gamli söngurinn væri
Bandariki í Evrópu?” í Uótur, okkur til minkunar. Þá mátti
Evrópa: “Vér erum trúir öll- ”kki syngia hann lengur- . Hann var
um hersiðum og einveldissiðum Ja£®u£ ni®ur'
fyrri tíma.”
hefi , eg ekki
Ii 1
. '..., / . , V 11. Ciii- . au 1...I8 Ijuuuiu. ug IICII pcn-i líkk- . | •
skiftingár, þa se þítð æfinlega ift fyrir peninga úr eigin vasa, til tvo söngfræðinga, sem báðir j
mikils vert, að hafa samvizku
saman mitnn við stjórnartaum-
ana. Hann var þess vegna fús
að taka þátt t kveð.jusending-
unni. Var jafnskjótt talað við
ritstjóra Iíeimskringlu og ósk-
að eftir, að hann yrði með, en
hann neitaði því, og um það
war hann auðvitað sjálfráður.
Þar sem Iíeimskringla telur
skeyti þetta vott um vanþakk-
læti við fráfarandi ráðherra
bráðabyrgða, ef stjórnin vildi að- nutu mikils álits, en þeir höfðu
eins gjalda þeim kaup sem fyrirjalt af á reiðum höndum eitt-1
hana ynnu. En ’ nærri því var ( hvað til þess að reyna að rýra
ekki komandi. Af þvi hundruð! álit hvor annars.
voru af vinnulausu fóiki í bænumj Eg trúi þv{ ekki) að enginn
þa var sjalfsagt að taka vmnunaj hafi tekið eftir þessu nema eg;
frá fleiri hundruðum, í stað þess | mer finst það vera svo algengt,
að láta veita hundruðum manna 1 að það geti t{epast farið fram
vmnu 1 viBbót. eins og stjómm hjá augum eða athugun nokk-
gat g«rt, og var skyldug til að gera. urs manns. En hveraig stend-
Robhn er emi stjómarformað- ur a þv{? að það er svonay Evr.
unnn 1 alln Canada, sem hefir ir þvf ],]ýtur að vera einhver
og lítilsvirðingu á störfum j leyft sér að taka verkafólkið þess- sá]íirfra,ðjs]ee. áataríSa Tj.iÖ
hans. og jafnvel gleðilæti yfir ; Um þrælatökum í sambandi við g
óförum Islandð, þá er það
hreinn og beinn misskilningur.
Eins og skýrt var tekið fram
þegar heimast.jórnarmenn töp-
uðu, er sú skoðun ritstjóra
Lögbergs óbrevtt, að Hannes
Hafstein sé færasti maður til
ráðherrastarfa, sem ísland
eigi nú, og heimastjórnarstefn-
an miklu heilbrigðari hinni. f
þessu atriði liefir hann verið
og er samdóma ritstjóra
Heimskringlu. En þegar ein-
hver hefir mútulaust og ofrík-
islaust á algerlega heiðarlegan
hátt komist í æðsta valdasess
einhvers lands, samkvæmt ó-
svikinni atkvæðagreiðslu meiri
hluta þjóðarinnar, eins og hér
á sér stað, þá er það ekki nema
sjálfsögð kurteisisregla, að
óska honum til hamingju,
hversu andstæður sem maður
kann að vera stjórnarstefn-
unni. Þarf ekki langt að fara
til þess að finna þessum orð- manna-
um stað. Þegar kosið var síð-
ast í Bandaríkjunum, sendu
andstæðingar Wilsons honum
heillaskeyti úr öllum áttum;
meira að segja þeir, er allra
striöið; hann er eini stjórnarfor-
maðurinn í allri Canada, sem
þannig hefir að oþörfu tekið
brauðið frá muninum á konum
og börnum, með því að svifta
mennina vinnu, sem þeir höfðu
og áttu fulla heimting á
aö halda áfram við. Flest þau
mál, sem Roblinstjórnin berst á
móti, eru einmitt áhuga- og vel-
ferðarmál alþýðunnar og vinnu-
fólksins; hann hefir því ekki tekið
nærri sér að sýna því í tvo heim-
ana með vinnumissi núna undir
haustið.
Afbrýðissemi og öfund-
sýki.
Það er undravert hversu lítil-
fjörlegt atriði stundum getur
orðið til þess að spilla vináttu
Þeir sem ættu að vera
samhentir starfsbræður og
hver öðrum til liðs, verða oft
og einatt þrándur í götu hver
fyrir öðrum, einungis vegna
misskilnings eða smámuna.
hlýtur að vera einhver tilgang-
nr, sem menn hafa með því að
niðra öllum verkum anuara, ef
þau eru í sömu grein og þeirra
eigin. ,g held, að ástæðurnar
séu tvær. I fyrsta lagi er það
eigingirni. Það er hagnaðar-
vonin, annað hvort í fé eða á-
Iiti, sem blæs þeim því í brjóst
að reyna að komast sem lengst
og fá sem bezt nafn í þeirri iðn
eða fræði, sem þeir leggja
stund á. Þeir beita því öllum
kröftum til þess að auka kunn-
áttu sírla, þekkingu og fimleika
í þá átt, en gæta þess ekki eins
og vera ber, að gera glöggan
greinarmun á ærlegum og óær-
legum meðulum áliti sínu til
stuðnings; grípa öll vopn til
þess að verja það og allar
tröppur til þess að hefja það,
hvort sem sæmilegt er eða ó-
sæmilegt.
Ilin ástæðan er vantraust á
sjálfum sér; vitandi eða óaf-
vitandi vantraust. Þegar þeir
hafa náð sér sjálfir niðri í ein-
hverri grein og hlotið álit, þá
finst þeim það lífsskilyrði því
áliti, að þeir geti átt það einir.
Hernaðarsamtal.
Eftir Dr. Frank Crane.
Evrópa: “Við erum að draga
svenð úr slíðrum til þess að sýna
óvinum vorum hvemig þeir eigi
að veita oss virðingu.”
Bcmdaríkin: “Vor stefna er sú
að eiga enga óvini. Vér reynum
jafnvel að eiga vingott við hinar
smærri þjóðir og hafa friðsamleg
áhrif á þær. Vér, ætlum að bæta
Columbia fyrir mótgerð gegn
lienni af vorri hálfu, sem þó er
þanrng vaxin, að um það má deila,
irvort það hafi verið verulega
ranglátt. Vér neituðum þvi að
segja Mexico stríð á hendur.
Vér höfum enga fallbyssubáta ne
vígi á Iandamærum vorum og
Canada.”
Evrópa: “Vér erum að búa oss
til þess að troða niður komakrana
og eyðileggja þá; brenna upp kom-
hlöður bændanna og d'repa þá sem
landið yrkja; til þess að halda við
einvaldsstjórnum vorum.”
“Bandaríkin: “Til þess að ala
önn fyrir fólkinu — þjóðinni (vér
höfum enga konungstóla til við-
halds) emm vér að flytja heim af
ökrunum mestu og beztu uppskeru.
sem þekst hefir í sögu vorii. Heil-
ar jámbrautarlestir hlaðnar hveiti
fara fram og aftur um landið.
Fyrir fám dögum flutti Missouri
Pacific Iron Mountain jámb'raut-
in 655 jámbrautarvagna af hveiti.
5000 bankar veittu fjárhirzluritara
ríkjanna, herra McAdo, fullvissu
þess að verzlun landsins væri x
framförum og peningamarkaður
rýmri en áður, og hann ætlar að
Bandaríkin: “Já, það er nú
aðalveikin, sem þér þjáist af. Vér
aftur á móti erum trúir ö’.lum
hinum fögru verkefnum framtíð-
arinnar.”
Evrópa: “Hugsið yður bara alla
vora frægu forfeðúr!”
Bandaríkin: “Hugsið yður af-
komendur vora!”
Evrópa: “Vér höfum bráðum
fleiri rústir handa ferðamönnum
yðar að skoða.”
Bandaríkin: “Já, og undir eins
og yðar sönnu menn nata tækifæri
til, munu þeir koma hingað til vor
til þess að s t ar f a og lifa; þeir
munu halda áfram að koma svo
þúsundum skiftir daglega, eins og
þeir hafa gert að undanfömu.
—Minneota Mascot.
Austur og Vestur.
Ef það er nokkuð, sem tengir
óustur- og Vestur-Islendinga sam-
an verulegum böndum, þá eru það
ljóð og söngur. Ljóðin fela í sér all-
ar dýpstu tilfinningar þjóðarinnar;
öll helgustu bönd hennar við landið
iitt; lýsa einkennum hennar og lynd-
iseinkennum í fortíð, nútíð og fram-
tíð. Ljóðin eru vekjandi afl, sem
reisir frá dauðum löngu liðnar end-
urminningar. Það er ómögulegt að
gera sér það í hugarlund, hversu
mikil áhrif eitt einasta kvæði eða
jafnvel eitt einasta erindi getur haft
á allan hug þjóðarinnar, og undir
hugarfari hennar eru flestar hennar
framkvæmdir komnar. En ljóðin eru
eins og vængjalaus fugl áður en þau
eignast lag og verða sungin. Enginn
veitti eftirtekt kvæði meistarans
“Þótt þú langförull legðir” fyr en
það birtist með lagi og farið var að
syngja það, þá fékk það vængina;
þá fór það að fljúga. Nú flýgur
það frá munni til munns og inn í sál
frá sál. Það er orðið eilíft; það get-| tvístrast,
ur ekki dáið meðan íslenzk tunga
lifir, ekki fremur en “Ó guð vors
lands.” Hvar sem íslendingur er
staddur, þá heldur hann að minsta
kosti áfram að vera íslendingur á
meðan hann kann það kvæði og lag
til að syngja það undir. Einhver
nafnlaus höftmdur hefir skrifað
Síðan
iungið, bara hlustað.
En þegar eg sé krakkana ganga
i hópam upp úr höfuðstaðnum á
r.ófskinsdögum — steinþegjandi, þá
finst mér eins og eg sjái líkfylgd —
þjóðrna borna til grafar. Og eg hefi
flakkað landsendanna í milli og alls-
ítaöar orðið þess sama var, og orðið
liryggur við.
Allstaðar sé eg ungviðið, born og
jnglinga, í hópum,, en heyri svo sem
ekki neitt; allsstaðar er lítið um söng
og eins og einhver deyfð og drungi,
sem vonlegt er, því að söngurinn er
tífsnauðsyn; ef hann þagnar, þá
visnar æskan, — missir fjör sitt og
fögnuð.
Hvernig víkur þessu við?
Hér eru þó enn til ljóðaskáld,
svo mörg, að enginn veit tölu á
þeim. En ljóðin eru ekki sungin
lerrgitr.
Hvernig víkur því við?
Fyr á tímum áttum við urmul af
islenzkum sönglögum, sem við gerð-
nm sjálfir. og sungum sjálfir. En
nú eigum við harla lítið, örfá söng-
skáld.
Hvernig víkur þvi við?
Langmerkasta söngskáldið hér á
landi er Sigfús Einarss on, því að
hann er Iangíslenzkastur. Eg fór því
til hans og spurði:
Hvernig víkur því við, að þjóðin
er hætt að syngja?
Hvar á þetta að lenda?
Er þjóðin að sofna — eða deyja?
t bamingjubænum — hafið þér eng-
in ráð?
Aldrei hefi eg fundið betur hvers
virði gott skáld er fyrir þjóð sína.
Sigfús sagði mér orsakir þessa
söngleysis; hann hafði líka lengi um
þetta hugsað, fundið tildrögin og
fundið ráðin, og það orðið hans
ríkasta áhugamál að koma þjóðinni
aftur úr mútum, kenna henni aftur
að syngja ljóðin sín, allri alþýðu
ntanna, eins og áður.
“Það eru skólarnirsagði hann;
“þeir hafa kæft niður sönginn, tekið
fyrir kverkarnar á æskulýðnum, það
er eg farinn að sjá. I skólunum
hefir nú lengi verið kendur tvíróma
og þríróma söngur og unglingarnir
orðið sundurróma, hver
hætt að syngja. Alþýðusöngurinn
hefir ávalt verið og á að vera ein-
radda. Hver þjóð verður að syngja
þjóðsöngva sína einum rómi, sam-
róma; ef raddirnar tvístrast, þá
tvístrast hugirnir — og söngurinn
þagnar. Við höfum syndgað; við
höfum látið narrast til að forsmá
okkar gamla íslenzka söng og síðan
misskilið og misbrúkað nýja söng-
inn.’’
Þetta var svarið. Og það var eins
og létti af mér þungum steini. Og
nú spurði eg Sigfús hvað hann ætl-
aði þá að gera til að bæta úr þessu.
Eg sagði honum frá gamla söngn-
um, að hann skyldi ekki efast um
það, að gömlu mennirnir heyrðu rétt,
er þeir kölluðu tvísönginn “himnesk-
an samhljóm,” í honum væri leyni-
galdur, undrafegurð, leyndardómur
islenzkrar sönglistar — en; yrði að
argasta gargi, ef sungið væri eftir
nútíðar nótum. Eg varð svo feginn
að heyra þetta, að öll fegurð alþýðu-
söngsins felst i einni rödd, verður
að felast í einni söngrödd, eins og
eg hafði einlægt haldið. Þá er það
líka víst, að gamli tvísöngurinn minn
var, eins og mér fanst, fegursti al-
þýðusöngur, sem eg hefi heyrt, af
því að hann var tvíeinn, ekki tví-
radda, heldur tvíeinn söngur, sérstök
íslenzk töfralist, sem örfáir muna nú-
lifandi manna og allir vefengja, af
því nú kann enginn þá gömlu undur-
fögru sönglist, nú kann enginn að
syngja tvísöng, af því að listar/ög-
málið var annað en í nútíðarsöng.
Það var galdurinn, og hann er
gleymdur.
“En hvernig ætlið þér nú að fara
að ?” spurði eg.
“Eg ætla að reyna að gera mönn-
um ljóst, að söngurinn er tvenskon-
ar, eins og ljóðin, listaljóð og Iista-
söngur annars vegar, hins vegar al-
þýðuljóð og alþýðusöngur, og þess-
ar tvær höfuðgreinar listarinnar jafn
verðmætar; heimska að kalla al-
þýðulistina óæðri en þá flóknu og
margbrotnu. En þetta er erfitt,”
sagði Sigfús. “Nú á eg til safn af
lögum við alþýðuhæfi, einradda lög
var og Ijóð, sem allir hafa heyrt og allir
ættu að syngja—einradda. En eg
kem þeim ekki á prent. Og mér er
lífsnauðsyn að komast út í önnur
lönd til að heyra aftur alt það nýj-
asta og bezta í hverskonar söng og
söngkenslu, og nú hefi eg tómstund
meðan dómkirkjan er í aðgerð. En
það skilur víst enginn, því trúir víst
enginn, og eg get ekki farið upp á
eigin bíti.”
Því ekki að trúa honum? Hvaða
vit er í því, að trúa ekki beztu mönn-
um þjóðarinnar?
Sigfús Einarssoti er bezta söng-
skáldið okkar. Og það er ekki efa-
mál, að hann er þarfasta þjóð-
skáidið.
Hann sækir nú um ferðastyrk til
alþingis, lítilsháttar.
Og það er bein þjóðarnauðsyn að
hann sé studdur, þjóðnýtur maður
að þjóðnýtu verki.
Það finnum við bezt rosknir menn,
sem munum okkar æskusöngva og
horfum nú döprum augum á þegj-
andi æskulýðinn. Við munum það,
að söngurinn var okkar mesta yndi,
einfaldur, samróma söngur; að
syngja og kveða, það var líka okkar
bezta huggun og hughreysting í öllu
erfiði og þrautum.
Gamall sóngmaður.
lært sína rödd og ekki annað. Fjöldi
unglinga kann nú örfá lög, lærir
þau ekki, lærir fylgiraddir, ekki ann-
að. Og unga fólkinu finst nú orð-
ið skömm að því að syngja ein-
radda; börnunum í 6. bekk finst það
minkun, fást ekki til þess. Þetta er
orsökin . Þess vegna er alþýðan
Alberta.
Tindastóll, 10. Ágúst 1914.
Herra ritstjóri Lögbergs 1
Hér með sendi eg þér úrklippu úr
“Innisfail Province’’. Þar sést hvaS
annara þjóða menn segja um íslend-
ingadaginn okkar. Þar var saman
komið fjölmenni mikið, sem eg gizka
á að hafi verið um 600 manns, Is-
lendingar, Irar, Skotar, Danir og
Englendingar, en þó allir í raun og
veru Canadamenn, fullur helmingur
annara þjóða, mest alt bændur og
Canadaþjóðar menn. Þann veg eru
öflin eða áhrif Islendingadagsins að
snúast upp í almennan hátíðis-
dag fyrir heilu bygðina og nágranna-
bæina. Þessi þjóðmyndunar eining
er lofsverð og getur látið margt gott
af sér leiða. íslendingadags hátíðar-
haldið er hér í stórri framför, síðan
yngri kynslóðin tók að sér hátíðar-
haldið, og við, brautryðjendur 'bygö-
arinnar, þurfum nú ekkert fyrir aS
hafa, nema koma, hlusta á, eta og
drekka ýmist við “standinn” sem
kallaður er eða á matsöluhúsinu, og
sér nefndin um, að þar sé nóg af öllu
sælgæti, sem nöfnum tjáir að nefna,
nema brennivín.
Séra Pétur Hjálmsson mælti fyrir