Lögberg - 22.07.1915, Blaðsíða 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 22. JÚLÍ 1915
3
Kaupið ELDSPÍTUR eins og þér
munduð kaupa aðrar nauðsynja-
vörur—með tilliti til hagnaðar.
Þegar þér kaupið Eddy’s Eldspítur
oá fáið þér fullan kassa af áreiðan-
egu kveikiefni.
Biðjið um
EDDY'S “SILENT PARLOR”
ELDSPÍTUR
♦♦+♦+♦+♦+♦+♦+♦+♦+♦+♦+♦+♦+♦+♦+♦+♦+♦+♦+♦+♦+♦+-♦<+♦+♦++
Flytjanleg, bárótt kornbúr +
Að þau hafi verið notuð í 12 ár, +
er bezta sönnun fyrir gæðum þeirra X
Vér höfum reynzluna; þér þurfið +
engar tilraunir að gera. +
Skrifið eftir fullum upplýsingum. J
Winnipeg CeiJing & Roofing Co., Ltd. +
P.O. Box 3006 L. Winnipeg, Man. +
++++♦+♦+++++++++++++++f+++++♦+++++♦+++++♦+++f+f+f4-
Luther Burbank
og lífsstarf hans.
Plöntu kynbsetur. Fianileiðsla nýrra
teguntla í jnrtaríkinu.
Það er nú orðið alkunnugt, að
gera má kynbætur í jurtaríkinu engu
sður en í dýraríkinu og jafnv'el að
framleiða megi nýjar plöntutegundir.
Ekki veit eg samt til, að þetta hafi
?eynt verið hér á landi. Þó er þetta
þýðingarmeira atriði en mörgum
kann að virðast við fyrstu umhugs-
un. Árangurinn af þessu kynbóta-
starfi í jurtaríkinu hefir hjá sumum
orðið geysimikill. Einkum hefir
Amerikumönnum, sem við þetta hafa'
fengist, orðið mikið ágengt. Til
dæmis má nefna Niels E. Hansen
prófessor í jurtafræði við landbúnað-
ar háskólann í South Dakota i Banda-
ríkjunum. Hann sótti harðgerða
villitegund af lúsernum til Norður-
Asiu, blandaði henni við ræktaðar
lúsernur og fékk svo út af því kyn-
blending, sem reyndist miklu nytja
meiri en hinar upprunalegu tegundir.
Með þessu tókst honum að fram-
leiða nýja tegund af lúsernum. Svo
mikinn árangur hafði þetta kynbóta-
starf hans, með þessa einu tegund,
að jarðeignir í Bandaríkjunum eru
nú taldar 2000 miljónum króna v’erð-
meiri en þær voru áður.
Þá má nefna hollenzka grasafræð-
inginn Hugo De Vries, sem talinn
er frægasti grasafræðingur í Evrópu.
Einkum hefir hann fengist við kyn-
bætur á blómjurtum og orðið tals-
vert ágengt. Fyrir nokkrum árum
sá eg í einhverju blaði, að einn
blómalaukur í hans kyni, var seldur
frá Hollandi fyrir 6,000 kr. og er
það sá dýrasti blómlaukur, er menn
vita til að seldur hafi verið.
Luther Burbank er orðinn heims-
frægur maður og má segja að hann
standi einn í sinni röð í heiminum.
Þó að fleiri hafi fengist við sams-
konar starf og hann o^ það með
góðum árangri, þá hefir samt eng-
iþn náð eins frumlegri aðferð, eða
getað framleitt eins margar tegundir
og hann. í bók, sem kom út fyrir
þremur árum, “New Creations in
plaht Iife,”'sem er um lífsstarf Bur-
banks, er þess getið, að hann sé
búinn að framleiða yfir hálft þriðja
þúsund af nýjum tegundum. En
eg hefi séð það í ritum þeim, sem
Burbanksfélagið gefur út á hverju
árið, að alt af bætast við nýjar teg-
undir á söluskrána, sem panta má
eftir.
__Eg vil með fám orðum minnast
ofurlitið á æfiatriði Burbanks. Hann
er fæddur 7. Marz 1849 í borginni
Lancaster nálægt Boston. Faðir
hans var af enskum ættum, en móð-
ir hans var af skozku kyni, göf-
ug og mentuð hjón. Sérstaklega
var móðir hans hneigð fyrir blóm-
rækt og næm fyrir allri náttúrufeg-
urð. Margar sögur eru um Bur-
bank frá uppvaxtarárum hans, sém
benda á það, hve snemma hugur
hans hneigðist að blómum og trjám,
fjölbreytni náttúrunnar og uppfind-
ingum.
Um tvítugt yfirgaf hann æsku-
stöðvar sínar og fór suður til San
Francisco i þeim tilgangi að setjast
þar að og byrja á garðyrkju. En
Burbank varð, eins og margir aðrir
ágætismenn heimjsins, að ganga í
gegnum margar þrengingar áður en
hann kom áformi sínu í fram-
kvæmd. Hann varð ekki að eins að
þola örbirgð og skort, heldur og
ómilda og ranga dóma þeirra, er
ekki skildu hann. Hann ferðaðist
víða um California, en gekk illa að
fá vinnu og eyddust því skjótt pen-
ingar hans, er hann hafði haft með
sér að heiman. Og svo fór um
síðir, að hann gat ekki borgað fyrir
sig húsaleigu og varð um tíma að
sofa í hænsnakofa. Á meðan hann
hélt til í kofa þessum, veiktist hann
af sólsting, og urðu þá fáir til að
hjúkra þessum einmana útlending.
Fátæk kona úr nágrríininu kennir í
brjósti um hann og færir honum
mjólk á hverjum degi; en hann
bannaði henni að gera þetta, þvi
hún mundi aldrei fá það borgað.
En konan hélt áfram að gefa hon-
um mjólkina og bjargaði þannig
lífi hans.
Svo reis hann aftur við af sjúkra-
beði og lagði á stað tómhentur með
veiklaðan líkama, en með sterkan
og óskiftan hug. Hann fór viða
um og smám saman unnust hon-
um inn svo miklir peningar, að
hann gat um síðir byrjað á sjálf-
stæðu starfi. Hann trygði sér land-
spildu og kom á fót gróðrarstöð,
sem síðar varð svo fræg fyrir þær
kynja tilraunir, er þar fóru fram, að
vísindamenn telja, að með henni
byrji nýtt tímabil í jurtaríkinu.
Mikinn misskilning og umtal vakti
aðferð Burbanks fyrst í stað hjá
þeim, er ekki höfðu séð til hans eða
skilið hann, og varð hann því fvrir
ómildum dómum. Hann var álitinn
einhver kynjavera , sem byggi til
allskonar ónáttúrlegar Iífmyndir og
tæki jafnvel fram fyrir hendurnar á
guði.
Aðferð Burbanks
verður varla í stuttu máli betur lýst
en með vísuhendingum þessum eftir
Stephan G. Stephansson:
“Að umskapa’ ið bezta’ í ið betra,
að byggja upp það farsælast er”.
Meginregla hans er úrval — úr-
val lið fyrir lið. Hann gerir þetta
á þrennan hátt:
1. Að gera umbót á gömlum úr-
valstegundum, ávöxtum, blómum,
grasi, trjám og garðmeti.
2. Að blanda saman ræktuðum
og óræktuðum plöntum.
3. Að búa til eða framleiða al-
gerlega nýjar lífmyndanir, sem áður
hafa v'erið með öllu ókunnar og er
það aðalatriðið. Einnig notar hann
ágræðslu aðferðina, eins og drepið
verður á síðar.
Kynblöndun jurta er ekki ný
kunnátta, en vanalega hefir það ver-
ið í smáum stíl og með fáar teg-
undir. Burbank sá snemma að þetta
var seinunnið verk og tók upp of
langan tíma. Það tekur langan tíma
að framleiða nýjar plöntur með úr-
vali og kynblöndun, jafnvel 20 ár,
en eftir því gat Burbank ekki beðið,
enda þótt undirstöðuatriði hans væri
alt lirval. Hann velur úr hundr-
uðum eða þúsundum, tekur af þv'í
työ úrvöl og kemur þeim í frjóvg-
únarsambönd og tekur svo úrvals
afkvæmi þeirra til frekari tilrauna.
Þessa aðferð notar hann einnig,
þegar hann tekur ósamkynja teg-
undir til meðferðar og þá er það,
að hann fær fram nýjar tegundir,
áður óþektar heiminum. Þetta hefir
Burbank hepnast svo vel, að öll
hans nýju afbrigði skra langt fram
úr gömlu tegundunum, bæði að feg-
urð, þroska og frjósemi.
Þó er einna mest um vert, hvað
þessar tegundir hans hafa verið
fljótar að v'axa—hvað fljótur hann
hefir verið með hverja frjóunar
hringferð. Sýnist hann í þessu hafa
komist inn á nýja aðferð, sem öðr-
um er ekki kunn, nema ef til vill
þeim, er hjá honum hafa lært.
Margt af ávaxtategundum hans hef-
ir náð margfaldri stærð á við upp-
runalegu tegundirnar, eins og strand-
plóman, sem er sögð 10 sinnum
stærrri en vanalegar plómur og vaxi
í ófrjóvum jarðvegi og óblíðu lofts-
lagi. Hann tók til meðferðar ame-
ríska villiplómu, japanska plómu og
apríkósu. Þessar þrjár tegundir
braut hann saman og ávöxturinn,
sem hann fékk út af þessu, v'ar frá-
brugðinn að samsetningu, lit og
bragði, öllum áður þektum ávöxtum.
Mjög er Burbank vandur að ætt
og kynþróun tegunda þeirra, er
hann tekur til meðferðar. Hann veit
að hver þeirra á að taki sér langa
og breytilega sögu, fulla af reynslu
og tilviljunum, eins undarlegum og
margbreyttum eins og á sér stað
hjá manninum. “Ekki er gott”, seg-
ir hann á einum stað, “að byggja
traust á þeim manni, sem rakið get-
ur syndaferil ættar sinnar langt til
baka; hann hlýtur að vera háður
óhamingju ættar sinnar. iAlt af
geta einhver óhöpp borið honum að
höndum, ef ekki dauði, þá óstjórn-
legar tilhneigingar eða ótti, ofsa-
fengin ást, , óstjórnlegt hatur eða þá
alger lífsstefnubreyting með snögg-
um afbrota-umskiftum. Svo er og
með plöntuna þó í vægara skilningi
sé þá er hún að sínu leyti á eins
þýðingarmikinn hátt háð mistökum
og lamandi áföllum hips liðna Að
þessu leyti er líkt á komið um mann-
innl og jurtina. Upprunalegum á-
föllum og eftirkomandi breytingum
getur fylgt andverkun og afturhvarf
á vissu stigi í hverju sem er, en eins
og þolgæðisumhyggja, þolinmæði og
skynsamlegur lifnaðarháttur og
æðri aðstoð, geta hjálpað manninum
til baka og stutt hann á betrunar-
skeiði hans, svo er og um jurtina frá
fyrstu tilveru hennar, hún nær að
lokum fastari rás á nýrri braut og
heldur áfram að auðga heiminn og
gera hann dásamlegri.
Ný tré.
Þúsundir manna heimsækja Bur-
bank á hverju ári, þar á meðal
margir vísindamenn. Fjöldi fólks
sækir um að fá að vinna við gróðr-
arstöð hans, minsta kosti tima og
tima, þar á meðal ungir menn er
lokið hafa námi á háskólum. Ame-
ríkumenn skammast sín ekkert fyrir
það, þó háskólagengnir séu, að leita
sér fræðslu hjá sérfræðingum, þó
þeir séu ekki “innstimplaðir” með
háskólaprófi, eins og lítilsháttar hef-
ir orðið vart hér á landi. En Bur-
bank er vandur i vali manna eins og
með plöntnrnar sinar. Þeir mega
ekki brúka tóbak eða neyta neins á-
fengisvökva. Þeir v'erða ekki að-
eins að kunna verkið, heldur lika að
bera innilega og næma hluttekningu
fyrir sjálfu verkinu. Það er því ekki
öllum inngöngu auðið.
Einu sinni heimsótti Burbank á-
hugamikill trj áræiktarmaSur, sem
vakti máls á því, hvort ekki mundi
hægt aS koma viS kynbótum á trjám
meS úrvali og vixlfrjóv'un fCross-
fertilizationý. Hann spurSi Bur-
bank hvort hann mundi geta komiS
viS samskonar kynbótum á trjám,
eins og á öðrum tegundum í jurta-
ríkinu. En þá kom til greina, hvort
þessar tilraunir þyrftu aS ná yfir
marga liSi, því jafn seinþroska og
tré eru aS eSli sínu, mundi sá maS-
ur, sem byrjaSi á tilraununum, fyrir
löngu tlauSur, áSur en verulegur á-
rangur yrSi sjáanlegur. En Bur-
bank gat svaraS spurningunni.
Hann þurfti ekki annaS en benda
gesti sinum á trjáröS fyrir framan
húsiS hans, Santa Rosa. Svo heitir
bústaSur Burbanks. Tré þessi eru
há, tignarleg og fögur ásýndum og
breiSa vítt út limríkar greinar. Tré
þessi sanna aS tilganginum hefir
veriS náS, þau eru árangur af kyn-
bótum og úrvali. Fljót hafa þau
veriS aS vaxa, aS eins 14 ár, og eru
því frá hagfrælSissJjón,ármiSi þýS-
ingarmikil. Burbank hafSi fyrir
löngu síSan tekiS eftir því, aS mögu-
leikar voru til staSar, aS gera um-
bætur á vissri tegund Valhnotutrjáa.
Hann tók fyrst til reynslu enska val-
hnot og algenga Californi brúnval-
hnot, fékk svo út af þeim fræ, valdi
svo úr því þaS allra bezta og hélt
svo áfram koll af kolli þangaS til
hann hafSi fengiS þaS kynblendings-
fræ, sem nálgaSist mest hugsjón hans
og hann þorSi aS treysta.
6 tré hafSi hann gróSursett í
harSa jörS fyrir framan húsiS sitt
og voru þau ekki talin njóta neinnar
sérstakrar aShjúkrunar—voru alger-
lega látin eiga sig. 14 ár liSu og ár-
iS 1905 voru trén orðin nálægt 80 fet
á hæS og greinaummál þeirra nálægt
75 fet, en bolurinn 3 fet aS ummáli,
12 og 15 fet upp frá jörSu og neSstu
greinarnar litiS eitt grennri. ViSur-
inn í trjánum er meS fíngerSum æS-
um mjög, harður og þéttur í sér,
gljáandi og tekur ágætlega póleringu.
ViSurinn þykir mjög hentugur í inn-
anhússmuni og hverskonar skraut-
gripi úr tré.
Hinumegin viS gangstíginn hjá
húsi Burbanks stendur önnur val-
hnotutrjáröS, sem sett var niSur fyr-
ir 31 ári. Þau höfSu fengiS rúmlega
helmingi lengri tíma til aS vaxa en
trén hinumegin viS stiginn. Þau
vöru 20 fet á hæS og bolur fieirra
6—8 þumlungar aS þvermáli. Þessi
tré heyra til gamla tímanum, en trén
hinumegin viS stíginn heyra til fram-
förum nútímans. Á 14 árum uxu
þessi tré sex sinnum eins mikiS og
gömlu trén á 30 árum. Þessi nýju
tré nefnir Burbank Paradox, en
þessi Paradox er sérstaklega vel
fallin fyrir Californiuloftslag, þar
sem vetrar eru mildir. Hann vildi
því koma sér upp annari trjátegund,
sem væri eins viðagóS og eins fljót
aS vaxa, sem væri svo harSger, aS
þola hv'aSa loftslag sem er, eins og
NorSurlanda brúnvalhnot. Hann tók
því innlenda Californiu brúnvalhnot
Ný-Englands brúnvalhnot, framleiddi
af þeim nýjan kynblending, sem
hann nefndi “Royal”. Þessi tegund
hefir einnig reynst vel.
ÞaS er ekki aS eins prýSi og feg-
urS aS þessum nýju trjám, þau hafa
líka afarmikla hagsmuna þýSingu.
ÞaS er gert ráS fyrir þvi, aS 12 ára
gömul tré gefi af sér 300 fet af
timbri, en 1000 fet af timbri kosta
frá 200—700 dollara eftir gæðum.
Ef aS bóndi ræktar brúnvalhnot á
160 ekra landi, þá fengi hann í upp-
skeru eftir 12 ár alt aS 460,000 doll-
ara, eSa rúmlega hálfa aSra milj. kr.
fyrir utan allan utanafgang. Auk
þessa hafa þessir nýju kynblending-
ar boriS miklu betri og verSmeiri
hnetur en hin upphaflegu móSurtré.
SíSarnefnda tegundin, Royal, hefir
reynst vel í óblíSu loftslagi, en þaS
hefir komiS fram seinna, aS hún er
ekki eins fljót aS vaxa eins og sú
fyrri, en miklu fljótari en vanaleg
brúnyalhnot. ' Eg tel 'vist, aS þessi
Royal tegund mundi þrífast vel hér
á íslandi, svo framarlega sem nokkr-
ar útlendar trjátegundir geta þrifist
hér að nokkrum mun eSa til lang-
frama. Hún vex vel í Nýja Eng-
landi, sem eru fylki á norSaustur-
strönd Bandaríkjanna, fyrir sujinan
Lárents-flóann. Út af Nýfundna-
landi, sem er fyrir norSan flóann,
mætast tveir straumar, Golfstraum-
urinn aS sunnan en Labrador eða ís-
hafsstraumurinn aS norðan. Kastast
þá kaldi straumurinn upp aS strönd-
um Nova Scotia og suSur meS
ströndum Nýja Englands ríkjanna
og veldur miklum kulda og óbliSu
vormánuðina og fram eftir sumri.
A8 því leyti er ekki ósvipaS loftslag
þar og hér á landi. Sú uppástunga
hefir komiS fram hjá Amerikumönn-
um, aS byggja tröllagarS austur af
Nýfundnalandi, 300 mílur, eftir brún
sem liggur þar í austur. Upp á þess-
ari brún er ekki nema 30 til 50 faðma
dýpi en feikna dýpi fyrir norðan
brúnina. Ef þessi hugmynd Jtæmist
i framkvæmd, mundi þaS breyta og
bæta loftslagiS á norðausturströnd-
um Ameríku og víSar, t. d. á íslandi
og Grænlandi.
Burbank hefir framleitt mesta
fjölda af nýjum berjum og ávöxtum,
sem skara langt fram úr hinum upp-
runalegu tegundum, bæSi aS stærS
og næringargildi. Hann hefir gróð-
ursett tómata kvist á kartöflu-rót,
tekið svo aftur kvist af þessum kvn-
blending og gróðursett á tómata rót
og fengiS út af þessu nýjan og mjög
einkennilegan ávöxt. Einnig hefir
hann komiS fram meS mikinn fjölda
af skrautjurtum með nýjum litum
og angandi ilmi, sem mikil eftirsókn
er eftir í blómgarða. Þessar ilm-
jurtir hafa líka sína þýðingu sem
verzlunarvara. Af þeim er búin til
ilmkvoða fextractý, en fyrir hver 30
gr. af þessari ilmkoSu fæst á ensk-
um markaSi 18—26 kr. Einkenni-
legur margbreytileiki hefir komiS
fram á sumum afbrigSum Burbanks,
eins og valniúu kynblendingunum.
Þúsundir planta eru hver annari ó-
líkar — blöðin á öllum sitt meS
hverri gerS; hiS sama má segja um
blómberja kvnblendinginn.
ASur en Burbank fór suður til
California var hann búinn aS fram-
leiða nýja kartöflutegund, sem reynst
hefir ágætiega og gerði uppskeru
Bandaríkjamanna 60 miljónum kr.
meira virði en hún var áSur. Síðan
hefir hann gert margar tilraunir með
kartöflur. Hann hefir safnaS aS sér
kartöflum frá ýmsum löndum, bæði
ræktuðum og óræktuðum. Sumar
af þeim eru býsna einkennilegar;
snák-kartöflur frá SuSur-Ameríku, 3
þumlungar á lengd og hálfur þuml-
ungur á þykt. Arisona kartöflur,
sem enginn mundi trúa aS væri
kartöflur; sumar aS stærS og útliti
sem rúsínur, svartar, rauðar. brúnar
og ljósar. Kynblendingurinn, er hann
hefir fengiS út af öllu þessu safni,
er sagt aS þrífist í hvaða jarðvegi
sem er, hafi gott mótstöSuafl móti
sjúkdómum, þoli vel storrna og vel
hæfur aS laga sig eftir umhverfinu.
Þessar kartöflur eru sagSar frá-
brugðnar öSrum kartöflum á hragS,
Ijúffengari og hafi í sér mikiS sykur
efni. Einnig hefir hann framleitt
eina kartöflutegund, sem hefir 25 af
hundraði meira af línsterkju en
yanalegar kartöflur. En línsterkjan
er ágæt v'erzlunarvara á heimsmark-
aSinunr.
Mikil eftirspurn er eftir þessum
afbrigðistegundum Burbanks. Ár-
lega fær hann um 40 þúsundir bréfa,
sem hann þarf aS svara. Hajin er
önnum kafinn frá morgni til kvölds
og hefir afmarkaðan tíma fyrir hvert
starf. Á kveldin gefur hann sig viS
bókmentum og hlustar á hljómlist.
Margar nýjar trjátegundir hefir Bur-
bank framleitt og sumar þeirra þríf-
ast hvar sem er á hnettinum, eða þar
sem nokkur tré geta á annaS borS
vaxiS. — Snemma á vorin, áður en
laufknappar taka út aS springa, eru
greinar skornar af ungum trjám, 3—•
5 ára gömlum, 2 þuml. á lengd meS
2—3 blómhnúta á hverjum bút. Svo
eru þessir smákvistir sendir i þús-
undatali víSsvegar út eftir pöntun-
um. Svo þegar trén eru aftur orSin
kvisti vaxin, er sama aðferSin end-
urtekin. Á þennan hátt má fram-
leiða þúsundir trjáa af einu tré.
Út af einu plómutré, sem Burbank
var lengi aS gera tilraunir meS, þar
til hann var orSinn ánægSur meS
þaS, eru nú komin miljón trjáa. ÞaS
plómutré er líka orðiS mjög frægt.
Eg get ímyndaS mér og hefi enda
orðið þess var, aS sumir þeir er litið
hafa heyrt Burbanks getiS, álíta þaS
öfgakent, sem um hann er sagt.
Þess vegn liefi eg veriS mér úti um
áreiðanlegar sagnir merkra manna.
Eg skal aS eins taka hér upp um-
mæli eins manns, er allmargir ís-
lendingar þekkja. ÞaS er hollenski
grasafræðingurinn Hugo De Vries.
Hann er talinn helzti grasafræSingur
í Evrópu og hefir sjálfur fengist
mikiS viS kynbætur á jurtum. Eftir
aS De Vries hefir heimsótt Burhank
og kynst verkum hans, fer hann um
hann sv'o feldum orðum: “Engan
mann í allri Evrópu er hægt aS taka
til samanburSar viS Burbank. Eigi
mun þess langt aS bíSa, aS hann
verSi eins vel þektur og viSurkend-
ur í California eins og hann er nú
á meðal vísindamanna í Evrópu.
Hann er óviSjafnanlega mikill hug-
vitsmaður (genius).”
Og enn fremur segir De Vries á
öSrum staS: “Sérkennileiki Bur-
banks er ekki aðallega fólginn í kyn-
ferðilegu vali tegundanna, heldur og
í aSferðinni, er hann notar viS þær.
Og jafnframt því, er hann hefir náS
hinni fullkomnustu aSferS, er árang-
urinn svo afarmikill, aS þaS hlýtur
aS vekja aðdáun alls heimsins.
Plómurnar og sveskjurnar hans hafa
sýnt svo mikla frjósemiseiginleika,
aS þrátt fyrir mikinn tilkostnaS viS
undirbúning og gróSursetningu, hafa
þær getaS kept við Evróputegundir
meS bezta árangri og gefiS ágætis
árstekjur á stórum svæðum, sem áS-
ur voru álitin lítt hæf til ræktunar.
Svona breytilég framleiSsla hlýtur aS
hafa mikil áhrif á vöxt og framgang
jarðyrkjunnar og garSræktar. Svöna
fyrirtæki gefur þúsundum manna at-
vinnu og tækifæri aS fljótfengnum
gróða.”
AuSheyrt er hvaS mikiS De Vries
hefir fundist til um Burbank á eftir-
fylgjandi:
“Blóm og ávextir Californiu eru
ekki eins undraverð og blóm þau
•og ávextir, er Burbank hefir búiS
til; þau eru óviðjafnanleg. ÞaS sem
kom mér til aS fara til Ameríku,
var þaS, hð sjá þaS sem hann hafði
gert. Honum hefir tekist aS koma
kynbótum í jurtaríkinu aS ákveðnu
takmarki. Slíkur dugnaður aS ná
föstum tökum á jurtalífinu og slík
þekking á eiginleikum náttúrunnar,
virðist aS ei*s gefin þeim, er öðlast
hafa vísdómsgáfu æðri köllunar.
Hann stendur einn í sinni röB í
þekkingu á náttúrunni og eSlisfræð-
islegri meðferS og í því aS túlka
möguleika hennar og krafta. Hann
hefir nú þegar leitt til fullnustu
meira verk á þessu sviði en nokkur
annar maður, sem uppi hefir veriS.
Og þegar öll kurl koma til grafar,
þegar öll afreksverk hans verSa lýS-
um ljós, mun ekki of sagt, að hann
hefir unniS heiminum meira gagn, en
allir aðrir til samans, er viS jurta-
kynbætur hafa' fengist. Hann hefir
gert meira í þvi, aS framleiSa nýjar
nytjategundir, heldur en náttúran
sjálf gæti gert, án hjálpar, á þúsund
árum.”
Margt fleira hefir De Vries lof-
samlegt um hann sagt.
Eitt af hinum merkustu og þýS-
ingarmestu afreksverkum Burbanks
er þyrnalaus kaktus. Þessi jurt hef-
ir víða vaxiS i suðurlöndum og eru
til margar tegundir hennar, en flest-
ar meS þyrna'. hefir jurt þessi þvi
oft orðið mönnum og skepnum aS
tjóni. Kaktusinn cr notaSur til
skepnufóSurs, þegar búiS er aS
brenna af honum þyrnana. Burbank
sá snemma, aS kaktusinn hafði mikla
möguleika til aS taka umbótum. Nú
er hann búinn. aS vera í 16 ár aS fást
viS kaktusinn og er hann nú auglýst-
ur til söfti hjá Burbanksfélaginu.
Fyrsta sérstaka ritiS um kaktus fékk
eg núna nýverið. Þyrnalaus kaktus
tekur svo langt fram hinni uppruna-
legu tegund, aS þar á er enginn sam-
jöfnuður. Af spildu sem áSur feng-
ust 10 tonn, fást nú 100 tonn. Þessi
þyrnalausa tegund Burbanks er mjög
lifseig og nægjusöm aö því er jarð-
veg snertir, getur vaxiS í eyðimörk-
um, söndum og klettagljúfrum; en
frost þolir kaktusinn ekki nema 8—
10 stig og mikiS votlendi á illa viS
hann. Hann er sérstaklega vel fall-
inn til aS rækta meS honum þurar
eySimerkur, því aS sagt er aS honum
dugi aS fá Vökva tvisv'ar á sumri.
Vitanlega gefur hann því betri upp-
skeru, því hetri jaröveg sem hann
vex í. Þaö er sagt, aS ef að eins
allar ey'ðimerkur og óræktaS land á
hnettinum væri ræktaS upp meS
kaktus, þá yrSi þaS nóg til aS fæSa
alt þaS sem á hnettinum lifir, bæSi
menn og skepnur, þó aS talan tvö-
faldaðist. Ein ekra alfalfa, sem er
bezta fóðurjurt Ameríkumanna, fóSr
ar eina kú, en ein ekra af fóður-
kaktus fóðrar fjórar kýr. Á þremur
árum nær kaktusinn 5—600 punda
þyngd, fjögra ára gömul planta hefir
náS sjö fetum á hæS. En kaktusinn
er $nn í háu verði. Ein planta af
fóður-kaktus kostar 60 cent, hundraS
plöntur 40 dollara, en ein planta af
ávaxta-kaktus kostar 2 doll, en ]00
plöntur 100 doll. Ávaxta-kaktus er
allur nytsamur frá toppi til rótar,
blöSin bezta skepnufóSur og ávext-
irnir bezta manneldi, sykurríkir, holl-
ir og nærandi. Kaktusinn hefir
fjölda af þykkum blöðum. Á einu
blaði hafa vaxiö yfir 30 ávextir.
Margar af hinum nýju ávaxta-
plöntum og trjám Burbanks eru
undra frjósöm. Margar af þeim
gef af sér 50—200 pund af ávöxt-
um á einu uppskerutímbili. Sumar
tegundirnar bera ávöxt einu sinni á
surnri, aSrar tvisvar, t. (j. seint í Júní
og bólar þá fyrir öðrum nýjum á
öSrum staS, sem fullþroska eru aS
haustinu.
Burbank er gott dæmi þess hvaS
mikiS má gera, þegar einhuga viti
og vilja er meS alúð og áhuga beitt
aS ákveðnu marki. Hann hefir sýnt
þaS, hvaS náttúran er eftirgefanleg
og tileiSanleg inn 'á nýjar breyti-
legar brautir. Hann hefir sýnt mönn-
um þaS, hvaS náttúran getur veriS
örlát viS þá, sem af alúð leitast vi'S
aS grafa eftir hennar huldu fjár-
sjóðum. Hann hefir bent mönnum
inn á nýjar brautir í jurtaríkinu og
um leiS vakiS menn til umhugsunar
um þaS, hvort ekki mætti gera eitt-
hvaS svipaS i dýrarkinu, hvort þar
rnætti ekki leiða fram nýjar tegundir
sem tækju hinum eldri fram.
ÞaS er ekkert smáræði, sem Bur-
bank hefir auögaö heiminn meS hinti
árangursríka lifsstarfi sínu. Mun þaS
koma betur i ljós er tímar líSa. Fáir
munu hafa staSiS eins auglti til aug-
litis frammi fyrir náttúrunni og lært
eins vel aS þýða hiS dulda þagnar-
mál af v’örum hennar. ,MarkmiS nátt-
úrunnar eSa alls lfsins, frá hinni ör-
smáu lífögn upp til hinnar fullkomn-
ustu lifandi veru, er þaS, aS komast
áfram og upp á viS, hefjast upp í
æðra veldi og ná meiri þroska. Þetta
er frumatriði lífsins. Ef nú er hægt
að sameina tvær lífmyndanir í eitt, t.
d. tvær sellur. þá koma þær fram
meS aukinn þrótt í nýja stefnu, ef
umhverfiö er þeim hagstætt, sem
einstaklings sellunni er ómögulegt.
Takist því aS sameina tvo einstak-
lings krafta, þá næst þetta fullkomn-
unar markmiS náttúrunnar miklu
fljótar. ÞaS er eins og náttúran
bíði einlægt eftir því, aS einhverjir
komi, sem kunni aS túlka hina til-
leiöanlegu og margbreyttu krafta
hennar.
Þjórsártúni, 5. Maí 1915.
ólaíur íslelfsson.
Hannes Eymundsson
Undir nafni ekkjtmnar.
Fyrrum v'oriS fanst mér
fult af ró og yndi;
söngsins hreinu hljómar
hröktu ama úr lyndi.
Nú er eins og ekkert
unaS geti veitt mér;
alt, um söknuð syngur.
Sorgin hefir breytt mér.
Þegar þú mig kvaddir,
þrautum sjúkdóms bundinn,
dó mér daga gleöi,
dauðasár varS stundin:
því eg vissi aS vorir
vegir hlutu aS skilja,
en gat ei greitt þaS numið
guðs að lúta vilja.
Eg sá þig allra síðast \
sverði dauðans sleginn,
og leit frá leiði þínu
liggja grýttan veginn
yfir eyðisanda,
yfir jökla kalda,
þangað, sem að svellur
síðsta timans alda. v
Jóðin litil ljúfan
látinn föður gráta;
vinir vininn kæra
viðkvæmt harmað láta.
Alt er autt og dapurt,
angurs sktiggi hvílir
yfir ekkju sölum.
Öllu drottinn skýlir.
Þér eg þakka, vinur,
þúsund gleðistundir;
sakna’ eg sólskins daga,
svíða hjartans undir.
Hátt í laufgu limi '
litlir fuglar kvaka.
Mér i muna sárum
minningarnar vaka.
Vorið ljúfa leysir
lifið alt úr dróma;
guðs i góðum heimi
gleðiraddir hljóma.
Af þér viðjum varpstu,
of vegalausa geima
sveifst á sólar vængjum
við söng til ljóssins heima.
Himinn leiðið lága
Ijúfum döggvar tárum.
Þig eg þreyi, kæri,
þögul, trega sárum.
Sofðu vært, minn vinur,
vorsins rósir bindi
blómsveig bústað þínum
og hliki sólar vindi.
María G. Arnason.
Þakkarávarp.
Hjartanlegt þakklæti langar mig
til að votta öllu því fólki, nær og
fjær, sem á þessu vori v’eittu mér svo
drengilega hjálp i veikindum mínum,
þá er eg varð að leita mér lækninga
til Winnipeg og ganga þar undir
uppskurð við innvortis meinsemd.
Sérstakar þakkir finn eg mér bæði
ljúft og skylt að votta þeim Mr. og
Mrs. G. Eggetrsson, sem gengust
f)frir samskotum niieðal bygðar-
manna; Mr. Á. Árnasyni, sem safn-
aði fé í kringum Churchbridge: Mr.
og Mrs. B. Laxdal í Winnipeg, sem
veittu mér beina og umönnun fyrir
litla þóknun á meðan eg var aö ná
mér eftir veikindin; að ógleymdum
lækninum, Dr. Brandson, sem gerði
uppskurðinn, stundaði mig með stakri
alúS þar til eg var albata, og gaf
mér alla læknishjálpina. Enn frem-
ur kvitta eg meö hjartans þökk fyrir
peningagjafir þessar: O. Gunnars-
son og J. Gislason $10 hv'or, Sigb.
GuSmundsson $9, V. Vigfússon, B.
Thorbergsson, G. Eggertsson, M.
Magnússon, K. Eyjólfson, H. Hjálm-
arsson, E. Gunnarsson, M. Hinriks-
son, A. Eggetrsson fWpg.J, A- Árna-
son, Mrs. Kr. Johnson, H. Uíslason,
Mrs. Kr. Kristjánsson, H. Thorgeirs-
son, H. Árnason, Mrs. Kr, Thorvald-
son, A. Olson, $5 hvert; séra G.
Guttormsson, S. Loptsson, G. Finns-
son, $3 hver; E. Bjarnason, Mrs. M.
Thorláksson, B.Hinriksson, K.Einns-
son, H. O. Loptsson, B. Thorleifsson,
S. Bjarnason, E. SuSfjörB, J. Áma-
son, O. A. Austmann, B. Jónsson, Th.
Laxdal, Mrs. G. Brynjólfsson, J. F.
Johnson, G. Guöbrandsson, E. Hin-
riksson og Mrs. Ástrós Johnson
fSvold P.O., N. Dak.J, $2 hvert; P.
SuSfjörS, B. Benediktsson, Mrs. E.
SuSfjörS, V. Magnússon, A. Magn-
ússon, S. Thorláksson, M. Bjama-
son, Th. Thorlákson, Miss E. Eyjólf-
son, E. J. Thorláksson, G. L. Árna-
son, Mrs.S.Þorsteinsdóttir, Þ. ÞórS-
arson, G. Olson, Mrs. P. Johnson,
Miss S. Vigfússon, $1 hvert; M.
BreiSfjörS, 50c.
Auk þe^sa ber mér aS þakka margs
konar aSrar gjafir og aðstoS mér og
börnum mínum veittar af vinum og
vandalausum og hluttekning þeirra
allra, sem komu aS sjá mig i veikind-
um mínum, bæSi heima hjá mér. og á
meöan eg lá á sjúkrahúsinu, sem of
langt yrði hér upp aS telja.
Ljúft er mér einnig aS votta þaö,
aö hjúkrun og aSbúS öll á Winnipeg
General Hospital, þar sem eg lá legu
þessa, v'ar svo góS sem eg hefði fram
st á kosiö. BiS eg svo góSan guS,
sem ekki lætur eipn vatnsdrykk ó-
launaöan, aS veita þeim öllum ríku-
lega blessun, sem meS orSum og
verkurn sýndu mér bróSurhug og
kristilega hluttekning í þessu and-
streymi minu.
Bredenbury, Sask., 5. Júli 1915.
Anna S. Thorgeirsson.
Kristján sál. Jónasson.
Kristján Jónasson dó mánudaginrr
5. Júlí á spítala í Red Deer, Alta.
Fædduiv 25. Apríl 1871 á Knararnesi
á Mýrum. Dauöamein hans var
Ptomainc Poisoning; v'ar hann veikur
aS eins sex daga. Fór jarðarförin
fram 6. Júlí frá Methodista kirkju í
Red Deer, undir umsjón Foresters
félagsins, hverju hann tilheyrSi, að
viöstöddu mörgu fólki. Hinn látni
var vel þektur og kær öllum bæSi ís-
lendingum og innlendum. Hefir þar
ekkja, einn sonur og sex dætur aS
sjá á bak og syrgja ástríkan eigin-
mann og elskaöan föður.
_ G. S.
pAKKARÁVARP.
Sama daginn og maSurinn minn
sálugi, 1/ristján Jónasson, var jarö-
aður, komu til ntín fjögur systkin;
þaS roru þrjár konur og einn karl-
maöur, og rétti ntaSurinn mér um-
slag, sem hafSi aS geyma $21. Það
var gjöf til mín frá þeim öllum.
Þetta voru þau Mrs. H. Ásmundsson,
Mrs. J. Gíslason, Mrs. J. Johnson og
Mr. Páll ÞorvarSsson. Þetta er ntik-
il upphæö frá svo fáum, í þessu ár-
feröi, sem nú er, og þrjú af þessum
systkinum eru ekki búin aS v'era
neina eitt ár í þessu landi, svo þaö
hefir veriS rnikill og góður vilji, sem
knúði þau til þessa. Eg biS guS aS
blessa þessi systkin og gefa þeim
góða framtíö. — Svo hefi eg mikitt
tilefni til aö þakka öllunt íslending-
um, sent hér eru í Red Deer, fyrir
þá innilegu hluttekning, sem þeir
hafa tekiS í niinni sáru sorg og mikla
mis'si. Eg biS guS aS þekkja þá alla
og endurgjalda þeim fyrir mig og
börn mín, af sinni miklu ntiskun. —
Svo er margt af hérlendu fólki, sent
hefir veriS okkur fyrirtaks gott og
bauS ntér hjálp. En guðs hönd er
sterkust og gerir sinn vilja, og hans
vilji er beztur.
Red Deer, Alta., 10. Júlí 1915.
Halldóra Jónasson.