Lögberg - 22.07.1915, Blaðsíða 4

4
LÖGHERG, FIMTUDAGINN 22. JCLf 1915
LOGBERG
GefiB út hvern fimtudag af
The Columhla Press, Ltd.
Cor. William Ave &
Sherbrooke Street.
Wlnnlpeg. - - Manitoba.
v 8KRISTJAN SIGURÐSSON
Edttor
j. j. vopsri.
Business Manager
Utanasfcrift til blaSsins:
The COl.UMIiIA PKESS, Ltd.
P.O. Box 3172 Winnipeg, Man.
Utanáskrlft ritstjórans:
KIMTOK LÖGBERG,
P.O. Box 3172, Winnipeg,
Manitoba.
TALSlMI: GARRI 215«
Verð blaðsins : $2.00 uin árið
Kosningarnar.
Án alls vafa heföu kosn-
ingarnar staðiö jafnvel fyr, ef
stjórnin hefSi ekki haft eins ann-
ríkt, og raun hefir á orðiö, fyrst
af rannsókn þinghúss málsins, sem
rnikið hefir verið starfað að i
kyrþey, en síðan kom rannsókn á
kærum Fullertons, ef kærur á að
kalla; með þeim ætluðu conserva-
tivar að gera tvent, seinka kosn-
ingu og útvega sér vopn til kosn-
inga baráttunnar. Þeir vöruðu
sig ekki á, að stjórnin vatt bráðan
bug að rannsókn á kæru-
málum þeirra og þarmeð að
því, að eyða þeim og slá með
því vopnið úr höndum þeirra, sem
þa * ætluðu sér að nota. Kosninga
dagurinn er svo settur, að hann
kemur rétt áður en uppskera byrj-
ar, ella hefðu þær orðið að bíða
þangað til henni var lokið, því að
stjórnin vill alls ekki valda töf-
um og truflun á því starfi, er svo
margir borgarar fylkisins eiga
mikið undir. Hinsvegar mátti það
ekki dragast lengi, að halda kosn-
ingamar, því að hin nýja stjóm
hafði meiri hluta þingmanna móti
sér, en við það vat* ekki sæmandi
til langframa. Hún hefir stór og
merkileg nýmæli á stefnuskrá
sinni og þó að meiri hluti kjós-
enda í fylkinu greiddi þeim at-
kvæði við síðustu kosningar, gat
hún ekki byrjað á því, né neinu
öðru löggjafarstarfi, nema hún
hefði meiri hluta þings til ?am-
vinnu með sér. Sú viðbára fá-
einna, að miður viðurkvæmilegt sé
að halda kosningar á striðstíma, er
einskis virði, því að það mætti þá
rétt eins vel hætta öllum þing-
bundnum stjórnarathöfnum, eins-
og að láta kosningar fyrirfarast í
fylkinu, einsog nú stendur á.
Þó að löggjafarmál, sem hin
nýja stjórn ætlar að koma fram,
séu merkileg, og hvert þeirra hafi
áhugamikla og marga fylgismenn,
þá er hitt nauðsynlegast og merki-
legast af öllu, sem kjósendur ættu
að fylgja af allri orku,' —: að fá
heiðvirða og vandaða stjórn til að
standa fyrir málum fylkisins. Til
þess að fá því framgengt, lætur
enginn góður borgari það fyrir
farast, að koma á kjörstað og
greiða atkvæði með Norris stjóm-
inni.
Þeð sem kjósendum er umfram
alt ætlað að segja álit sitt um í
þetta sinn, er þetta. hvort þeir
vilja, að sá flokkurinn og þeir
menn, sem flett hafa ofan af
fjárdrætti og óráðvendni í stjóm
fylkisins að undanförnu, stjómi
rannsókninni og gangi eftir bótum.
ellegar þeir vilja fela þetta póli-
tískum vinutn þeirra, sem óhæfuna
hafa framið.
Stefnuskrá, gömul og ný
Það er nú liðinn fast að því
hálfur mannsaldur síðan conserva-
tivrar hér í fylki héldu flokksfund
og suðu saman atkvæða beitu
handa fulltrúum sínum. Það var
rétt fyrir kosningar og fór svo, að
þeir komust að völdum, vegna
stefnuskrár sinnar, svo og vegna
foringja, sem þó reyndtst skamm-
ær; flokkurinni hélt völdum í
fimtán ár og fjóra mánuði, svo að
nógur var tíminn tit að koma því1
í framkvæmd, sem lofað var.
Það er fróðlegt, að rifja upp þau
loforð og geta um leið efndanna.
Fyrsta atriðið í hinni fornu
stefnuskrá flokksins var á þá
leið, að krefjast hagsýni og sparn-
aðar í meðferð fylkisfjár. Þegar
Roblin stjórnin losnaði við völd.
[iá vom ársvextir af skuldum
fylkisins á borð við þaði sem árs-
útgjöldin nárnu þegar hún tók við.
Flokkurinn lofeði að etcki skyldu
vera nema þrír ráðgjafar á laun-
Lim í fvlkinu, og þingmenn skyldu
hafa aðeins 400 dali í j)óknun fyr-
ir hvert þing. er þeir sátu á.
Þegar flokkurinn slepti völdum
voru ráðgjafamir orðnir sjö, allir
á launum og þingmannskaupið
komið upp í 1500 dali á ári.
Ennfremur var lofað, að gang-
ast fyrir og styðja öflugan inn-
flutning fólks, en ekki var það
loforð haldið. Enn lofaði flokk-
urinn að málum fylkisins skyldi
stjórnað með venjulegri business
aðferð, án þess pólitík eigi að kom-
ast þar að, einkanlega uppeldis-
málum, er alls ekki ættu að koma
flokkadráttum við, heldur stjóm-
ast af óháðri nefnd. Allir vita nú,
hvernig þessi heit hafa efnd ver-
ið, að forkólfar flokksins stund-
uðu kappsamlega aö lítilsvirða þau
og troða þau undir fótum.
máli gegnir um! þetta
“að dómsgerðum og
verði hæfilega stjórnað, og að
lægri lögregludómarar og aðrir
réttvísinnar þjónar verði teknir úr
hópi þeirra manna, sem eru vel
metnir og lausir við pólitískan
flokkadrátt.”
Enn var því lofað, að jámbraut-
ir skyldu verða eign þess opinbera,
en í stað þess tók stjómin það ráð,
að styðja jámbraut er einstakir
menu áttu, unz ábyrgðarupphæðin I
var orðin 32 miljónir dala, er
THE DOMINION BANK
lu KUUOND B. OMI.CiL. M. P„ Pr«« W. D. MATTHKWS ,T1m Pr—.
C. A. BOGEIRT. Generai Manager.
EF pú ATT HEEMA
i,TÍarIægi5 trá öllum útibúum Dominion bankans, gerðu þá
viðskifti Þfn bréílega. paö sparar þér margan óþarfa snún-
ing og auk þess hefirðu hag af að geta skift við sparisjóðs-
deildina.
pér getið lagt inn peninga og tekið þá út — I stuttu
máli gert öll viðskifti við bankann bréflega.
BanKastjórinn mun gefa yður allar upplýsingar um
þetta hagkvæma fyrirkomulag.
Notre Dame Branch—W. M. HAMILTON', IManager.
Selkirk Branch—M. S. BURGER, Manager.

því, að fleiri tungumál yrðu þjóð-
máí í landinu?
Ekki Sir James.
Hver barðist við vínvaldið í
fylkinu, samanviðjað stjóminni, og
krafðist þess, að fólkinu gæfist
færi á að segja vilja sinn um af-
nám staupasölu eða vínverzlunar,
hvort sem því líkaði?
Ekki Sir James.
Hver barðist ár eftir ár í þessu
fylki gegn misbeiting valds og
rangsleitni er beitt var í þarfir
glæpasamlegra pólitískra samtaka?
Ekki Sir James.
Hver brá svívirðingum Gimíi
Sama I kosningarinnar í dagsbirtuna og
loforðið: * reyndi til að koma lögum yfir þá,
réttvísinni | sem ábyrgðina báru af henni?
Ekki Sir James.
Hver lagði lið sitt kosningarrétti
kvenna og bar það mál fram til
sigurvænlegs horfs?
Ekki Sir James.
Hver kom upp hinum stórkost- j °oo,
lega fjárdrætti sem framinn var áj fræðings
isins, og ekkert aðhafst til að taka
fyrir það. Og sama er með öll
hin atriðin í hinni nýsömdu
stefnuskrá, að þau Iöggjafar atriði
hefði flokkurinn vel getað gert að
lögum í sinni valdatíð, ef viljinn
hefði verið til þess. • Nú sýnist
hann vera kominn yfir flolcksmenn
conservatfiva, jafnskjótt og þeir
eru úr völdum.
Fundurinn lét sér ekki nægja
að hnupla helztu stefnuatriðunum
frá liberala flokknum, 'heldur lán-
uðu nafnið líka og skeyttu við sitt
flokksheiti. Þannig siglir hann Cil
kosninganna í þetta sinn, með lán-
uðum fjöðrum. undir fölsku
flaggi.
Gífurlegur fjárdráttur.
Aukaverk Kellys á þinghús
bvggingunni kostaði fylkið .1,250,-
en samkvæmt skýrslu verk-
stjórnarinnar, er ná-
kostnað fylkissjóðs af contractar- j kvæmlega hefir rannsakað það
vitorði voru með honum?
Ekki Sir James.
Hver hafði fram að
fylkissjóður verður að annast umj nefnd var sett til að
greiðslu á, ef illa fer.
Það var enn, að krafizt var
þess, að afhent væru öll stjórnar-
lönd innan fylkisins, í stjórnarinn-
ar hendur. Á þessu hafði flokk-
urinn hausavixl, þegar fram í sótti.
þannig að Dominion stjórninni
voru afhent öll
átti.
Seinasta loforðið varö frægt og
hljóðaði um bindindi: “að Iög
verði samin samkvæmt vilja al-
mennings um bann gegn vínsölu,
en þau lög séu svo víðtæk, sem
fylkið hefir frekast vald til a5
gera þau.”
anum að þinghúsinu og þeim sem sem unnið hefir verið, áttu rúmar
1 $14,000 að sparast við þær breyt-
ingar, sem gerðar voru á bygging-
konungleglar áætluninni. Heil miljón og
rannsaka; fjórði partur miljónar betur, hef-
ir samkvæmt þeirri skýrslu farið
þennan stórþjófnað?
Ekki Sir James.
Hverjum má treysta til að halda
þessari rannsókn til streitu,
allri orku?
Ekki Sir James.
Hverjum má treýsta til að koma • Kelly.
lönd, sem fylkið j þeim senu'sekir voru utn þetta, í|
| betrunarhúsið ? j
Ekki Sir James.
Hverjum má treysta til að ranú-
saka og koma upp því saima, við-
víkjandi ýmsum þorparabrögðum
hinnar fyrri stjómar? — flutningi
búnaðarskólans til St. Vital, með
þarmeð fylgjandi fjárdrætti
í súginn af fylkisfé. í hendur con-
tractarans. Um það, hvað orðið
með befir af þessari gífurlegu upphæð,
vill hin kgl. rannsóknamefnd,
tneðal annara hluta, yfirheyra
Hver er sökin?
Öllum er kunnugt um efndirnar sambandi við lóðina; yfirborgun-
á þessu heiti. Það er aixunnugt,
að meðan stjóm flokksins sat við
völd, var hún í traustum samtök-
um við vínvaldið og hjálpuðust að
því að gera fylkiS alræmt fyrir
spillingu.
Flest af þessum endurbóta lof
orðum, sem flokkurinn prettaðist
um að efna, meðan hann hafði
getuna, hafa verið tekin á stefnu-
skrána upp á nýtt. Fundarmetm
gerðu það án fagnaðar og áhuga,
en frekar af gömlum vana, það
þykir sjálfsagt, að hengja út ein-
. hverjar vörur, til málamynda, þó ekki Sir James.
enginn háfi trú á, að nokkur muni
! glæpast á þeim.
um í sambandi við byggingn skól-
ans, er nema líkast til heilli mil-
jón dala; hnupli og þjófnaði í
sambandi við kosninga brautir;
stöðugri fjárkúgum út af vinvald-
inu, til pólitískra og persónulegra
afnota; talsíma kaupunum með
fjárdrætti er nam vafalaust hundr-
uðum þúsunda.
Ekki Sir James.
Hvern vill almenningur í Mani-
toba fyrir æzta ráðgjata sinn í
næstu fimm ár?
Ekki Sir James. Areiðanlega
Foring
mn.
Flokksþingið.
Flokksþing conservativa
þrjá daga og samþykti
stóð í
margar
Nýjan foringja kaus flokks-! ályktanir um, að fylgja hinum
fundur conservativa í l>etta sinn, J l>rönga veg. dygðannnar í stjorn-
til jæss. a vega upp á mótf þeim nl;|Ium eftirleiðis. t>að er nú vit-
stefnuatriðum. sem hann lánaði anlega Iof»vert. en merkilegt er
það, að þéir somu menn, sem nU
\’itanle ra átti I SÍ^ °£ samþykkja það sem rétt er,
skuli að undanförnu hafa verið
frá liberölum. Fyrir valinu varð
Sir James Aikins.
fundurinn engan hlut í því, annani
en að samþykkja þá útnefning. því fvo ^gle?a blindir, sem raunjief-
að gamli Bob lagði til 'kandidat-,
inn’, hafði hann til frá því í fyrraj
ir gefið vitni
helztu málin í
um. Aðalefnið
stefnuskrá þeirri,
haust, er hann vildi láta hann taka|sem fundurinn samþykti, voru tek-
in úr stefnuskrá liberala, einmitt
sem þinginenn og
I við af Roblin, J>ó að ekkert yrði|
úr því þá. Aikins hefir mikið laga- 30rnu uiálin,
' vit, að sögn og slægsmuni í mála-1
j ferlum, hefir lengi þjónað auðfé-
lögum og verið þeirra ötull verk-
j maður. Hcnum er talið vel hæfa
það sem honum er ætíað, að vera
j höfðingi til bráðabirgða fyrir þvi
j liði, sem slitnað hefir aftan úr
; Roblin en hangir í gamla Bób, svo
I lengi sem hann lafir.
Ekki Sir James.
Dagblaðið “Frge Press” segir til
hins nýja formanns conservativa
fbkksins hér í fylkinu, á jæssa
leið:
“Hver barðist fyrir skólaskylduj
NORTHERN CROWN BANK
ADALSItRIFSTOFA 1 WLNNTPEG
Höfuðstóll (löggiltur) - - - $6,000,000
Höfuðstóll (greidduri - - - $2,850.000
STJÓRNENTDUR :
Forinaður.........- - - Slr D. H. McMTLLAN, K.C.M.G.
Vara-formaður - Capt. WM. ROBINSON
Sir D. C. CAMERON, K.C.M.G., J. H. ASHDOWN, H. T. CHAMPION
W. J. CIIRISTIE, A. McTAVTSH CAMPBELL, JOHN STOVEL
Ailskonar bankastiirf afgrcidd. — Vér byrjum reikninga vlð ein-
staklinga eða félög og sanngjarnii- skilniáiar veittlr. — Avísanir seldar
til hvaða staðar sem er á fslandi. — Sérstakur gaumur gefinn sparl-
sjóðs lnnlögum, sem byrja má með elnum doUar. Rentur lagðar við
á hverjum sex mánuðum.
T. E. THORSTEINSSON, Ráðsmaður
Cor. William Ave. og Sherbrooke St., Winnipeg, Man.

til þinghúsbyggingarinnar, og vissu
að þeir höfðu fengið sinn skerf af
henni, til að vinna kosningu sína.
Hver veit nema Roblinstjórnin
hefði hangið við völd í fjögur ár
til, hvað sem almennmgsálitinu
leið, látið ljúka við þinghúsbygg
inguna á þeim tíma og verið þá
búin að bæta við sig einni mil-
jóninni til úr fylkissjóði.
Þeir sem láta hæst um “undir-
málin", ættu að athuga, hvort far-
sælla var. að gamla stjórnin hefði
hangið í völdum, hver. veit hvað
frá Indlandi og á hug og hreysti
liðsins frá Canada, er “berst
með sínum brezku og frönsku fé-
lögum í Flandri, í fylkingu, sem
ekkert vinnur á.
“Við Hellusund hafa Ástralíu
menn og þeir frá Nýja Sjálandi
lagt saman, og unnið það þrek-
virki, sem dæmafátt er, hafa síð-
an gengið á vígskurði óvinanna
með svo mikilli hreysti, að enginn
vafi er á, að þar verði sigurs auð-
ið.
í hverju þessu brezka veldi er
lengi, með ölln sem þarmeð fylgdi, j verið að safna nýjum herfylking-
eöa sanmingar væru gerðir um til-
högun stjórnarskiftanna, einsog
Mr. Hudson gerði í samráði við
félaga sina.
Suður-Afríka lætur ser
nægja, að hafa unnið langa
aðrir helztu herrar conservariva
flokksins fussuðu við og sveiuðu
fyrir nokkrum mánuðum siðan.
Það er varla misseri, síðan frum- sællegra lykta.
varpi um afnám staupasölu var
hafnað af conservativum á þingi,
og algerðu afnám’i vínsölu sömu-
leiðis, en hvortveggja tillagan
kom frá liberölum. Nú er bind-
indismálið tekið á dagskrá con-
servativa flokksins, frumvarp
Mackdonalds tekið upp á nýtt
eftir fimtán . ára væran svefn,
meðan conservativar voru við
völd og gátn komið því fram.
Eins er um kvenréttindin. Þeim
var hafnað af conservativum,
hvað eftir annað og það nýlega,
í þessu fylki, gegn voldugumlen nú eru þau þakksamlega þegin
pólitiskum og kirkjulegum sam-
tökum og sannfærði almenning um
það á endanum, að slík lög væru
nauðsynleg?
Ekki Sir James.
Hver fann, að breytingar Cold-
vvells voru hættulegar fyrir skóla-
fyrirkomulag þjóðarinnar, og
fylgdi fastlega því, að þær væru
afnumdar, gegn mótstöðu sterkra
pólitískra og kirkjulegra samtaka?
Ekki Sir James.
Hver hætti til jæss pólitísku
fylgi, að segja til og standa í móti
til að prýða stefnuskrá þeirra.
Eitt atriðið er það að af-
nema breytingartillögur Coldwells.
Flokksmönnum var í lófa Iagið,
að afnema þær, hvenær sem jæim
sýndist, en aðgerðarlauáir horfðn! BIuti Robiinstjómarinnar á þingi
þeir á liberala berjast við að fá | hefði vitanleg samþykt allar henn-
Allir íslenzkir kjósendur hafa
sjálfsagt heyrt meira og minna um
undirmál miíli hinnar fráfarandi
og viðtakandi stjórnar, i þeim
tröllalegu útgáfum sem þeim frétt-
um voru gefnar. Síðan þær kom
ust á loft, hefir smámsaman dreg-
ið úr þeim, þartil nú eru ekki eft-
ir nema dylgjur, smáar hjá fyrstu
ósköpunum. en meinlegar og illa
artaðar, alt um það. Meðal jæirra
má telja sérstaklega eina illkynj-
aða, sem Hkr. bar upp i sig síð
ast, að vanda sinum, á þá leið, “að
dómarar landsins séu að hindra
og hefta framgang réttvísinnar’
Hún segist hafa það eftir blöðum;
hún hefði heldur átt að segja:
blaði, því að ef það hefir nokkurs
staðar sést á prenti. þá mun það
vera í hinu enska málgagni Hon.
R. Rogers, sem gefið er út hér í
borg. Það sver sig í ættina, það
er gífurleg og frek staðhæfing,
framflutt til að æsa og blekkja og
svala illu innræti, það er óviður-
kvæmilegur og svívirðilegur áburð-
ur, sem ekkert blað annað mundi
hafa flutt, sem vér þekkjum til,
að Hkr. einni undantekinni.
Það skulu menn vel merkja, að
engum var lofuð uppgjöf saka,
þegar samið var um, með hverju
móti stjómarskiftin skyldu fram
fara, játning sakargifta átti að
leggjast fram fyrir almenning og lnn
stjórnin sem við tók, fékk í sinar
liendur öll gögn og skilríki, til að
rannsaka og fram fylgja málun-
iim, bæði skaðabótamáli og saka-
máli, ef svo víldi verkast. Þetta
var bezta ráðið, og liklega eina
ráðíð, til að leiða málið til far-
Ef Robfin hefði
haldið áfram að sitja í völdum,
með Howden fyrir dómsmála ráð-
gjafa, þá hefði hiu konunglega
nefnd sannarlega átt erfitt upp-
dráttar, hún væri þá varla komin
langt áleiðis nú, ef að likindum
ræður. Hún hefði mætt sífeldum
fyrirstöðum og vafningum af
stjórnarinnar hendi. Thos. Kelly
hefði þinghúsbygginguna undir
sinum væng, eftir sem áður og
með hverjum degi falið betur og
betur þann fjárdrátt, sem undir-
stöðunni var samfara; stjómin
hefði líklegast samið við hanrT,
þegar sá tími kom, að !x>rga aftur
svo sem fimta part af fjárdráttar
fúlgunni, og gefið honum kvittan
að öllu öðni Ieyti, svo að því hefði
aldrei orðið riftað síðan. Meiri
Kosningabrellur fá bina
ströngustu lagarefsing
Frá dómsmála stjómardeild
fylkisins er því yfir lýst, að
stranglega verði framfylgt ákvæð-
um kosningalaganna meðan hin
fyrirhugaða fylkiskosning stendur
yfir, hvorum flokki sem sá brot-
legi kann að heyra til og hvort
sem hann er hár eða lár.
Hingaðtil hefir það verið venja,
að lofa sakbitnum að ganga laus-
um, þartil lögleg stefna hefir ver-
ið fram borin, þvert á móti því
sem gert er ýið þá sem aðra glæpi
eða afbrot fremja.
Nú hefir lögreglustjórum í
borgum og bæjum verið gert að-
vart, að halda þeim mönnum í
gæzlu, sem handteknir kunna að
verða og færðir til Iögreglustöðva
af löggæzluliði fylkisins eða em-
bættismönnum kosn'ingarinnar,
hæfilega Iengi, þartil kærendur fái
sagt til saka og fengið stefnu út-
gefna.
Löggæzlumönnum fylkisins, svo
og eftirlitsmönnum með vínsölu
hefir verið gert aðvart, að ef þeir
leggi sig i flokkadrátt með öðrum
hvorum flokknum, þá varði það
embættismissi þegar í stað.
um, en
ekki
og erfiða herferð, heldur býður nú
miklar hersvejtir til að berjast á
aðalvigvellinum.
“Méð öruggu liðsinni samborg-
ara vorra fyrir' handan höfin,
leitumst vér heima fyrir við, að
efla einsog verða má, herstyrkj
vom, og i því skyni erum vér
saman komnir hér í dag.”
takmörk sett.
“Það er alþekt, að því stærri
sem her er, því meiri þörf er á
fleiri og fleiri mönnum, til þess
að viðhalda fullkomnum styrk
hans, en jafnframt eyðist það sem
af er tekið, tala þeirra ínanna sem
herfærir eru.”
“Nú er sá tími kominn, að meira
þarf fram að leggja til þess að
fulltryggilega verði séð fyrir
þörfum hers vors fyrir handan
sund og höf, og til að sjá því mikla
varaliði, sem útheimtist til að
herja svo sem vera ber, fyrir hæfi-
legri æfingu og útbúnaði. Hinn
nýji her er svo mannmargur orð-
inn, að enginn liefði trúað því
fyrir skömmu, að slíkum grúa
yrði saman komiö, en hitt mun
mörgum ef til vill sjást yfir, að til
jæss að þessir herir komi að íullu
haldi, þarf varalið að því skapi,
til að fylla upp í skörðin og ganga
í stað þeirra sem óvígir verða.
“Það er ekki unt að sneiða’ hjá
þvi að það er alveg víst, að þarf-
irnar í þessu efni eru miklar,
stöðugar og sífeldar, því að öllum
má vera hugfast, að vorir hraustu
hermenni á vígvellinum benda j>eim
sem heima sitja, að koma og
gjalda sín Torfalög líka, og jæirri
bendingu verður að sinna, hún er
brýn og átakanleg. i -i
“Fnndahöld til að fá nýja liðs-
•menn, hergöngur og óþreytandi
starfsemi liðsafnaðar foringja,
nefnda og einstakra manna, hafa
borið góðan árangur, en meira
verður að gera til að fá þá til að
gefa sig fram og ganga í liðið, er
af óframfærni eða öðrum ástæð-
um hafa undanfelt að gera það,
sem ættjarðarástin skýtur þeim í
brjóst.
)
Vopnfærra rnanna tal.
Langt til sigurs enn.
Rœða Kitcheners um
liðsafnað.
xer afteknar, en létu sig hafa það,
að lofa tillögunum að standa í
góðu gildi. Nú samþykkja þeir
lika, að stjómarfar skuli vera
hreint og fjárdráttarlaust — j>eir
sömu, sem hafa horft á for-
sprakka sina sólunda eignum fylk-
ar gjörðir, í þessu sem öðru,
hvað sem upp hefði ’komið fyrir
hinni konungl. rannsóknamefnd.
Þeir piltar fóru nær um að feikna
fúlga hafði verið dregin í kosn-
ingasjóð af þeim penmgum sem
látið var í veðri vaka. að gengju
“Manna er þörf, fleiri hermanna,
unz yfir lýkur.”
Viss blöð á Englandi hafa ráð-
izt á Kitchener lávarð og felt á
hann þunga dóma útaf stjórni
hans á hermálefnum Breta. Lá
varðurinn hefir ekki ansað þessu,
en almenningur virðist hafa tekið
upp fyrir hann, því að einn dag-
fór hann til bœjarráðshallar
Lundúna, að halda ræðu um lið-
safnað á Bretlandi, og var þá
fagnað af borgarbúum, með lófa-
klappi og miklum fögnuði. Frá
bækistöð hermála stjórnarinnar til
bæjarráðs hallar, var mikill mann-
grúi saman kominn tn ao ragna
honum, svo að varla varð vagni
hans komið áfram, en helztu fé-
sýslumenn borgarinnar gengu á
fund og tjáðu sig hafa fullkomið
traust á stjóm hans.
Það sem nú lægi mest á, kvað
Kitchener í ræöu sinni,
menn, hergögn og fé. Fjársöfn-
un kvað hann ganga að óskum, að
hergagna smið væri rösklega
gengið undir stjóm og forustu
hins nýja hergagna ráðgjafa. En
ekki væri enn bætt til fulls úr
þeirri miklu nauðsyn: hðsöfnun
Ræða hans var á þessa leið:
“Hingaðtil hefir þeim orðum,
sem eg hef álitið nauðsynlegt að
Þegar lokið er að telja og skrá-
setja mannfólkið, þá mun hvort
I sem er auðið að finna þá menn á
“Þegar eg tók við því embætti, nldrinum 19—40 ára, sem vopn-
sem eg gegni nú, þá ætlaði eg mér færir eru, og ekki þarf á að halda
að gegna því sem hermaður, ekki, til hergagna smíða. Ráðstafanir
sem stjórnmálamaður, og eg var-lmunu gerðar til að ná fundi þeirra
aði samlanda mína við, að stríðið og tali, allra sem til hernaðar eru
mundi verða bæði harðsótt og j'færir, fyrst ókvænta, siðan kvænta.
langvint. Eg sagði svo í upphafi: j eftir því sem viðkomizt verður.
Vér þurfum á mönnum að halda, Skrásetningin
fleiri og fleiri mönnum, þartil ‘noldírar v5knr
gengið er milli bols og höfuðs á' ,)aB lífsnauðsynlegt, að eins marg-
fjandmonnum vorum. Eg tek •
þau ummæli upp aftur í dag og mögulegt er.
kveð enn fastara að þeim
enn tastara að þeim nu en/
þá.
“Allar þær ástæður sem þótfu
vera .fyrir því í ágúst mánuði
1914, að stríðið stæði lengi, eru
enn til staðar í góðu gildi. Það
er satt að vísu, að við erum stór-
mun standa i
En á meðan er
. _ g-
ir gefi sig fram í herþjónustu, og
Eg vildi mega biðja
alla húsbændur og vinnuveitendur,
að hjálpa til með }>ví að gefa lausa
úr vist eða vinnu alla herfæra
menn, og taka í staðinn þá sem
ekki eru herfærir fyrir aldurs
sakir, eða þá kýenfólk er mörg
störf hafa þannig að sér tekiö, og
um betur við búnir, stöndum gefist vel.
Hversu marga muni þurfa, er
auðsjáanlega ekki hentugt að aug-
lýsa yfir almenningi. Vér höfum
staðfastlega hafnað því, að segja
til um slikar tölur, sem óvinirnir
mundu fegnir vilja vita, og er ó-
þarfi að afsaka þögn vora í því
efni.
Þvi hefir oft verið haldið fram,
að ef nákvæmlega væri sagt til um
athafnir og dvalarstað einstakra
fylkinga, þá mundu menn streyma
til herþjónustu miklu örara en ella,
en upplýsingar um þetta mundu
einmitt koma fjandmönnunum að
sem mestu haldi, og það er ánægju-
legt að þýzkur prins i hárri her-
stöðu, Iýsti því m'eð gremju, að
honum væri algerlega ókunnugt
um vom nýja her.
óumræðilega miklu betur að vígi
nú en fyrir tíu mánuðum síðan,
em útlitiö er ekki síður alvarlegt
nú en þá.
“Þýzkaland bjó sig til hernaðar
i fjömtíu ár, með miklu kappi,
og hefir nú sýnt heiminum hern-
aðarvél, svo margbrotna og svo
fullkomna, að ekki finnast dæmi
til.
“Það er satt, að með sínum
langa viðbúnaði gat Þýzkaland
notað alla krafta landsins til liera-
aðar, frá því stríðið byrjaði, en
vor aðferð er sú, að auka her vorn
smátt og smátt. Það mætti með
sönnu segja, að j)ýzka heraflanum
hraki jafnframt því sem vér
hljótum að styrkjast.”
Ræðumaður mintist hér á nýja
heri, er “sumir liafa látið til sín
taka á vígvelli” og hélt svo áfram:
“Frá því fyrsta hafa nýjir liðs-
menn stöðugt verið að bætast við,
svo að vel hefir mátt fagna því,
og það stans sem hefir orðið þar
á í seinni tíð, hefir að eg held,
stafað frá ástæðum, sem ekki
munu eiga sér langan aldur.”
Herneskja til handa öllutn sem
bjóðast.
“Það mun vera erfitt að gera
meir en vert er, úr undirtektum
þeim sem mín fyrsta áskorun
fékk, en eg er hér kominn í dag
að færa á loft aðra áskoran og
kröfu til karlmanna þessa lands,
að gefa sig fram til að verja það.
Eg var frá upphafi ófús á að
biðja um meira útboð en hægt
var að útbúa til fulls að vopnum
og klæðum og venja við vopna-
burð. Eg álít það í mesta máta
óviðeigandi, að hermenn, sem eru
óðfúsir til að ganga í fylkingu á
vígvelli, verði þannig hindraðir
og ef til vill fældir frá áformi
mæla um stríðið, verið beint aðal-t sinu> eða að æfingar þeirra verði
lega til lávarða deildarinnar, en
nii þykir mér tími til kominn og
hentugt vera, að bera upp enn ema
og víðtækari kröfu til karlmanna
á Englandi. Eg hef hlotið þau
réttindi, að vera kosinn heiðurs-
Ijorgari i jæssari miklii borg, og
geng að því vísu, að orð min, töi-
uð í hjartastað þessarar megln-
borgar, nái að breiðast út meðal
allrar þjóðarinnar.” Þamæst
mintist hann á hreysti herliðsins
fyrir fyrirstöðu af vopnaskorti.
Vér emm nii svo Iangt komnir,
sem betur fer, að þessum fvrir-
stöðtim er rutt úr vegi, og að það
lið sem að æfingum er, verður út-
búið með nægum vopnum og öðr-
um hergögnum sem nauðsynleg
eru til að gera menn að góðum.
hermönnum. Vér getum nú her-
klætt og búið alla nýja liðsmenn,
jafnóðutn og jæir bjóðast og er
liðsafnaöinum að þessu leyti engin
Hvað lœra má af skýrslum um
sœrða og falhta.
“En vissar tölur eru öllum auð-
lesnar, þær sem óvígra manna
skrárnar innihalda. Þó að þær
séu alvarlegar og sorglegar, þá er
réttast að hafa tvent í' huga, þeg-
ar þær eru lesnar. Fyrst og fremst,
að mjög margir sem á þeim
standa, hafa aðeins fengiS litil-
fjörleg sár eða ákomur, og þeir
liverfa aítuh á vigvöll innan lítils
tima, og í öðru lagi, að ef þær
tölur virðast fara hátt, þá miá af
því ráða, hve stórkostleg vopna-
viðskifti hafa átt sér stað. Ein-
mitt jæssar skrár yfir særða og ó-
víga menn, er stundum fá allmik-
ið á fólk, og ef til vill úr hófi
fram, segja ljóslega til jæss, hversu
stórkostleg þau viðskifti eru, sem
Bretaher stendur nú í.
“Til tvennra flokka karlmanna
verð eg hér að venda máli mínu.
Þeirra, sem teljast ómissandi til
starfa, sem viðkoma annaðhvort
herliði voru, eða annara almenn-
ings eða einka starfa, — og í
öðrn Iagi til j)eirra, er fengið hafa
Ijótt nafn fest við sig og kallað er
að sneiða hjá að gera skyldLi sina
(shirkers).
“Viðvíkjandi hinum fymefndu.
verður að komast að skýlausri
niðurstöðu um, hvort störf |>eirra,
hversu mikilvæg sem þau eru, og
hversu mikinn lærdóm sem þau
útheimta, verði ekki fullvel af
hendi leyst af kvenfólki eða af
mönnmn seni ekki em herfærir.