Lögberg - 03.08.1916, Side 6

0
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 3. AGÚST 1916
Heilbrigði.
Um sjúkrasamlög
Eftir Vald. Erlendsson, lækni.
Einkunnarorft:
Hvl vill ei eamlög sveitin fríö,
og Sifjar hlýju þekkjast ráö,
» og styrkja hver annars hönd 1 hriö,
meö huga einum skapa dáö
(Jón Erlendsson Eldon.)
Þótt hugmyndin utn sjúkrasam-
lög, eða fyrirrennara þeirra, eins og
þau starfa nú á tímum i flestum
siðuSum löndum í NorSurálfunni,
sé máske allgömul, þá er ekki svo
ýkjalangt siSan, aS hún hefir veriö
framkvæmd. Þai5 má hiklaust full-
yrða, aö stofnun sjúkrasamlaganna
er liSur- í einhverri hinni þörfustu
þjóSfélagshreifingu, er óx upp und-
ir lok 19. aldarinnar. Aðalhugsjón
þreyfingarinnar er bygð á þeirri
reynslu, aS menn styrki bezt hverjir
aSra með einingu og samtökum.
“Samtökin efla alla dáS, | orkuna
glæSa, viljann hvessa” o. s. frv.
Sjúkrasamlögin eru félagsskapur,
er stySur og hjálpar mönnum, er
þeir þurfa mest hjálpar viS, en þaS
er, þegar sjúkdóm ber aS höndum,
og einkum eru þau stórmikil blessun
fyrir lægri stéttir þjóSfélagsins, svo
sem fátæka verkamenn og dag
launamenn eSa þurrabúSarmenn.
IÞau eru hjálp til sjálfbjargar fyrst
og fremst, og þau auka vellíSan og
velmegun hvers einstaklings og
þióSanna í heild sinni, meS því aS
lengja lífiS og teeta heilbrigðis-
ástandið, af því þau gera þeim
mönnum mögulegt að leita sér lækn-
ishjálpar, og læknishjálpar í tæka
tíð, sem annars í mörgum tilfellum
fara á mis við þessa hjálp. Stjórn-
ir flestra landa hafa líka smámsam-
an séð betur og betur, hve gagnleg
sjúkrasamlogin eru, og hafa með
fjárframlögum stutt þau meira og
meira, ár frá ári. Þrátt fyrir öll
þau ósköp og alla þá tryllingu, sem
nú geisar yfir í heiminum, þá verð-
ur því þó ekki neitað, að hvert fé-
lag fyrir sig hefir nú meiri vilja á,
en fyr á tímum, aS styrkja og efla
gagnleg félög og mannúðarsamtök
einstaklinganna. I fomöld báru
menn ekki þesskonar áhyggjur fyr-
ir brjósti. Hvorki stjórnir ríkjanna,
þjóðfélögin sjálf né einstakir auð-
menn hugsuðu þá um aS setja á
stofn eða styrkja félög eða samtök,
er gætu orSiS almenningi til hjálp-
ar eSa heilla. Hver varð aS bjarga
sér, sem hann bezt gat. ASeins hjá
Gyðingum og lítilsháttar hjá Aþenu-
borgarmönnum bólar á lagaboðum
og stofnunum, er rétta skyldu sjúk-
um og fátæklingum hjálparhönd.
Ef Grikki eða Rómverji veitti
nauðstöddum náunga hjálp eða
fjárstyrk, þá var það sjaldnast af
meSaumkvun eða samhygð meS
honum, heldur aðeins i því skyni
gert, að fá hrós hjá múginum fyrir
góSverkið og á þann hátt fá meiri
pólitísk völd og áhrif. MeSaumkv-
unarsemi og mannréttindatilfinning
voru næstum ekki enn vaknaSar í
brjóstum manna, ekki einu sinni hjá
þeim beztu og hámentuðustu. Heim-
spekingurinn Seneca segir þannig á
einum staS í bókum sínum, að það
sé óhugsanlegt, að nokkur geti auS-
mýkt sig svo djúpt, að hann þó ekki
hjarta sínu hafi viðbjóð á fátæk-
lingum og þurfamönnum, og í bók
sinni um “HugsjónaríkiS” gerir
Plató ekki ráð fyrir neinum fátæk-
lingum eða beiningamönnum, og ef
að þeir skyldu samt sem áður slæð-
ast inn yfir landamæri rikisins, þá
kveður hann sjálfsagt aS reka þá
á braut sem hraðast. ÞaS er eig-
inlega fyrst kristindómurinn og
kenningar hans1, sem rySja brautina
sjúkrasamlaga er til fjöldinn allur
af “prívat”-félögum, aSallega hluta-
eða samlagsfélögum, sem auðvitað
fá engan styrk úr ríkissjóSi. Næst-
um í hverjum kaupstað og þorpi eru
þesskonar samlög sett á stofn, og
blómgast oftast vel. Eins og gefur
aS skilja, eru tillög félagsmanna í
þessum sjúkrasamlögum hærri og
réttindi þeirra minni en í ríkisvið-
urkendu sjúkrasamlögunum. Auk
þessara opinberu og einka-sjúkra-
um, og mun eg, ef til vill, minnast
lítið eitt á þau seinna.
Skipulag sjúkrasamlaga.
fyrir öíliun mannréttindahugmynd- félaga starfar um alt land mikill
um og mannúSarstofnunum nútim-í fjöldi af innlendum og útlendum
ans. Fyrst var það stjórn ^jálfrar j sjúkra- og slysavátryggingarfélög-
kirkjunnar, en seinna klaustrin og
hinar mörgu munkareglur, sem
gengu í broddi fylkingar fyrir öllu
mannúSarstarfi, og samhygSarfé-
lagsskap. Enn þá seinna voru það
iðnaSarmanna- og iSnaðarfélögin,
er með ákvæðum og lögum skuld-
bundu félagsmenn til að styrkja og
styðja hver annan meS allra hjálp-
semi, aShjúkrun og framlögum, ef
veikindi eða önnur óhöpp bar að
höndum. Þessi samtök iðnaðarfé-
laganna má því með réttu skoSa sem
undanfara eða fyrirrennara sjúkra-
samlaga-hreyfingarinnar.
ÞaS voru IÞjóSverjar sem fyrstir
allra þjóða komu á stofn almenn-
um sjúkrasamlögum; voru þeir þar,
sem í flestum öðrum greinum, er
snerta vátryggingu og ábyrgðarmál,
og alt annað, er miðar aS því aS
tryggja þjóSfélagslífið, fyrstir í
flokki allra þjóða. í Danmörku eru
sjúkrasamlögin viðurkend af rík-
inu og þeim veittur styrkur af op-
inberu fé árið 1892. Á Þýzkalandi
var hiS sama ár öllum verkamönn-
um, og þeim, sem líkt er ástatt með
í efnalegu tilliti, lögboðiS aS ganga
í og vera félagar í einhverju sjúkra
samlagi, er viSurkent væri af ríkinu.
Þáð er strax ihægt ab sjá muninn.
í Danmörku, og annarsstaðar á
NorSurlöndum, er sjúkrasamlaga'
hreyfingin studd af ríkinu, en menn
annars ekki á nokkurn hátt þving-
aðir til að ganga í félögin; hverjum
manni í sjálfsvald sett, að tryggja
sig á þennan hátt eða lát aþað ógert.
Á Þýzkalnadi eru menn látnir lúta
lögboði í þessu sem öSru, er stuðl-
ar að því, að gera þjóSina sterka og
öfluga, meSal annars í efnalegu og
heilbrigSislegu tilliti. Englending-
ar, sem eru seindregnir til allra ný-
mæla og vanafastir mjög, voru
lengi eftirbátar annara þjóða hvaS
sjúkrasamlagahreyfinguna snertir,
og það eru ekki nema ein 5—6 ár
síðan, að þáverandi innanríkisráS-
gjafi þeirra, Lloyd George, með
dugnaSi miklum og atorku fékk lög-
um um ríkisviSurkend sjúkrasam-
lög hamrað gegnum þingið eftir
mikla styrjöld og stríð viS aftur-
haldsflokkinn og meira aS segja viS
læknastéttina ensku.
ÞaS má vist meS sanni fullyrða,
að í engu landi hafa sjúkrasamlög
náS jafnmikilli þróun eins og hér
í Danmörku. Félagsmannatalan í
sjúkrasamlögum þeim, er fá styrk
pr ríkissjóði, hefir aukist stórkost-
lega ár frá ári, einkum og sér í lagi
síðustu 3—4 árin. 45% af öllu full-
orðnu fólki í Danmörku eru nú fé-
lagar i sjúkrasamlögunum, og
styrkur ríkissjóðs til þeirra nemur
nú hér um bil 3% miljónum króna
árlega. Auk þessara opinberu
Eg vil nú fara nokkrum orSum
nanar um hin ríkisviSurkendu
sjúkrasamlög í þeirri von, aS þaS
gæti máske orðið til leiðbeiningar annar
við stofnanir sjúkrasamlaga á Is-
landi. Vil eg því lýsa starfsemi og
verkahring samlaganna og skýra
frá lögum þeirra og ákvæðum, í svo
stuttu máli, sem unt er, benda á
réttindi þau og hjálp, er félögin
veita meðlimum sinum, og sömu-
leiðis drepa á skyldur og gjöld fé-
lagsmanna, og að lokum minnast á
stjórnarfyrirkomulagiS í sjúkrasam
lögunum, en það er hér um bil eins
alstaðar í Danmörku.
Fyrsta skilyrði þess, að hægt sé
að fá inngöngu í sjúkrasamlög,
sem fá ríkisstyrk, er, aS maður sé
ekki eldri en fertugur og ekki yngri
en 15 ára, og verSur hann skriflega
aS votta, að hann sé hraustur og
heilbrigður, er hann sækir um inn-
göngu. Ef vafi leikur á um heil-
brigðisástand ihans, verður hann aS
útvega sér læknisvottorð. Komi
þaS í ljós viS rannsókn læknis, aS
umsækjandinn hafi einhvem sjúk-
dóm eSa likamslýti, getur hann að-
eins fengiS upptöku í félagið með
því skllyrSi eða undanþágu, aS hann
enga hjálp fái af samlaginu fyrir
þann sjúkdóm, er hann hafði við
upptökuna.
Meginþorri félagsmanna hefir
annars fullan rétt til allrar þeirrar
hjálpar frá sjúkrasamlögunum, sem
meS lögum er ákveSið. Flestir eru
þannig njótandi félagsmenn (“nyd-
ende Medlemmer”A En auk þeirra
taka samlögin í meðlimatölu sína fé
lagsbræður, sem enga hjálp fá, en
aSeins ganga í þau þeim til styrktar
og eflingar. Þeim er oftast í sjálfs-
vald sett, hve mikiS þeir vilja greiSa
í árstillag, en lágmarkið er tvær
krónur á ári. Þessir félagsmenn
hafa atkvæðisrétt á fundum, og
njóta sömuleiSis þeirra mikilvægu
réttinda, að geta orSiS njótandi fé-
lagar seinna í lífinu, ef efnahagur
þeirra verður verri, þótt þeir þá
séu komnir yfir fertugt og þótt
heilsufar þeirra sé nokkuS ábata-
vant. Þetta atriði ér mjög mikils
vert, og íslenzk sjúkrasamlög mega
ekki gleyma að hafa þetta ákvæSi í
lögum sínum, því oftast eru þaS
þeir, sem á efri aldur eru hnignir,
er mestrar hjálpar viS þurfa.
Markmið sjúkrasamlaganna er
fyrst og fremst, að tryggja efnalít-
ið fólk gegn sjúkdómum og afleið-
ingum þeirra, bœði með ókeypis
menn og þeir, sem í efnalegu tilliti
standa þeim jafnhliða, er rétt hafa
til upptöku í ríkisviðurkend sjúkra-
samlög. En þó geta einnig menn
af efnaSri stéttum orSiS félagsmenn
í þeim meS því skilyrSi, að þeir
greiði hærri tillög, og aS minsta
kosti svo 'há, aS ríkissjóður engan
kostnaS hafi af þeim. Þeir verða
því aS svara aukatillagi til samlags-
ins, er að minsta kosti samsvari
þeirri upphæð, er félagið fær fyrir
hvern félaga úr ríkissjóSi.
Ef vafi leikur á, hvort sá, er sæk-
ir um upptöku í sjúkrasamlag, sé í
efnalegu tilliti hæfur til að njóta
fullra almennra réttinda, og sjúkra-
samlagiS hafi heimtingu á aS fá
styrk fyrir hann úr ríkissjóSi, er
nefnd kosin til aS skera úr því. í
henni eiga þrír mefin sæti: Einn
kosinn af sveitar- eSa bæjarstjórn,
ir úr stjórrf sjúkrasamlagsins
og þriðji læknir þess, er sveitar-
eða bæjarstjórn kýs. Allir hlutað-
eigendur geta snúiS sér til nefndar
þessarar.
Félagsmenn njóta fyrst fullra
réttinda sex vikum eftir aS þeir
fengu upptöku í samlagiS. Þó fá
þeir jafnharðan hjálp, ef slys hefir
valdiS sjúkdómi þeirra og verkfalli.
-Konur njóta fyrst dagstyrks fyrir
bamsburð tíu mánuðum eftir inn-
göngu í samlagiS.
Réttindi njótandi félagsmanna í
ríkisviðurkendu sjúkrasamlögunum
pru þá þau, sem nú skal greina:
Sjúkrasamlögin borga félags-
mönnum að kostnaSarlausu, alla
læknishjálp fyrir þá sjálfa, börn
þeirra og fósturbörn, sem em yngri
en 15 -ára. En hver félagi verður
að snúa sér til þess læknis, er hann
hefir kosiS að leita læknishjálpar
hjá það árið. Menn hafa sem sé
aSeins rétt til að skifta um lækni
einu sinni á ári, þ.e.a.s. 1. janúar ár
hvert, í þeim sjúkrasamlögum, sem
hafa fastan samning við lækni eða
lækna þess, eins og vanalega á sér
stað í öllum bæjum eSa stærri þorp-
um í Danmörku, svo sem síðar mun
getið. Ef félagsmaSur leitar ann-
ars læknis, verSur hann sjálfur aS
borga kostnaSinn, ef hann getur
ekki sannað, að mikil hætta hafi
yeriS á ferSum; en geti hann þaS,
og sömuleiSis háfi veriS svo ástatt,
áð hann hafi ekki náð í sinn eigin
Jækni, hann hafi haft forföll, þá
borgar samlagiS einnig þennan
aukakostnaS.
Sjúkrasamiögin borga vist félaga
sinna.á sjúkrahúsum og sömuleiðis
:fyrir aðgerSir (óperationir), þó að
eins að hálfu, en hið opinbera, ríkis-
og sveitarsjóðir, hinn helminginn.
Félagsmenn verða þó altaf að fá
skriflegt vottorð frá lækni um, að
sjúkrahúsvist þeirra sé nauðsynleg,
og sömuleiðis verða þeir aS snúa
sér til stjórnar samlagsins og fá
leyfi hennar og tryggingu hjá henni
fyrir borgun spítalavistarinnar.
Fyrir upptöku og vist á geS-
veikrastofnunum og heilsuhælum
borga samlögin fyrir meSlimi sína
þann hluta gjaldsins, er rikissjóSur
ekki greiSir, en þaS er aðeins J4
kostnaðarins á heilsuhælunum.
Sjúkrasamlögin veita félögum
sínum hærri eða lægri fjárstyrk
lœknishjálp og fjárstyrk. ÞaS eru daghvern (dagstyrk) meSan á sjúk-
því aðallega verkamenn og iðnaðar-' dómi þeirra stendur og þeir eru ó-
færír til vinnu. UpphæS styrksins
er vanalega 70 aurar á dag, ef ekki
er öðruvísi ákveSið og um samið.
Þó geta menn með því að borga
hærri tillög trygt sér hærri dag-
styrk. Styrkinn verða félagsmenn
sjálfir aS heimta hjá stjórninni, og
verSa fyrst að snúa sér til for-
manns, en fá hann greiddan hjá
gjaldkera. Ef einhver félagslimur
krefst ekki dagsstyrksins í síðasta
lagi einurji mánuði eftir aS veikindi
hans byrjuðu, mis'sir hann allan rétt
til þessarar hjálpar frá félaginu.
Sjúkrasamlögin borga helming
þess gjalds, er bönd, gervilimir og
sáraumbúðir til félagsmanna kosta,
þó aðeins eftir læknisvottorSi og
eftir að stjórnin hefir fjallað um
málið á stjórnarfundi.
MeSan á sjúkrahús'- og spítala-
vist stendur, fá félagsmenn ekki
nema 30 aura styrk á dag frá
sjúkrasamlaginu. —-
Jafnskjótt og sjúklingurinn er
aftur vinnufær, fellur fjárstyrkur-
inn niSur, og allan þann tíma er
hann nýtur fjárstyrks frá sjúkra-
samlaginu, má hann alls ekki ganga
aS neinu starfi og ekki fara aS
heiman án leyfis læknis og stjórn-
arinnar.
Þótt báSir foreldrar séu eigi fé-
lagar í sjúkrasamlagi, en aðeins
annaðhvort faSir eSa móðir, þá
hafa þó bæði börn þeirra og fóstur-
börn félagsréttindi. Sama er að
segja um ekkjur og ekkjumenn,
sem eiga yngri börn en 15 ára, og
ógiftar stúlkur, er börn eiga. Ef
foreldrarnir eru félagar hvort í sínu
sjúkrasamlagi, þá njóta börnin fé-
lagsréttinda í því samlagi, sem faS-
irinn er í.
Svo sem að framan hefir verið á
minst, verða félagsmenn strax aS
gera stjórninni aðvart, er þeir
þarfnast einnhverrar hjálpar frá
sjúkrasamlaginu, hvort heldur þaS
er læknishjálp, spítalavist eða dag-
styrkur, sem um er aS ræða. Þó
þurfa félagar í sjúkrasamlögum
þeim sem hafa fastan samning við
lækni um ákveSin laun árlega, ekki
aS fara til stjórnarinnar í hvert
sinn er þeir snúa sér til læknisins.
Þáð nægir, að þeir taki félagsbók
sína með sér til hans, er sýnir nafn
þeirra, númer, bústað og stöðu.
Læknirinn skrifar svo seSil til
formanns um, að viSkomandi fé-
lagsmaður sé veikur og ófær til
vinnu, og fær hann svo dagstyrk frá
þeim degi, er hánn fyrst leitaSi sér
læknishjálpar og læknir úrskurSaSi,
áð hann skyldi ganga til sængur
eSa að minsta kosti hætta vinnu
sökum krankleikans.
Lög sjúkrajsamlaganna hafa ýms
ákvæði um takmörkun á greiðslu
dagstyrksins', þegar sérstaklega
stendur á. Þegar miklar landfar
sóttir geisa yfir, getur stjórnin
þannig ákveðiS, aS dagstyrkurinn
falli alveg burtu. Sama gildir, ef
slys er orsök til veikinda félags
manna; sjúkrasamlögin eru heldur
ekki skyld aS borga dagstyrk
til þeirra af þeim, er vátrygðir eru
í ríkisviSurkendum slysavátrygg-
ingarfélögum og fá dagstyrk frá
þeim. Þéir félagsmenn, sem hafa
fasta stöðu og halda óskertum
launum sínum í veikindum, fá held-
ur engan dagstyrk.
Sængurkonur fá aðeins dagstyrk
í tíu daga eftir barnsburðinn, en
hann er nokkru hærri en í veikind-
tim, eða 1 kr. á dag.
Allir efnalitlir félagar s'júkra-
samlaganna, sem búa í sveit, eða
að minsta kosti einn kílómetra frá
lækni, og ekki eiga vagn, og helzt
tvo' hesta, eiga samkvæmt lögum
heimtingu á, aS sveitarstjórnin ann-
ist um bifreiS eSa hesta og vagn
handa lækm eSa ljósmóður til þeirra
sjálfra og f jölskyldna þeirra. Sömu-
leiðis á sveitarstjómin að annast
um flutning sjúklinga á spítala.
Þessi hjálp frá sveitinni er ekki fá-
tækrastyrkur.
Menn geta ekki fengið dagstyrk
lengur en í 26 vikur á ári eða 13
vikur í senn meS 13 vikna millibili.
Enginn getur fengiS dagstyrk frá
sjúkrasamlögum lengur en 60 vik-
ur á samfleyttum 3 árum. Ef sjúk-
dómur hans varir lengur, verSur
hann að fara úr s'júkrasamlaginu
samkvæmt lögum. En fái hann
fulla heilsu seinna, getur hann, meS
því aS leggja fram læknisvottorð,
aftur fengið upptöku í sérhvert rík-
isviSurkent sjúkrasamlag.
Tillög og upptökugjald (inn-
gangseyrir).
FullorSnir, bæði menn og konur,
borga eina krónu í upptökugjald i
sjúkrasamlagssjóð og piltar og
stúlkur frá 18 ára að aldri, 50 aura.
(UpptökugjaldiS er þó allmismun-
andi í sjúkrasamlögunum).
TillagiS, sem altaf á aS greiðast
mánaðarlega og fyrirfram, er oft
töluvert mismunandi að upphæð í
hinum ýmsu sjúkrasamlögum og
samsvarar útgjöldunum. ÞVí hærri
dagstyrk, sem félagsmenn fá, því
hærri eru tillögin. Eg skal skýra
hér frá þeim tallagsupphæðum og
samsvarandi dagstyrksgjöldum, er
fn?st tíðkast víSast hvar í sjúkra-
samlögunum á Jótlandi:
MánaSartiJl. kr. 0.40 dagst. kr. 0.60
2.85
— -— 0.70 -
— — 1.00 -
— -* 1.50
— — 2.00 -
— — 2.50 -
Eins og sjá má af þessari skrá, er
UpphæS tillagsins og dagstyrksins
hérumbil jafnhá.
IÞeir félagsmenn, sem hafa fast-
ar tekjur og halda þeim óskertum,
er sjúkdóm ber að höndum, geta
fengiS tillagiS lækkað að nokkrum
mun, t. d. um einn fimta hluta.
Ekkjumenn og ekkjur eða aðrir
einstaklingar, sem eiga börn, yngri
4en 15 ára, verSa aS greiða 25 aura
■hærra tillag á mánuSi.
Ef einhver félagsmanna vanræk-
ir aS greiSa tillag sitt í 3 mánuði í
röS, er hann rækur úr félaginu, og
getur ekki fengiS inngöngu í þaS
aftur, nema hann borgi alla skuld-
ina og ennfremur nýtt upptöku-
gjald. Ef hann er eldri en fertug-
ur, getur hann alls ekki fengiS upp-
töku i félagiS aftur, nema það sann-
ist, aS atvinnuleysi eSa önnur óyfir-
stíganleg óhöpp hafi gert honum
ómögulegt að greiða tillag sitt í tæka
tið.
Sveitar- og bæjarstjórnir hafa
rétt til, án samþykkis æðri valda,
aS greiSa félagstillög fyrir snauða
félagsmenn að nokkrum hluta; þó
aldrei meira en % af öllu árstillag-
inu. JFrh.)
—EimreiSin.
þótti svo mikiS gjörræSi aS taliS
var víst aS það kæmi ekki til nökk-
urra mála.
Nú er þó að sjá sem einhver kuldi
sé í loftinu i þessu máli. Einhver
krókaleiS er það sem “Free Press”
talar um aS verSi viShöfð. *
Fyrirsögnin á grein er birtist í
því blaSi um þetta efni 28. júlí er
á þessa leið : “hörf á nýjum kjör-
skrám til sambandskosninga’’, þetta
er nauðsynlegt í MANITOBA
vegna yfirsjónar í Ottawa. Kon-
ur verða ekki skrásettar.”
Svo heldur greinin áfram á þessa
leiS: “Vegna einhverrar yfirsjón-
ar hjá Ottawastjórninni er þaS
nauSsynlegt að semja nýjar kjör-
skrár. Dómararnir verða að búa
til nýja lista á hverju ári, nema þaS
sé bannað með úrskurSi. Enginn
slíkur úrskurSur var gefinn og þess
vegna verður skrásetning að fara
fram. AnnaS sem erfitt er viSur-
eignar er þaS aS nú eru fylkisskrár
meira en árs'gamlar óg verða því
ekki notaSar. Skrásetningamenn
verða aS vera útnefndir eftir nýrri
skrá, sem endurskoSist síSar af
dómurunum.
í dag (28. júlíj mæta átta hér-
aSsdómarar í nýju lögreglustöSinni
til þess aS semja þessar sambands
kjörskrár.
Engin kona verður sett á kjör-
skrárnar, sökum þess að þœr hafa
enn ekki hlotið atkvœðisrétt til sam-
bandsþings.” 1
Svo mörg eru þessi orð, og þaS
undraverSa er að blaðiS gerir engar
athugasemdir við þetta; samt var
þaS einmitt sama blaSið—“Free
Press” — hún 'lýsti því yfir í fyrra
samkvæmt upplýsingum aS konur í
Manitoba hefðu atkvæði v:S næstu
sambandskosningar, nema því að-
eiris aS sambandsstjórnin semdi sér-
stök 'lög á móti konnnum í þessu
fylki; en þaS hefir hún, oss vitan-
lega, ekki gert. Ef það er satt sem
allir virtust koma sér saman um í
fyrra og enginn efaSist um að sam-
kvæmt stjórnarskrá ríkisins væru
s'ömu kjörskrár hafSar til sam-
2-2° bands- og fylkiskosnmga, þá er hér
sýnilega veriS að brjóta lög á þess-
um nýju kjósendum; er vonandi að
slíkt verði ekki látið viðgangast
þegjandi og hljóSalaust. Hafi kon-
ur nokkru sinni átt heimtingu á aS
hafa atkvæSi um þjóSarmál, þá er
það nú þegar þær hafa gefið i dauð-
ann syni sína, eiginmenn, unnusta
og bræSur.
— 0.80
— 1-05
— 1.60
SÓLSKIN
í þá daga var staSur á Grikk-
landi sem var kallaSur Delfi, og
var þar véfrétt; en það þýðir nokk-
urs konar helgidómur þar sem
Grikkir trúðu að goðin væru og
gætu talað.
ÞangaS fór konungurinn og
spurSi goðin hvort konan sín væri
saklaus og sögðu þau að enginn fót-
ur væri fyrir því sem hann sakaði
hana um. En samt trúöi hann ekki.
Og goSin í Delfi sögðu að kon-
ungurinn væri vondur harðstjóri og
ef -hann ekki lé'ti finna aftur stúlku-
Jjarnið, sem hann hafði látið bera
út, þá s'kyldi hann aldrei framar
eignast barn og engann efringja
eiga að ríkinu. En þaS þótti
fjarska mikil ógæfa í þá daga.
Konungurinn átti einn son, sem
hann sagði aS erfSi rí-kið og trúði
því ekki véfréttinni. En svo dó
sonurinn og þá varð konungur ákaf
Iega hryggur. ÞaS var sagt að hann
hafi dáiS af sorg yfir því hvað móð-
ur hans leiS illa.
Og svo dó drotningin líka; eða
aS minsta kosti var konunginum
sagt að þau væru bæði dáin.
Nú varð hann sjálfur ákaflega
hryífgur; hann sá nú hvað rangt
hann hafði gert og ásetti sér að eyð$t
tímanum þannig aS fara á hverjum
degi aS gröfum þeirra, drotningar-
innar og sonar síns og gráta þar.
Hann var nú orSinn viss um aS hún
hafði verið alveg saklaus.
En maðurinn sem fór með litlu
dóttur konungsins út á eyðimörkina
til þess aS hún skyldi deyja, var
drepinn af skógarbimi, en veiði-
maSur fann litlu stúl'kuna. Hann
sá þaS á dýrum perlum og steinum
sem stúlkan hafSi, að hún hlaut að
vera af háum ættum; hann tók hana
og fór meS hana heim til sín.
VeiðimaSurinn ól litlu stúlkuna
upp eins og hún væri dóttir hans
og hún varS fjarska falleg stúlka
og gáfuð.
Svo leiS og beiS þangaS til
stúlkan var orðin 16 ára. Þá var
hún fallegust allra stúlkna á henn-
ar aldri. Hún var kölluð Perdita.
Hún kyntist ungum og fríSum
manni, sem þótti vænt um hana.
Hann kom oft aS finna hana þegar
hún var að smala; en ekki vissi hún
hvaðan hann kom.
Þ jónn konungsins í Si'kiley, sem
hafði flúið meS hinum konungin-
um, hafði altaf verið í Bæheimi.
En honum leiddist og langaði heim
til ættjarSar sinnar. En konung-
urinn vildi ekki láta hann fara;
heldur stakk hann upp á því að þeir
færu ferð saman um landiS í dul-
arklæðum til þess aS reyna aS kom-
ast eftir hvar Florózal sonur hans
væri, því hann hafði tekið upp á því
aS fara í burtu öðru hvoru og eng-
inn vissi hvert.
Þjónninn félst á þetta og fundu
þeir þaS út að konungssonurinn var
að finna Perditu þegar hann hvarf
að heiman, og voru þau nú trú-
lofuð.
Konungurinn afsagði það auS-
vitaS með öllu að sonur hans ætti
óbreytta veiSimannsdóttur og hót-
aði aS láta reka Perditu úr landi
burt ef hún dirfðist aS tala orð oft-
ar við Florzel.
En þá lét þjónninn Camillo
verSa af því að fara heim til ætt-
járSar sinnar; fór hann nú þangað
í dularklæSum og hafði með sér
konungssoninn og hjarðstúlkuna,
bæSi dulklædd. Þégar Camillo
kom til Sikileyjar sagði hann kon-
S ó Ii S K I X
ungi hver hann var; sagði að pilt-
urinn væri sonur sinn, en stúlkan
unnústa hans.
Konungur sá eftr því hversu
ranglega hann hafði breytt við
Samillo og tók honum frábærlega
vel og börnunum líka.
En veiðimaSurinn komst að því
hvert börnin höfSu farið og fór á
eftir þeim ; sagði hann konungi hver
stúlkan var og’ varS konungur þá
frá sér numinn af gle$i.
Alt í einu kom kona sem Pálína
hét og var ekkja mannsins sem far-
iS hafSi með Perditu út á eySimörk-
ina. Hún hafði verið fjarska mikil
vinkona drotningarinnar, og bað
hún nú konunginn aS koma og sjá
fallegt líkneski af drotningunni.
Konungurinn fór tafarlaust og
skoðaði líknes'kið og þótti honum
það svo líkt konu sinni að hann
varð steinhissa. Hann gekk upp aS
því til að snerta það, en þá kom
líknes'kiS gangandi ofan af stallin-
um og á móti honum.
ÞaS var drotningin sjálf, því hún
hafSi aldrei dáið. x
Sættust þau konungur og drotn-
ing og baS -hann auðmjúklega fyr-
irgefningar á heimsku sinni.
En Perdita og Flörlz-e'l giftust
eftir nokkurn tíma og gömlu kon-
ungarnir urðu beztu vinir aftur.
11.
Hænan vaggrar metS hopp og læti,
en haninn galar á öSrum fæti:
“Gæsin gráa stört vill státa;
en stórt er þó ekki af að láta;
e8a hefir hún vit á við hana?
Inn undir þak, allur hænsna her;
sólin rrfá i kvöld eiga sig fyrir mér”,
segir haninn.
Barna þulur.
(Or "Kátum pilti.”)
I.
Fögur er kveldsólin heitS og hrein,
lata( kisa liggur á stein.
"Eg drap eina mús; /
eg drakk rjóma’ úr krús;
steyktri styrtlu og sporöi
stal eg undir boröi;
eg er svo sæl og sveitt,
södd og löt og þreytt”,
segir kisa.
Til Sólskins.
ASfaranótt j. júlí dreymdi mig
aS til mín kom maSur og sagSi mér
að hann væri aS hugsa um aS gefa
út blað fyrir börnin, sem ætti aS
heita Sólskin,' sér þyki of lítiS Sól-
skiniS í Lögbergí. -Hann sagSist láta
það koma út tvisvar í viku og sagS-
ist því þurfa að fá börnin til að
skrifa í þaS, og baS hann mig að
reyna að vera með. LofaSi eg þvi,
og þótti mér hann -þá fara.
En eg fór aS skrifa um tvö syst-
kini, sem eg mundi eftir að faðir
minn hafSi talað um aS hann hefSi
þekt heima á í slandi, þau voru svo
góð að þau máttu fyrirmynd heita
annara barna. Nöfn þeirra voru
Guðrún og GuSjón og voru þau 15
og 13 ára þegar hann þekti þau síS-
ast, og sagðist -hann oft hafa heyrt
öviSkomandi fólk tala um þau og
hafði öllum komið saman um aS
þau væru þau beztu börn, sem þeir
hefðu þekt, því enginn sagðist hafa
heyrt ljótt orS af þeirra munni, og
var þó heimili f^irra engin undan-
tekning frá Ijótu orðbragSi.
Þetta þótti mér svo fallegt eft-
irdæmi, bæSi fyrir mig og önnur
börn, að mér fanst það mega til aS
komast í Sólskin, ef ritstjórinn vildi
gera svo vel og taka það.
Þetta var eg aS hugsa þegar eg
vaknaSi, og mundi þá aS eg kunni
ekki að skrifa nema tölustafi, svo
eg sagði föSur mínum drauminn og
Hyernigvíkur þessuvið?
Þegar samþykt var frumvarpiS
um atkvæSisrétt kvenna i Manitoba
á síSasta þingi, komu fram spurn-
ingar um það hvernig fariS yrSi að
við íiæstu kosningar til sambands-
þings'. Var sú skýring 'gefin þá af
lögfróðum mönnum og henni hald-
iS fram í blöSunum, aS fylkin sjálf
semdu kjörskrárnar hvert hjá sér;
væru þar allir skrásettir sem heimt-
jng hefðu á Samkvæmt löggjöf
þvers fylkis fyrir sig, og eftir þess-
um fylkjaskrám yrði svo fariS við
sambandskosningar.
Þa reis upp spurningin: um
þaS hvort konur í Manitoba ffengju
aS greiða atkvæði viS næstu sam-
bandskosningar og var svar gefið
þeirri spurningu þannig að við
næstu skrásetningu yrði að sjálf-
sögðu að setja konur á lista(hér, og
þess vegna hefðu þær annaShvort
atkvæðisrétt eSa sambandsþingið
yrði aS búa til sérstök lög til þess
aS útiloka hélming kjósenda í
Manitoba frá atkvæSi-srétti; en slíkt
Skýrsla rannsóknarnefndar-
innar í Ottawa.
Hún er loksins komin í hendur
stjórnarinnar. Er Sam Hughes' þar
sýknaður og skotfæranefndin eins,
en Allison ekki. Lítur út fyrir aS
stefnan sé þar sú aS einn eigi að
deyja fyrir alla.
óánægja.
Bretar hafa samið skrá yfir 82
verzlunarfélög í Bandaríkjunum,
-sem þeir segja að hafi selt ÞjóS-
verjum vörur og eigi því að teljast
svartir sauS-ir.
Á föstudaginn var héldu fulltrú-
ar frá 50 af þessum félögum fund
í New York til þess að ræSa málið,
og kveðast munu halda verzlun
sinni áfram. Segjas t þeir vera
frjálsir aS því í hlutlausu landi að
verzla við hverja sem þeim sýnist
og það muni þeir gera; kveSa þetta
kúgunartilraun sem ekki verði
hlustaS á.
Stórkostleg hreyfing.
Svo mikið kveður aS drykkju-
skap á Englandi að stórhætta þykir
stafa af, bæSi í stríðinu og heima
fyrir. Er veriS að semja áskorun
til stjórnarinnar þess efnis aS hún
banni alla áfengissölu í allri mynd
meðan stríSið stendur yfir. Þeir
sem fyrir þessari -hreyfingu standa
eru úr öllum flokkum og kalla fé-
lag sitt “Styrldeik Bretaveldis”
(Strenght of Britain). í þetta fé-
Iag hafa gengiS eða slegið sér sam-
an margir leiðandi menn og mörg
önnur félög eSa stofnanir, svo sem
“The Order of Merits”, leyndarráð
Breta, þingmenn, stjórnendur land-
hers og sjávarliðs, háskólarnir,
skipasmíðafétögin og fjöldi áhrifa-
mikilla auðmanna og verksmiðju-
eigenda. Er álitið að hreyfingin
hljóti að leiSa af sér algert vínbann.
SEXTÍU og FIMM ÁRA LJÓSIN
Sextíu og fimm ára ljósin vinna enn
þar sem er að ræða um
EDDY’S ELDSPÝTUR
Fyrir sextíu og fimm árum voru fyrstu eldspýt-
ur í Canada búnar til í Hull af Eddy og síðan hafa
f>aer verið viðurkendar þær beztu sem kveikiefni.
Þegar þér kaupið eldspýtur þá biðjið um
EDDY’S