Lögberg - 25.01.1917, Side 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 25. JANÚAR 1917
7
Bannmálið á Bretlandi
í “Times”, stærsta, elzta og lang-
merkasta blaöi Englendinga, birtist
27. október eftirfarandi grein, en
undir henni standa nöfn 1000
manna. Eru þar á meðal margir
æCstu yfirmenn í her og flota, flest-
ir atkvæöamestu mennimir í nær
öllum iðnaðargreinum, þingmenn
háskólalkennarar, skólakennarar,
embættismenn, rithöfundar og
læiknar.
Eftirtektaverð áskorun til stjórnar-
innar frá 1000 andlegum yfir
burðamönnum þjóðarinnar.
í aðsigi er að þetta merkilega
ávarp, sem hér fer á eftir, verði
sent stjóminni, og þar sem það
kemur |fram á 'þessum alvarlegu
tímurn og að því standa merkustu
menn þjóðarinnar, þá mun mönn-
um finnast ástæða til að þaS geym-
ist vel og vandlega í annálum ríkis
rns. Vér birtum þaS í heild sinni
meö fyrstu 1000 fendirskriftunum.
Vér, borgarar Stóra Bretlands,
skorum á stjórnina að sjá um, að
þróttur þjóðarinnar fái aS njóta
sín til fulls. Tvent er þaS einkum,
sem stendur oss alvarlega fyrir
þrifum, hindrar skjótan sigur á
fjandmönnum vomm og varpar
skugga yfir friðarhugsjónina.
Annað er þrekeyðsla áfengisins,
mtt er bamadauðinn.
,Af öllu þvi, er dregur þrótt úr
þjoðinni, er oss sérstaklega hætta,
er stafar af þessu tvennu, sem vér
Þo getum haft fult taumhald á, ef
vér viljum.
Væri veiklunarafli áfengisins rutt
ur, mundi þjóð vorri vaxa
mattur til að yfirbuga óvinina; og
hefði mátturinn verið meiri og
framlögin skjótari, myndi manntjón
vort í ófriðnum hafa verið mun
mmna.
Nú þegar þjóðin hefir farið að
dæmi bandamanna vorra meS því
að lögleiða algerða herskyldu, er
það áskorun vor, að vér einnig í
óSrum efnum verSurn ekki látnir
standa að baki stærstu bandamönn-
»m vorum og fáum að neyta allrar
orku Bretaveldis. Þrekeyðsla á-
fengisins lamar framkvæmdarafl
ÞjoSarinnar; áfengið veikir bar-
dagaliðið og hlýtur að lengja ófrið-
mn Serstaklega áberandi og ó-
hrekjandl í þessum efnum er það,
sem vér nú skulum drepa á.
Afcngið bagar landherinn; það
veldur alvarlegum töfum við skot-
færaframleiSsIu; það heldur 1000
manns frá verki á hverjum degi og
"er'r 8'óða verkamenn lélega.
, Afengið gerir sjóhernum mesta
ogagn; það tefur fvrir flutningum
°8 ofurselur þá kafbátum, seinkar
ai gerSum og fyllir skipakviamar.
Afcngið ognar siglingum vorum;
það.hefir gleypt frá ófriðarbyrjun
,TV 2CL. Og 70 miljónir kúbikfeta
rummal, og það tefur fyrir að
smiðuS verði skip í stað þeirra, er
ver höfnm mist.
Afengið eyðir matarbyrgðum
vorum; á 20 mánuðum ófriðarins
eyddi það meira en 2,500,000 tonn-
um af mat og sykri, er enzt hefði
þjoðmni í 80 daga. ÞaS eyðir meiri
sykri en allur land'herinn.
, Afengið sóar fjármunum vorum;
a fyrstu 20 mánuöum hernaðarins'
eyddi þjóð vor 300,000,000 sterling-
punda á ári =$1,500,000,000).
Afengið dregur úr orku þjóðar-
mnar; þaö bindur 500,000 verka-
meran, 1,000,000 ekrur lands og
eyðir 1,500,000 tonnum af kolum á
ari; það hefir heft á vegum og
brauitum flutningsþunga er nemur
50,000,000 tonna.
Afengið spillir siðferðisþreki
stofunum eins og í skotgröfunum”.
En þrátt fyrir það er áfengishaml-
an enn í vinnustofum vorum.
Eins og þaS er ómögulegt að
meta hinar skaðlegu aíleiðingar
áftngis á þessum skelfingartímum
á sjóher, landher, þjóðfélagi og
efnahag, eins er ómógulegt að ýkja
hinn góða árangur af útrýming þess
í horgum þeim, sem em undir
stjórn eftirlitsnefndarinnar, lof
svngja lögreglustjórarnir friðnum
i bæjunum og kyrðinni á strætunum
á nætumar, friðdómarafundirnir
London, sem haldnir voru eftir að
fyrirskipunin gekk í gildi, stóðu
skemnr en nok’- m sinni áður og þó
nokkrum fangelsutn hefir verið lok
að siðan nefndin tók til starfa. Og
þó að hinn aimenri veitingatimi hafi
skvndilega verið færður niður i tvö
strtt +í:
varleg umkvörtun komið fram, og
vér minnum á þetta sem sönnun
fyrir því, hve reiðubúin þjóSin er
til að taka öllum takmörkunum, er
leiða af hernaðinum, og taka þátt
í hinni almennu sjálfsafneitun.
Vér erum sannfærðir um að hætt
urnar sem við oss blasa, stafa frem-
ur af því, að menn hafa skyndilega
fengið allmikil peningaráð, en af
skorti á þjóðrækni; vegna þess að
þeir em óvanir að hafa peninga
undir höndum, eða safna fé, eyöir
mikill fjöldi verkamanna vorra þv'.
sem afgangs verSur nauðsynjum, í
áfengi.
Mestu gæði, seim stjóm getur
veitt þjóð sinni, er að styrkja rétt-
an ásetning hennar, en veikja mátt
freistinganna; og nú liggur á oss
sú skylda, að vemda þjóð vora frá
þeirri freistingu aS eyða í drykkj-
arföng kaupi sínu og vernda rikið
frá þeirri óbærilegu heimsku að
láta hátt kaup snúast í hag óvinum
vorum.
Þegar reynt er á ítrasta fjárþo!
þjóðarinnar, þá er 500,000 sterling-
punda (=$2,500,000) eyðsla á dag
áfengi stórkostleg hörmung.
MeS sinu 'háa kaupi gref
ur þjóð vor sorgargrafir,
stað ]>ess að hlaða upp forða afls
vanhirðu fer í vöxt, og trúboða ein-
um í London hafa borist 40 beiönir
úr skotgröfunum um að lita eftir
konum, sem em á glapstigum vegna
drykk j uskapar.
Það er sagt, að vér þörfnumst
teknanna, sem ríkið hefir af áfengi,
en vsvarið liggur í því, sem á undan
er komið. Engin þjóð getur haft
hag af slíkri verzlun. En óttinn út
af tekjunum er að engu orðinn viS
hinar göfugu ráSstafanir banda-
manna vorra og nýlenda, Rússlands,
sem bannað hefir brennivin, Frakk-
lands, sem bannað hefir absinth og
sölu áfengra drykkja til kvenna.
hermanna og ungíinga, og Canada,
>ar sem sala áfengis hverfur óð-
fluga og fangelsum fækkar.
Rússland, sem skorti bæði mátt
og fé, hefir öðlast hvorttveggja við
bannið. Innlög þjóðarinnar í
Voru; freisting kvenna til áfengis- TOrUm nÚ 1 ófriönum hefir numið
nautnar veldur alvarlegum hættum
yrir börn og áhyggjum hjá þús-
undum nermanna.
ÞaS hefir verið kunnugt frá upp-
hafi ófriðarins, hve alvarleg áhrif
afengið hefiy haft á lið vort; og
starfsmenn úr her og flota, sem
^ettir vortr til rannsóknar, lögSu
fastlega með tafarlausum úrskurði.
. ó að starfsemi eftirlitsnefndar-
'nnar, er stjórnin svo síðar skipaði,
reyndist að mörgu leyti vel, hefir
pað þó haft lítil áhrif á iSnaðar-
"remir þær, sem herir vorir stvði-
ast við. * * '
sparisjóði hafa nálega sjötugfald-
ast. Bankarnir, sem tóku við 180,-
000 pundum í janúar fyrir ófriðinn,
tóku við 5.600,000 pundu.m í jan.
1915 og 12,000,000 punda í janúar
1916. Iðnaðarframkvæmdir Rússa
hafa aukist um 30%, en 10% aukn-
ing á framkvæmdum vorum mundi
bœta upp áfengistekjurnar.
En allar bollaleggingar um fjár-
hagslegar fómir verða að engu,
þegar annars vegar vofir yfir oss
sú hætta, að vér missum forustuna
í sjómensku og siglingum. Ef vér
getum ekki bætt upp missi skipa
vorra, er forusta vor dauöadæmd;
og þó vér berum sigur úr býtum á
orustuvöllunum, gæti svo farið, að
vér yrðum sviftir aðalstoð þjóðar-
velmegunar vorrar. Flutningurinn
fyrir áfengisverzlunina á skipum
um 2 miljónum.tonna, og sama or-
sökin, sem dregur úr flutningum
vorum, gerir oss mun erfiðara að
bæta upp vom mista skipastól. í-
hugun þessara hluta og þess, að
hlutlausar þjóðir eru að bvggja
heila skipaflota hlýtur að vekja al-
varlegan kvíða.
Enn alvarlegri er hættan, sem
lífi bama er búin í ríkinu. Bama-
dauðinn er meiri nú en á friðar-
tímum. Vor hrausta bandaþjóð
Frakkar, hafa unnið sér það til
ævarandi ágætis1, þó að fjandmenn-
í þessurn efnum er það, iniir væru svo aS s0"ía viS hlis
" • ~ ’ Parisar, að hafa lægri dauðratölu
sem var ógurlegur sannleikur fyrir
mánuðum, enn þá ógurlega satt;
mennjmir i s'kotgröfunum eru
sviiknir af óvini Weima fyrir. Eftir
.t Þ<að sem gert hefir verið, hefir
vinnutímatapiS viS Clyde að eins
færst niður úr 20% i 19%. Menn
sem vmna fyrir góðu vikukaupi á
halfn vrku, yfirgefa vinnuna til
þess aö drekka, og þeir menn, sem
leggja fram alla ikrafta sína í þarf-
ir þjóðarinnar, og gera alt sem þeir
geta, íil þess að bæta fyrir tjóniS,
sem hinir veikari félagar þeirra
valda, fá ekki rönd við reist. Það
er samt okiki svo að skilja, aö það
sé drykkjuskaptirinn einn, sem heft
framleiöslu skotfærabyrgða
yorra, heldur þessi stöðuga rýring
a 'Starfsþreki manna af völdum
áf’engis.
Meira en ár er liðið síðan kon-
Hngurinn gerði þessa veikleikaupp-
sprettu útlæga úr húsum sínum.
't'íðan hafa verkfræðingar, skotfæra
framleiðendur, sjóliðsforingjar og
nrnsjónarmenn með sjóhersútbún-
jði skorað á stjórnina að gera það
ntlægt úr landinu; síðan hefir her-
flutnir.gastjómin sent áskorun um
<ið nema úr gildi öll vinsöluleyfi
veg^ia hers og flota og síöan hefir
skipasmíðiastöSin lýst því yfir “að
ef áfengi væri algjörlega útrýmt,
mymli vinnan ganga eins og í sögu
og þá mundi eins vel verða ttnnið í
skipasmíðastöSvunum og í vinnu-
barna en t'æmi eru tií nokkru sinni
fyr í höfuðiborg þeirra. Það sem
París getur gert, getum vér líka gert
i bæjum vorum, éf þjóð vor sýndi
af sér sömu þjóðræknina og rutt
yrði úr vegi öllu, sem börnum vor-
um stafar hætta af og hægt er að
losna viS. Helzta liættan er áfengið.
Engin uppspretta veikleika, sem
vér fáum ráðið við, er eins víðtæk;
'engin skiftir meiru máli fyrir ör-
yggi rikisins í friSi og velferð ]>ess
á friðartímum. En áfengishættan
er tíföld nú. Útbreiðsla samræðis-
sjúkdóma, sem nær til 10. hlutans
af bœjalýö vorum, hættan, sem
bamslífum stafar af þeim, og kvíð-
inn, sem astand þetta hlýtur að
baka oss jafnvel á friðartímum,
leggtir á oss’ vaxandi ábyrgð. ÁriS
1912 fóru meira en 270,000 dags-
verk til ónýtis hjá sjóliðinu af ]>e.ss-
ari orsök og 216,000 dagsverk hjá
landhernum; og lún konunglega
nefnd lagði sérstaklega áherzlu á,
að minni áfengisnautn myndi
stuðla mikið að því, að draga úr
þessari viðtæku orsök afturfarar
meðal þjóðarinnar.
Það er ekkert vafamál, að af öll-
um þessum meinum er áfengið
stærsta atriöiö, sem við getum ráðið
við; það er ekíkert efamál, að þjóð-
in hefir fúslega fallist á þetta spor
í bannáttina, sem þegar hefir verið
stigið. ÞaS er 'einlæg sannfæring
vor, aS næsta sporiS verði að stíga
áður en teflt er fram á vígvöllinn
öllum krafti brezku þjóðarinnar, en
undir því er frelsi vort komiS.
Engin þjóð getur notið sín til fulls
meS slíkan ófögnuð í eftirdragi.
Vér erum engir bindindispostular
í sjálfu sér. En vér óskum þess
innilega, að allir góSir m'enn á Bret-
landi geri alt sitt ítrasta til að styðja
og efla frelsishugsjónina. Vér
styðjum kröfu þá um bann, sem
gerð var til stjómarinnar af rann-
sóknarmönnum hennar og af nefnd
skipasmíða í marz 1915, sem ekki
einn einasti alger bindindismaður
var í. Þar sem vér trúum oröum
forsætisráðherrans um að engin
sjálfsafnieitun sé of stór, þegar
frelsi og sæmd sé í veöi, og að bæSi
ríkir og fátækir eigi jafnt að bera
hana, biðjum vér stjómina að táka
af öll vínsöluleyfi í Stóra Bretlandi
meðan á ófriðnum stendur.
Vér trúum því að hamingjustund-
in sé runnin upp yfir þjóð vora; að
þjóðin, undirbúin undir sjálfsaf-
neitun að fordæmi konungs og
Kitcheners lávarðar, sé reiðubúin
aS stíga þetta eðlilega og sjálfsagða
spor, sem Frakkland og Rússland
þegar hafa stigið. VerSi verzlun
og veitingar áfengis bannaðar meö
an á ófriðnum stendur, þá mun það
hleypa nýju fjöri í her og heima-
fólk, kveikja nýjan áhuga hjá þjóð
vorri og veita miljónum manna
fyrsta tækifæri til þess að bregða Sem
gamalli veikleikavenju og temja sér
hetri siði.
Vér trúum því, aS í þessu eins
og öllum öðrum stórmálum verSi
aS vera samúS og samræmi í fram-
kvæmdum bandaþjóðanna; og vér
skorum á stjórnina að sýna djörf-
ung °g treysta þjóð vorri, að sýna
styrkleika og fylgja dæmi banda-
manna vorra, og sýna að hún sé
verð þess að hafa á hendi hin á-
byrgöarmiklu trúnaðarstörf, sem
henni eru falin.
ísafold.
Dánarfregn.
Þann 22. Nóv. 1916, lézt að heim-
ili sinu á Point Robefts, Wash.,
konan Guðrún Sigfriður Siguröar-
dióttir; fædd 9. marz 1874 aS Kirkju-
hvammi í Húnavatnssýslu á íslandi;
foreldrar hinnar látnu voru Sigurð-
ur Árnason og Hólmfríður Einars-
dóttir, sem bjuggu mestan sinn bú-
skapartíma á Kirkjuhv'ammi; þau
eignuðust 7 börn, 6 stúlkur og einn
pilt, hvar af 4 dóu í æsku, 3 stúlk-
ur og pilturinn, og nú er að eins ein
systir á lífi, Ingibjörg kona Jóhann-
esar Eggertssonar, sem nú búa i
Kirkjuhvammi Guðrún sál. eignað-
ist 5 böm, 2 pilta og 3 stúlkur,
hvar af fjögur lifa, einn piltur á ís-
landi og tvær stúlkur hér og einn
piltur ásamt föður sínum berandi
harm í hljóði yfir hinu skyndilega
fráfalli góðrar móður og ástríkrar
vinu, sem bar með stillingu og þreki
byrði lífsins tll síðustu stundar.
BlessuS sé minning hennar.
Gunnar Karvelsson.
ísafold er vinsamlega beðin að
taka þessa dánarfregn.
mest í því, að ritstj. byrjar á því,
að hæla bóikinni, og vekur þannig
trúnaSartraust lesandans á réttmæti
aðfinslanna. AuðvitaS þarf ekki
lengi að lesa til þess aS sjá, að eitt-
hvað er bogið. Ef Lögb. t. d., brest-
ur rúm til þess að “benda á tíunda
partinn af öllum mótsögnunum”,
þá liggur sanni næst aS álykta, að
villumar væm fleiri en bókin er
stór til.
Áður en lengra er fariS, vil eg
geta þess, að eg einn er ábyrgðar-
fullur fyrir öllum frágangi bókar-
innar, — einkum því seim mest er
fundiö til foráttu, stafsetningunni
(°g prófarkalesturinn að mestu
Ieyti), að svo miklu leyti sem hún
er frábrugSin handritunum. En
þeim var fylgt eins nákvæmlega og
sanngjarnt var. Enda voru þau hin
ágætustu í öllum skilningi. Er ná-
kvæmari grein gerð fyrir því á bls.
295 í bókinni sjálfri.
Fyrsta staöhæfing ritstj. er, að i
bókinni séu “Meinlegar prentvill-
ui-”, sem raski svo efni, að til stór-
lýta verði. Nefnir hann tvö dæmi.
Hið fyrn'efnda er ekki til í bókinni.
Eg vann til að lesa hana alla yfir
til frelkari fullvissu, en gat hvergi
fundið, að orðið hver væri prentaö
þar sem hvor ætti aö vera. Síðar-
nefnda dæmið er als eklki prent-
villa, heldur er þar sem annars
staðar fylgt handr. höf. Og er
hverjum skynbæmm manni vísan,
_ ritstj. nefnir, eins skiljanleg
þaniiig, eins og meS breytingu
þeirri, er hann vill viS hana gjöra.
Siðar í greininni rekur ritstj. p>enn-
an í fingumar, og skal eg honum
til geöbætis ganga inn á, aö það sé
prentvilla, eaida þótt vafasamt sé,
hvort hefðin hefir eigi skapað því
tilverurétt í málinu. Jæja, þetta
em þá allar meinlegu prentvillurn-
ar, sem ritstj. dylgjar um, o®r mundi 0 . .
hann sjálfsagt hafa bent á fleiri, ef ?amra?ni- Sumir af >e,m' er und
öusiness and Professional Cards
rum
Pakkarávarp.
Heiðraði ritstjóri Lögbergs, viltu
gera svo vel og lána þessum línum
blaði þínu?
Mig langar að votta mitt innileg-
asta þakklæti öllum löndum mínum,
sem eg heimsókti vestur á Kyrra-
hafsströnd í fyrra vetur, er eg tók
mér ferð á hendur. Eg kom til ýmsra
staða, svo sem Victoria, Blaine, Pt.
Roerts og Vancouver., og tóku allir
mér með alúðar viðmóti og sýndu
mér þina gömlu góðu íslenzku gest-
risni, sem enkennir þjóð vora. Eg
óska þeim öllum aílra heilla á ný-
byrjaða árinu og alla tíð. Og að
endingu þakka eg bróður mínum,
Þorsteini Þorsteinssyni á Crescent
af heilum hug hans bróðurlegu við-
tökur, og þótt sorgin hafi heimsókt
mig í ríkuin mæli síðan, þá er ferðin
alt af grafin í minnið sem bjartur
sólskinslebttur síðan. Guð launi öll-
um, sem sýndu mér hlýtt hugarþel.
Virðingarfylst,
(Mrs.) Guðrún T. Sigurðsson.
Ot um vötn og velli.
Athugasemd við ritdóm.
Sanngjamar aðfinslur eru ávalt
virðingarverðar, og oft happa-
drýgri en gegndarlaust, órökstutt
hól, en eigi aðfinslur að koma að
tilætluðum notum verða þær að
vera óhluthallar og sprotnar af
sannleiksást. Aftur á móti er það
hættulegasta óráðvendni, þegar
undir slíku yfirskyni ýmist eru
sagðar villur þar sem engar eru,
eöa sinágallar og yfirsjónir of-
ýktar svo, að mýfiugan verði að
úlfalrla í augum lesandans. Þetta
hvorttveggja hefir ritstjóri Lögb.
gert í ritdómi sínum um ljóðabók
Kristins sál. Stefánssonar, “Út um
vötn og velli”. — Hættan liggur
hann 'hefði séð þær. Það er, að því
er eg bezt veit, ein prentvilla í bók-
inni, á bls. 150, 2. línu að neðan,
Pardís, á að vera Paradís. Æþti það
engum að vaxa í augum né stórt
þykja á Lögbergs vísu, þar sem
jafnvel hinar svonefndu leiðrétting-
ar ritstj. og tilvitnanir í bókina,
sumar hverjar, eru svo rangt sett-
ar, að lítt er skiljanlegt.
Næst snýr hann sér að greinar-
menkjunum, og kemst þar að þeirri
niðurstöðu, að þau séu “afarvíða
röng eSa engin”. Samt nefnir hann
engin dæmi, — vafasamt að hann
hefði getað fundið þau. En áður
en nokkurt mark væri takandi á
svona aSfinslum yrði ritstj. fyrst
að geta sýnt, að hann þdkti sjálfur
hina cinu réttu lestrarmerkja skip-
un. En hún er hvergi til, og hefir
aldrei verið til. Slikt byggist al-
gjörlega á skilningi og framsetning-
ar aðferð hvers höfundar á sjálfs
síns hugsun.
Þessu næst flýgur ritstj. á staf-
setninguna, sem honum ýmist þókn-
ast að kalla rithátt eba réttritun.
Geisar hann fyrst yfir því, að sú
ósvinna skyldi okkur hefida, höf. og
mig, að sleppa z-unni úr bókinni.
Manin dettur til hugar ósköpin,
sem komu yfir suma íslenzku prest-
ana foröum, þegar Magnús gamli í
Yiöey rak djöfulinn út úr sálma-
bókinni. \ þessum ofsa-ákafa sín-
um telur ritstj. ýmist upp orð, sem
ekki eru til i bókinni, eða orð, sem
ekki eiga að ritast með z, þótt þeirri
reglu ihiefSi verið fylgt. Til
dæmis er “neystla” eins og
Lögberg stafar það ekki í bók-
inni, og ýms fleiri orð, sem síðar
eru talin. Brautst, og breytst
leyfðu menn, eins og Vald. Ás-
mundsson og Jón Ólafsson sér að
rita, og afneitaöi ]x> hvorugur z.
Batst, afturvisandi tegund (reflex-
ivum) af batt, sem er þátíð, verkn-
aðartegundar af binda, hefir hér
tvisvar tillíkst. Upprunamyndin í
þátíð er bandt, og er, sem kunnugt
er, enn óbreytt í dönsku. í íslensk-
unni hefir nið og úiS runnið saman
og samlikst svo /inu. Ætti því eftir
tvöföldunar reglum aö s'tafast
battst, eða, ,ef z er rituð, batst, en
eigi bazt, 'eins og ritstj. og fleiri
rita. Þá er orðið verslun ekki kom-
iö af vcrð, þótt ýmsir af misskiln-
ingi hafi haldið því frain,- Þaö orð
varð til á Islandi og bygðist þar á
staðháttum. í foma tíð var i þess
stað orðiS höndlan haft. En af því
að öll kauphöndlan á íslandi fór
fram í zwstöðunum skifti athöfnin
um nafn. Á sama hátt myndaðist
orðið fslenska yfir norræna tungu,
svo eg nefni eitt dæmi af mörgum.
í sambandi við þessi z-mál kvart-
ar svo ritstj. yfir því, að sum þessi
orð sé ómögulegt aS bera fram.
Sannar það auövitaö ekki, að rangt
sé stafað, heldur hitt, að aldrei er
hægt að rita svo heilt mál, að allir
stafir heyrist i framburði, — jafn-
vel þó tekin væri upp framburðar-
stafsetning (Phonetic spelling), því
engir tveir bera öll orð eins fram.
Annars hefir þessi z stafsetning
sína sögu, eigi siðttr en aðrar rit-
reglu-tilraunir. Ritstj. rekur sjálf-
sagt minni til, að fyrir tið blaða-
manna reglunnar var talið sjálfsagt
og rétt, að rita z í öllum sagn-end-
ingum afturvísandi tegundar f verba
reflexive), þar sem ð (t að fomuj
stendur í sömu tíðum verknaðar
tegundar (verba active) t. d. látizt
af látið o. s. frv. Er z þar auðvit-
að eins rétthá og annarsstaöar, ef
hún er riluð á aunað borð. Ritstj.
veit líika vel, að höf. þessara kvæða
er ekki sá cini, sem hætt hefir við
að rita z. Rg gæti talið upp merka
rithöfunda og blaðamenn, því til
sönnunar. Og nú sem stendur
virðist sú hreyfing vera að ágjörast
á íslandi, að leggja z alveg niður,
en rita í þess stað ts, ds og ðs sam-
kværnt uppruna, eða í aðeins, þar
sem enginn misskilningur gæti af
því stafaö. Sbr. Lögréttu og fleiri
GALLOWAY HEII.NÆMA RJÖM A-
SKILVINDA
Kr tilhflin til flutninjts þrgrar pöntuS.
I/e§itS þes§i sérstöku atriöi.
Gild og hörö drifhjóla sköft úr kol
stáli og: sk&larsnœlda. Langir buröar
ásar. sterk hreinleg: skcl, bollar ekki
fastir saman, olluböö tll áburöar;
stðr, rúmgðö, saumlaus fðöurskál úr
þrýstri steypu. BæÖi hjðlásar og
tannahjðl hvíla á undirstööu I heilu
lagi. þikk oe auðhreinsuð tínáhöld.
S'kálin snýst hægt og endist vel.
8END EFTIR VERDSKRA
Eg vil segja yöur
hvernig eg geri þess-
ar skilvindur og hvl
þær geta veriö full-
komnar og þð ðdýr-
ar. Veröskráin skýr-
ir frá meistaraverki
þessu ljðslega. “Sex”
gasolínvélum, vögn-
um, aktýgjum, skðm
og 8tígv, fötum—öll-
um þörfum bænda.
WILLIAM GALLOWAY OFCANADA
LIMITEI)
Dept. 34 WINNIPEG
rit frá síðast liðnu ári.
Um tvöfaldan samhljóðanda er
hið sama að segja. Þar hefir eng-
tim heldur tekist að koma á fullu
irskrifuðu blaðamanna regluna,
byrjuðu t. d. á þvi, að rita einf.
samhlj. þar sern hljóðst. hafði fall-
ið úr beygingar-endingu, eins og t.
d. nokra af nokkur. — Þá voru enn
ein vandræðin með ft og pt, og hef
ir vist enginn getað komið þar á al
gildri reglu heldur. Og svona er
um margt fl'eira.
í þessu sambandi er ekki hvað
síst brosleg athugasemd hans við
orðmyndina als, eignarf. af alt.
Kentttr ]>ar strax ein mótsögnin.
En mi. vill svo illa til, að tvöfalt /
á þar als ekki heima. Rót þess
orðs er og veröur aldrei önnur en
al, hvað sem hver segir, og þótt ll
komi fyrir í öðrum orðmyndum af
sömtt rót, þá er seinna /ið ýmist til-
líking eða seinni tíðar tvöföldun
eftir framburði. Og þessi hræðsla,
að einhver kynni að taka það fyr-
ir eignarf. af alur, er naumast svara
verð. HvaS vill þá ritstj. gera viS
orSin valur (fugl), válur (í vig-
velli) og val (sbr. úrval), sem öll
verða vals í eignarf. eintölu; eða
þekti, }>át. framsöguh. af þekkja,
sem eins gæti verið þát. viðtenging-
arh. af þekja. Þetta eru örfá dæmi
af nálega óteljandi.
ÞaS er annars hálf hlálegt, að
heyra mentaða menn, eins og ritstj.
Lögb., vera að tala um réttritun
eins og einhverja fræðigrein, þeg-
ar öllum, sem grúskað hafa i mál-
fræði og uppruna og breytiþróun
tungumála, ætti að vera íjóst, að
ekkert slíkt á sér stað. Það eru að
visu til stafsetningarreglur sem
unglingttm og ómentuðu fólki eru
ætlaðar til hægðar auka, en þær eru
engin réttritun, því engum tveimur
málfræðingitm kemur alveg saman
um stafsetningu heillar tungu. Þessi
meinlausi vaðall 'hans um ýmsar
aðferðir ýmsra merkra manna á
Islandi, sem flestum reyndar er víst
eins kunnugt um og honum, sann-
ar því eklkert annað en það, sem
áðtir er sagt, að full samkvæmni
(conformityj í stafsetningu er litt
möguleg að svo stöddu, og beinlinis
ekki æsikileg, ef íslenskan á að
verndast frá því að verða sálarlaust,
litt skiljanlegt apamál. Þiessi “sér-
\úsku tilgerðar grautur”, sem ritstj.
talar um, er því hvorki rangari né
undarlegri en aðrar stafsentingar-
reglur, er tiökast hafa, Jiótt þeim
beri smávegis í milli.
Eg get ekki séð, hversvegna rit-
stjóri er að blanda nafni E. P.
bróður míns inn í þetta mál. Hvort
ltann er alvanur prófarkalesari eða
ekki, kemur ]>essu máli ekkert við.
Og þótt það sé aldrei sem skemti-
legast að tala milkið um sjálfan sig
á almannafæri, þá get eg ekki stilt
mig tun í þessu sambandi, að trúa
ritstj. Lögb. fyrir því, að eg er ékki
alveg óvanur slikum störfum held-
ur. Hefi eg í síSastliðin 13 ár að
mestu eða öllu leyti séð uin próf-
arkir af ritum þeim og bæklingum,
íslenskttm og enskum, er prentaðir
hafa verið í minni umsjá í þessari
borg. Siðustu sex árin, sem eg
divaldi á íslandi, las eg prófarkir af
öllu sem prentaS var i prentsmiðj-
unni á }>eim tíma. Skal eg aðeins
nefna eitt rit af því öllu —; fjóra
síðustu árgangana af “Lögfræð-
ingi”, sem Páll Briem amtm. gaf
út á Akureyri. Var þvi tímariti
hrósað fyrir visindalega nákvæmni
og vandaðan frágang. Annaöist eg
aS öllu levti prófarkir af 2 síðustu
árgöngunttm, og hefi enn í fórum
minum, ef vel er leitað, þakklætis-
viðurkenningu útg. í eiginhandar
riti fyrir nákvæmni og vandvirkni
í því starfi.
Um meðferð ritstj. á efni bókar-
innar get eg Verið fáorður. Hann
hefir auðsjáanlega langað til að
dæma um kvæðin af sanngimi og
hlýjum hug. En því að vera að
skera utan af verðskulduðu lofi,
fyrst það er einu sinni látið út? —
Bóki ner ekki aðeins viðbót Vestur-
íslenskum bókmentum, heldur ís-
lenzkum bókmentum í heild sinni,
og ]>að af bezta tagi. Tilvitnanir
Dr. R. L HUR5T,
Member of Royal Coll. of Surgeons,
Eng., útskrlfaSur af Royal College of
Physicians, London. SérfræCingur I
brjðst- tauga- og kven-sjökdðmum.
Skrifst. 305 Kennedy Bldg, Portage
Ave. (& mðtl Eaton’s). Tals. M. 814.
Heimlli M. 2696. Timi til vlCtals:
kl. 2—5 og 7—8 e.h.
■ w w ■ ■ . , n 1
Ðr. B. J.BRANDSON
Office: Cor. Sherbrooke & William
Tblbphonr OAKXrSðO
Opficr-Tímar: 2—3
Heimilí: 776 Victor St.
Tklkphone garry 881
Winnipeg, Man,
THOS. H. JOHNSON og
HJÁLMAR A. BERGMAN,
fslenrkir lógfraeBimgar.
sK!Wfstopa:- Room 811 McAnhor
Suildmg, Portage Avenue
ÁRitun: p. o. Box 1058.
Telefónar: 4503 og 4504. Winnipeg
,Iérj!?^U™.Sér!taka áherz)u á að
lyf,
Hm b?ztuÖ1-e*Ur-f°rSltrlftUm ,ækna’
þér
sem
sem hœgt er að fá
eru notuð eingöngu. I>egar þér komltS
með forskriftina til vor, megiS
yera yiss um aS t& rétt þaS
læknirinn tekur til.
COIiCIiEUGH & CO.
Votre Dame Ave. og Sherbrooke St.
Phones Garry 2690 og 2691
Giftingaleyfisbréf seld.
»r. O. BJORN&ON
Office: Cor, Sherbrooke & Willian
•kLBFHONao,,,, a*»
Office-tfmar: 2_3
heimili,
764 Victor *t. oet
rBLEPHONEi GARRY 768
Winnipeg, Man.
Gísli GoodmaD
TINSMIÐUR
VBRKSTŒBI:
Horni Toronlo og Notre Dame
Phone „
®*rnr 2988 oí?r1í£nl&#
* m * I * I~H~I|~|0M»J
J. bildfell
fa*t*IQnA8A4.i
Hoom 520 Union Bank -
reL. 2055
Selur húa og lð«r og annaal
alt þar aðlútandi. Peningalán
J. J. Swanson & Co.
yeralameðfaateignir. Sjá um
The ]
Dr* J, Stefánsson
401 Boyd Buildir.g
COR. PORT^CE AVE. & EDMOJITO/I 8T.
Stundar eingöngu augna, ey.na. nef
T 1 < 0 f'oh' °8 2 5 e h —
raUím,: Mam 3088. Heimili |05
OliviaSt. Tal.ími: Garry 2315.
NOIIIHWESIGRAIN GOMPANY
H J. LINDAL, Manager
2Í5 Grain Exchange, Winnipeg
íslenzkir hveitikaupmenn
Skrifið eftir upplýsingum.
PJOTEL
Vit5 sölutorgiS og City Hall
$1.00 til $1.50 á dag
Eigandi: P. O’CONNELL.
Bardal
846 Sherbrooke St.
Selur Ilkkistur og annast um útfarír.
Allur útbúnaður sá bezti. Ennfrem.
ur selur hann alskonar minnisvaröa
og legsteina.
Heimilis Tafs.
Skrifsto'fu Tals.
Qarry Í1g|
Oarry 300, 375
FLUTTIR til
151 Bannatyne Ave
Horni Rorie Str.
í stærri og betri verkstofur
Tals. Main 3480
KanalyElectricCo
___ Motor Repair Specialist
J. G. SNÆDAL,
tannlœknir
614 Somerset Block
Cor. Portage Ave. *g Donald Streot
Tals. main 5382.
hefir hann auðvitaS valið eftir sín-
um smekk, og er ekkert um það að
sakast. Annað mál er hvort ýms-
um finmst hann ávalt hafa bent á
fegurstu kvæðin eða fegurstu vts-
urnar úr ]>eim kvæðiun, er hann
nefmr. Það er 'dkki laust við, að
íegurSargildi bókarinnar missi í við
að skoðast í gegn um gleraugu rit-
stjorans, og hefir hann þó fráleitt
ætlast til þess. Ástæðan felst óef-
., 1 hinum ólílcu skáldskap>ar hug-
sjónum höf. kvæðanna og ritstj.,
sem lika er skáld, eins og kunnugt
er. Fegurð sú, sem liggur í hljóm-
biæ og heildaráhrifum eins kvæðis
öðru framar, sýnist ekki snerta
hann eins djúpt, og einstakar vel
sagðait og smellnar setningar eða
nöpur iheimsádeila. Þá er svo að
sjá, að ritstj. finnist það alt skáld-
skapur mestur, sem eitthvað fjall-
ar um mannlífsskipulag og siðbæt-
ur. En sannleikurinn er sá, að fátt
er sjaldgæfara að tiltölu í íslenskri
Ijóðagjörð, en reglulega vel ort
kvæði um þau efni. Eg bendi á
þetta aðeins af því, að flestar inn-
vitnamrnar eru gjörðar með þessu
marlkmtði fyrir augum. Og þótt
dæmin séu öll falleg — misjafnlega
þó — se mritstj. tekur, þá dylst þó
vist faum, að hann hefir ekki altaf
tekið af bezta endanum. Fegurstu
kvæðin, að mínu áliti, eru sum lýr-
isku og hálf symbólisku kvæðin, og
þau, sem endurspegla atburði lið-
inna stunda og bera upp að auga
lesandans myndimar, sem eru að
liverfa inn í blámóðu fortíðarinnar,
— og heyra reyndar undir það sum
kvæðin, er hann aðeins nefnir í síð-
asta kaflanum.
Hér Iæt eg þá staðar numið, þvi
tilgangur minn með þessum línum
var ekki sá, að skrifa ritdóm um
kvæði Kristins sál., enda þótt fátt
hcfði verið mér kærkomnara, nema
]>á það, að eiga hlut að útkomu
þeirra, er eg hvgg minningu höf-
undarins til verðskuldaðs heiðurs.
Gísli Jónsstm.
Fumiture
Overland
er
Ertu tilbúinn.
Lejmdardómur hepninnar
þvi fólginn að breyta rétt og velja
réttan tíma, og nota hvert tækifæri
hvenær sem það býðst.
Fyrir 'þessar ástæður er það áríð-
andi að hafa bæði sál og li'kama í
sem beztu lagi. Undir eins og störf
líkamans eru hindruð af lasleika,
óhagkvæumm kringumstæðum, ó-
fullkominni næringu o. s. frv. þá
verður hugsunin að leggja meira á
sig til að yfirstima erfiðleikana, og
þegar hún hefir of mildS aS gjöra
getur hðn gefist upp. Því fylgir
algjör uppgjöf lífs- og sálarkrafta
og alt mishepnast.
Undir eins og þér takiS eftir
hinum minsta lasleika eSa óreglu
líffæranna, þá reyniS Triners Ame-
rican Elixir of Bitter Wine. ÞaS
læknar yður og heldur yöur hraust-
um.
Þetta áreiðanlega lyf styrkir
meltinguna, ver hægðaleysi, höfuð-
verk, svima, magagasi og þunglyndi.
Það kemur meltingarfærimum í
reglu á þægilegan hátt.
Hfið það við hendina hvað sem
fyrir kann að koma. Fæst í lyfja-
búðum. V'erð $1.50. Joseph
Triner Manufacturer, 1333—1339
S. Ashland Ave., Chicago, 111.
Hafið vaðið fyrir neöan yður og
liafiö Triners áburð viö hendina
hvenær sem einhver útvortis sjúk-
dómur vill til, það sarar yður þján-
ingar og kvalir. Fæst i lyfjabúðum.
Sent með pósti. Kostar 70 cent.