Lögberg - 28.02.1918, Blaðsíða 2

I
LöGBERG. FIMTUDAGINN 28. FEBRÚAR 1918
I för með rauða kross
Italíu.
tnum
✓
a
pað hefir verið margsagt fyr
ir langa löngu, að sagan endur-
segi sig á vissum tímamótum
og er því sízt að neita, að í því
liggi fólginn sannleikur nokkur
en þá kemst maður að raun um
að venjulegast standa í nánu sam
bandi við endursögnina, margir
hryggilegustu harmsöguþættir,
er sótt hafa mannkynið heim
Harmsögu-þættir liðinna alda,
hafa verið að gerast daglega á
ftalíu nú á seinni tíð. — Fyrir
nokkrum öldum, réðust pjóð-
verjar, sem kunnugt er, inn á
hinar fögru sléttur í Lombardí-
inu og Toscana, og fóru með báli
og brandi, svo að segja alla leið
til Rómaborgar; hlífðust þeir þá
hvergi við, kröfðust skatts af
bændum og búalýð, en væri þeim
synjað skattsins, var dauðinn á
aðra hönd, og hryðjuverkin unn
in í há-þýzkum stíi. Borgir
rændar og brendar, musteri guð-
anna jöfnuð við jörðu; börn
krossfest og konur smánaðar.
pessa sömu meðferð hefir ítalía
nú orðið að þola. Ofbeldishug-
sjónir pjóðveria, hafa orðið þess
valdandi, að Norður-hluti ftalíu,
hefir verið í hræðilegu blóðbaði
undanfama mánuði, og að ítalir
biðu þar tilfinnanlegan ósigur;
þótt þeim að lokum hepnaðist
eftir langar og harðar hörmung-
ar að stöðva innrás óvinanna við
ána Piave. Eg sem þetta rita
var í Rómaborg, um það leyti,
sem skæðustu rimmumar stóðu
yfir, og pjóðvefjar höfðu komist
yfir Alpana inn á sléttumar í
norðanv'erðu landinu, í annað
skiftið í sögu veraldarinnar.
Ekki verður því neitað að óhug
nokkrum sló á borgarbúa við
fyrstu fréttimar, en enginn lif-ínæði og öðrum lífsnauðsynjum;
andi sála misti móðinn, og víst j þó má eftir atvikum telja að það
er um það, að eldur brann úr j hafi gengið ótrúlega vel. En
augum margra við tíðindin. j skyldi til þess koma að ítalir
Árangurinn af áhlaupi Mac- j yrðu að láta undansíga og gefa
Kensen’s, er nú orðin öllum
kunnur. — Cadama yfirhers-
höfðingi ítalíumanna, gaf út
fregnir um undanhald manna
sinna, með örfáum orðum. En
forsætisráðgjafi Breta Lloyd
George, varð nokkuð fjölorðari;
átaldi hann sambandþjóðimar
harðlega fyrir sinnuleysi, er þær
hefðu sýnt í sambandi við hem-
aðarástand ítalíu og ósigur þann
er af því hefði hlotist, og dró
ekkert undan.
Eyðilegging annarar hersveit-
arinnar.
önnur hersveit ítalíumanna
hafði bækistöð sína á milli fljót-
anna Piave og Brenta. — Hafðí
liðið hvergi nærri búið um síg
sem skyldi, og kom því hið feyki-
lega áhlaup pjóðv. mjög á óvart;
fóru leikar síðan svo sem kunn-
ugt er þannig, að pjóðverjar
unnu sigur all-mikinn, hertóku
svo að segja alt lið ítala á stöðv-
um þessum, og náðu þess utan á
sitt vald ógrynni af vopnum,
vistum og sjúkraskýlum. — f
þessari ógurlegu sennu, mistu
ftalir mest allan sinn mikla her-
útbúnað í Norður-landinu, er
kostað hafði þá ærið fé og vinnu
Meira en þriðjungur af Norður-
ftalíu féll í hendur hinna þýzku
hervaldshöfðingja í viðureign
þessari, og mátti sja í hverja
átt, sem litið var, þúsundir á þús-
undir ofan af flýjandi fólki;
gamalmennum konurn og böm-
um, húsnæðislausum, klæðlitlum
og svöngum, sem þrátt fyrir alla
ógæfuna, sýndi svo mikið hug-
rekki og drenglyndi að vert er
íullrar aðdáunar. f allar áttir
hraktist þessi ógæfusami flótta-
ýður villuráfandi til Sardiníu
og Sikileyjar og víðsvegar með
ströndum fram. Langan tíma
tók að koma skipulagi á og sjá
þessu vesalings iólki fyrir hús-
upp virki sín við Piave og Veni-
cia lenda undir yfirráð Austur-
ríkis; þá gæti tala hinna húsviltu
flóttamanna komist upp í tvær
miljónir. — Hin þreytta og þjak-
aða þjóð, yrði að taka upp á sig
þá þungu byrði, sem af því ieiddi
að sjá tveim miljónum húsviltra
manna f.vrir skjóli og lífsbjörg;
þetta kæmi eigi einungis hart
niður á ítalíu sjálfri, heldur og
öllum sambandsþjóðum hennar
í stríðinu. — Og þetta er alvar-
legasti skugginn, sem hvílir yfir
hinni ítölsku þjóð um þessar
mundir.
Til þess að geta gert sér full-
ljósa grein fyrir því, sem gerst
hefir í ítalíu, verður nauðsynlegt
að líta aftur í tímann, yfir at-
burði hinna síðustu mánaða, og
leita að orsökunum er lágu til
grundvallar fyrir því að ítalir
urðu að láta af hendi sínar miklu
aðal-herstöðvar við Udine. Ver-
ið getur samt að orsakir þess ó-
sigurs, verði aldrei með öllu
kunnar alþjóð manna. í Róma-
borg var mörgum orsökum um
kent, en almennust var sú skoð-
un, að um bein svik hefði verið
að ræða. En hvað sem er urn
það, þá er hitt víst, að jafn ram-
byggilegur herútbúnaður og ít-
alir höfðu í norður-hluta lands-
ins, gat eigi hrunið til grunna
eins og hann gerði, nema til þess
lægju margvíslegar orsakir, og
mun það sannast að þar hafi
engum einum verið um að kenna,
heldur hafi þýzk áhrif verið
smátt og smátt að grafa rætum-
ar undan eðlilegu og bráðnauð-
synlegu samkomulagi hins ít-
alska hers, með hinni og þess-
ari svikagyllingunni; þar til svo
var komið, að einmitt þegar mest
reið á, þá liðaðist heildin í sund-
ur, þótt átt hafði að vísu marga
trúa einstaklinga, og fékk eigi
rönd við reist. pess vegna vefð-
ur því ábyrgðinni sjálfsagt aldrei
komið fram, á hendur nokkurs
hún að falla jafnt á alla.
Lævísi Austurríkismanna og
pjóðverja.
Ekki er það nokkrum vafa
undirorpið, að ítalskir jafnaðar-
menn höfðu gengið í einhvers
konar bandalag við Austurríkis-
menn og játendur hinnar
kaþólsku trúar, til þess að reyna
að koma af stað friðarhreyfingu
á meðal hersins, undir hinu og
þessu fölsku yfirskyni. — f dag-
legu lífi hata þessir flokkar hver-
ir aðra og vilja hverjum um sig
ilt eitt; þó er full víst að fjórum
mánuðum fyrir ósigur ítalíu-
manna höfðu flokkar þessir,
staðið í allskonar leynibralli, og
verið í kyrþev að útbreiða hinn
svokallaða friðarboðskap sinn.
Kaþólsku prestarnir, reyndu að
hafa áhrif í söfnuðum sínuni,
sérstaklega á meðal kvenna og
unglinga; jafnaðarmenn á með-
al verkamannafélaganna og
verzlunarstéttarinnar, en síðast
og ekki sízt Austurríkismenn
sjálfir, er um sama leyti út-
breiddu af kappi miklu boðskap
_þann, að eiginlega væru þeir og
hefðu ávalt verið vinveittir
ítalíumönnum, og vildu því að-
allega þeirra vegna reyna að
koma á friði. — f flugriti einu,
sem Austurríkismenn lótu ka-
þólska presta útbýta meðal
ítalíumanna, segir meðal ann-
ars: “Látum þá berjast, er
vilja; en hví ættum vér Austur-
ríkismenn og ítalir að berast á
banaspjótum; vér sem erum,
ættingjar og blóðtengdir margra
alda vinir. Vér þráum frið; ekk-
ert stendur í vegi. Heilagur
páfinn þráir frið; það gera ítalíu
menn einnig, og vér Austurríkis-
menn þráum vitanlega frið fyrst
af öllu. Vér erum allir löngu
þreyttir af stríði. Hví ættum
vér að fresta friðarsamningum ?
Látum oss verða samtakji og
leggja homsteininn undir varan-
legan heimsfrið þegar í stað.”
jpessi er þá höfuð-orsökin fyr-
eins eða sérstaks, heldur hlýtur ir 6sigr\ .^b'umanna, og merfh
mega rekja rætur hennar til
Vilhjálmsstrætis í Berlín; með
þessari aðferð átti að gera ítali
óvíga; ginna þá til þess að semja
sérstakan frið.
Friður, friður! petta fagra
og innihaldsríka orð, var notað
til blekkingar og tortryggingar
kjama hinnar ítölsku þjóðar. —
Blekking og lævísi hafa jafnan
verið tíðustu vopn Austurríkis-
manna og pjóðverja allan tím-
ann síðan stríðið hófst.
Opinber svik.
Ekki er það nú lengur orð:Ö
nokkurt leyndarmál, að í mörg-
um tilfellum mun hafa verið um
svik og samsæri -að ræða, af
hendi ítalíumanna sjálfra. —
Hinn frægi ítalski stjómmála-
maður Cavour, sagði fyrir meira
en fimmtíu árum, þégar við lá
að Piedmont yrði yfirunnin af
Austurríkismönnum, að engin
orð þekti hann er væru nógu
sterk, til þess að lýsa þeim, sem
sæti á svikráðum við föðurland
sitt. Ummæli hans hljóða ná-
kvæmlega upp á ástand það, er
í ítalíu ríkti um þessar mundir.
En þó er sjálfsagt, áður en harð-
ur dómur er kveöinn upp yfir
ítalíumönnum, að kynna sér
mjög nákvæmlega orsakir á all-
ar hliðar.
Dag nokkum var svo fyrir-
mælt að ítöl^k hersveit ein,
skyldi á ákveðnum tíma, mæta
annari austurrískri, til þess að
tala og semja um væntanlegan
frið. — Stundin rann upp, og
hin ítalski her flýtti sér alt hvað
hann mátti á staðinn, til þess að
undirskrifa friðarsáttmálann við
óvinina. En einmitt á þeim stað
pg á þeim ákveðna tíma, urðu úr
slitin harla ólík því, sem ítalir
höfðu búist við. Friðarloforðin
höfðu fokið út í veður og vind.—
Austurríkismenn höfðu dregið
lið sitt til baka, en í þess stað
voru komnar heilar prússneskar
hersveitir, óþreyttar með gnægð-
ir vopna og vista. Skutu hinir
þýzku þá vægðarlaust á ftalíu-
menn á allar hliðar, og urðu hin-
ir síðamefndu ofurliði bomir í
viðureign þeirri og lögðu á flótta,
mistu þeir þar lið nokkurt. Mac-
kensen sótti mjög að ítölum og
rak flóttann af kappi miklu. Eitt
af mörgu, sem upp komst á und-
anhaldinu var það, að í hinu flýj-
andi liði ítala sjálfra, voru eigi
all-fáir þýzkir herforingjar, er
einhvern veginn höfðu náð í
ítalska einkennisbúninga og
þektust því eigi úr. Njósnar-
menn þessir vom á víð og dreif
um allar hinar mörgu flótta her-
sveitir ítalíumanna og hrópuðu
í ákafa: “Flýtið ykkur heim!
Stríðið er á enda! Friður!
Friður!
, Friður með sæmd, var það sem
hinir ítölsku bændur þráðu, og
þegar þeir heyrðu friðarmálin
hljóma af vörum manna, er þeir
hugðu vera foringja sína, verður
aðstaða þeirra afsakanlegri. En
geta má nærri hve vonbrigðin
hafa verið sár, er þessir sak-
lausu, auðtrúa menn, komust að
raun um að þeir höfðu verið
sviknir og dregnir á tálar og
föðurlandinu — hinni sö^ufrægu
ítalíu stofnað í háska!
Undanhald Cadoran’s.
þótt svona illa tækist til, verð-
ur því þó eigi umkent að siðferð-
isþrótturinn hafi brugðist hin-
um ítaska her yfirleitt. ]?að er
langt frá að svo væri; enda eru
ítalir yfir höfuð eldheitir þjóð-
emisvinir og hafa um langan
aldur verið taldir í röð hinna
allra-hraustustu hermanna í
heimi. Enda er og fullvíst að
orsakir ófaranna voru eins og
áður hefir verið bent á, lævísi.
sú og lymska, er pjóðverjar og
Austurríkismenn beittu, með því
að útbreiða á meðal hcrsins frið-
armál, undir fölsku og sviksam-
legu yfirskyni. —
pótt hinir pýzk-A usturrísku
hermálasnápar ynnu að vísu
nokkuð á, þá er hitt þó Ijóst, að
í aðai-tilganginum brást þeim
boga-listin; þeir höfðu ætlað sér
að leggja undir sig alla ítalíu í
einni stryklotu, eða þá að minsta
kosti kúga þjóðina til þess að
semja sérstakan frið. — En
hvorugt hepnaðist. Eftir að
ítalir höfðu komist til hins sanna
skilnings um það, hvemig í öllu
lá, óx þeim ásmegin, börðust af
dæmafárri hreysti og tókst um
síðir að hnekkja framgangi
pjóðverja með öllu. Bjuggust
þeir svo um við aðra varnarlinu,
er Cadoma hafði fyrirhugað, og
gerðist alt þetta með ótrúlegum
flýti, og innan fárra daga höfðu
þeir komið svo ár sinni fyrir
borð, að sókn var hafin af hendi
þeirra gegn hinum þýzk-aust-
urísku yfirgangsseggjum.
Enginn vafi leikur á því að
þegar sagan dæmir um atburði
þá, er á ítalíu gjörðust um þess-
ar mundir, þá verður bjart um
nafn Cadoma yfirhershöfðingja.
pví snilli sú, er hann sýndi í her-
stjóm sinni á undanhaldinu, og
svo hið snögga áhlaup, er hann
gerði á óvinina, og stöðvaði meðj
öllu innrás þeirra, var reglulegt
meistaraverk.
Áætlað er að pjóðverjar og
Austruríkismenn, muni hafa á
valdi sínu um þriðja hluta af
Norður-ítalíu, og var breytni
þeirra gagnvart hinum undir-
okaða lýð, auðvitað nákvæmlega
hin sama og í Belgíu. Vesalings
fólkið flýði frá heimilum sínum,
í því ástandi er það var, þegar
ógnirnar bar að höndum, klæð-
lítið, sjúkt og hrætt. Konur
flýðu með ungböm á handleggj-'
unum á eyðimerkur, en á eftir
flestum þessara aumingja, sóttu
hópar pjóðverja með brugðnum
byssustingjum, og léku sér að
því, að kvelja og pína þessa alls-
lausu píslarvotta. Og áður en
tvær vikur voru liðnar var meira
en helmingu af öllu því fólki, er
heima átti á hinu hertekna
svæði, komið eitthvað út í busk-
ann, því flestir kusu heldur að
deyja sem ftalir, heldur en lenda
undir þýzkri harðstjóm.
í bréfi nokkru frá einum af
þessum útlögum, standa þessar
línur: “Trúið mér! Eg á ekk-
ert eftir — hreint ekkert. Eg
hefi mist alt, nema ástina og
traustið á framtíð þjóðar minn-
ar og lands”. Annar maður
skrifar á þessa leið: “Eg flýði
frá heimili mínu undir skelfilegri
skothríð, og á flóttanum misti
eg af konu minni og tvítugri
dóttur. pó er eg engan veginn
hugsjúkur, nei, langt í frá.
Traust mitt á guði, traust mitt
á réttlætinu, sem verja muni
þjóð mína gegn eyðilegging, bilar
aldrei, nli aldrei!”
Hugprýði og drenglyndi ítalíu-
manna.
“Hvað er það, sem í raun og
veru hefir skéð? Hver hefir
verið hin sanna orsök ógæfu
vorrar? Um leið og eg hefi aft-
ur fundið konu mína og dóttur,
skal eg verja land mitt oddi og
egg”.
Og í öðru bréfi standa þessar
setningar: “Vér megum til með
að taka hverju, sem að höndum
ber með karlmensku og tápi.
Persónulegri ógæfu verðum vér
að gleyma; hugsum að eins um
eitt — landið dásamlega, lista
og vísinda, land sjálfra vor, land
feðra vorra, land framtíðar-
draumanna. Látum einskis þess
ófreistað, er frelsað getur þjóð
vora og lyft henni á hærra menn
ingarstig! Verum reiðubúnir
að leggja fram lífið sjálft fyrir
þjóð vora, nær sem heiður henn-
ar krefst. Berjumst sem menn,
iöllum sem menn!”
pessi stuttu sýnishom, sem
tekin hafa verið úr fáeinum bref-
um, gefa næsta glögga lýsing af
hugarfari hinnar ftölsku þjóðar.
pessu líkar hugsanir munu hafa
verið og vera efst í huga hvers
ítalsks manns, hverrar ítal.skrar
konu, hverá ítalsks gamalmennis
hvers íítalsks bams, um þessar
mundir. Einkenni hinna ítölsku
flótta og útlegðarhanna voru á-
valt og allstaðar hin sömu: að
láta eigi hugfallast — að missa
ekki móðinn!
pað sem harðast kom niður á
fólkinu var, hvé dæmalaust
'snögglega ógaéfuna bar að garði.
Mönnum veittist svo afar-örðugt
að átta sig á því, hvað gerst
hafði og með hverjum atburð-
um
Eí
mál
g hitti einu sinni að
ítalskan lögregluforingja, sem
hafði það hlutverk, að undir-
skrifa skipanir ásamt sjálfum
yfirforingjanum, um flutning
hermanna; sagði hann mér frá
ýmsum atburðum er gerðust, í
sambandi við undanhald Cad-
oma; svo nærri gekk honum
frásögnin, að tárin streymdu
niður eftir kinnum hans og var
hann þó sýnilegt karlmenni.
Flótti kvenna og bama.
“Eg var með á undanhaldinu”,
sagði lögregluforinginn, “ekki
sem hermaður, eins og þér skilj-
ið heldur að eins sem fulltrúi
lögreglunnar. Margt sem skeði á
ferðalagi því, var svo skelfilegt,
að því verður eigi með orðum
íýst. Sumt var svo afskaplega
ljótt, að eg treysti mér eigi til
þess að skýra frá því.
Konur með ungböm á hand-
leggiunum höfðu gengið matar-
lausar um fjörutíu kílómetra, og
bömin, sem stálpaðri voru hengu
í pilsum þeirra. pó voru sumar
konur þessar svo að segja klæð-
lausar, höfðu að eins sveipað um
sig rekkjuvoðum, eða þá ein-
hverri sjaldruslu. Eg sá eigi all-
fáar konur, er gengið höfðt: svo
langa leið, íæturnir voru blóð-
risa og leggimir stokkbólgnir
upp að knjám. pær hefðu ekki
komist í neina skó, þótt haft
hefðu við hendinu. Sumar höfðu
lagt af stað, með nauðsynlegustu
klæði, ögn af matbjörg í poka, er
þær báru á bakinu, en orðið svo
þreyttar á flóttanum, að þær
urðu að kasta dótinu hér og þar,
hveraig sem á stóð. Ymsar
þeirra höfðu hvorki bragðað þurt
né vott í tvo sólarhringa; böm-
in grétu átakanlega, og höfðu
sum orðið viðskila við mæður
sánar. í nokkram tilfellum ólu
konur böm fyrir tíma fram, án
læknis eða nokkurrar annarar
mannlegrar hjálpar, og án þess
að við hendina væri svo mikið
sem þumlungur af líni. Og voru
því þessi blessuð eyðimerkur-
börn, reifuð í dagblaðatætlur. Og
var hvergi mjólk að fá,því brjóst
mæðranna vora þur, sökum
hinna skelfilegu aðþrenginga, er
þær höfðu sætt. Aldrei á æfinni
hefi eg lifað átakanlegri augna-
blik en þau, að horfa á þessar
alls-lausu, en þó hugprúðu konur
þar sem þær skreiddust áfram
með hvítvoðungana í fanginu,
um leið og göfug tár féllu eitt og
eitt á stangli, niður eftir fölvum
kinnunum.
“pó get eg fullvissað yður um
það, að á öllum þessum fyrstu
skelfingardögum, heyrði eg ekki
svo mikið sem eina umkvörtun!
En eg hefi ekki lokið máli mínu.
— Vegir allir, eins og þér skilj-
ið, voru krökir af flóttalýð, er
ávalt fór vaxandi að tölu; en þar
við bættust fjölmennar hersveit-
ir vorar. Auk þess var fjöldi af
sjúkravögnum og hinum og þess
um flutningstækjum á víð og
dreif innan um þyrpingarnar, og
olli það stundum eigi all-litlum
glundroða á ferðalaginu. Oft
kom það fyrir að konur námu
staðar og hrópuðu til hermann-
anna: ‘Hvað hefir eiginlega
gerst ? Og hvers vegpa erað þér
hér á þessum svæðum ? Hví er-
uð þér eigi að berjast ?’ Svöruðu
hermennirnir þá stundum þann-
ig: “pví veldur ósigur — skelfi-
legur ósigur!” Aðrir sögðu að
stríðið væri á enda, en nokkrir
hrópuðu með þrumandi rödd:
“Landráðamenn og svikarar,
hafa selt oss í hendur Austur-
ríkismönnum . ítalía er dauða-
dæmd!”
“pegar á jámbrautarstöðina
kom tók ekki mikið betra við.
parna var mörgum þúsundum
fleira flótta fólks, en lestimar
gátu flutt, og þar að auki fjöldi
hermanna, er máttu til með að
fara fyrst; svo eina ráðið varð.
að reyna að safna saman ögn af
matvælum, dýnum og ábreiðum,
handa þessum sárþreyttu píslar-
vottum, og láta þá síðan fyrir-
berast undir beram himni, þang-
að til að stjómin gæti séð fyrir
nægum flutningsfæram.
En afar-áríðandi var að hafa
eins hraðan við og unt var, að
koma fólkinu eitthvað suður á
bóginn, því þar var hin eina von
um friðland, og enginn gat fyrir-
séð hvar og hvenær miklu fleiri
þúsundir af fólki, er eins var á-
statt um, gætu hlaðist á oss á
næsta augnabliki, því helzt leit
út fyrir að íbúar allar Norður-
ítalíu væru landflóttamenn um
þessar mundir, og vér urðum að
vera Við hinu versta búnir. pér
getið hugsað yður fregnirnar,
sem þutu eins og eldingar á milli
Rómaborgar og stöðva vorra, svo
að segja á hverri einustu mín-
útu! Hvílíkar örlagaþrungnar
ályktanir, sem þarna voru gerðar
á sekúndu! Og þó hefir ítalíu-
mönnum aldrei verið víðbrugðið,
fyrir það, hve fljótir þeir væru
að álykta. En neyðin kennir
naktri konu að spinna. Engin
ályktun þoldi bið — og þér vitið
nú, eins og líka öll veröldin veit,
að Grettistak hinnar ítölsku
þjóðar á þessum alvarlegustu
timamótum, verður sögufrægt
svo öldum skiftir. —
“Eftir að kollhríðin var um
garð gengin, mátti svo að orði
kveða, að kviknað hefði nýtt fjör
í hverri ítalskri sál! Auðugir og
snauðir, aldnir og ungir, tóku til
starfa með margföldum krafti.
úr öllum áttum streymdu inn pen
ingamir, til hjálpar hinum bág-
stöddu. Rauðakross félag ítal-
íumanna, ásamt öðrum líknar-
stofnunum, aðstoðaði stjómina,
skjótt og drengilega á allar lund-
ir í því, að ráða fram úr vand-
ræðunum, og svo, einmitt þegar
mest reið á, kom hinn Rauði
kross Bandaríkjanna, engill
hjúkrunarinnar, til hjálpar þjóð-
inni, og helti sólskini og kjark
inn í hug hins þjáða, ítalska
ílóttalýðs!
“Smátt og smátt komst gott
skipulag á fólskflutninga, og var
fólkið fyrst sent til Bologna, og
hvílt þar um hríð; en lengi gat
það eigi hafst þar við, með því að
það var þá of nálægt orustustöðv
ununj. Mjög var þröngt í búi á
þessum stöðum, þó var eftirlit
með úthlutun matvæla alveg
meistaralegt mun aldrei nokkurt
mannsbam hafa orðið algerlega
útundan, þótt um þúsundir væri
að ræða. — Eftir því sem fleiri
komu lestirnar, er flóttagestina
fluttu; þess fleiri voru þjónamir
er vistunum útbýttu; var mat-
urinn borinn rakleitt inn í vagn-
ana, þar sem þeir námu staðar á
jámbrautarstöðinni, og hverjum
farþega þegar í stað gefin hress-
ing; var þörfin og næsta brýn,
með því að sumt af fólki þessu,
hafði hungrað í tvo og þrjá daga
og var mjög aðframkomið.
(Framh.L