Lögberg - 31.10.1918, Page 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 31. OKTÓBER 1918
G
það, sem er rétt og satt, er að
berjast á móti því, sem er ilt og
rangt." — Svo (héJt hann áfram
að skýra mál sitt, og hvatti sterk
lega til þess að berjast til fuH-
komins sigurs. Hann sagði að í
fyrstu ihefði hann hugsað að her
valdinu þýzka væri hér einu um
að kenna; en nú hetfði hann sann-
færst um, að hér lægi á bak við
sem rót hins illa, hugsunarhátt-
ur og heimspeki heillar þjóðar.
Hann sagði að Bandaríkin berð-
ust ekki af eigingjömum hvöt-
um, aðeins með því augnamiði að
burtrýma þeirri skoðun, a, hnefa-
rétturinn væri aðaldriffjöðrin í
lífi mannanna.
Flestir kannast eflaust við
Mrs. Pankhurst, konuna, sem
með mestum
Mrs. Pankhurst. ákafa hefir
barist fyrir
jafnrétti Jcvenna á Englandi nær
því í heilan mannsaldur. f þeirri
baráttu sýndi hún frámunalegan
dugnað og stórmikla hæfileika,
þótt vopn þau, er hún notaði,
fengju oft harða dóma og í sum-
um tilfellum fældu menn frá
fremur en efldu fylgi þess máls,
er hún barðist fyrir. Samt má
segja að starf hennar bæri ótrú-
lega mikinn ávöxt. En um léið
og stríðið hófst, hætti hún óðara
öllum æsingum og tilraunum, er
miðuðu að jafnrétti kvenna. Hún
sagði að þetta ihennar hjartans
mál yrði að bíða, þar til hinu
s'tóra velferðarmáli þjóðarinnar
yrði til lykta leitt. Beindi hún
nú öllum sínum miklu starfs-
kröftum og dugnaði að því að
þátttaka kvenfólksins á Englandi
í stríðsmálunum mætti verða
sem mest. Starf hennar hefir
borið mikinn ávöxt og hefir ver-
ið henni sjálfri til sóma, þjóðinni
til blessunar, og orðið til þess að
hennar stóra sérmál, kvenrétt-
indamálið, er nú borið til sigurs.
Samkvæmt hinum nýju kosn-
ingalögum fá nú 6,000,000 kon-
ur atkvæðisrétt við næstu kosn-
ingar á Englandi. þegar stjórn-
málamenn þjóðarinnar sáu hve
göfugan þátt kvenfólkið tók í
lífsbaráttu þjóðardnnar, þá fanst
þeim eðlilegt og sjálfsagt að
veita þeim það jafnrétti, sem þær
höfðu lengi krafist og sem þeim
hafði til þessa tíma verið synjað
um. Mrs. Pankhurst hefir ný-
lega verið á ferð um Ameríku,
þar sem hún hélt margar ræður
og lýsti hinu mikilvæga staÆi
enskra kvenna á þessum síðustu
árum. pað, sem ihún lagði aðal-
áherzluna á, var það, að aUir
starfskraftar þjóðarinnar yrðu
að sameinast með því einu augna
miði að ihiailda stríðinu áfram til
fullnaðarsigurs. Hún lýsti mjög
skýrt afstöðu enskra kvenna
gkegnvart stríðinu. Frá því í
byrjun stríðsins hefðu þær verið
eindregið með herskyldu; þær
hefðu verið með því að nota sjó-
flota Bretlands til iþess að inni-
loka óvinina sem mest; þær
hefðu haldið fram að'eining allra
samlherja væri nauðsynfeg til sig-
urs; þær hefðu barist fyrir að
sem fl'est kvenfólk fengi atvinnu
á ihergagnaverksmiðjunum, og
með því að koma því til leiðar,
hefði hin stórkostlega fram-
leiðsla vopna og annara stríðs-
nauðsynja orðið möguleg; þær
hefðu gjört sitt ýtrasta til þess
að afstýra verkföllum og auka
samvinnu milli verkgefenda og
verkamanna, og þannig lagt
traustan grundvöll fvrir betri
samvinnu allra stétta T framtíð-
inni. Hún sagði að sá vígvöllur,
þar sem mest hættan fyrir þjóð-
ina ætti sér stað, væri ekki víg-
völlurinn á Frakklandi, heldur
það, sem hún kallar “vígvöllinn
heima fyrir”. Hún sagðist vilja
brýna fyrir kvenþjóð þessa lands
nauðsynina til þess að efla bróð-
urlega samvinnu allra stétta
manna, og koma mönnum í skiln-
ing um að þetta stríð væri stríð
á móti harðstjóm og einveldi, að
frelsi heimsins væri í veði, og að-
eins með fullkomnum sigri gæti
glæðst von um að þau velferðar-
mál, sem hugsjónamenn þjóð-
anna bæru fyrir brjósti, mættu
verða leidd til lykta á happasæl-
an hátt. pannig lítur þessi
kvenskörungur á þessi mál, og er
þetta eflaust sú skoðun, sem rík-
ir alment hjá kvenþjóðinni á
Englandi, ef efcki víðar.
stríðsbyrjun höfum vér heyrt og
alla þá erfiðleika, sem af því
leiddu. En miklu alvariegri
verða erfiðelikamir af því að
búa sig ekki undir friðinn, og
eitt atriði undirbúningsins er
skólamentunin.
Á að loká skólum og hætta við
kenslu meðan á styrjöldinni
stendur?
Eg býst við að orð mín þessu
ti'l svars yrðu ekki talin þung á
metum, svo mér þykir betur við
eiga að tilfæra hér orð mér meiri
manna. Læt eg hér birtast þýð-
ing af bréfi sem Woodrow Wil-
son, forseti Bandaríkjanna, rit-
aði innanríkisráðgjafa sínum síð-
astliðið sumar í beinu sambandi
við tilraunir stjómarinnar að
láta aðsókn að skóluim á styrjald-
artíðinni ekki verða minni en áð-
ur:
Stefna skólans.
Sparið, kaupið Victory Bond!
Fáein orð til skilnings-
auka.
Eftir Runúlf Marteinsson.
(Niðurl.)
Skólar og styrjöldin.
Sú rödd lætur til sín heyra, að
tilgangsilaust sé að senda ung-
menni í skóla á þessum stríðs-
tímuim, að það þýði í raun og
veru ekkert að vera að eiga við
æðri skóia úr iþví allir ungir menn
séu tefcnir í 'herinn. Rödd þessi
ber vott bæði um geðvonzku og
skammsýni.
Um Englendinga óviðbúna í
“Mér þykir vænt um að fá að
vita, að, þrátt fyrir þá óvanalega
byrði, sem hvílir á fólfci voru
vegna stríðsins, hefir það samt
haldið við skólum vorum og öðr-
um mentatækjum, sem næst
vanalegu stigi.
Að þetta haldist og að aðsókn
bamaskóla, miðskóla og æðri
skóla, að iþví leyti sem her-
sfcyldulögin leyfa, fari ekki mink-
andi, er í fylzta máta miklvægt
atriði fyrir velferð vora bæði
meðan á stríðinu stendur og
eins þegar því er lofcið. Meðan
það stendur verður stöðug þörf
f jölda karla og bvenna, sem hafa
fengið hinn allra fulíkomnasta
undirbúning fyrir hið margvís-<
lega starf, sem að stríðinu lýtur.
Að því loknu verður brýn þörf
þeirra, sem geta vísað öðrum veg
ekki einungis í öllu því, er snert
ir iðnað, verzlun, félagslegt eða
borgaralegt líf manna, heldur
ennfremur þörf á góðum undir-
búningi fyrir lífið á öllum svið-
um, og þrosfcaðri þekkingu alls
fólksins. Eg vil því leyfa mér
að hvetja almenning til að halda
áfram að styrkja skóla sína, frá
hinum lægsta til þess æðsta, af
fremsta megni, og skólana til að
haga starfi sínu sem hyggilegast,
út af hinu breytta ástandi, svo að
enginn nemandi þurfi að fara á
mis við mentun vegna stríðsins
og þjóðin öðlist þann styrk, sem
mentunin ein getur veitt.
ÁTíkan hátt farast P. P. Claix-
ton, 'umsjónarmanni mentamál-
anna í Bandarífcjastjóminni
(Commissioner of Education)
orð. Hann styður það, sem hér
er tilfært eftir forsetanum, og
bendir meðal annars á það,
að þörf vísindalega mentaðra
manna í tsríðinu, t. d. efna-
fræðinga, eðlisfræðinga, jarð-
fræðinga, lækna og verkfræð-
inga, sé fram yfir iþað, sem unt
hefir verið að bæta úr. Hann
telur vísindalega mentun nauð-
synlega, ekfci einungis sérfræð-
ingum, héldur einnig hverjum
leiðtoga í stríðinu. Um nauðsyn
vísindalegrar þekkingar á friðar-
tímum er víst óþarft að tala; en
Bandaríkjastjóminni er það Ijóst
að mentunar þarf við, bæði í friði
oð stríði; þessvegna veitir hún
nemendum i æðri skólum kost á
heræfingum og ihvetur alla til að
leggja ræfct við mentastofnan-
imar.
Styrjöldin er sfcelfileg og af
henni leiðir ótakmarkaður sárs-
auki; allir vita það. En ættum
vér, sem heima sitjum, að skor-
ast undan að bera byrðarnar?
Erum vér ánægðir með það að
bræður vorir fórni lífi sinu á víg-
völlunum, en vér sjálfir leitumst
við að komast undan erfiðleikun-
um, hvar sem þess er kostur.
Efcki er slíkt drengskapur eða
íslefidngi samboðið. Nei„ vér
heimamenn eigum að styðja
þá, sem berjast af fremsta
megni, og fúsir eigum vér
að taka á oss alla iþá byrði,
sem af iþví leiðir að viðhalda heil-
brigðu lífi heima fyrir; en ekki
verður það gjört ef ment^stofn-
animar em vanræktar eða af-
ræktar.
Enda lítur út fyrir, að þó styrj
öldin hafi orsafcað Jóns Bjarna-
sonar skóla feikna erfiðleika,
hafi henni samt ekfci tekist að
stöðva framrás hans. Skólinn
er eins og lækur, sem hefir rutt
stíflum úr vegi ög sikapað sér far-
veg í vestur-íslenzku kirkjulífi
oð þjóðlífi. rátt fyrir allar ill-
viðris krákur, er iþetta samt orð-
ið, eins og þessi tafla um aðsókn
skólans sýnir:
Um það efni hefir verið deilt
fram úr öllu hófi. Að vísu má
kannast við, að þar hafa að nokk-
uru leyti átt hlut að máli menn,
sem vom einlægir vinir skólans
— og þó skoðanir iþeirra væm
gagnstæðar, bám þeir hag hans
fyrir brjósti, og fanst þeim það
líf eða dauði fyrir skólann, að
hann tæfci einhverja tiltekna
stefnu. peir vildu, hver um sig,
koma 'honum í þann farveg, sem
þeir sáu hinn ein*. trygga. En
mkið af þessum deilum hef ir ver-
ið sprottið af eigingjamri löng-
un til að nota skólann eins og sá,
sem á öxi til að hvetja, eða þá fá-
nýtt ihjal iþeirra, sem gjörðu þýð-
ingarmikið mál að tómu orða-
gjálfri. Deilunni um stefnu
skólans, síðan hann komst á fót,
hefir kipt í kyn til gömlu deil-
unnar um það, hvar skólinn
skyldi standa, norðan “línunnar”
eða sunnan. Sannleikurinn er sá,
að skólinn hefði getað orðið að
miklu gagni, hvar sem honum
var fenginn staður, og mifclu
stærra atriði að hann hefði verið
látinn hefja göngu sína, heldur
en hvar hann var. Og vegna
þesis að menn í Norður-Dakota
voru þeir einu, sem komu með
nofcfcuð það fram í málinu, sem
átti skylt við framkvæmdir,
hefði sjálfsgt átt að stofna hann
hjá þeim. þessa lexíu þurfum
vér að læra nú. Framkvæmd
hins nytsama, þótt mörg væru
feiln, er meira virði margfalt, en
að sitja í framkvæmdarleysi og
klj úfa ihár um aðferðir. Sá, sem
gefur sfcólanum fé, sendir honum
nemanda, eða styður hann með
áhrifum sínum, ihefir gjört meira
gagn en sá, sem sí og æ er að
reka hnífinn í iskólann út af því,
að stefna hanS sé ekki upp á
hársbreidd rétt.
Gott væri fyrir þá vini, sem
ekki geta isofið fyrir því að stefna
skólans sé1 svo öf ug, að at'huga
stofnun hans. Eins og menn
muna, var skólinn stofnaður með
kirkjuþingssamþykt mánudaginn
23. júní 1913, að Mountain í N.
D. f nefndinni, sem lagði þar að
lútandi tillögur fyrir þingið, var
einn meðal annara Dr. Jón sál.
Bjamason; en í þeim kirkjuþings
tíðindum er • ekkert um stefnu
skólans, að því einu undanteknu,
að það er tefcið fram, að í skólan-
sfculi kend íslenzka, kristin-
indómur og íslenzka eru hyming-
arsteinar kens'lu og áhrifa skól-
ans.”
Ekki fæ eg betur séð en að
þessi síðasta grein tafci fram það,
sem er rauði þráðurinn í hinum
tveimur tilfærð\i stöðunum, og
er það svo ljóst að allir geta skil-
ið.
Hefir skólinn vikið frá þesari
stef nu ?
Velkomið er öllum að rannsaka
það mál. Ekkert er mér kærara
í því sambandi, en að það sé at-
ihugað út í yztu æsar.
árið voru nemendur
18
28
33
31
51
og 6. árið eru nemendur nú þegar
51,og nokkrir fleiri í vændum.
Aldrei hefir áður verið svo
margt í skólanum í einu og aldrei
áður svo margir nemendur svo
snemma skólaárs. Aðsókn skól-
ans er því nærri óslitin framfara-
saga.
ófyrirgefanlegt skilningsleysi
vestur-Menzfcra kirkjumanna er
það eina, sem úr þessu gæti drep-
ið skólann.
um
dórnur og önnur fræði, eftir því
sem ástæður leyfa og þarfir út-
heimta”. Hið næsta atriði, sem
verulega snertir þetta mál, er
reglugjörð sú, er næsta fcirkju-
þing (að Gimli 1914) samþykti.
önnur grein hennar hljóðar þann
ig:
“Skólinn er íslenzk, lútersk
mentastofnun. Kristindómur og
íslenzfca eru því tveir hymingar-
steinar í fcenslu og áhrifum sikól-
ans. Almenn fræðsla veitist þar
einnig, o gverður hún miðuð við
þarfir einstafclinganna, eftir því
sem unt er, svo vestur-jíslenzkum
almenningi megi að sem mestu
gagni verða, og að sönn, kristileg
menning þjóðflokks vors í Ame-
ríku megi hljóta sem mestan
stuðnig af skólanum.”
Á sama kirkjuþingi var stofn-
aður minningarsjóður Dr. Jóns
Bjamsonar. f þeirri kirkju-
þingssamlþykt stendur meðal
annars þetta:
Með því að þessi nýlátni faðir
kirkjufélagsins lagði fram alla
þá beztu krafta, sem hann átti,
til að styðja sannan kristindóm,
og alt, sem göfugt var í íslenzku
þjóðemi.
Með því hann taldi íslenzkan
lúterska skóla hið allra örugg-
asta vígi þeirra hugmynda
beggja, sameiginlega fyrir þjóð-
f lokk vom 1 þessari heimsálfu;
Með því að hann var sá maður,
sem fyrstur alllra hreyfði þeirri
hugmynd í kirkjufélaginu, að
stofnaður væri Menzkur, lút-
erskur skóli og lagði fyrsta
grundvöll þeirrar stofnunar með
f járf ramlögum;
Með iþví að bann barðist lát-
laust fyrir því málefni eins lengi
og hann lifði, og þráði það heitt
að sídkur skóli gæti lifað hjá oss
Vestur-íslendingum, og
Með því að vér lítum svo á,
af ofangreindum ástæðum, að
minning Dr. Jóns Bjamasonar
verði, af oss Vestur-fslendingum,
efcki á neinn annan hátt eins vel
heiðruð og með iþví að tryggja
framtíð þass skóla, sem kirkju-
félagið hefir stofnað og láta hann
verða varnarmúr lifandi kristin-
dóms og Menzkrar tungu og bók-
menta, leggjum vér ti-1:
1. Að kirkjufélagið stofni minn-
ingarsjóð til heiðurs Dr. Jóni
Bjamasyni.
2. Að þeim sjóði sé varið ein-
göngu til eflingar skóla
kirkjufélagsins.”
Hið þriðja, sem að þessu máli
lýtur, er núverandi reglugjörð
skólans, samþykt á kirkjuþingi í
Winnipeg 1916. par stendur
þetta sem fyrsta grein:
“Skólinn er íslenzk, kristileg
mentastofnun. Lúterskur krist-
KAUPIÐ VICTORY BOND!
Hvemig hafa aðrir það?
Allir hljóbum vér aé læra af
öðrum til að byrja með, og eng-
inn er svo fullkominn í þekkingu,
að hann ekki geti eitthvað af öðr-
um lært. En þrælar annara eig-
um vér ekki að vera. Jafnvel
það, sem öðrum hefir reynst vel,
er ekki að sjálfsögðu hið bezta
fyrir oss. Sá er flón, sem þykist
einn hafa alia vizku; sá er þræll,
sem alt apar eftir öðmm. Bezt
er að leita sannleikans með ein-
lægni, vilja vita hið sanna hvað-
an sem það kemur, en vilja sjálf-
ur dæma um hvað er satb.
f þroska vor íslendinga í þess-
ari heimsálf u vil eg að þess sé á-
valt gætt, að andlegur vöxtur
vor sé út frá hinni Menzku rót,
en að vér haynýtum oss öll þau
efni, andlega talað, sem til eru í
amerískum jarðvegi og lofti, eft-
ir því sem bezt vér getum, tl að
ná hinum fpllkomnasta þroska,
sem unt er. «
Ef vér svo beiturn þessari
reglu við skóla vom, höfum vér
það ávált ihugfast að velja það
eitt, sem í íslendingseðlinu gefur
mesta uppskeru, en hafa vakandi
auga á öllu.iþví, sem vér getum
fengið að, og getur orðið oss að
mestum notum.
Með þetta fyrir augum skrif-
aði eg öllum lúterskum menta-
stofnunum í Canada og þremur
suður í Bandaríkjunum. Frá
hinum síðari fékk eg öllum svar,
og frá þremur ihinna Canadisku
skóla hefi eg fengið upplýsingar.
Eg bað um prentaðar skólaskýrsl
ur, ef til væru, og fékk þær. Enn-
freumr bað eg um skýring á til-
gangi hverrar stofnunar og á
því, íhvemig hún fengi nauðsyn-
legar tekjur. Skal eg nú sícýra
frá því helzta, sem' mér virðist
af þessum upplýsingum mega
læra.
Hvað nám snertir, eru allir
skólamir á nakfcuð líku reki og
Jóns Bjarnasonar skóli. Aðal-
deild iþeirra aillra er miðskóli eins
og hjá oss, en einir tveir þeirra
fara þó hærra í mentastiganum,
og þess utan ihaf a sumir skólara-
ir verzlunarskóla og söngskóla í
viðbót, og einn hefir barnaskóla.
Eg læt nú hér birtast nöfn og
heimili þessara skóla ásamt nem-
endafjölda í hinum ýmsu deild-
um þeirra síðastliðið skólaár:
1. Outlook College (norskur),
Outlook, Sask., hafði 15 nemend-
ur í miðskóla, 18 í verzlunarskóla
21 í safnaðarkennaraskóla og 75
i barnaskóla, alls 110.
2. Luther Akademie (þýzkur),
Melville, Sasfc., hafði 45 nemend-
ur alls í miðskóla og þar fyrir of-
an.
3. Skóli Manitoba sýnódunnar
(þýzkur), Saskatoon Sask, hafði
alls 11 nemendur.
4. Northwestem College (^ænsk-
ur), Fergus Falls, Minn., hafði
39 nemendur í miðskóla, 56 í
verzlunarskóla, 130 í söngskóla,
alls 163 (sumir taldir tvisvar, því
þeir voru í tveimur deildum).
5. Tritity College (sænskur),
Round Rock, Texas, ihafði 20 nem
endur í miðskóla, 31 í verzlunar-
skóla, 18 í söngskóla, 9 í sauma-
skóla, en alls 69 (sumir taldir
tvisvar).
6. Weidner Institute (amerísk-
ur), Mulberry, Indiana, hafði
(árið 1916) 40 nemendur í mið-
skóla og þar yfir, og um 60 nem-
endur í öðrum deildum, aðallega
söngskóla^
Ýmislegt kemur í Ijós út af
þeásari litlu skýrslu. Fyrst er
það, að enginn þessara skóla hef-
ir eins stóran miðskóla eins og
Jón Bjamason Akademy. , Eg
gæti trúað, þó til séu tveir lút-
ersfcir skólar í Canada, sem eg
ihefi ekki fengið skýrslu frá, að
skóli vor verði stærsti lúterski
miðskóli í Canada. Annað er
það að Svíar, Norðmenn, pjóð-
verjar og Ameríkumenn, tilheyr-
andi lútersku kirkjunni, telja það
ekki óþarft að veita unglingum
sínum kristilegt mentaheimili,
og það jafnvél þar sem umdæmi
skólanna em fámennari en um-
dæmi Jóns Bjamasonar skóla.
Eftir skýrslum frá Timity Col-
lege í Round Rock í Texas — eru
einir 17 söfnuðir í þeirri deild,
Augustana synodunnar, sem hef-
ir komið skólanum upp og heldur
honum við. í kirkjufélagi voru
em, samkvæmt skýrslum síðasta
þings, 58 söfnuðir.
Áratug eftir áratug höfum vér
sungið það hver inn í annars eyra
og sál, að vér séum svo litlir, svo
fámennir og f átæikir, að vér gæt
fcvæma það, sem aðrir geta. Ivort fyrir
Hvenær skyldi það eymdarvæl | skóla.
deyja út? Satt er það, að vér
getum efcki fjárhagslega fram-
kvæmt það, sem miljónimar
leysa af Ihendi, en vér getum eins
mikið og jafnstór hópur upp og
niður af öðm fólki. Rekum Kt»
ilmenskuna burt úr kyni vom.
Að einu leyti er skóli vor ól|k-
ur öllum hinum skólunum. peir
eiga allir fallegar byggingar,
sumar $20—30,000 virði.
Aðdáanlegt er það, hve vel trú-
bræður vorir annast mentastofn-
anir sínar.
því getum vér það efcki?
Annað einkenni þessara skóla,
sameiginlegt við þá alla, er það
að þeir, í mentaskrá sinni, skrifa
lúterskan kristindóm efst á blað-
ið í öllum tilfeUum. peir, sem
Jóns Bjamasonar.
segja að eg haíi farið með krist-
indóminn í felur í starfi Jóns
Bjamasonar skóla, télja líklegast
að hér haf i eg komið með vopn til
að slá mig sjálfan. Gott og vel,
þeir hinir sömu hafa þá nokkra
tryggingU fyrir því, að eg sé að
skýra rétt frá þesum skólum.
Tilangur skólanna er skýrður,
bæði í skólaskýrslunum og eins
bréfum skólastjóranna, og læt eg
nú birtast fáein atriði, sem að
þessu lúta:
Skólinn í Outlook: “Tilgang-
ur skólans er að veita kristilega
mentun. Hann er stofnaður að-
allega fyrir lúterska Norðmenn í
Saskatchewan. Hann fyllir vax-
andi þörf fóljcs vors að eignast
hærri mentun í sambandi við á-
kveðna kristna kenningu.
- Skólinn í Melville -: “Aðaltil-
gangur skólans er sá, að safna
saman ungum mönnum til að búa
sig undir guðfræðisnám. En vér
þjónum kirkjunni einnig í víð-
tækari skilningi; hver, sem ósk-
ar eftir hærri mentun, undir
kristilegum áhrifum, er velkom-
inn.
Skólinn í Saskatoon setur fram
tilgang sinn hér um bil alveg eins
og skólinn í Melville.
Skólinn í Fergus Falls: “Tl-
gangur skólans er sá, að veita
násmanninum nákvæma og nyt-
sama mentún, sem grundvölluð
er á hinni kristnu trú og innblás-
in af anda hennar. Vér leitumst
við, ekki aðeins að kenna grund-
vallarsannindi kristindómsins,
heldur einnig að láta alla kensl-
una vera í hinum kristna anda
og í samræmi við kenningar
meistarans mikla.”
Skólastjórinn þar segir:
“Vér réttlætum ‘tilveru vora
að nokkru leyti á grundvelli trú-
ariinnar, og einnig með þeirri
sannfæringu að sérhver þjóð-
flokkur hafi einhver ágæt ein-
kenni, sem honum beri skylda til
að gróðursetja í hinu vaxandi
amerís'ka þjóðlífi og láta lifa þar
Margir leiðtogar í mentamálum
og stjómmálum eru nú famir að
ráðleggja það, að hver borgari
læri til hlítar að minsta kosti
eitt tungumál auk ensku; hvaða
tungumál væri þá eðlilegra að
hann lærði en móðurmál sitt. Eg
trúi því að sænska eigi eftir að
lifa lengi enn í þessu landi.”
Skólinn í Round Rock: “Til-
gangur vor er almenn mentun í
anda Krists. pað er einnig til-
gangur vor að veita tilsfign í
sænskri tungu og bókmentum,
til þess að hið unga fólk vort geti
komist undir áhrif sænskrar
menningar, samt með þeim á-
kveðna skilningi, að það sé þátt-
ur í þroskun amerísks borgara.”
Skólinn í Mulberry: ‘íTilgang-
urinn er almenn mentun í kristi-
legum anda, með sérstöku tilliti
til undirbúnings fyrir presta-
skóla.”
Menn beri svo þetta saman við
tilgang Jóns Bjarnasonar skóla.
Er hannsásami? Dæmi hver
um það efni eftirþví, sem honum
finst réttast, en tiigangur skól-
ans er skýrt tekinn fram áður.
Hvernig fá skólar iþessir tekj-
ur sínar? Aðferðiraar eru ekki
í öllum tilfellum hinar sömu, en
þó nökkuð svipaðar. Skólinn í
Round Rock getur dugað sem
dæmi. TekjuJindir hans eru
fjórar:
1. 50 centa tillag frá hverjum
fermdum safnaðarlim, í því broti
kirkjufélagsins, sem heldur hon-
um við;
2. frjáls samskot við guðsþjón-
ustur í söfnuðunum, ásamt gjöf-
um frá kvenfélögum og bandalög
um;
3. Vextir arf stofnfé (endown
ment) skólanum til styrktar;
4. Kenslugjald nemenda.
Við þetta skal eg bæta því, að
Hefir t. d. nofckur söfnuður í j
kirkjufélaginu nokkumtáma, síð-
an sfcólinn varð tii, við nokkra
guðsþjónustu sbofnað til offurs
handa ihonum ?
Eg aðeins spyr. Viljið þér at-
huga þetta, bræður?
Eitt bandalag og fáein kven-
félög hafa veitt sfcólanum dálít-
inn styrk. Æðsta sæti þar skip-
ar kvenfélagið við íslendinga-
fljót, sem sendi oss $100 í sum-
argjöf síðastliðið vor; en flest
kvenfélögin hefðu getað gjört
eitthvað álíka.
En hinum stóra hóp einstakl-
inga í sofnuðum kirkjufélagsins
og utan þeirra, sem hafa tekið
mér vel á ferðum mínum og stutt
skólann með gjöfum, einnig þeim
sem lagt hafa fram gjafir fyrir
annara beiðni, og þeim sem ótil-
knúðir hafa lagt fram fé honum
til styrktar, er eg af hjarta þakk-
látur. pað verður aldrei of þakk-
að. Og vonandi fjölgar nú vin-
Nýjust tæki
GJERA OSS MÖGU-
LEGT AÐ FRAM-
LEIÐA PRENTUN
SEM GERIR VIÐ-
SKIFTAVINI VORA
ANÆGÐA
The Columbia Press,
Limiieci
Book, and ComaxrcUl
Frintort
f hono Garry 2156 P.O.Boi3I72
wr-NNIPRo
Sparið, kaupið Victory Bond!
Minningarorð
við andlátsfregn Gísla Ásmunds-
sonar frá Selkirk,, er féll á
Frakklandi 19. nóv. 1917.
um og styrktarmönnum ekólans pegar þú kvaddir í síðasta sinn,
úr þessu.
Hugur nemenda til skólans.
Einstöku sinnum berst að manni
einhver kulda-andi, sem þykist
minn sonur ástkæri,
beittur flaug hjörinn í hjarta
eg hélt svpna færi. (mitt inn,
Og himnanna föður þá heitast eg
hafa hlerað einhverja galla á j að hlífa þér, vinur, (bað,
pú ungur og hugrakkur hélzt
burt af stað,
ó, hjarta mitt stynur
skólanum sjálfum. Ekki er skól-
inn fullkominn. pað veit eg. En
sjálfur hefi eg verið í mörgum
skólum, og nóga hefir maður
vanalega fundið gallana. Ekki
þrátta eg við neinn um þessi at-
riði. Skólinn sjálfur og það verk,
sem hann leysir af hendi, verður
að vera svarið við öllum slíkum
andróðri; og eg er ánægður með
að láta hann vera mitt svar.
pað svar birtist almenningi í
mörgum, myndum; en eitt atriði
í því mætti gjarna telja orð frá
nemendunum, sem þar bafa ver-
ið, til skólans eða um hann. Læt
eg hér birtast fáein brot frá
iþeim:
“Oft hugsa eg um Jóns Bjama-
sonar skóla og þær ánægjustund-
ir, sem eg átfi þar með nemend-
um og kennurum. Lengi lifi XT, ,. . , .. , ,
Jóns Bjarnasonar skóli og Guð ^ ^læða að n™}_mÍD iym s^_a
blessi alla þá, sem styrkja hann
Eg refndi að vona, en vonin mér
á veginum kalda, (brást,
þú fékst ei að lifa og framar ei
iþví forlögin valda. (sást.
pú tendraðir ljósið í húsinu hér,
og hjarta mitt gladdir
Allir það syrgja, er eitthvað kynt
ust þér,
hve ungur þú kvaddir.
ó, þú varst svo góður og göfugur
það gleður mitt hjarta (sveinn,
Glaður en stiltur,—þú stygðir ei
neinn.
—með stálviljann bjarta.
í hans göfuga verki!
“Við tölum oft saman um skól-
ann og þær góðu stundir, sem við
höfðum iþar, og vonum jafnan að
það verði ekki langt þangað til
við komum þangað aftur.”
“Eg vona að herbergin (í skól-
anum) verði full af nemendum
hjá ykkur í vetur, því mig lang-
ar til að sjá skólann þroskast
með ári hverju, og eg trúi því
staðfastlega að hartn blessist svo
lengi sem þú veitir honum for-
stöðu.”
“Fólkið sagði að okkur hefði
fs.rið mjög mikið fram í íslenzku,
og þegar við erum saman syst-
urnar, tölum við mikið melra ís-
lenzku en ensku.”
“Eg var vel ánægður með út-
komu prófanna og mér finst að
nemendumir hafi gjört ágæt-
lega. Eg gjöri ráð fyrir að koma
skóla í haust, og þá kem eg í
Jóns Bjamasonar skóla.”
Fyrir síðastliðinn vetur (í
skólanum) þakka eg þér af
hjarta.”
“Eg sendi nú fáeinar línur til
að votta skólanum þakklæti mitt,
því eg finn að hann hefir gjört
mér mikið gott þenna stutta
tíma, sem eg var þar. Eg ber
hlýjan hug til skólans.”
“Eg trúi því að skólinn eigi
bjarta framtíð.”
“Mér þykir vænt um að skólinn
er að vaxa, þrátt fyrir erfiðleik-
ana. Eg vildi sannarlega vera
komirin þangað aftur.”
“Eg man það altaf, þegar eg
fyrst kom í skólann, hvað góðar
voru viðtökumar, og hve vel þú
reyndir að stjórna oi. styðja að
því, að þar yrði góður félagsskap-
ur og gobt samkomulag.......pú
hefir bent níér statt og stöðugt
á dæmi lausnarans, Jesú Krists.”
Svona tala nemendurnir alger-
lega ótilkvaddir. Er ekki þetta
verk þess vert að allir kristíiir
Vestur-ísLendingar taki saman
höndum um að veita skólanum
alt, er hann þarf til að vaxa og
blómgast um allan ókomninn
tínia?
Allir eiga að styrkja hann á
hverju einasta ári, eins reglulega
og menn styrkja söfnuði sína.
Kirkjufélagið eitt getur látið
skólann lifa, jafnvel þó hann ætti
er sízt voru gróin. (sár,
En Drottinn mig leiði, öll ókomin
yfir ólgandi sjóinn. (ár
Æ, far vel, minn sonur, á friðar-
ins land,
þar finnumst við aftur.
ó, okfcar iþá samtengir ástvlna
Guðs eiláfi kraftur. (band
(Undir nafni móðurinnar, eftir
Kristjönu Hafliðason.)
Sparið, kaupið Victory Bond!
Mari.aðsskýrslur.
HeUdsöluverð í Winnipeg:
Nýjar kartöflur 75 cent Bugb
Creamery smjör 48 cent pö.
HeimatilbQið smjör 30—31 cent ptl
Egg send utan af_landi 42—43 cent.
Ostur 21 %—22 cent.
Hveiti bezta tegund $5.42 V4c. 98 pd.
Fóðurmjöl við mylnumar:
Bran $31.42, Short $36.00 tonnið.
Gripirr
Bezta tegund af geldingum $13—13.75
100 pd.
MitStegund og betra $9.50-13.50 100 pd.
Kvlgur:
Bezta tegund ...-. .-... $9.50-10.00
Beztu fð'Burgripir 7.00- 8.25
Meöal tegund .... 6.00- 7.00
Kýr:
Beztu kýr geldar 8.75- 9.50
Dágóöar — gótSar 7.50- 8.75
Til niöursuöu . . 4.25- 5.25
Fóðurgrlpir:
Bezta •. .. .. 9.50-10.25
Úrval úr geltum
gripum 7.00- 7.75
All-góöar .... _.. .i.i 6.75- 7.25
Uxar:,
peir beztu 8.50-10.00
Góöir 6.50- 7.60
Meðal ... 6.00- 700
Graðungar:
Beztu • 7.50- 8.00
Góðir 7.00- 7.50
Meðal 5.00- 6.25
Kálfar:
Beztu 9.50-10.00
Góðir .... ... 7.60- 8.50
Fé:
Beztu lömb .... 15.00-16.00
Bezta fullorðið fé 9.00-13.00
Svln:
Beztu ... 18.75
pung :.. 16.00
Gyltur .... .... 15.00
Geltir 13.00
Ung 15.76-16.75
í einu kirkjufélaginu er það siður enRa vini utan þess vébanda, ef
í ölium söfnuðunum, að láta öll aðeins vill. En nú á hann
samskotin við fermingarguðs-1 marga vini og drenglynda, líka
þjónustuna og þakklætishátíðina j n^n takmarka þess. peim mun
ganga til skólans.
Eitt býst eg við að allir reki
augun í, sem þetta lesa%)g gjöra
þann samaniburð, sem er eðlileg-
ur, þetta, að þessir skólar eru í
heild sinni fastar bundnir við
kirkj ufélög sín en skóli vor; en
þeim, sem vildu nota þetta sem
spjótsodd til að stinga í oss, vil
eg benda á, að bera það saman,
hvað kirkjufélögin hin hafa gjört
KAUPIÐ VICTORY BOND! um ekki hugsað til að fram- fyrir skólana sína og kirkjufélag
léttara að veita honum lifibrauð.
Enginn má frámar efast um
mátt vorn til að lába hann lifa.
Hættum að efast og hætfcum
að deila!
Snúum oss að framfcvæmdun-
Korn:
Hafrar ................ $0.81 bush.
Bartey no. 3 c. w: .
— no. 4 ...:.... ...
— Fótiur .........
Flax ............. ...
0.94
1.00
0.90
3.62
indsor
Dairy
THE CANADIAN SALT CO. UMITEO,
um.
J
Lifi Jóns Bjarnasonar skóli!
VICTORY BONDS.
Það borgÍ\
/j brúka það %
% BEZTAí 0