Lögberg - 23.01.1919, Side 6

6
/
. LÖGBERG, FIMTUDAGINN 23. JANÚAR 1919
III. Stund.
Eftirsókn manns og iðja.
1. " Undarlega mannlíf! Það er oft á svip-
stundu sem himnaríki og helvíti skiftist um fyrir
þér.
2. Þú átt í sífeldri baráttu, maður! því þú
ert altaf að sækjast eftir einihverju botrar og berst
á móti straumi atburðanna, en öldur lífsins skella
hart á íþér, og eyða kröftum 'þínum því miður oft
fyrir tímann.
3. Mjög margar ráðagjörðir hefir þú haft
f rá barnæsku; ótal margar óskir hafa leitt þig til
óteljandi ýmsra athafna. Og hvað liefir orðið úr
öllum þ'ínum ráðagjörðum, öllum þínum óskum?
4. Oft sá þær sami dagur koma og fara; oft
barstu þær með þreki og stöðuglyndi frá einu ári
til annars og lézt ekki af þeim; og lohsins þegar þú
hugsaðir, að þú værir kominn nærri takmarkinu,
som 'þú hgifðir lengi þráð, hratt þér eitthvert smá-
ahúk langt í burtu frá því. Með eftirsjá sleptir
þú þeirri von, sem skemti þér svo árum skifti, en
sveik þig þó á endanum.
5. Bf þú ryf jar upp fyrir }>ér hina fögru daga
æsku þinnar — ó, þá var æfin önnur! Hversu
langaði þigjþá til að verða stundum þetta, stundum
hitt, að öðlast ýmist þetta, ýmist hitt!
(>. Af þúsund hlutum, sem þú gjörðir þér þá
von uin, veitist Iþér eldd einn; hvor vonin hratt
annari burt; og Iþegar blómið brosti á móti þér í
mestu fyMingu, blós fx*á himni hægur gustur, svo
blómið fölnaði; þú litaðist um eftir ávöxtum, en
sást enga.
7. Þú eltist. og tilfinningar jþínar urðu þá enn
næmari og viðkvæmari; nýjar óskir kviknuðu í
brjósti þínu, og nýjar ráðagjörðir konra upp í huga
þínum, og alt var búið unaðsfegurð ímyndunar-
aflsins.
8. Hin unga mær sökti sér niður í draumsjón
ir um æfi sína, og stefndi með áhuga að miði sinna
heimulegu óska.
9. Yngismaðurinn réði sér ekki fyrir fjöri
og frelsi, sá veröldina og hennar dýrð blasa á móti
sér, og hugsaði að hann gæti náð því öllu.
10. Samsíða hinum ungu, sem ímyndunarafl-
ið gjörir svo sæla með sjálfxxm sér, gengur full-
orðni maðurinn, konan og móðirin.
11. Með meiri alvörugefni og gætni ganga
þau kringum frækornin, sem þau sáðu, er þúsund-
um saman dóu út af, meðan þau voru að koma upp,
og þúsundum saman spruttu upp til þess að*brotna
út af í storrni, er minst vonum varði, áður þau
náðu fullum (þroska.
12. Æ, af þeim börnum, sem þau væntu sér
af mesta sóma, liggja þegar í gröfinni, þau sem
þeim þótti vænst um; af vinum þeim, sem þau ætl-
uðu sér að bixa að bæði vel og lengi, er helmingur-
inn þegar frá þeim horfinn; af þeirri tign, velsæld
og frambvæmdum, sem þau gjörðu sér vissa von
um, sóst varla skugginn einn eftir.
13. Afhuga öllu fetar gamalmennið að marka-
steinum æfinnar. Það gjörir það nauðugt að Hta
aftur fyrir sig.
14. Hið umliðna er í augum þess blekking-
anna land, hið ókomna land vonarinnar. Það lít-
ur burt af jarðlxfinu og lyftir augunum í hæðir, þar
sem engin blekking á sér stað.
15. Hann segir: sú var tíðin að eg hafði ljóns
afl, að eg hafði jötunmóð, að eg hafði til að bera
hyggindi og stálþrek — en minn bezti tilgangur
fórst fyrir, og viðleitni mín hafði allan annnan á-
rangxxr en eg hafði búist við.
16. Þú skoðaðir oft huga þinn um það, mað-
ur! hversu lítið afdrifin samsvöruðu athöfnxim
manna, og hvernig dauðlegur maður neyddist oft
til að ganga annan veg, en hann sjálfur vildi.
17. Þú skalt þá vita, að það eru ekki blind
forlög, sem meðvitundar- og stjórnlaust leika sér
að kjörum manna.
18. Heldur er það hin æðsta speki, sem aðdá
anlega stjómar liinu gjörvalla, og hinu eínstaka,
kjörum lxims minsta skriðkvikindis, eins og hinnar
stærstu Iþjóðar, svo að öllu sé vel borgið. Hún
leiðir alt fram til fullkomnunar.
19. Maðurinn hefir ekkert á sínu valdi nema
sjálfan sig, — ekki nokkuni hlut nema sjálfan sig.
Jafnvel það, sem honum er næst, eins og er líkam-
inn, má varla heita á valdi hans.
20. Maðurinn á einungis ráð á sjálfum sér,
anda sínum. Andinn einn hefir vilja. Andinn
getur ráðið sjálfum sér. Hugrenningin er á hans
valdi, viljinn er á hans valdi, athöfnin er á hans
va'ldi, en afleiðingar hennar em ekki á valdi hans.
21. Ilann varpar athöfn sirmi út í lífsins
straum; þar verður hún að leifesopp óteljandi smá-
alda, sem allar enx samtaka; og hann getur ekki
gjört ráð fyrir afli þeirra né steftiu.
22. Af mörgu, sem hann xæðst í, af mörgu,
sem liann vann með mestu fv*rhöfn, mestum á-
huga, er hann bjóst við glæsilegustu afleiðingum
af, uppsker hann langminstan árangur.
23. Aftur var margt verk, sem hann gjörði
sér minstu von xtm, orsök til afleiðinga, sem hon-
um höfðu sízt tii hugar komið, og var af allri al-
þýðu, sem dæmir um athafnir manna eftir afleið-
ingunran, en ekki eftir tilganginum, talið honum til
mikils ágætis, eða tif mikillar minkunnar.
24. Þamnig er það sitthvað maðurinn og vilji
hanis, eða athöfn hans og afleiðingar hennar. Réði
hann fyrir athöfnupi sínum, eins og hann ræður
yfir vilja sínum, þá væri hann eins og guð.
25. En það lifir einn guð, ©em öllu ræður í
kringum þig. Hann stjórnar kringumstæðum, at-
burðum, kjörum; þú .sem ert svo skamsýixn, hefst
að eins og blindur maður um aragrúa viðburðí
anna, og veizt ekkert hver afdrifin verða.
26. Afdrifin gjöra ekki athöfn þína góða,
heldur hefir hún alt sitt ágæti af vilja þínum og
góða tilgangi; að öðru leyti getur enginn dauðleg-
ur maður og jafnvel ekki sjálfur þú ábyrgzt þér
hana.
27. Viljinn einn, sem þú áformar með athafn
ir þínar, er Iþinn ábyrgðarhluti; alt annað, sem af
þeim leiðir, er handleiðsla og stjórn forsjónar-
innar.
28. A'lt er komið undir blessun hennar. Hún
sýnir sig ekki einxmgis þá, er hún fær óskir þínar,
heldur einnig þegar hún fær þær ekki.
29. Sé tilgangur þinn hreinn, og hafir þú
hugsað þig um hlutinn, einis og þú hefir bezt vit á
— þg farðu og framkvæmdu!
30. Ekkert illviðri getur grandað hinu góða
sæðinu. Engin heilög hugrenning er ávaxtarlaus;
ekkert orð, sem talað er fyrir sannleika og réttlæti,
þýtur framhjá árangursláust; sérhvert frækorn,
sem þú sáir út á akra dygðarinnar, ber ávöxt.
31. Þú munt sjá þá á degi uppskeninnar, og
binda þá úr þeim kórónu dýrðarinnar um höfuð
þér.
Grace Darling.
Það var á Ferne eyjunum snemma morguns
í septembermánuði. Veðrir hafði verið afar-vont
um nóttina og sjórinn var úfinn og ægilegur. Vita-
vörðurinn og dóttir hans, Graee, vox*u nýkomin á
fætur, og í gegnum dimmuna, sem smátt og smátt
var nú að greiðast sundur fyrir birtu dagsins,
sáu þau skip, sem um nó'ttina í ofveðrinu hafði rek-
ist á kletta, sem istóðu upp úr sjónum með fram
ströndinni, en sem skipverjar höfðu ekki séð sök-
um myrkursins sem á var, og þó að þeir hefðu séð
þá hefðu þeir ekki getað sneitt fram hjá þeim sök-
um ofveðursins. Þegar skipið rakst í klettana
brotnaði það í miðju og sökk afturhluti þess í
sjóinn, en framhluti þess hékk enn á klettunum
og þeir af mönnunum, sem lifandi voru hengu í
í’eiðanum, en það var auðséð að þeir mundu ekki
halda það út lengi, því bæði voru þeir dauðþreytt-
ir svo þeir gátu ekki haldið sér mikið lengur, svo
skullu öldurnar með feiknaafli á skipflakinu, og
yfir og var auðsjáan'legt að jþær mundu bera það
með sérþegar minist varði af klettunum, og sökkva
niður í hafið.
Skyldi nokkur mögulegleiki vera á að bjarga
þessum sjómönnum aðframkomnum ogþjökuðum?
Hús vitavarðarinis stóð á einni af þessum
eyjum. Graoe hafði ekki komið dúr á auga alla
þessa nótt, stonnurinn hafði lamið húsið utan svo
það nötraði, og sjórinn hafði velt sér upp að
ströndinni með feikna gný, og þegar hann skall á
bergvarðri ströndinni dnxndi undir isem af mörg-
um fallbyssum væri skotið. Graoe var dóttir vita-
varðarins, hún var fædd þarna í eynni, og hafði
verið þar frá því fyrst að hún mundi eftir sér, og
í gegnum viðurrokurnar og brimgnýinn um nótt-
jina hafði hún af og til heyrt neyðarköll sjómann-
anna, og þegar dagaði sá hún strandið hér um bil
eina mílu enska í burtu frá eyjunni og hún sá
mennina halda sér dauðahaldi í reiða skipsins á
milli þess að ólögin skullu á skipinu og huldu það,
og mennina.
“Við verðum að reyna að hjálpa þeim, látum
opkur setja fram björgunarbátinn undireins”,
mætli Graoe við föður sinn.
“Það er þýðingarlaust, Grace”, mælti faðir
hennar, “við bomximst aldrei til þeirra.” Hann
var margreyndur sjómaður og vissi að sjórinn,
þeg$r að hann var í slíkum hamförum var ekkert
leikfang.
Við getum ekki beðið hér og horft á mennina
devja”, svaraði Graoe, “við verðum að minsta
kosti að gjöra tilraun til að bjarga þeim.”
Faðir hennar gat varla neitaðþví, að það væri
skylda þeirra að reyna. 'Svo þau bjuggu sig í
snatri, gengú niður að ströndinni og hnindu á flot
björgunarbátnum. Graoe settist undir aðra árina
en faðir kenar undir hina og reru alt sem þau gátu
í átjtina til strandsins. En það var eins og þau ætl-
uðu aldrei að kornast alla leið. Litli báturinn
jþeirra var eirus og fis á öldurótinu, stundum upp á
háum ölduhryggjum og stundum eins og ofan í
djúpum dölum. En á endanum komust þau samt
út undir skipsflakið, en þá mættu þeim mestu erfið
leikarnir og hætturnar. A klettunum, sem þar
stóðu upp úr sjónum og skipið hafði strandað,
brotnuðu öldurnar og steyptu sér hvítfextar og
með æðandi afli alt í kringum skipsflakið.
Lengi, lengi voru þau Grace og faðir hennar
að reyna að komast að sikipinu án þess að lenda
i því óskaplega öldufióði, sem að sjálflsögðu hefði
tekið litla bátinn þeirra og molað hann í spón á
klettunum, en að lokum kom ltag svo þau gátu lagt
bátnum við hlið skipsins. Faðir hennar klifraði
upp á þilfar skipsins, náði mönnunum, einum og
einum í senn og lét þá siga í snæri niður í bátinn,
sem Grace varði sjóum og hélt föstum við skips-
hliðina.
Loks vonx allir skipsbrotsmennimir komnir
í bátinn og faðir hennar líka, settust þau þá aftur
undir árar og léttu ekki rýðrinum unz landi var
náð. Sjómennirnir voru færðir heim í hús vita-
varðarins og þar sýndi Graoe að hún gat verið eins
mjúkhent og hugsunarsöm hjúkrunarkona og hún
var hugrökk að bjarga, og hún hjúkraði mönnum
þessum og annaðist þá þartil þeir voru alir heilir
heilsu of færir til heimferðar..
Þetta skeði fyrir löngu, löngu síðan. Grace.
er dáin fyrir mörgum árum og hxxn hvíiir á strönd-
inni ekki langt frá því sem að heimili hennar var.
— En hún er ekki gleymd — hún gleymiist aldrei
— Á sumi’hi fer f jöldi af fólki út til eyjarimxar til
þess að sjá gröf Grace Darling. — Þar er ekki að
sjá stóran kirkjugarð með mörgum og dýnim minn
ismerkjum — heldur eina gröf, á henni hefir veríð
reistur lítill minnisvarði, sem þó minnir á kær-
leiksverk konunnar sem þar hvílir og sem gjörði
hana fræga. Það er steinn með mynd af konu,
sem hvílir í sínu hinsta leguxúmi og heldur á ár í
hægri hendi.
Gimsteinarnir hennar Cornelíu.
Morgun einn í Rómaborg, fyrir mörg hundr-
uð ámmsíðan, stóðu tveir bræður í sumarhúsi lag-
lega gjörðu að inman, en að utan vafði vínviðurinn
sig upp með veggjum þess. Garðurinn sem það
stóð í var stór og fagmr mfcð blómareitum, fögrum
trjám og stígum sem lágu xxm hantn til og frá.
Drengirnir stóðu og horfðu á móður sína, sem
var að ganga ásamt vinkonu sinni í garðinum.
Eftir að sveinarnir höfðu horft stundarkorn
þegjandi á konurnar mælti sá yngri: “Hefurðu
nobkumtíma séð eins fallega konu og þessa vin-
konu móður 'þinnar ? Það er eins og hún væri
drottningin sjálf.”
“Hún er samt ekki eins fallieg og hún móðir
obkar”, mætli eldri driengurinn. “Hún er að vísu
fagurlega klxedd, það er satt, en hún er ekki eins
göfugmannleg, og ékki eins góðleg og hún rnóðir
okkar. Nei, það er móðir okkar sem er eins og
drottning.”
“Það er satt”, mælti sá yngri, “það er engin
kona í Róm, sem er eins drottningarleg og hxxn
móðir okbar.”
Þegar að bræðuniir höfðu slitið samtalinu
kom móðir þeirra til þeirra til þess að tala við þá.
hún var hóflega klædd — að eins í óbrotnum, en
þokíbalegum livítum kirtli, fmtur hennar og hand-
leggir voru berir að sið Rómverja, og ekkert bar
hún gnllstáss, sem þá var siður. Það eina útvort-
isskraut, sem hún bar var hár fagurt og mikið,
sem vanalega hébk í fléttum, en sem hún hafði nú
gert upp í hnút aftan til á höfði sér. I>egar að hún
kom ti drengjanna brosti hún til þeirraog blíða
og viðkvæmni stafaði úr augxxm hennar. “Dreng-
ir, eg ætla að segja jlkkur nokkuð”, mælti hún.
Drengirnir hneigðu si'g, eins og var siður allra
ungmena á þeim dögum í Rómaborg þá er yfir-
boðarar þeirra yrtu á þá og mæltu: ‘‘ Hvað er það
sem þú ætlar að segja okkur, móðir?”
“Þið eigið að borða með Okkur í garðinum í
dag, og að lokinni máltíð ætlar vinkona okkar að
sýna okkur gimsteina kassann sinn, sem þið hafið
heyrt talað um.”
Dyengirnir litu hálf feimnir á vinkon móður
þeirra,\sem þar stóð hjá þeim. Var það mögu’legt
að hún ætti fleiri hringi en hún hafði á höndum
sér, eða að hún ætti fleiri gimsteina heldur en að
glitruðu á hálsi hennar?
Þegar að máltíðinni var lokið, opnaði gestur-
inn gimsteinaíbassann og drengirair urðu alveg
' hissa — fengu næstum ofbirtu í augun. Þar voru
langar perlufestar hvítar sem mjöll og mjúkar
sem silki, rúbinar rauðir sem glóð, sapphires
djúp-bláir, sem himininn yfir höfðum þeirra og
demantar, sem blikuðu eins og stjörnur á nóttu.
Lengi horfðu drenginniir á gimsteinana.
þangað til að sá yngri hvíslaði að bróður sínum:
“ö, að hún mamma ætti svona faltega gimsteina.”
Að síðnstu var sýningu þasSari lokið og eigandinn
læsti aftur gimsteinakassanum, og gekk vandlega
frá honum og mælti: “Er það satt Cornelía sem
að eg hefi heyrt, að þú sért fátæk og eigir hvorki
gull né gimsteina?”
“Nei, eg er ekki fátæk” svaraði Cornelia um
ieið og hún tók báða drengina í fang sér, þrýsti
þeim að hjarta sér og mælti: “Þetta eru mínir
gimsteinar. Þeir eru þúsundum meira virði en
alt þitt glingur.
Smalinn í þokunni
Það voru liðnar fjórar vikur frá fráfærunxxm,
og ærnar voru orðnar spakar. Þær höfðu látið
mjög illa fyrstu vikuna, en samt hafði smalann á
Hóli aldrei vantað neina þeirra. Smalinn hét Sig-
urður og var sonur hjónanna, sem bjuggu á Hóli.
Þetta var fyrsta sumarið, sem Siggi smalaði, og
var hann nú oriðnn tólf ára gamall. Sigga þótti
gaman að smala, og var það mesta ánægja hans að
horft á fossana, sem steyptust stall af stalli niður
f jallið, og hlusta á niðinn í lækjunum, þegar þeir
runnu, bláir og tærir, urn grænar og grösugar
brekkxxr niður í ána. Það var fjórði sunnudagur
eftir fráfærur; himininn var hulixm þunnum
skýjaklæðum, en úti á firðinum sigldi þokan. Þok-
an, þessi óvinur smalans, sem gjörir honum oft svo
erfitt á smalaferðum hans. Þenna dag fór Siggi
snemma að smala, því haxln var hræddur við þok-
una. Hann gekk með hægð fram dalinn, og labb-
aði Skjambi, hunduriim hans, með honum. Þokan
færðist nú óðum nær og nær, og eftir litla stund
var komin nið'aþoka. Siggi fór nú að verða hrædd
ur um að liann findi ekki ærnar, og fór hann nú að
ganga hraðar. Þegar hann kom fram í miðjan
dalinn, fann hann fáeinar ær skarnt frá ánni. En
það var nú efcki mikið af 50 ám. Hann sigaði nú
Skjamda upp hlíðina, og eftir litla stund kom hóp-
ur af ám niður hlíðina. Siggi fór að telja og sá
að enn vantaði fimm ær, og það beztu mjólkurærn-
ar. Hvað skyldi nú til bragðs taka ? Átti hann
að leita? Já, leita vildi hann. Hann bældi svo
féð og lagði af stað fram dalinn. Honum fóru nxí
að detta í hug sögur, sem hann hafði heyrt, af álfa-
fólki, er heillaði til sín menn í þokxx, og fór að langa
til að ,snúa aftur. Holt og hæðir, sem áður voru
honum svo kær, sýndust honum nú vera svo stór og
hrikaleg. Hann fyltist hræðslu og kvíða; hræðslu
við hinn einkennilega svip náttúrunnar, og kvíða
fyrir að finna ekki ærnar. Ilann fór að hlaupa.
Þegar hann hafði hlaupið um stund, fór að verða
meira á brekkuna en áður, og sá hann nú að hann
var kominn fram að heiðiimi, sem lá fyrir botni
dalsins. Hann afréð að fara ekki lengra, og sett-
ist hjá stórum steini, sem var þar x heiðinni, alveg
vonlaxxs um að finna ærnar. Honum fanst hann
vera svo einmana, og náttúran svo sviplaus og
köld. Hann kraup nú á kné við steininn og bað
Guð svo lxeitt og innilega um, að hann findi æmar
sxnar. Þegar hann hafði lokið bæninni, settist
hann niður. Einhver undarleg ró færðist yfir
hann. Eftir stutta stund stóð hann upp, og hon-
um fanst eins og nýtt fjör færðist um sig allan.
ITann fór að halda heim. Þegar hann kom þang-
að, sem hann hafði skilið við æmar, sá hann, sér til
mikillar gleði, að ærnar, sem hann vantaði, voru
komnar; en hvaðan þær komu, það vissi hann
aldrei. .
”Eg sá aðeins hann“
Svo er sagt að Cýras Persakonungur hafi á
herför einni hertekið höfðingja nokkum, konu
hans og börn. Er þau voru leidd fram fyrir Cýr-
xi s, spurði hann höfðingjann:
“Hvað vilt þú gefa mér, ef eg veiti þér líf og
frelsi?”
“Ilelming ríkis míns,” svaraði höfðinginn.
‘Og ef eg gæfi einnig börnunum þínum frelsi?’
‘ ‘ Alt ríki mitt. ’ ’
“En ilivað viltu þá gef mér fyrir frelsi kon-
unnar?”
“Sjálfan mig!”
Cýrusi geðjaðist svo vel að svari þessu, að
hann gaf allri fjölskyldunni frelsi án laxxsnar-
gjalds.
Á heim'teiðinni spurði höfðinginn konu sína,
'hvort hún hefði ekki tekið eftir því, hve fríður
maður og göfugur Cýrus væri.
Konan svaraði: “Eg sá aðeins hann, sem var
fús til að gefa sjálfan sig sem lausnargjald fyrir
frelsi mitt.”
HVORT'VAR BETRA.
Jens litli var að koma heim urn kveldið með
nokkur fuglaegg, sem ihann liafði fundið. Mætti
hann þá Maríu systur sinni, sem hafði stóran
fjaðraskreyttan hatt á höfðinu. Hún sá strax
hvað drengurinn hafði meðferðis og sagði við
þann: “Þxx ættir að skammast þín, Jens, fyrir að
taka eggin frá aumingja litlu fuglunum. Hveraig
heldur [>ú að þeim verði við, þegar þeir koma heim
og finna hreiðrið sitt tómt? Hefurðu athugað
það?”
‘ ‘ Það er víst ekki hætt við að þei r komi heim
að hreiðrinu sínu”, svaraði Jens litli, “því það er
búið að skjóta þá handa þér og þú hefir vængina
af þeim á höfðinu.”
SANNLEIKUR OG GAMAN.
Faðirinn: “Vegurinn til gæfunnar er oft
langur og erfiðxir, sonur minn.”
Sonurinn: ‘ ‘ Eru engir stuttir vegir til, faðir
minn?”
Faðirinn: “Ó, jú, drengur nxinn. Svarthol-
in okkar eru full af mönnum, sem hafa reynt þá”
VARLEGA FARIÐ.
Þau voru á gangi saman. Stúlkan, sem var
guðspekingur, sagði: “Hvað heldurðu að þú
mundir segja, ef eg segði þér að eg hefði verið
fædd á Egyptalandi fyrir 3000 árum síðan.
“Egmundi segja að þú litir ekki út fyiir það,’
mælti maðurinn.