Lögberg - 27.03.1919, Page 4

Lögberg - 27.03.1919, Page 4
4 i LÖGBERG, FIMTTJDAGINN 27 MARZ 1919 Jögberg Gefið út hvern Fimtudag af Th« C*l- umbia Pre*s, Ltd.,jCor. William Ave. & Sherbrook Str., Winnip>eg, Man. TAIjSIMI: GABRY 41S og 417 Jón J. BQdfell, Editor J. J. Vopni, Business Manager Utanáskrift til blaðsins: THE tOlUMBIA P 1)188, Ltd., Bax 3172, Wlnnipsg, M&1- Utanáskrift ritstjórans: iDITOR LOCBERC, Box 3172 Winnlpag, Man. VERÐ BLAÐSINS: 82.00 um áríB. Sálarleysi Hjálmars Gíslasonar. Hún er að líkindum einstökí sinni röð grein iu lians Hjálmars Gíslasonar í síðustu Voröld, sem, að hann nefnir: “Sálin hans Jóns míns,” bæði fyrir það hvað vel honum hefir tekist að fara fram hjá múlcfninu, sem til umræðu lág. Og eins hitt með hve mikum myndugleika, og gor- geir að hann hnýtir þar hverri vitleysunni aft- an í aðra. Ilann byrjar þessa ritsmflð sína með því að lýsa vitnisburð þeirra Dr. Williaan C. Hunting- ton, professors Samuel N. Harper,. Jtev. Dr. G. A. Simon staðlausan þvætting, og segir að sök- um þess að ritstjóri Lögbers sé svo snauður að þekking að bera fyrir sig eða styðja málstað sinn rneð sögusögn slíkra manna — sem honum sjálf- um séu fáfróðari, þá sé gagnslaust að sikifta orð- um við hann. Og til þess að vera sjálfum sér algjörlega samkværaur komur hann með fjögra dálka langa grein, sem öll er stíluð til mannsins sem gagnslaust er að skifta orðum við! Ekki er nú skömm að byrjuninni. Næst fer hann að aumkva lesendur og vel- unnara Ikigbergs út af því, að vér séum að gjöra blaðið hlægilcgra og vitlausara með hverri líð- andi vikunni. Og jæja! Er það ekki fallega gjört af þér Hjálmar minn að bera Lögberg, kaup- endur þess óg velunnara svoná fyrir brjóstinu. En eg get sagt þérþað, að hvað Lögb. snertir,- þá eru þau brjóstgæði með öllu óþörf. Þú ættir því ekki að vera að kasta þeiim á glæ, heldur reyna að halda utan um þau og muna eftir því, sem að Bjami Thorarensen sagði: “ Maður horfðu þér nær, liggur í götunni steinn.” Ekki finst Mr. Gíslasyni mikið til um ensku 'kunnáttu ritstjóra Lögbérgs, þar sem að hann ■segir að (háml sé ekki' betur að sér, éíi það að hann áliti að Fundamental Law þýði stefnuski-á og láum vér honum það ékki ef satt væri. En það er ekki, satt. Því þetta, sesm hann Iíjálmar talar um'í Voraldar grein slriiii, sem “ eonstitution” eða Fundaméntal Law Bölshévíki flokksins á Rússlandi, er ekkert nema vitleysa.. Bolsheviki flokkúrinn hefir ekki samþykt nein Jög --En frumvarp það til laga sem að Socia.Iistar bjuggu til og átti að leggjast fram fyrir þjóðþingið tóku Bolsheviki menn þegar þeir hrifsuðu völdin, og nefndu stefnuskrá sína, hún héfir aldrei verið samþykt á löglegan hátt, en Lenine og Trotzky hafa notað það úr henni, sem þeim gott þykir og set't nöfn sín þar undir. Nafnið á þessum kafla sem hér ræðir um og vér vitnuðum í, og tekin var úr ÞNation”, blaði, sem gefið er út í New York, er: “Deelaration of tbe Rights of the Laboring and Exploted People.” Hér er þá um að ræða orðið “ Declaratiöfi ”,.eri aldeilis ekki “Constitution” né hekftir “ Fimdá- mental Law”, og sjáuan ,vér cnga ástæðu til þess að breyta þýðingu vorri á því orSi, þyí þótt orð- ið yfirlýsing hefði vel getað átt þarna við, fanst oss, og firist enri, að stefnuskrá sé réttara. En ef Mr. Gíslason að reyna að telja fólki trú um að Bolshevisminn sé ekki Anarkismi og því til feörinunár segir hann að Bolsheviki flokk urinn (hafi gefið út grundvallarlÖg. Fyrst og fremst'er nú þessi staðhæfing mjög svö hæpin. í öðru lagi er það engin sönnun, þó einhver Iiópur manna búi til lög eða reglur, heldúr er hitt aðal-atriðið hvernig að reglunum er fram- fylgt; og lögunum beitt. I þessu sambandi dregur Mr. Gíslason fram það sem vér sögðum fyrir nokkru síðan í blaði voru um hina upprunalegu þýðingu anarkism- ans, og eins ]iað, sem'vér sögðuirri;jfi?för í sam- ba,ndi við nútíðar skilning manna á honum, og þe^sar oskyldu grcinaf, og sundurléitu hugsanir, séin ékekrt eiga skylt saman, reyriir 'hann svo að tengjá sáirian og láta sýnast að vér höfum farið með fjárstæðu, og Verið ósamlkvæmir sjálfum oss: — Það er fleira ódréngilegt en að svíkja — fléir’a Óheiðarlegt heldur en að skrökva. — Það er líka óærlegt að blekkja og villa sjónir. Þá komum vér að þeim kafla í þessari grein Iíjálmars, sém virðist lýsa hetjn og drengskap- áfhugsjónum hans betur én nokkur áhflar og það er kafliun um hertiaðáraðferð Bolshéviki manna eða öllu heldur aðferð þeirra við að brjóta undir sig og eyðiléggja efnafólkið, sem sé, að taka af því vopnin og drepa það svo .vamarlaust, og virðist Mr. Gísláson komast að þeirfi niður- stÖðu iað það öé nú peyndar sú rétta aðferð, því þá sé hægar að ráða niðurlögum þeirra og hætt- an pkki nærri eins mikil á því að þeír meiði mann. , • ■ , ‘ "'' ' " • - ..ýar þetta ekki fallega sagt Hjálinár? Skíir ekíí norræni hétjuandinn þarna í gégnupa bvérja línu.? Og piinpir þessi bugsun#rháttur þinn oss.ékki á drengskapinn,. sem lýsti sér í r sr>rj Kára Sölmundarsonar þcgar Þorgeir Skorageir spurði hann að hyortaað hann vildi; . úð ^þeir' Vektú'þá Sigfússyni, ,ér þeir komu að, þélrm'í'sCrfafidi‘ og vopnlausum-'í kéiáíngardáL “Éigi«pjrrr þú þess«ai*Jþví at eigi hafir þú þetta áðr ráðið með þér að vega eigi a& liggjandi mönnum ok vega skamrnarvíg.” Hjálmar Gíslason segist ebkert byggja á orðinu Bolshevismi. “En stjórnarskipulag Bolsheviki flokksins hefi eg sagt að væri, eftir mínum skihiingi, í samræmi við kenningar Soi’ialista. ” Og hvað varðar oss svo um skilning Hjálm- ars Gislasonar á stjórnarskipulagi Bolsheviki flokksins, oss varðar meira að segja ékkert um skipulag þess flokks í nút\ð eða framtíð. Það sem oss varðar um er ástandið eins og það er nú hjá þeini framkvæmdir þeirra, ekki eins og H. Gíslason, eða eitíhver annar skilnr þær, heldur eins og þær eru, og eru líklegar til þess að verða ef þær flyttust inn til vor. Og þær eru: “hungur og drepsótt svo óskapleg, að menn og hundar rífast um dauða hross skrokka og riífa þá í sig hráa. Farþega flutningur á járnbrautum hættnr svo fólk kemst ekki úr einum stað í annan 90% af barrismæðrum deyja á fæðingastofnunum og börn í sama hlutfalli. Mannakjöt er selt til fæðn. Kirkjunum breytt í danssali og annað verra. Iðnaður með öllu eyðilagður og hungurdauði fyrir dyrum hjá þjóðinni.—“Literary Digest” Avextir þessir eru ljótir, en það er skylda vor að halda þeim á lofti, svo að menn viti á hverju þeir eiga von ef Bolshevisminn á eftir Hð taka oss sömn tökum, og hann hefir tekið þjóðina rússnesku, og líka til þess að menn viti hvað það er sem talsmenn þessarar eyðilegg- ingar eru að halda að fólki. Mr. Gáslason furðar sig stórum á fáfræði vorri þegar um Socialistakenningarnar er að ræða, og segir að sá þekkingaskortur sé tæpast afsakanlegur. Og þó sögðum vér ekkert annað en áð vér vissum ekki til þess að Socialistar hafi nokkurn tíma kent, eða kenni ná þann ójöfn uð að taka skuli alt af vissum flokki mannfélags- ins til þess að annar, verkamannaflokkurinn, geti tiotið þess, og vér neitum því, að slíkt sé hin alkunna sameigna og samnautna kenning Soeialista. Hann segist ekki nenna að tilfæra þá kafla úr ritum Socialista, sem að sanni þetta Vér trúum þvn vel, og vér trúum líka aðhonum gangi illa að finna þá. . Litlu síðar í þeim kapítula greinarinnar í Voröld um Socialismann stendur þessi maka- lausa klausa: “Um Fonrier( ekki Faurier eins og stendur í Voröld), get eg sagt 'honum það, að hann var aldrei leiðtógi Soeialista, af þeirri góðu og gildu ástæðu að á lians dögum var eng- inn Sócialista félagsskapur til.” Þetta er stað- laust rugl, því einmitt á tíð Fourier sjálfs, 1832, var með hans ráði, ög eftir hans fiélagsreglum stofnað Soeialista bygðarlag á Frakklandi af vini hans M. Baudot Dulary, og þótt sá félags- skapur yrði ckki langlífur sökum fjárskorts, þá var hann samt fil. Auk hans voni liin svoköll- uðu Lengue of the Just, sem voru að \úsu frá- brugðin kenningum Fouriers hvað fyrirkomulag snertir, því þau héldu fram sameigna og sam- nautna kenningunni “Communism”- þá til á Bretlandi, Palris, Hollandi og í Sviss, og eins snemma og 1776 voru ‘þessi sameigna og sam- paútna félög til í Bandaríkjunum, og öll voru * þetta félög, sem sfefndu í Socialista áttina, bygðu öll á sama grundvelli, með sama mark framundan. Mr. Gíslason segir að sú kenning Sem að Fouri'er flutti heiti nú “ Communism. ” Þetta er ósatt. Fonrier neitaði einu aðal-atriðinu í ; kenningum Communistanna, því að afnema eign arréttinn, en ltennirig hans er kölluð Communal- ism. En Oommunalism og Communism er ekki ' eitt' og hið sama. Communism þýðir sameign og samnautn, eitt allsherjar sáméigna og sám- nautna þjóðfélag. En Comunalism þýðir smá héruð — sveitir. Og það er kenning Fouriers að hver sveit skuli vera sjálfstæð, út af fyrir sig að hún megi vera í sambandi við aðrar, en þarf þess ékki. — Eignarétturinn skal vera óskertur. En lákmarka svo með lögum ínntektir og eignir manfla, að engum í sveitafélaginu sé misboðið og eignirnar á þann hátt jafnaðar þar til öllum innan félagsins líður vel efnalega, og þá er tvent fengið segir hann, efnaleg vellíðan og 'sjálfstœði manrtanna borgið. Og þetta eru stefnurnar sena Þjóðverjinn Marx Reinrich Karl ásamt félaga sínum EngelS' nýjan búning og leiddu inn á nýjar brautir. Síðar í gréin sinni segir Hjálmar Gíslason: “Egfdæfi Iþá ekóðnn, að fyr eða síðar muni að því koma að breytingár á núverandi fjármála og stjórnarskipulagi muni verða hér í landi og að þær breytingar muni fara í líka átt og orðið IrefiBá Rússlandi:” Og til þess að greiða þess- ari skoðún siriní veg á meðal' landa vorra hefír hanri fylt 16 dálka í Voröld. — Skrifað alt þetta rioál til þéss að geta sagt mönnum að það sé skoðun sín að Canada eigi að nísta hungurs- r.eyðj eyðilegging ög dáuðí í Mkingu við það, sem nú er á Rússlandi. En nú kemnr hann í síðustu Voröld og seg- ít: “ Eg hefi aldrei sagt eitt orð í þá átt að Bolsheyisminn ætti að koma.” Til hvers lief- urðrfþá gefið Bolslieviki farganinu meðmæli þín í öltum þessum skrifum? Verið að draga úr , ljótleik hans, — og þá líka úr hættunni, sem honpm fýlgir — gjöra hann helzt að meinlausu gréyi, sem fólk ætti að lofa að skríða inn til sín ef þ« hefíf ekki meint neitt með því. — Því þá ekki að vera alveg á móti honum? — Þessi að- feoð' að íáta fólk skilja á skrifum sínum að maður sé Bolshevismanum hlyntur, en segja svo Eg hefí aldrei sagt að hann ætti að koma, minn- ir oss á nafn á kvæði einu gömlu, sem heitir: “Skollans apaspil.'” Niðorlag greinar Hjálmars um ástandið hér I Canada er vel þéss vert að ræða, en það kemur Bolsheviki malinuá Rússlándi ekkért við. t Rússar leggja árar í bát. * ‘ ' • (Úr Bándarísku tímariti). ': •. • “Oss Atiaéirikumönmim veitist ajl-örðugt .. að skilj® Bolshcvismann. - • Hvoriki stafar það þó af því, að boðskapur sá sé ?svo flókinn eÖaleyndardómsfu 1 lur f eðli sínu, né heklur að hæfíleikar vorir til skilpings séu neðan víð meðal markið. Nei, ástæðan er onginn önnur en sú, að oss hefir verið vilt sýn, að því er viðkemur meginkjarna málsins. Kveld eitt urðum vér fyrst varir við nafnið Bolshevist í hraðfréttum frá Rússlandi. Dag- inn eftir skýrði hvert einasta dagblað, sern gat stært sig af því að eigaí fórum sínum rússneska orðabók, oss frá þýðingu safnsins, eða réttara sagt frá þeirri þýðingu, er orðaliækm’nar gáfu til kynna. S'érstök tegund málfræðinga við hrað- skeyta borðið, fræddi oss um, að nafnið Bolshe- vist táknaði þann, er trú hefði á meiri hluta stjórn. Aðrir kváðu nafnið fela í sér samtök allra þeirra, er létta vildn okinu af lítilmagnan- um. En óðara en oss varði, var orðabókin svift fullveldi sínu í þessu tilliti; þ\ri tekið var sam- stundis að skora á oss úr ýmsum áttum að láta lýðfrelsi vort tafarlaust fallast í faðma við fyrstu dagblaða fregnirnar af (hinum nýja boð- skap,- sem einungis virtist fjalla um morð, rán, harmbvæli og aftökur þúsunda á þúsundir ofan. Nokkuð höfum vér þó lært á þessari \riður- eign. Næst þegar vér rekum oss á eitthvað ný- stárlegt aðkomu orð, sem tákna skal stór pólitisk fyrirbrigði, þá ætlum vér ekki að grípa til orða- bókarinnar, heldur komast að þýðingu þess smátt og smátt í ljósi hinna sönnu viðburða. Yér æthnn ekki að dæma boðskapinn eftir hinu gylta vöruimerki, heldur af ávöxtunum. Vér ætlum hvorkhað byggja ályktanir vorar á mynd- ugleika málfræðingsinp, né heldur á trúarjátn- ingum eða stefnuskrám. Vér ætlum einungis að byggja á atburðunum sjálfum, eins og þeir birtast oss í Ijósi sannleikans. Á þenna einfalda hátt, getum vér sámið oss áreiðanlega, pólitiska handbók sem ekki er bygð á myrku kennnga- formi heldur grundvölluð á bjargi hins óhrekj- p.ndi sannleifea. Vér höfum nú fengið næga þekkingu á orð- inu Bolshevist, til þess að geta lýst hugtakinu þannig með fullri heimild: Á algengu Ameríku- máli, þýðir Bolshevist: sá er leggur árar í bát Og það þýðir meira— Það þýðir játningu þess, að hafa sjáLfum sér meðvitandi siglt skipinu í strand, en stæra sig þó samt'sem áður af afreks- verkunum við félaga sína. Hringinn í kringum sig lítur Bolshevistinn menn er ekkert virtust eiga betri aðstöðu í lífinu cn bœta þó daglega hag sinn við hinar ýmsu teg- undir iðnaðarins, með sparsemi og óbilandi viljaþreki. öllum sHkum mönnum gefur hann óhýrt auga. Uppgjafarmaðurinn, sá sem leggur árar í bát, vill ekkert á sig leggja til þess, að handsama gullið sem stritið og sjálfsafneitunin vísa til. Hann lætur sér nægja koparpeningShugsunina. Pó er eins og uppgjafarmanninum fylgi ósjálf- rátt einhvr sjálfsásökun. Ef að vesalmenzkan sækist eftir sér líkum ielagsskap, þá er svívirðingunni slíkt þó þús- undfalt meira kappsmiál. Uppgjafarmennirnir fá hvergi haldið höfði nema innan um sína líka og þessvegna láta þeir ekkert tækiifæri ónotað til þess, að blása út fylgi fiska sína og reyna að gera þá vegsamlega. peim fer eins og rófuskelta refnum, að til þess að reyna áð dragá fjöður yfir sínar eigin svívirð- ingar, hvetja þeir aðra menn til að fleygja frá sér dýrmætustu erfðakostunum er þeir inn- drukku með móðurmjólkinni. Ef að Bolshevistinn ætti eittbvert áhald nógu sterkt, til þess að losa ilm alla ásana, er hingað til hafa haldið menningu heimsins sam- an, þá mundi hann eigi skirrást við að grípa til þess tafarlaust. Hann er á móti öllu, sem hefír einhverja undirstöðu. 1 augum hans er hver sá maður ó- íær til þess, að taka þátt í meðferð opinberra mala, er með gætni og ráðdeild hefir rutt sér braut til vegs og virðingar. Stjórn þeira óhæfu, er hin ranða draumóra hylling Bolshevistans. Hann fyrirlítur sparsemi, og skoðar hvern þann mann sinn skæðasta óvin, er vinnúr með heilanum. Hann viðurfeennir handerfiði — þó ekki nema að nokkru leyti—sem leyfilega nauð- syn. En öll þau störf, er menn gcta unnið með hvítan kraga um hákskm, telur hann unnin til ;' ílöfubs sér. Fátt gerir honum þó gramara í géði éri að neyðast til að horfa dagsdaglega á menn, sem eru skylduræknir við störf sín, og taka jöfnum og eðlilegum þroska. Sístrítandi, skósmiðir og smáfcaupmenn, sem yinna frá mo.rgni og langt fram á nótt fyrir heill skylduliðs síns, eru blátt áfram viðurstygð í augum Bolshevismans. Iðjusemi slíkra manna er þyrnir í augum hans. Ilann gerir opinbert gys að vinnunni, og starfsömustu mennina reynir hann að brenni- merkja, sem stórbokka eða ökurkarla. Slík er skoðun Bolshevistans á nýtustu borgurum þjóð- félagsins. Jeremihas og Cassandras, sem virð- ast vera gagnkunnugri Erópu beldur en föður- landi sínu, Bandaríkjunum, hafa verið að brjóta heilann um það, hvernig fara mnndi þegar að Bolshevisminn yrði biíinn að ná föstum tökum á þjóðfélagi voru. — Þessir herrar ættu að geta haft eitthvað þárfara áð hugisa um. Banda- rTkin verða aldrei framtíðarheimili fyrir Böl- shevistann — uppgjafarmanmnn. • ' Uria þessar mundir er margt. og mifeið 'ritað og rætt um nýja viðskiftavegi.. Þó ber mönmun ekki sariian um hvar og hvernig eigi að byrja. ., Eil vér skúlum fýrst snúa oss að útflutning nmj stökkva á braútu, Bolshevistunum —• uþþ- gjafar mömnunum, stjórníeysingjunum, eða hvaða nöfriúm sem þeir nefnást. — A engum öðr- um útflútningi fénaét bss það hálfa, að því er viðkemur heilbrigðu þjóðlffi og innbvrðisfriði. Þar næst skulúni vér-sétja svb stfangar skorðúr við innflútningi áð ó'hugsandt-'Sé með öllú, áð einn einasti úppgjafarmaður atistan um haf, fái nokkru sinni* láöðst rinn yfír Iandamæri' Bandaríkjanna. ’ ’ Að spara Smáar upphæðir lagtiar inn í banka reglulega geta gert stærri upphæð en stór innlög, sem lögð eru inn óreglulega. Sá sem gerir sér að vana að leggja inn peninga, hann fær löngun til að sjá upp- hæðina stækka. Rentur gefnar að upphæð 3% á ári, lagt tvisvar við höfuðstólinn. Bjrjið að legKja ínn í sparisjóð hjív Notrt- Damc Uranch—W. H. IIAMIIjTON, Maiiaxcr. Selkirk Braneli—F. J. MANNING. Manatfcr. THE ÐOMINION BANK I í í í i í í i I . . J iihibihv i!i!aiiiii iiiiwi:i ii’l THE ROYAL BANK 0F CANADA HöfuSstðll lö&giltur »25.000,000 Varasjöður. . $15,500.000 Forseti ... Vara-l’orseti ASal-ráðsmaður HöfuSstöll greiddur $14.000,000 Total Assets over. .$427,000,000 Sir HUBERT S. HOI/T E. I,. PEASE C. E NEHtlt Allskonar bankastörf afgreidd. Vér byrjum relkninga við elnstaklinga •Ca félög og sanngjarnir skllmálar velttlr. Avisanlr eeldar tll hvaBa atabar sem er á Islandl. Rérstakur gaumur geflnn sparislöfslnnlögum. sem byrja mA meC l^dollar. Rentur lagfiar vlC ft hverium « mftnuCum. WINNEPEG (West Encl) BRANCIIES Cor. Wiliiam & Sherbrook T. E. Thorsteinson, Manager Cor. Sargent & Beverley F. Thordarson, Manager Cor. Portage & Slierbrook R. I* Patcrsort, Manager I ■ Eignatjón Frakka í sambandi við stríðið. Sá partur Frakklands sem stríðið eyðilagði, er hér um bil 6000 ferhym ingsmílur að stærð sem næst 2%af öllu Frakklandi og bjuggu á því svæði 2.000000 manna. Eftir að vopnahlé var samið, eða í desember 1918, var skýréía samin um skemdir þær sem orðið höfðu á eignum manna á svæðum þeim á Frakklandi þar sem stríðið og eyðileggingar eld- urinn hafði farið yfir. Hús sem með öHu höfðu verið eyðilögð á þessu svæði voru 250.00, eg 500,- 000 meira eða miinna skemd. MeðaJ verð á þessum húsum fyrir striðið er sagt að hafi verið $500,000. En ef ætti að reikna öll þessi hús á því verði sem að kost- ar að byggja þau nú, þá yrði sú upphæð $6.000.000.000. Til þes að endurbæta opinber- ar byggingar opinberar eignir, þarf $2,000,000,000. þar af þarf 200000.000 til þess að gjöra við Nord-júmbraltina. $150,000,000 við austur-jámibrautina og 50.- 000.000 til þess að gjöra við vatnsvegi. Á norður- jámbraut- inni eru 1731 brýr eyðilagðar og 338 vagnstöðvar. Árið 1917 voru meira en helmingur allra húsa 1 527 béruðum, með öllu eyðilögð, og hefir sú tala .sjálfsagt verið komin upp í 1,500 um það leyti sem stríðið hætti. Um sama leyti voru 400 héruð þar sem 80% af húsum var meira og minna skemt, en þegar vopna hlé var samið mun sú tala hafa verið komin upp í 1000. Um mitt sumarið 1917 var bú- ið að eyðileggja 435 bæjar ráð- hús, 600 skóla, 472 kirkjur, og 377 aðrár opnberar byggingar. En 'þegar voþnaMé var samið er víst óhætt að segja að búið hafi verið að eyðileggja 1200 kitikjur og 1500 skóla. Árið 1917 var búið að eyði- leggja 414 iðnaðarverksmiðjur, sem igáfu 105,000 manns vinnu fyrir stríðið. En óhætt mun að íullyrða að um 100 þeirra hafi verið búið að eyðileggja þegar stríðinu iauk, og þár með atvinnu 500,000 maruts. , í októbér 19Í6 lagði innanrík- isráðherra Frakka fram skýrslu um byggingarefrti, sem ónýtt hefði verið gjört en sem nauð- synlega þyrfti að fá aftur á ein- hvem 'háÝ, og náði skýrsla sú yfir efni, sem eyðilagt hefði ver- ið í 790 héruðum, eða yfir bygg- ingar i þeim héruðum sem eyði- lögð höfðu verið með öllu, eða áð einhverju leýti, og voru þær 41,233 talsins, og til þess að byggja þær upp aftur sagði hann að þyrfti 1,700,000 ‘Cubic yards’ af swteini, 600,00 ‘Cúbic yards’ af múrsteini, 300,000 tonn1 af kíöki 2000,000,000 fet af byggingavið, 33,000 tonn af jámi og 123,000- 000 þakhellur, og eri víst óhætt að segja.að skaði sá hafi verið orðinn fknm sinnum meiri þeg- ar stríðið hætti. Meslur var skaðinn í Pás-de- Calais og Meurthéb-Moselle.' Skaðinn á innanhússmúnum, auk véla er ealið að nemá $2,225,000. Skemdir á jarðrækt. f xnaá 1918 voru samkvæmt á- byggilegri skýrshi 8000 ferhyrp- ingsmíiúr af landeign Frakka í höndum pjóðverja og um % af ,því landi var akúryrkju land, og mestur.hlutinn af hinu gott foéý og 'beiti bmd—-Sutnt a£ því landi er það bezta akúriyrfejulánd, sem til er í Evrópii. Tíu áf þessum .„''hégniíkim sem pj0verjat t6ku en . ,’utou. að lájta af héflði áfturí gáfu - af sér $400,000,000 af korni árí , ið 1913, méðal uppskéra af því .„ýórw mætekt af, éferuririi af hveiti, eri áftur ér irieðált&l ut>þ- slcériú 'f Meuse ogMéurih’-etMós- •élte hémuðúrium ‘17 riifeter og í ■ Má«veh<éHiðiTm-22 og.teðca þessá hémð yfir um 15% áf akufyrkjú \ /V ' landi Frakka, og uppskéran af þeim parti landsins nam 20% af allri uppskéru Frakka fyrir stríð ið. Fólkstalan á þessu svæði var 807,000, eða 10% af því fóTki sem að akuryrkju vinnyr á Frakk- landi. Nálægt 250,000 ekra af þessu landi hefir stríðíð gjört 6- hæft til akuryrkju. f þessum héruðum eru um 250,00 ibújarðir og erii 110,000 þeira minni heldur en 2% ekra að stærð 100,000 á milli 2Ys ekru og 25 ekra, um 26,000 eru á milli 25 og hundrað ékra, en að eins 5000 sem eru stærri en 100 ekr- ur. Miðið af þessum bújörðum er eign fólks sem vinnur í vérk- imiðjum, sem og skýrir ástæðuna fyrir því að þær eru svona Iitlar. Landeignir þessar voru metnar á $400,000,000, sem gjörir jafn- aðarverð þeirra $1600 og þegar að tillit er tekið til þess að land hefir tvöfaldast í verði á Frakk- landi síðan að striðið hófst, þá er verðmæti þessara bujarða $ 800,000,000 auk bygginga. Og til þess að merin geti fengið dálitla hugmynd um hvað það muni kosta að býrja á hý í þess- um héruðum má benda á að kaupa verður 633,000 nýjar ak- urjrrkjuvélar og vérkfseri. í sambandi við skáða þann, sem menn hafa orðið fyrir á bú- peningi má benda á áð árið 1913 voru á þessu umræidöa svæði 607,000 hross, éri áfíðf 1915 að éinis 242,000, sem gjörir 60% tap á því tímabni,' 850,000 gripir viru eyðilagðir,' eða 55% af öllum naútgripiim á þessu umrædda pláissi, 380,000 ávín eða 55% af öhum sem 'tíl vóru. hveiti af 1,300,000 ekrum, hey af 850,000 ekrum. ÁTÍur skaði í samfoandi við aikuryrfcjú’ mébinn á $2,000,000,000. •; Eyðilegging á iðrtaðL Fyrir stríðið notuðu Frákkai* 59,407,000 torii) af kölum. og 9,166,000 tonn áf cofce. Af því framleiddu Frakkai; sjáffir 40,- 844,000 af kohim og 5,357,000 tonn af coke, en hitt var flutt inn Af þeissum kolaforða 'komu 27,389,000 úr Vatericmnés daln- um, og fyHitega 70%’; áf Öllum kolaforða Frakka’köihu úr þess- um herteknu héruðum. ■ • Um 140.000 mériri: hðifðu at- vinnu við námur þessar," og er það meira en hélpiifligur allra þeirra, sem við koiagröft vitiria í Frakklandi. Aúk þess var meíra en $2000.000,000 virði af vétum eyðilagt. Áður en stríðið byrjáði fram- leiddi Frakkland 21,918,000 tonn af járni og komu 19,629,000 af, þeim ur Brieý óg Lóriþwy daln- um í Meurthe-et-Mosríte hérað- imj eða 90% af allr\' járnfram- leiðslunni. . Námáiriériti,; sem unnu að járrigreftrinúm ‘ voru 150,000, sem alhr mistú aitvinn- una, auk þess skáðá’ sem þjóð- in á þennan hátt’ béið var $500- 000,000 virði af véhirii eýðilagt. Vefnaðariðnaðuríriii 'bélð ékki síður skaða við 'þettá strið, é 7,530,000 baðmnllarsriséldum sem til voru í Frakklandi fýrir stríð- ið voru 4,500,000 atiriaðhvor* eyðilagðar eða þá téldtár 1 burtu og af 2,365,00 snæMum sém not- aðar voru við spuna voriu 2,000,- 00 á þessum "hérteknp stöðvum, af 550,000 snældurii,;sgm riofcaðar voru við fítian gapnvéfriað, ýoru 500,000 Á hérfceknáV sýæðínu, samá er að segjá úm vefstóla þeir voru alls í landiriú 140,000 að tölu, og 81,000 aýþeim á þeim sömu stöðvum,vþar'að 'aúki var $120,000,000 virði aí véhun gert ónýtt-' ' ' . 7, .'7., Fýrir ‘ stríðið 'Voru 2Í0 sykur verksmiðjur á Frakklandi. per af hafa pjóðverjar eyðibgt 140. * 'Af foúretá og' íSlÓpa• ýertismiðj- um scm í láridiin&jyopu eyðitógðu pjóðverjar 2tíj0tf Óg 'raeira en $25;900j0fi0 viWiáf vélúm í þeim vericartiðíu'm. éyðftaét. <ii;- JRafurfttajínaíttiíriwr.'hafa ver- iðeyðiíagðarj sem 'kqsftuðq meira en $50,000,000. / /

x

Lögberg

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.