Lögberg - 20.05.1920, Blaðsíða 5

L.OGBERG, FIMTUDAGlNN
20. MAÍ 1920
Bls. 5
Auður er bygður á sparsemi
Ef þú þarft að vinna hart fyrir peningum þín-
um, þá láttu paningana vinna hart fyrir þig.
Sparisjóður vor borgar 3 prct. árlega og er vöxt-
unum bætt við höfuðstólinn tvisvar á ári.
THE DOMINION BANK
NOTRE DAME BRANCH,
SELKIRK BRANCH,
W. H. HAMILTON, Manager.
W. E. GORDON, Manager.
MlXTj#
dSON’S ^
Cp m p a n v
Lang frœgasta
TÓBAK I CANADA
enda, húsmæSur, bankarar, þeir
sem sækja deilur fyrir dómstólum,
halda búðir, ráða yfir verksmiðj-
um eða stjórna blöðum og þar
fram eftir götunum. peir eiga i tregir til að kannast við það.
Annar kafli byrjar á erindinu:
“Syngið, strengir, svellið, titrið.”
og á allur sá paritur að svara til til<hugaMfs elskendanna. Erindinu
á 24 biaðsíðu er sleft en í þess stað hefir Björgvin samið millispil, er
hann nefnir: “Vorsöngur til unnustunnar.”
annar kafli endar á erindiu:
‘Sofðu rótt.”
pá hefst þriðji kafli, þar sem pilturinn er að koma heim úr skóla,
með hugann þrunginn af framtiðarvonum og æskufjöri, en heimkoman
verður nístandi s'ár. pví unnustan er dáin. — Vísunum á 40 bls.
hefir Björgvin slept, en samið þar inn í sorgarlag. —
Að líkindum myndi flestum finnast miðparturinn úr síðasta kafl
anum áhrifamestur. En vitanlega er ekki unt að gefa ljósa hug-
mynd um þetta verk; hefi eg að eins getið þessara helztu atriða, til að
sýna niðurröðun hljómleiksins að nokkru,' og gefa þeim sem íhugun-
arvert þykir Ihugmynd um hversu mikið erviði og ástundun liggur á
bak við verkið. — pað mun láta nærri að með ferð þess á leiksviði
taki 3 klukkutíma.
Ekki hafði Björgvin nema að eins lokið við þetta verk, er hann
byrjar á öðru enmþá <stærra. — Váldi hann þá einnig-. söguljóð eftir
g ekki kynt
g að þar sé
Mun meðferð
A8
Guðmund Guðmundsson: “Friður á jörðu.” pað verk hefi
mér eins mikið og Strengleika, en þó nóg til þess að eg h;
um enn jþá fullkomnara og áhrifameira verk að ræða.
þess taka nálega 4 klukkuitíma á leiksviði.
Auk þessa hefir Björgvin samið fjölda af smálögum, og eru sum
þeirra þegar farin að berast frá manni til manns, og verið notuð á
samkomum þar sem vandað hefir verið til “prógrams’
Ekki ætla eg mér þá dul, að dæma um verk Björgvins frá ströng-
ustu hljómfræðilegu formi; til þess skortir mig þekkingu, — e.nda
tilhíeyrir framtíðinni isá dómur, þar sem hér er að eins umhandrit að
tala, sem eflaust á fyrir sér að breytast að einhverju leyti í hendi höf-
undarins áður prentað verður og honum þá jafnframt eykst þroski.
Leikur enda nokkur vafi á því stundum, hvað hljómfræðingar telja
leyfilegt í raddleiðslu. En eg tel mig hafa ósjúka fegurðar tilfinn-
ingu til að geta d^mt um ihjjómblæ verka hans, og nokkurn veginn
skymbæran um það, hversu mikið erfiði og andans orka liggur bak við
það, sem Björgvin þegar hefir afkastað á sviði ihljómlistarinnar.
Björgvin er alinn upp við brimsúg og norðanhríðar, en líka við sól og
sumar í faðmi íslenzkra fjalla. Æskusporin 'hans náðu ekki nema um
heimahagann, þar sem hann gætti fjár fyrir föður sinn. — En ein-
mitt þar, — þar sem geislaflóð árdagsröðulsins fagurskreytti íslenzk-
ar blómabrekkur og iþúmbjarminn brá fyrir kynjamyndum í skjóli
fjallstindanna — bárust honum margbreyttir og unaðsríkir ómar, sem
nú virðast móta lög ihans, og gefa þeim bæði þíðleik og þrótt. Kennir
þeirra áhrifa hvað mest í lögum sem Björgvin hefir samið eingöngu
fyrir hljóðfæri.
Reynslan hefir þegar sannað, að þau reynast oft vel útkjálka-
börnin íslenzku. *
Hvað framtíðin felur í skauti sínu til handa Björgvin, verður að
sjálfsögðu mikið undir því komð, hversu kostur hans verður til frek-
ara néms. En fari svo, að fjárskortur og aðrir örðugleikar kyrki
helgasta áhugamál hans, þá hefir íslenzki þjóðflokkurinn—að minsta
kosti — ás^tæðu til síðarmeir að harma örlög eins listamanns-efnisins
í viðbót.
Ásgeir I. Blöndahl.
nokkuð mikið betri daga en palla-
trúðar O'g hamskiftingar á hæg-
indum.
Eg ætla mér ekki að bjóða ykkur
gamla sóninn um svik og fall-
velti auðæfa og yndi fátæktar-
innar,” þVí þeim trúi eg ekki.
Eg hata fátækt. Mé þykja efni
góð og þau þægindi sem þeim eru |
samfara. Og hver og einn ætti
sannarlega að gera hvað í hans
valdi stendur ti'l þess að honum
vegni vel í veröldinni.
En hinu ber að halda föstu, að
gæði peninga eru í því falin, að
vinna til þeirra. Sæla manna,
sagði R. L. Stewens er ekki í því
fólgin að ná takmarkinu, setjast
fyrir, hel'dur í að vera á ferð. pað
er að eins eitt sem fyrir því stend
ur, að öll manniþjóðin gengur af
vitinu, flýgst á og fer í eina lát-
lauisa lokasennu, og það er þetta,
að nálega allir verða að vinna fyr-
ir sínu lífsuppeldi.
1 raun og sannleika er mikið
meira gaman að því að vinna sér
inn dal, heldur en að eyða honum.
Eigi að síður tölum við mörg eins
og hitt væri meira gaman, að eyða
honum.
Sá, sem hefir margt manna í
vinnu, geldur gott kaup, veitir
þeim gott færi að sjá sér far-
borða og halda virðingu fyrir
sjálfum sér, gætir hreinlætis <og
heilsusamlegs fyrirkomulags á
vinnusvæði, og hagar stjórn síns
fvrirtækis’ eftir Iþví sem hentar
bezt þeim manneskjum er við það
vinna, verður þeim til heilla og
veröldinni yfirleitt.
“fíættu'legu stéttirnar” eru þeir,
sem ekki hafast neitt að, og æðstu
sæti skipa, og þeir iðjulausu, sem
lægst eru settir. Mikill partur
ars, en það er að láta til sín taka.
Hvenær sem sál er í heiminn
borin, þá verður jafnframt til
verk sem henni er ætlað. Dýpsta
og hollasta hvöt í eðli voru er sú
að láta nokkru til leiðar snúið.
Ekki að skemta sér. Al'lir þreyt-
ast fljótt á því, og verða brota-
menn og grimmir í skapi, ef lengi
fer fram eins og sannaðist á Róm-
verjum fyrrum, er að lokum undu
varla annari dægrastyttiAg en
mannvígum á leiksviði. En af því
þreytumst vér aldrei, að leiða
starf til góðra lykta. pað er ó-
dáinsfæða ódauðlegs hungurs ó-
dauðlegrar sálar.
Og lögmál vinnunnar er óum-
breytanlegt, ö'Llu öðru stöðugra.
Fjármála tillögur hverju nafni
sem nenfist, ráðagerðir um skipun
mannfélagsins og bollaleggingar
Bolshivikar yfirleitt gjamma | og þankabrot hagga aldrei þeirri
og geðfeldur, vegna sífeldrar
ioju.
pað er betra að vinna heldur en
að leika sér, en við erum harla
ekki vegna þess þeir hafi ekkert
brauð að eta, heldur vegna þess
að nágranninn hefir sætabrauð.
Alt um það eru þeir sem brauð
eta sælli og hraustari en þeir sem
lifa á sætabrauði.
pað er gaman að leggja spæni
í þak, bera bréf, stýra eimreið, eða
píógi, selja bækur, beita orfi,
sauma föt og sníða og elda mat.
Söömuleiðiis þykir hverjum karl-
inanni betra að vinna^ nálega
hvaða verk sem er, heldur en að
sötra lög og skrafa hégóma í við-
hafnarstofum stásskvena, þar sem
standa verður fyrst á öðrum fæti,
síðan á hinum, gæta þess að skyrt-
an bungi ekki út um bringspal-
irnar, og hvolfa í sig allrahanda
3amtíningi meðan bótngjarðir
halda, alt þangað til brosið er
stirðnað framan í manni. Segj-
um nú eins og er! Er ekki gam-
an að vinna? Og mundirðu ekki
vcra týndur og tapaður og tröllum
gefinn, ef þú gerðir ekki neitt?
petta er hvorki hræsni né sjálfs-
blekking, heldur heilbrigð skyn-
semi og sálarfræði góð eins og
gull. Vinnan er ekki kvalræði.
Oss er engin vorkun að vinna og
ættum ekki að vorkenna sjálfum
rígbundnu, ramíhnýttu rún, að
iðjumanni farnast betur heldur
en þeim sem hyskinn er. Sá, sem
venur sig sjál’fur við verk sitt
þykir vænt um það, ver sínum lífs
og sálar kröftum til iþess, — þeim
hinum sama getur ekkert jarð-
neskt vald foægt frá að færast upp
á við og skilja eftir fyrir aftan sig
og neðan þá, sem hafa augun á
kaupinu sínu og ekki öðru, og
vinna til þess eins lítið og þeir
geta komist af með.
(Niðurl. næst.)
gömlum dreng, Ara Jóhanne&syni
að nafni, sonur fátæks fjöl'skyldu-
manns.
Bjuggu þeir nafnar þarna tveir
einir.
Nú var það í janúarmánuði, að
húsfoóndinn skyld\i, 'víkja sér að
heiman, að afla sér einhverra
nauðsynja. Hann ætlaði út að
Múla á Skálimarneisi. Lagði af
stað snemma morguns, bjóst við
að geta náð heirn að kvöldi, og fól
nú frænda sínum búsumhyggju j
pm daginn.
Kvöldið kom, en ekki húsbónd-!
n. Sjö sólarihringar liðu, og
ekki kom hann. Að þeim tíma liðn- <
um bar þar að mann frá Vattar-:
nesi, sem er í sömu sveit. Maður
sjóði Carnegies”?
Að minsta kosti er skylt að
geta þessa opinberlega, hinum
hugprúða dreng til maklegs
heiðurs.
Joch. M. Eggertsson.
Konungsheimsóknin
Blööunum dönsku ber ekki sam-
an um það, hvenær Kristján kon-
ungur muni ætla að leggja af
stað heim til íslands. Suirn blöð-
in segja að ferðin verði farin í
lok júlímánaðar, en önnur blöð,
t. d. “Köbenfoavn” flytur þá fregn,
að konungsihjónin komi hingað í
lok maímánaðar. En öllum ber
saman um það, að ferðin sé á-
þessi hitti dreginn einan heima.: kveöin einfoverntíma á sumri kom-
Drengurinn var ninn rólegasti. j
Hann hafði sint sjálfum sér og;
kindunum að öllu leyti. Gefið
anda.
1 fyrra vetur byrjaði konungur-
inn að læra íslenzjku hjá Finni
þeim og borið til þeirra snjó, svo j Jónssyni prófessor. Kendi Finn-
þær höfðu enga nauð liðið. Hann j ur honum tvo tíma á viku, og var
kvað frænda sinn hafa farið að I orð á því haft í sutmar í Kaup-
heiman fyrir sjö dögum og vera
ókominn. Manninn grunar fljótt
mannalhöfn, hve vel að sér í mál-
inu kongurinn væri orðinn, eftir
hvernig komið muni vera, fór með | ekki lengri námstíma. Nú í
kindurnar til bygða og tilkynti J vetur heldur hann enn áfram að
nema íslenzku og þykir því lík-
legt, að hann verði farinn að
Hugprúður drengur.
9 ára gamall drengur er einsamal/
í sjö sólarhringa fjarri manna-
bygJum og bjargar 30 kindum
frá hungurdaucfa.
Inn úr Breiðaflóa noranverðum
gengur fjörður nökkur, er Kerl-
ingarfjörður heitir. Hann ligg-
ur mill Múlaness og Litlaness.
Fyrir botni fjarðarins er ofurlít-
ið kot, sem ka'llað er Fjarðarsel
og tiliheyrir kot þetta bæ, sem er
við Kerlingarfjörð utanverðan —
á Múlanesinu — og Fjörður heit-
ir. Engin 'bygð er í sjálfum
oss, að þurfa að vinna. Við látum Ker]ingarfiröi önnur en sel þetta.
nú á dögum, sem vinnuna ætti að | því laung leig til bygða og
forðast, ef mögulegt væri, að gera
eins lítið og við getum. Fólk
lætur eins og það væri dæmt til
að vinna líkt og óbótamenn til
prísundar. En um fangelsis
vist er það mála sannast að þar
vill hver vera vinnandi, fremur en
vinnulaus.
Vinna er eina leiðin til þess
sem hverja heilbrygða manneskju
mannkynsins er hraustur og heill langar meira til en nokkurs ann-
mjög ilt yfirferðar á vetrum, sök-
um harðfennis, því hlíðar eru
brattar og leggur skafla að sjó
fram .
Roskinn maður nokkur,
að nafni Ari Guðmundsson, tók
sér þarna vetrarsetu með nokkrar
kindur sem hann átti. Hafði hann
aflað þarna heyja að sumrinu áð-
ur—. Og þarna settist hann að, á-
samt bróðursyni sínum, 9 ára
mönnum hvernig ástatt væri-
Leitin var hafin og loks fanst
Ari Guðmundsson dauður nokkra1 nema nokkuð í málinu og skilja
faðma frá kofanum (heimili sínu).! þegar hann kemur hingað í
Hann hafði ætlað að komast heim | suanar.
aftur sama daginn. Veðrið versn-| Lausafregn frá Kaupmanna-
aði og hann hafðd hrapað og meittjhöfn hermir það, að nú sé og
sig allmikið og Jyvn ekki getað! drotningin farin að læra málið.
komist lengra.
Er þetta ekki hreystiverk, þeg-
ar tekið er tillit til aldurs drengs
ins? Margur unglingur í hans
sporum mundi hafa orðið örvingl-
aður.
Gæti ekki komið til mála að
hann næði í vérðlaun úr “Hetju-
Kvað kennari hennar vera frú
Björg Blöndal, en eigi vitum vér
um, hvernig foenni sækist námið.
Hadi þessu áfram, má búast við
því, að íslenzka verði aðalmálið
sem talað verður við hirðina i
Kaupmanahöfn að nokkrum árum
liðnum. —Lögrétta.
ManitobastjórninogAlþýðnmáíadeildlin
Greinarkafli eftir Starfsmann Álþýðumáladeildarinnrr.
Kórvillan mikla.
Eftir Dr. Frank Crane.
Eg veit ekki mikið um hvernig
verka málin horfa við frá fjár-
hagslegu og pólitisku sjónarmiði,
skoðanir foefi eg um þau, en kann
ekki um að segja, hvort þær eru
rettar eða rangar. Látum EJósia-
lista og Syndicálista og J. W. W.
og alsherjar félag verkamanna og
þingið og háskólagengið fólk og
alla sem þjarka um landsins gagn
og nauðsynjar, glíma við þá foluti
og gangi þeim vel!
En að okkur báðum lesari sæll
snýr önnur hlið á þessu máli, sem
tekur meir til’ fojarta og hugar,
eins og Bacon tók tiL orða.
Mér finst eins og við allir för-
um villir vegar, í skoðunum okk-
ar á vinnunni. pví að það er
eins og við litum á vinnuna svo
sem kvöl og kross. ~ Við látum
flest eins og á vinnuna ^é markað
"varið ykkur, foér er hætta”, og
hlaupum á burt þaðan.
penna hug er að finna í flest-
um bókum vor á meðal. Sögu-
skáld þykist viss um meðhald
okkar, þegar foann útmálar fram-
tíð verkamanna í sveit, sem strit-
ast við að færa hey í stakk í sólar-
hita, eða konu er bætir fötin
barnanna, þvær diska, býr um
rúm eða þess vesala búðarmanns
sem standa verður við að afgreiða
guðílangan daginn og koma foeim
að kvöldi til þess staðar sem foann
kaupir gistingu og fá ekkert
nema mat að borða, verður að
tálga elldispítu, skakka endann á
henni, til að stanga úr tönnunum
á sér, foefir engin ráð á að láta
funsa neglur sínar á þar til gerð-
um stöðuip. né ganga á dýra
skytninga né að kaupa blóm
í fonappagatið, né eignast bifreið,
né neitt artnað.
En þegar vel er að gáð, verður
annað á borði. pví að það er
satt og verður ekki forakið, að
þeir eru sæla&tir í landi þessu,
sem fara á fætur og fara til verka,
þeir sem eta morgun matinn í
rúmi sínu, vinna þegar vel ligg-
ur á þeim eða alls ekki, leita flest-
ir að mótlæti og oftast nær tekst
að finna það.
Fyrir hvert heimili hins að-
gerðalausa, þar sem friður og á-
nægja og ástúð ríkir, þar sem alt
fer með feldu og foeimilisfó'lk situr
ekki hvert út af fyrir sig og hat-
ast eða ^innur upp á einhverjum
hrekkjabrögðum — fyrir hvert
eitt slífct, eru tíu ihundruð heimili,
þar se mfoeimilis faðirinn fer til
vinnu á hverjum morgni, húsmóð-
irin alla tíð í önnum að líta eftir
börnunum, halda alt heimafólk
sæmilega að mat og klæðum, og
börnin vinna í skóla á daginn og
að reikningi heima á kveldin.
pví að iðjusemin er allra meina
bót. Ánægjan er lík plöntu sem
vex meðfram jörðinni, hún ber eigi
blóm í háf jöllum, heldur beint fyr-
ir fótum vorum — þó oft sé belg-
ur hroka vors svo uppblásinn að
vér sjáum það ekki.
Peir sem í sannleika eiga sæla
daga eru vagnstjórar og véla-
menn, þeir sem tígulstein leggja
í hús, vörur flytja á skip, varning
selja í búðum, eða flytja til kaup-
HIMIIIiHIIII
liBlllll

Jllllllllll!ll!llll!llíl!illllll!ll!!!llllllll!!!!lllll!!l llllll!lllli!lll!IWI!i!llii!!!ll!lllii!l!llllllllillllll!l!!l!iil
lllllllllllllllliaillllllllllllllllllllllllllllllllllllllHlllllllllllllllliilllllllllllllllllliillllllllilliilllllllílll'.JII'llll'lllllll,:!
Vegna óumflýan-
legra orsaka varð
eigi hægt að koma
Lögbergi út á rétt-
um tíma og eru
kaupendur beðnir
afsökunar.
H

IHgresI
pað verður berara með hverju
ári, að eina ráðið gegn illgresi á
búörðum, er sífeld árvekni. Sá
bóndi, sem ræður ekki við sig að
uppræta illgresi eftir vel lögðu
ráði, er viss með að fá jörð sína
illa leikna af því fyr eða síðar.
í Manitoba hafa lög verið til ár-
um saman, er nefnast Lög um ill-
gresi, er telja ráðstafanir, er taka
má til að þvinga kærulausa land-
eigendur til að gefa foæfilegan
gaum illgresi, er á 'landi þeirra
kann að vaxa.
Samkvæmt því lagaboði hafa
þrír menn settir verið í Illgresis-
nefnd (Provincial Weeds Com-
mission). Sú nefnd foefir öll ráð
um illgresi í fylkinu, með atbeina
landbúnaðar ráðgjafans.
í foverri sveit, sem stjórn hefir,
er maður, seim fo'efir eftirlit með
illgresi, settur til þess af sveitar-
stjórn. Til að Mta eftir bygðum,
sem ekki foafa sveitarstjórn, hefir
nefndin rétt til ajð setja eftirlits-
nvenn eða fara sjálf um þær bygð-
ir og framfylgja lögunum. En
eftirlitsmenn finnast í foverju
bygðarlagi, með því að sveita-
stjórnir eru á komnar á öllum
stöðum þar sem sveitabúskapur er
drifinn með nokkrum krafti.
í ár er ætlast til að framfylgja
lögunum með meiri krafti en að
undanförnu, er ervitt var að fá
menn til verka.
Illgresis nefndin sendi nýlega
bréf til allra bænda í Manitoba,
er þeir vissu foeimildir á, og beidd-
ust meiri aðstoðar og framkvæmda
til að framfylgja lögunum. í því
bréfi segir nefndin: “Mikill hluti
bænda, ef til vill 80 prócent, vinna
að því ærlega og sleitulaust að
losa bújarðir sínar við illgresi;
hinir, um 20 prócent, láta sig þaðjdrepur ekki alt illgresi; það skal
litlu skifta, og frú þeim breiðist byrja snemma að plægja til þess
illgresi út á jarðir nágranna að drepa það.
þeirra. Illgresisnefndin ætlar sér 7. Munið, að visasti vegurinn til
að fá þennan litla minni foluta til að drepa flest af voru versta ill-
þess að gera þegar í stað ráðstaf- gresi, er að plægja á sumri. Ekki
anir til að foreinsa jarðir sínar. j ein plæging að eins, heldur að
Með því gæta þeir ekki einungis eins, foeldur að plógskeri sé notað-
hags nágranna sinna, foeldur bæta ur frá mai til þess land er full-
fyrir sjálfum sér, auka ávöxtinn plægt í júní og að eftir plægingu
og jarðirnar hækka í verði. Bænd- sé farið góðum plógtskera um alt
ur í foverri sveit Manitoba fylkis landið, er skeri burt rætur illgres-
hafa gengið foart eftir því að lög-1 ins, svo það nái ekki að vaxa á ný.
unum verði ríkt fylgt eftirleiðis. Pað er alveg víst, að ef jurt fær
fræðslu, sem hann þarf með og
aðstoð sem þér getið í té látið. Af
honum mun sveit yðar mikill hag-
ur standa.”
Illgresi verður ekki upprætt
með einni aðferð, heldur mjög mis-
munandi aðferðum, og það er al-
veg nauð'synlegt fyrir bændur að
þekkja nöfnin á illgresinu, til þess
að geta upprætt það sem greiðleg-
ast og ódýrast. Sá sem þekkir
nöfnin getur betur aflað sér réttr-
ar þekkingar um fovert fyrir sig.
Ef þú sérð illgresi, sem þú
þekkir ekki nafnið á, sendu það
sama til Weeds Commission De-
partment of Agriculture, Winni-
peg, með skriflegri ósk um að fá
að vita nafnið á því. Gætið þess
vel, að láta nafn og áritun fjdgja
bögglinum, sem illgresið er í.
Hér fara á eftir nokkur ráð
gegn útbreiðslu illgresis::
1. Hreinsið vandlega illgresi úr
útsæði.
2. Girðið jarðirnar, ef mögu-
legt er. pá verður ekki ekið né
fénaður rekinn yfir landiðj en í
saurindum Iþess er oft illgresi,
sem dreifist er þau þorna.
3. Farið varlega með umbúðir
um brothætta muni, er úr búðum
eru sendir. Illgresi, vont við-
fangs, kemur oft frá útlöndum
með því móti.
4. Munið að illgresi dreifist frá
ám og járnbrautum, og ef land
yðar liggur að þeim, foafið gætur
á þessu.
5. Rennið sláttuvél yfir brautir
og bakka svo títt, að illgresi nái
ekki að frævast. Minnist þess, að
hver bóndi foer ábyrgð á því ill-
gresi, sem fullum vexti nær í þeim
helmingi brautar, sem er næstur
hans landi.
6. Minnist þess, að vetrarkuldi
Vér foiðjum yður að taka vel á
móti Illgresis eftirlitsmanni í yð-
ar tveit, hveær sem hann ber að
garði. Hann hefir ervitt verk að
vinna, en mjög þýðingarmikið fyr-
ir bændur. Veitið honum alla þá
ekki að bera blöð að sumri, þá
deyr foún. Margir akrar, er al-
settir hafa verið Sow Thistle (sem
viíslega er versta illgresið hér í
fylki) foafa verið hreinisaðir með
öllu á einu sumri með þessu móti.
Komið til 54 King Street
og skoðið
Electric Washing Machine
Það borgar sig að leita upplýsinga •
City Light & Power
54 King Street

IIWHI!
IIIMIII
»■1111: