Lögberg - 09.06.1921, Side 4

4
LÖGBERG, FmTUDAGIMN,
9. JÚNÍ, 1921.
w,
ögberg
Gefið út hvern Fimtudag af The Col-
umbia Press, Ltd.^Cor. William Ave. &
Sherbrook Str., Winnipeg, Man.
Talsiniari N.6327Ioé N-6328
Jón J. BíJdfell, Editor
LltanSakriit til blaðsins:
THE GOLUMBIA PRESS, Ltd., Box 3172, Winnipeg, M»n-
Utan&skriit ritstjórans:
EBITOR LOCBERC, Box 3172 Winnipeg, M«n.
The “Lögberg” is printed and published by The
Columbia Press, Limlted, in the Columbia Block,
853 to 857 Sherbrooke Street, Winnipeg, Manitoba.
Það, sem fólki er boðið nú
á dögum.
í flugriti einu, sem æsmgamenn í Banda-
ríkjunum hafa látið sér sæma að senda út á með-
al borgara, aðallega vinnulýðs landsins, stendur:
“Lítið til baka á stéttaviðureignina á síðastliðn-
um tveimur árum, á verkfall útskipunarmanna, á
kola-verkfallið, á hið ólöghelgaða verkfall járn-
brautarmanna og prentara, á atfarir þær, sem
gerðar hafa verið um þvert og endilangt landið;
á fólkið, sem hefir verið sent úr landi burt og það,
sem sett hefir verið í fangelsi.
Hvar hafa dómstólamir verið í þeirri bar-
áttu? Með auðvaldinu og á móti verkalýðnum.
“Hvar hefir lögreglan verið? Með auðvald-
inu og á móti verkalýðnum.
“Hvar hefir kirkjan verið? Með auðvaldinu
og á móti verkalýðnum.
“Hvar voru verkamanna leiðtogarnir? Með
auðvaldinu og á móti verkalýðnum.
‘“Hvar voru stjórnimar, ‘stórar og smáar’ ?
Með auðvaldinu og á móti verkalýðnum.
“Eina ráðið til þess að binda enda á einstak-
lings gróða fyrirkomulagið, er rýir þig inn að
skyrtunni, heldur þér í angistar nauð, niðurlægir
Hf þitt og lætur öll gæði lífsins falla þeim ríku í
skaut, er að verkafólkið nái sem mestu af póli-
tisku valdi í sínar hendur og verði ráðandi aflið
að því er mannfélagsskipunar fyrirkomulagið
snertir.
“En áður en það getur orðið, verður að eyði-
leggja auðkýfinga stjórnarfyrirkomulagið, er nú
á sér stað, en mynda í staðinn Soviet-stjóm, al-
veg eins og verkalýðurinn á Rússlandi hefir
gjört.”
Nú, þegar iðnaðarástand landanna er í verra
ásigkomulagi heldur en það hefir áður verið í
mörg ár.
Nú, þegar atvinnuleysið er að verða tilfinn-
anlegt og æstar tilfinningar manna sem opið sár,
er þessu og öðru eins góðgæti dreift út á meðal
fólks.
þetta og annað eins er lyfið, sem lækna á
meinsemdir mannfélagsins og hinna einstöku
meðlima þess. Blygðunarlaus lýgi, lokkandi upp-
reistair fortölur og landráðakenningar, sem í-
klæddar eru ísmeygilegum hræsnishjúp, eiga að
vera heilsusamlegustu meðul málum manna til
viðreisnar.
Vér erum stundum að hugsa um, hve langt
svívirðingin getur gengið, áður en velsæmistil-
finningu manna sé misboðið.
Vér erum stundum að hugsa um, hve lengi
að heilbrigð dómgreind muni þola að það, sem
mönnum er heilagast í þjóðfélagsfyrirkomulagi
voru, sé niðurnítt, svívirt og fótum troðið af and-
legum meinlætismönnum.
Vér vitum og viðurkennum, að það eru marg-
ar og miklar meinsemdir, sem þjá oss mennina.
En af engri vitum vér, sem er djöfullegri en
sú, er kemur fram í þjóðfélagi voru í mynd
þeirra manna, er tala eins og talað er af mörgum
dagsdaglega, og eins og talað er hér að framan í
orðum þeim, sem tilfærð eru þar.
pað, sem oss í iðnaðarheiminmn er nú mest
þörf á, er bróðurleg samvinna, friður og glöggur
skilningur á iðnaðarástandinu eins og það er í
raun og veru, og skyldu allra málsaðilja til þess
að reyna sameiginlega að koma því í það horf, sem
heilbrigt er og heillavænlegt fyrir land og lýð.
Og það gleður oss að geta sagt, og sagt með
sanni, að fjöldi af verkamönnum og verkamanna-
leiðtogum skilur þetta og vill bæta úr jþví, að svo
miklu leyti, sem kraftar þeirra leyfa.
En þá heyrir maður kveða við frá þessum
meinvættum friðar og framfara: “peir eru með
auðvaldinu og á móti verkalýðnum.”
óþarft er að taka það fram, að þetta er hin
mesta fásinna og blekking. pessir verkamenn og
verkamanna leiðtogar, sem gæta vilja hófs og
skyldu sinnar sem borgarar þjóðfélagsins, eru
þeir, sem vonirnar um framtíðar úrlausn spurs-
mála þeirra, er mestu varða í i ðnaðarmálunum,
byggist á.
peir skilja, að án fjármagns er framleiðsla ó-
möguleg, og það iíka, að fyrirtæki þau, sem fé
hefir verið lagt í og ekki geta borið sig, verða að
falla. Og það einnig að blása að hatrinu á milli
verkamanna annars vegar, og þeirra, sem fram-
Ieiðslu aflinu, peningum, stýra hins vegar, er
sama og eyðileggja sína eigin atvinnu og með
henni sína eigin framfærslu möguleika. — jpeir
vita, að það eina, sem bætt getur ástandið, er
skilningur á afstöðu málanna og fúsleiki á báðar
hliðar til að ráða fram úr þeim.
Vér höfum hina mestu skömm á óþokkum og
óþokkabrögðum, hverju nafni sem þau nefnast;
en oss finst, að vér í bili munum ekki eftir neinu
óþokkabragði eins Ijótu, engum tökum jafn-
þrælslegum og þeirra manna, sem leggja sig alla
fram til þess að magna óánægju manna og fjand-
skap einnar stéttar gegn annari.
Frá Austri til Vesturs.
Eftir porleif Jackson. Prentað hjá Columbia
Press, Winnipeg, 1921.
petta er aHstór bók, 226 blaðsíður, í 8 blaða
broti, með yfir fimtíu myndum.
Eins og menn muna, gaf hr. Jackson út fyrsta
hefti af landn :ámssögu Nýja íslands fyrir rúmu
ári síðan. 1 þessu hefti er saga Mikleyjar,
Hnausabygðar og Árnesbygðar, viðauki við sögu
Fljótsbygðar; sögur þriggja landnámsmanna, rit-
aðar af þeim sjálfum, þær eru eftir Skapta Ara-
son, Magnús Stefánsson frá Fjöllum í Keldu-
hverfi og Jón Jónsson á Mæri. Enn er bréfasafn,
er hinir fyrstu íslendingar, sem hingað komu, rit-
uðu heim til vina og kunningja á ættjörðinni.
jpetta hefti hefir mikinn fróðleik að geyma
og á hr. Jackson þakkir skilið ekki að eins fyrir
það, sem hann sjálfur hefir lagt til ritsins frá
sínu eigin brjósti, það er söguþætti bygðanna í
Nýja íslandi, því hann auðsjáanlega gjörir sér
far um að vanda til þeirra sem bezt, að því er
heimildir og framsetning snertir, heldur líka fyrir
það, að tína saman og koma i eina heild eins þýð-
ingarmiklum gögnum um athafnir íslendinga í
Ameríku eins og þessi bréf og bréfkaflar eru, og
þá ekki síður sögur landnámsmannanna sjálfra,
ritaðar með þeirra eigin hendi.
Bréfin lýsa ferðalaginu frá gamla landínu og
vestur um haf, segja frá því, sem fyrir augun bar
og svo líka frá því, hvernig að fyrirheitna land-
ið kom þeim fyrir sjónir, við hvaða erfiðleika þeir
áttu hér fyrst að stríða og hvernig þeim tókst að
ráða fram úr þeim. Svo segir í bréfi frá Jóni
Halldórssyni frá Stóruvöllum í Bárðardal í sept-
ember 1872:
“Við Jóhannes höfum nú verið þessa viku við
aðra vél með 1*4 dollar um daginn. Starfi okkar
er að hreinsa hluti sem steyptir eru, t. a. m. hjól,
ofnpípur og margt fl., svo að bera brætt járn og
hella því í forma. Á verksmiðjunni eru fleiri hund-
ruð manns og hverjum borgað á vikufresti. Vinn-
an er þung með sprettum, en hvildir á milli, og
þurfum við að fá betri laun, ef við erum þar lengi.
J?að er óþægilegt að koma inn á stórar verksmiðj-
ur fyrst, þar sem maður heyrir varla eitt orð þó
maður skildi eitthvað. Höfum við verið kallaðir
“green boys” (þ.e. grænir drengir eða viðvaning-
ar). paÖ nafn fá allir fyrst og er ekki laust við
að gjört sé gys að manni, því ekki kann maður að
slá eitt högg á meitil eða nokkuð að gjöra með
sama lagi og þeir.”
Kafli úr bréfi >’rá Sigtryggi Jónassyni í feb-
rúar 1875:
“‘Eg þarf ekki að fara mörgum orðum um
hið annað atriði, er aftraði mér frá að styrkja til
þess að menn flyttu hingað á næsta sumri. pað er
nóg að segja , að meiningar fslendinga í Ameríku
hafa, síðan þeir fluttust hingað, verið mjög skift-
ar með tilliti til hvar bezt muni fyrir oss að taka
bólfestu. íslendingar í Bandaríkjunum skiftust
í fyrra í tvo flokka; annar áleit Wisconsin hinn
bezta stað, en hinn flokyurinn áleit Nebraska
betri. í sumar myndaðist hinn þriðji flokkur, og
gengu í hann nokkrir af Nebraskamönnum. J?essi
flokkur álítur að Alaska, eða hinar gömlu eignir
Rússa í Ameríku, sé hinn rétti staður fyrir ís-
lendinga að safnast saman á, og þeir er skoðuðu
land þar, láta mikið af því, eða þó einkum af sjáv-
araflanum ,þar. Án þess að eg sé kunnugur, finst
mér samt Alaska heldur norðarlega, til þess að
þar geti verið öllu frjósamara en á gamla íslandi,
og ekki get eg annað séð, en að menn verði hér um
bil eins mikið út úr hinum mentaða heimi á Kadi-
ak eyju, og menn eru á íslandi. Hér í Canada eru
menn nú gengnir í tvo flokka; álítur annar, að
bezt muni vera að setjast að í Nova Scotia, þar
eð stjórnin þar bjóði mönnum betri kosti, en Ont-
ario stjórn gefi, og svo verði menn nær íslandi,
sem þeir halda þeir muni betur geta verzlað við
með tímanum; en hinn flokkurinn vill vera kyr
hér í Ontario og reyna hversu að mönnum gengur
að komast hér áfram. Nova Scotia stjórn gaf
von um frían flutning þangað, en nýlega hefir hún
neitað að gefa hann. Meðan svona stendur alt
óráðið og þvínær óreynt, finst mér óráðlegt að
eggja menn til nokkurs viss staðar, sem þeir, er
þangað væri komið, kannske yndu ekki í; hrakn-
ingar frá einum stað í annan eru það, sem eyði-
leggja fjármuni þeirra, er hingað koma, ef þeir
hafa nokkra, og standa öllum útflutningsmönnum
fyrir .þrifum; og þó stjórnin kunni að bjóða
glæsileg kjör, þá álít eg ætíð hollara að reiða sig
meira upp á sjálfan sig og sína eigin fjármuni, en
stjórnir og loforð þeirra um hjálp. Hvað mig
sjálfan snertir, þá held eg þeirri skoðun enn, að
Ontario hafi marga yfirburði yfir hina aðra staði,
er stungið hefir verið upp á fyrir nýlendustað
handa íslendingum, enda vegnar löndum hér bet-
ur, þegar öllu er á botninn hvolft, en þeim hefir
vegnað annarsstaðar í Ameríku, þó ýmsir segi hið
gagnstæða.
paö er því, undir þessum kringumstæðum,
bezt fyrir alla, að hreyfa sig sem minst og láta þá,
er í Ameríku eru, útkljá um málið með reynsl-
unni. Eg mun seinna láta yður vita framhald af
gjörðum manna hér vestra.”
Úr bréfi frá Gimli 1876:
“pað var á fimtudaginn seinasta í sumri, sem
við stigum hér fyrst fæti á land, á nestanga ein-
um litlum, sem Sigtryggur Jónasson nefnir í
skýrslu sinni Víðirnes. Voru þar fyrst reist tjöld
á landi fyrir fólk, en sumir voru á bátunum. Var
skömmu síðar tekið til húsagjörðar við vík norð-
an við nesið og þar bygð 30 hús, bar af eitt skóla-
hús, sölubúð og vöruhús og 27 fveruhús. Ekki
þótti ráðlegt að dreifa sér út um land svona und-
ir veturinn, og voru allir búnir að koma upp skýli
yfir sig um jólaföstubyrjun.
J?arna myndaðist lítið þorp eða bær, sem kall-
að er Gimli. pað nafn þekkja menn af Eddu,
hvernig sem það nú þykir eiga við hér, eða hvort
Sem það hefir verið nefnt svo í fyrstu i gamni eða
alvöru, veit eg ekki. Máske þetta nafn hafi ver-
ið gefið bænum af líkri ástæðu og þeirri, sem
Eiríkur rauði nefndi Grænland af. Hann sagði, að
þangað leituðu fleiri, ef landið héti vel.
J7að er búið að mæla út bæjarstæði, sem gr
ein míla á lengd og hálf á breidd, og skifta í smá-
lóðir; á hver að kosta 5 dollara og andvirðið að
ganga til að mynda með bæjarsjóð. Getur hver
fulltíða maður fengið eina eða fleiri keyptar, og
þar fyrir utan eina léða til afnota fyrst um sinn.
Líka hafa verið kosnir fimm menn í bæjamefnd,
er jafnframt skal vera fyrir alla nýlenduna; í
henni eru: Jón Taylor, ólafur Ólafsson frá Espi
hóli, Friðjón Friðriksson, Jakob Jónsson frá
Munkaþverá og Jóhannes Magnússon. Einnig er
kominn hér upp barnaskóli; þar kennir ung stúlka,
bróðurdóttir Taylors. í
Nú eru flestallir búnir að taka land, sumir
famir að byggja þar hús og teknir til að ryðja
mörkina, og allir ætla nú að fara að vinna, hver að
sínu landi, svo þeir geti átt blett til að sá í með
vorinu, áður en þeir fara í járnbrautarvinnu.
pess er vert að geta, að strax og búið var að
kjósa hér bæjarnefndina, var hún beðin að vera
í útvegum með prest handa okkur í vor, og gjörð
uppástunga um, að það yrði séra Jón Bjarnason,
sem nú er í Chicago, af þvi einhver hafði orðið
þess áskynja, að hann væri ekki ófáanlegur til að
fara hingað. Er það víst aHra sameiginleg ósk
og vilji, að þessu verði framgegnt.”
úr dagbók Skapta Arasonar 1876:
“Um lok desembermánaðar hefi eg skrifað
það sem hér fer á eftir: “Flestir eru búnir að
taka land, en að eins fjórir búnir að byggja á
löndum sínum. Söluverð á vörum þeim, er við
komum með, er: hveitimjölssekkur (98 pund)
$3.75 kartöflur, meðan til voru, 90 cent bushelið;
saltað flesk 16 cent pundið, reykt 18 cent; flat-
baunir 7 cent pundið, salt 3 cent pd., edik 40 cent
potturinn .steinolía 60 cent gallónið; lítið er til af
öðru. pess má geta, að fáir höfðu peninga til að
kaupa fyrir; flestum var útbýtt því, er til var,
sem stjórnarláni.”
“í lok janúarmánaðar hefi eg skrifað þetta:
“"Menn alment að byggja á löndum sínum, út og
suður með vatninu; vörubyrgðir eru litlar: tóbak
og te, og lítið eitt af fleski og kæfu; flutt hefir
verið til okkar frá Winnipeg lítið eitt af hveiti-
mjöli, alt á 4*4 cent pundið, og ertur 4 cent pd.,
og hveitikorn 4 cent pundið. pað er malað í istór-
um kaffimylnum og svo brúkað til brauðs.” —
Svo hefi eg skrifað seint í marz þetta: “Komið að
Gimli: hveitimjöl, flesk og sykur, lítið eitt af
skóm, smá áhöld: rekur, jarðhófar og fleira. ” —
Svo síðast í apríl: “JJennan mánuð hefir mjög lit-
ið verið flutt að, vegna ófærra vega. Við lifum
nú á fiski og litlu af baunum og hveitikorni, sem
ætlað var til útsæðis. Hveitimjöl fór upp í 7 doll-
ara sekkurinn í Winnipeg.” — Enn seinna hefi eg
skrifað: “Um 20. maí leysti ís af vatninu, 28.
kom gufubátur inn á Víðineshöfn með kartöflur
og hveiti. Margt af fólki hefir meira og minna
veikst af skyrbjúg og margir dáið, og mörgum
batnaði ekki fyr en þeir fengu mjólk. Seint í maí
voru keyptar 2 kýr. Guðmundur ólafsson og Jón
Guttormsson keyptu þær.”
pannig mætti halda áfram lengi að draga
fram sýnishom af því, sem þessi bók hefir að
flytja, en það er hvorki vani að prenta bækur
upp í heild né heldur gerist þess ,þörf að draga
hér fleira fram til þess að gefa fólki hugmynd um
þessa bók yfir leitt, og færa þeim heim sanninn
um að hér er um að ræða bók, sem hefir að geyma
fróðleik er ekki má glatast og sem snertir alla
Vestur-fslendinga.
Vér hyggjum að óþarfi sé að hvetja íslend-
inga til þess að kaupa bókina og á þann hátt gera
mögulegt að þessu þarfa verki sé haldið áfram,
og um leið sýna, að þeir meti það þarfa verk, sem
hr. Jackson hefir af hendi leyst með ;því að safna
ábyggilegum gögnum í sambandi við sögu Vest-
ur-íslendinga, sem í þessari bók eru og koma bók-
inni út, og að það verði enginn maður á meðal
þeirra, sem telur eftir sér að borga hr. Jackson
$2.00 fyrir bókina.
Ytri frágangur bókarinnar er fremur góð-
ur, að því er pappír og prentun snertir.
Höfundurinn sjálfur mun ætla sér að ferðast
um bygðir íslendinga til þess að selja bókina og
biður hann oss að láta þess getið, að norður til
Nýja íslands er hann væntanlegur um mánaða-
mótin júní og júlí.
ílutt
Kveðjuræða.
á árshátiö Jóns Bjarnasonar
skóla 2. maí 1921 af
Harald J. Stephcnson.
Herra íorseti! Kæru tilheyr-
endur! Eg hefi veriö beöinn að
segja fáein kveöjuorö fyrir hönd
sambekkinga niinna. Eg biö yöur
að afsaka máliö, þvi enn er eg ekki
kominn svo niður i íslenzku, aö því
sé ekki meira en lítið ábótavant.
Skólaárin eru skemtilegasti tími
æfinnar. Sál og likami eru þá ó-
biluð og þá er sarna sem ekkert, er
amar aö eöa skyggir á gleði lífsins.
Margur maöurinn, þegar hann lít-
ur til baka og horfir yfir hin sælu
skólaár, andvarpar af söknuði.
Skólaárin eru samt eitthvaö meira
en gleði-tímabil í lífi manns. Þau
ættu að vera frjósamasta tímabil
lífsins, því aö það er á skólaárun-
um, aö ungmennin þroskast að sál
og líkama. Þau koma í skólann
með sál, sem tekur á móti áhrifum;
og þaö er í skólanum, að “karak-
ter” er að miklu leyti skapaður.
Eg finn, og veit að bekkjunautar
mínir finna það sama, aö viö höf-
um þroskast mikiö þau ár, sem við
höfum gengiö á Jóns Bjarnasonar
skóla, aö viö skiljum viö skólann
betur þroskuö, en þegar viö geng-
um inn. Við höfum veriö að
nokkru leyti búin undir að ganga
út i lífið. Og ef að nokkuö af okk-
ur yröi lánsamur í lifinu, þá yröi
það aö miklu levti aö þakka hinum
ágætu áhrifum og undirbúnings-
kenslu, er viö nutum á Jóns Bjarna-
sonar skóla. Viö veröum ávalt
þakklát fyrir það bapp, sem sendi
okkur þangaö.
Úr þvi aö skólinn hefir hjálp-
aö okkur svo mikiö, þá er þaö eðli-
legt, aö viö reynum að gera eitt-
hvað fyrir hann. Og aö viö reyn-
um aö gjöra þaö aö eirrhverju leyti,
á iþví er enginn efi. Þaö er ljúf
skylda okkar, aö benda þeim, sem
ekki vita, hversu nauösynleg stofn-
un fyrir íslendinga Jóns Bjarna-
sonar skólinn er; að segja þeim frá
hinu góða og mikla verki, sem skól-
inn er aö gera fyrir ungt fólk, sem
af íslenzku bergi er brotiö, og aö
efla skólann í hinu góöa verki sínu;
og þaö er mín einlæg ósk, að J. B.
skólinn megi lengi þróast og halda
áfram aö vinna sitt ágætisverk.
Eg hefi sagt, aö skemtilegasti
tími æfinnar sé skólaárin, og eg
get ekki hugsað mér nein ár skemti-
legri en hin þrjú síðastliðnu ár, sem
eg hefi stundað nám við J. B. skól-
ann. Þaö uppbyggilegasta viö
skólann og þaö, sem gerir hann
svo aölaöandi fyrir nemandann, er
þaö vinaþel, sem á þar heima í
ríkum mæli. Skólinn er ólíkur
öörum skólum aö því leyti, aö nem-
endurnir eru eins og ein fjölskylda.
Þaö hlýtur aö vera sérstaklega
skemtilegt fyrir þá, seni koma frá
landsbygöum, og sem þekkja fáa í
bænum, að koma á skóla þar sem
er eins vel tekið á móti þeim eins
og gert er á J. B. skólanum. Það
er óhætt að segja, að þeim mundi
hvergi finnast að þeir ættu eins vel
heima eins og á þessum skóla.
Nemendumir eru fáir í samanburði
viö aöra skóla og eru allir af is-
lenzkum kynstofni, og þeir hafa
þess vegna eitthvað sameiginlegt
og kynnast hver öörum fljótt. Líka
ber hver nemandi velferö skólans
fyrir brjósti. Nemendurnir eru
lika tengdir böndum sameiginlegs
áhuga. Nærri því allir í skólanum
taka þátt í gleðifundum og ýmsu
þessháttar, svo nemendur skólans
eru tengdir saman sem ein stór
fjölskylda. Eg mun aldrei gleyma
hinum sæla heimilisanda, sem hef-
ir hjálpað til aö gera hin síðustu
þrjú ár þau skemtilegustu, sem eg
hefi lifaö.
“Mentun án kristindóms er vara-
söm,” hafa margir miklir menn
sagt, og að þetta sé satt, er engin
1
Kennið börnunum að spara Hefirðu peningana, sem til þess þarf? Byrjaðu að spara, meðan þau eru ung — láttu þau byrja lífið í þeirri vissu, að þú standir þeim að baki. Sparisjóðsreikningar eru sérkenni ^ THE ROYAL 8ANK W' ÖF GANAOA 4 «
Borgaður höfuðstóll og viðlagasj $40,000,000 Allar eignir $544,000,000 ||
J
ástæöa til aö efa. Skólinn er eitt
af þeim beztu verkfæru til þess aö
kenna kristindóm, og ef aö það
hefði verið meira um kristindóm í
mentun heimsins, þá væri ástand-
iö betra en þaö er. Ef að þetta er
satt, þá er hægt að segja, aö j. B.
skólinn sé sérstaklega góöur í þessu
tillliti, því aö þar haldast mentun
og kristindómur í hendur. Þar
höfum viö< okkar stuttu morgun-
bænir, þar sem aö skólastjórinn les
stuttan kafla úr biblíunni, viö
syngjum einhvern íslenzkan sálm
og heyrum stutta bæn. Marga
góöa hugsun hefir skólastjóri vak-
ið hjá nemendum sínum viö þessa
stuttu morgunbæn og þaö hefir
hjálpað okkur á réttan veg. Viö
höfum líka kristindómsfræðslu-
stundirnar, þar sem viö annað-
íhvort lesum Guös orð eöa höfiun
samtal um það. Þessar stundir
hafa fært mér betri skilning krist-
indómsins heldur en nokkuð ann-
að, og eg veit að sambekkingar mín-
ir álíta það sama. Eg er viss um,
að hvergi annarsstaðar mun eg
finna eins hreinan, sannan og ein-
lægan anda kristindómsins eins og i
J. B. skóla. Meö þakklæti mun eg
ætiö minnast hins andlega styrks,
sem mér veittist á skólanum.
Eitt a'f því, sem ætti aö vera ís-
lendingum dýrmætt, er móöur-
málið. Og í Canada ættu íslend-
ingar að halda við sinu móðurmáli,
en ekki aö kasta því burt. íslenzk
tunga er mjög fögur og íslenzkar
bókmentir hafa í sér að geyma
margt sem er undur fagurt, og ís-
lenzk saga segir frá mörgu, sem
íslendingar mega vera stoltir af.
Og það er óþolandi aö íslenzk ung-
menni, sem hér alast upp, séu svift
þessum fjársjóöi. Eg kann lítið i
islenzku, en hér um 'bil alt, sem eg
kann í móðurmálinu, hefi eg lært
á Jóns Bjarnasonar skóla, en þaö
bezta, sem skólinn hefir gefiö mér,
er löngun til þess aö komast betur
niður i íslenzku máli. Aö þekk-
ing á íslenzku sé hæði skemtandi
og fræðandi, er ekki unt að neita.
Þaö gefur betri skilning á ensku
máli og er «ins gott, ef ekki betra.
en latína sem námsgrein. Og við.
sem erum nú að kveðja skólann,
erum undantekningarlaust þakklát
fyrir það, að hafa gengið í skólann
þar sem okkur gafst kostur á að
læra mál forfeðranna. Samt hefir
okkur ekki verið kent, aö við séum
neinir útlendingar í Canada. Viö
tilheyrum Canada í orðsins fylsta
skilningi, elskum Canada og vilj-
um vinna þessu landi alt þaö gott,
sem við megnuni.
Þaö er meö sorg, að eg hugsa til
þess aö kveðja skólann, en eg fæ
huggun í því, að eg veit aö eg skil
aö minsta kosti eitt eftir. Það eru
stafirnir minir, sem eru skornir í
ýmsum stöðuni í skólanum. Eg
veit aö eg skil eftir marga vini og
hvergi annarsstaðar mun eg finna
eins skemtilegan hóp af nemendum
eins og á J. B. skólanum. Eg mun
sakna kunningjanna og oft óska,
að vera kominn aftur í þeirra tölu,
þar sem vinarþelið á heima. En
þannig er lífiö; eg verö að kveðja
ykkur, vini mína. Ósk mín er sú,
að þiö haldið uppi heiðri skólans í
framtíðinni.
En það, sem mér sárnar mest, er
hugsunin um aö eg veröi að kveöja
kennarana. Eg veit, aö þó eg fari
þangað sem eg vil, þá mun eg ald-
rei finna kennara líka þeim, sem
eg kveö. Þau hafa hjálpaö mér
og bekkjanautum minum yfir
margar torfærur, og hafa uppfrætt
okkur eins vel og við höfum getað
tekiö viö. Þau hafa útlistað og
um siöir látiö okkur skilja. Þau
hafa fariö seint og komiö snemma,
æfinlega vinnandi fyrir okkur. Þau
hafa verið ströng þegar þess þurfti
við, og væg, þegar þaö var bezt,
og viö höfum oft verið, þó mér
leiöist aö segja það, alt annaö en
góöir nemendur, og ef viö stönd-
umst prófin, vitum við, að það
veröur þeim aö þakka, en ekki
okkur. Og þess vegna er þaö, að
niér fellur sárt aö skilja viö gamla
skólann, af því eg veit, aö eg skil
viö kennara, sem eiga ekki sína
jafningja, og til að sýna þaö, að eg
er aö fara meö rétt mál, þá þarf
ekki annað ert aö benda á þaö sem
ífkólinn hefir afléastað i liöinni
tíö og bera þaö saman við aöra
skóla af sama tægi; og þetta er að
mestu leyti að þakka kennurunum.
Megi þau lifa lengi til þess að
hjálpa öðrum eins og þau hafa
hjálpað okkur. Eg mun aldrei
geta fullþakkað þau góðu forlög,
er sendu mig á bezta skólann, sem
eg hefi gengið á í þrjú ár og nú
kveð.
Bara einn.
Ritstjóri Lögbregs hefir sýnt mér
þá sæmd, að gera fáeinar athuga-
semdir viö línurnar, sem eg sendi
Lögbergi út af stefinu: “Brjóttu
kórónu og kross”, í kvæðinu “Til
mannsins”, eftir S. R. Söndahl.
Eins og vænta mátti, eru þessar at-
huganir hógværar og sanngjarnar.
En þar sem eg get ekki fallist á,
aö áöurnefnd ummæli séu í sam-
ræmi við kristindómsstefnuna, vil
eg biöja ritstjórann að gera svo vel
og leyfa þessum fáu I'ínum rúm.
Til aö byrja meö skal eg játa, að
eg geri ekki kröfu til aö skilja all-
an leyndardóm krossins, en fyrir
mínum huga getur hann aldrei orö-
ið nema einn, en hugtök hefir
hann mörg; en það er algild regla,
að Iáta göfugasta hugtakið vera
tilveruskilyrði þess, sem um er að
ræöa. Sé það nógu stórt, getur ekki
komið til mála, að eyðileggja um-
rætt atriöi, þó þaö kunni að olla
böli, þegar kærleikur þess og líf
er langtum sterkara en harmarnir.
Menn spyrja oft um þenna eöa
hinn konunginn, ef hann legði niö-
ur völd', hvert ættnafn hann myndi
bera.
IMannsandinn þráir aít af að
kynnast skapara sínum persónulega
og spyr því oft: Birtist drottinn
á jarðriki, hvaöa mynd bæri hann?
Svarið er ekki til nema eitt. Hann
bæri manns mynd. 1 öndveröu
sagði hann: “Vér viljum gjöra
menn eftir vorri mynd, líka oss.”
Á þessari setningu er sú hugmynd
upphaflega bygö, aö maðurinn beri
guðsmyndina á likama sínutn, eigí
síður en, aö að andlegu atgjörfí
eigi hann að keppa eftir mynd höf-
undar síns. Og maðurinn er skap-
aður í kross. Áreiðanlegasta sönn-
unargagnið hér sem annars staöar
er að finna hjá frelsara vorum:
“Hver sem hefir séö Soninn. hefir
einnig séð1 föðurinn.” Þó maöur á-
valt hugsi frekar um andtegu merk-
inguna i þessum roöum, þá virðist
sjálfsagt aö taka hana í efnislegri
merkingu lika. Og af því herrann
haföi tekiö á sig krossins mynd,
leituöu hin illu öfl aö því píslarfær-
inu er þeim fanst bezt til þess fall-
iö að negla limi hans á. Það var
krossinn.
Þar, meö gegnum negldar hend-
ur og fætur, meðan hjartablóð hans
dreyröi til þeirrar jaröar, sem
.krossinn hans var mótaður af,
beiddi hann og vann öllum heimin-
um líf og sigur, aö meðtöldum
þeim, er negldu hann þarna. fSvo
framarlega sem heimurinn vill við-
urkenna, aö þessa þurftij. Hin-
um afskræmda krossi, hinni ó-
þekkjanlegu Guös mynd á mannin-
um, vann hann Guðs-likinguna til
baka aftur. Fyrir þetta teljum
vér krossinn helgan, og dirfumst
eigi aö nefna það aö brjóta hann,
þó hann færi oss píslir og dauða.
En af mannlegum breiskleika vilj-
um vér fegin komast hjá að bera
hann. Tákni króssins eru menn
merktir í skírninni og með tákni
hans merkja þeir sig sjálfir, er þeir
signa sig, eða geröu, á meðan þess
þótti þurfa.
(Til er frásögn um það, að önd-
ungar á ættlandi voru grípi
það ráð, að gera krossmark fyrir
sér, þegar verur þær, er þeir eru að
særa fram, gerast þeim óþarflega
nærgöngular.
Skarphéðinn Njálsson brendi sér
kross á brjóst, er hann þóttist þess
fullviss, að hann ætti að mæta
dauða sínum. Og óvíða í frásögn-
um mannanna mun að finna dýrð-
legri sigur krossins, en í útliti þessa
stórbrotna manns hjá Hannesi
Hafstein í “Skarphéðinn í brenn-
unni”: “Ljómandi kringum hann
logamir kvikuðu, Ijósgeislar fagn-
andi á honum blikuðu.”
Enginn kross er eins þungur og
sá, að segja í síðustu iþrengingum:
“Veröi ekki minn heldur þinn vilji.”
Vart mun finnast stærri maður, en
í Skarphéðni, samt hafði þetta ó-
mælandi skap beygt sig til hlýöni
í viö föötir sinn, meö því að ganga