Lögberg - 02.10.1924, Síða 4

JErim. 4
LötíBERG, f ÍMTUDAGlNN 2. OKTÓBER. 1924.
Xogberg
Gefið út hvern Fimtudag af The Col-
ombia Preis, Ltd., (Cor. Sargent Ave. &
Toronto Str., Winnipeg, Man.
TsUiman N-6327 og N-6328
JÓN J. BILDFELL, Editor
Utanáskríft ti) blaðsins:
TKi eOLUNlBIA PRESS, Ltd., Box 3l7f, Winnipng, M«n-
Utanáskrift ritstjórans:
EDITOR LOCBERC, Box 3172 Winnipeg, Man.
The “Lögberg” la printed and publlshed by
The Columbia Press, Limited, in the Columbia
Building, 695 Sargent Ave , Winnipeg, Manitoba.
Stríðið í Kína.
Blóðugt borgarastríð geysar í Kína. Á yfirborð-
inu á að heita, aS barist sé um Shanghai fylkið, sem er
stór-auðugt héraS, auk þess að þar er hafnarborgin
Shanghai, New York Kínaveldis, og aðal verzlunar-
stöð þjóðarinnar. ÁriS 1919 féll þetta fylki undir
stjórn landstjórans í Chekiang, en áður var það part-
ur af hinu svonefnda Peking-sambandi. Nú er hers-
höfðingi Chi Shien-Yuan að reyna að taka það með
valdi og leggja aftur undir Peking sambandiS, en
hershöfSingi Lu Yunghsiang stendur á móti með öllu
því afli, sem hann hefir yfir aS ráSa.
Þannig kemur þetta borgarastríS í Kína fyrir
augu almennings. En í raun réttri er þetta ekki aðal-
ástæðan. Aðal-ástæðan fyrir stríði þessu er valda-
fíkn. Óvinátta er komin upp á milli Wu Pei-fu, vald-
hafa Norður-Kína frá Yangtze til Mongólíu, og Chang
Tso-Ein, einræSisherra i þremur fylkjum Manchuríu,
og er þaS í annað sinn, sem yfirmaðurinn í þessum
Manchuriu fylkjum gerir tilraun til þess að steypa
Wu Pei-fu úr völdum. Hann reyndi það fyrir tveim-
ur árum síðan, með aðstoð Sun Yat-Sen, en mistókst.
í sambandi við þetta borgarastríð Kínverja er
ýmislegt, sem beint snertir Vesturlandaþjóðirnar, t.d.
iðnaðarstofnanir þeirra og verzlun, sem hvoru tveggja
er í stór-hættu. En það er samt ekki það versta. ÞaS
versta er, að strið þetta er sumum VesturlandaþjóS-
unum að meiru og minna leyti aS kenna, og hafa þær
þar ekki að eins gert sig sekar um undirferli og svik,
heldur líka beint brot á Washington sáttmálanum, með
því að selja Kínverjum vopn og herútbúnað, sem gjör-
ir stríð þetta mögulegt. í þessu sambandi er vert að
taka fram, að samKvæmt upplýsingum, sem fram hafa
komiðkomið í því ógeðslega máli, þá eiga Bretar og
Bandaríkin minstan þátt í sáttmálabroti þessu.
------0------
Kunna Canadamenn að meta
sitt eigið land.
Eftir að hafa heimsótt suma þá staði í Canada,
sem frægastir eru fyrir náttúrufegurð og að vera
paradis veiðimanna, farast Mr. Thompson, meðrit-
stjóra blaðsins “Field and Stream”, sem er Banda-
ríkjamaður, þannig orð:
1 Canada er að finna fiskisælli vötn og fegurri
staSi til sumarhvíldar, en nokkurs staðar annars stað-
ar í Norður-Ameriku. Frumblær sköpunarverksins
hvílir yfir óbygðunum. ÞaS er eina landið i víðri
veröld, sem þann frumleik geymir.’ý
Svo lætur hann undrun sína í ljós út af því, að
Canadamenn skuli ekki meta slíka náttúrufegurð. —
“Náttúrufegurðin í Canada hefir meiri áhrif á Banda-
ríkjamenn, heldur en hún hefir á ykkur sjálfa”, segir
Mr. Thompson. “Hví ferðast Canadamenn til fjar-
lægra landa, þegar svo mikið er að sjá og njóta heima
hjá þeim? Því byrjið þið ekki á því, “aS sjá Canada
fyrst” og hvetjiS aðra til þess, eins og viS gerðum í
okkar landi. ?”
ÞaS þarf stundum útlendinga til þess aS opna
augu okkar fyrir því, sem við hefðum átt að vera bún-
ir að sjá sjálfir fyrir löngu. Það er að vísu ekki satt,
að náttúrufegurSin í Canada sé af Canadamönnum
að engu metin. En þessi gestur vor hefir satt að
mæla í því, að viS metum ekki náttúrufegurð Canada
og töfraljóma þann, sem hún er umvafin, að verðleik-
um, né heldur öll tækifærin, sem þar bíSa veiSimanna.
Við leitumst viS að vekja athygli ferðamanna á
Canada fyrir hagnað þann, sem við höfum af heim-
sókn þeirra. En mesta heimska væri þaS af Canada-
mönnum, að skeyta ekki um ánægju þá, sem þeirra
eigin arfleifð veitir þeim. Þeir ættu að minnast þess,
að í landi þeirra er margt, sem þess er vert aS sjá, og
að það eru fáir af Canadamönnum, sem hafa séS
fjórSa partinn af því. Mundi þaS ekki verða þeim
til góðs og landi þeirra, ef þeir kyntu sér heimaland
sitt, áður en þeir fara í skemtiferðir til annara
landa?—Free Press.
------o------
Alþjóðaþingið í Geneva
og alheimsfriður
Undanfarandi hafa allra augu horft til Alþjóða-
þingins í Geneva, þar sem verið er að ræða um spurs-
mál þaS, sem næst liggur hjarta allra manna, nefni-
lega hvernig hægt sé að lyfta hernaðarokinu af þjóð-
unum og hernaSarhættunni.
Ramsay MacDonald, stjórnarformaSur Breta, hef-
ir verið ákveðnastur talsmaður þeirrar stefnu á þing-
inu og flutti hann þar ræSu, sem vakti afar mikla
eftirtekt. Atriði i þeirri ræðu, sem ræðumaður lagí5i
aðal áhersluna á, voru þessi:
1. Að Þjóðverjar og Rússar verði að taka þátt
í umræSum á AlþjóSaþinginu, sem þeir væru löglegir
meSlimir þess.
2. Bretar geta ekki undirritað samning til trygg-
ingai* á friði, á meSan stríðssambönd á milli þjóða í
Evrópu eiga sér stað.
' 3. Smáþjóðirnar, sem reiða sig á slik sambönd
sér til friðartryggingar, ættu að vita, að í staðinn
fyrir aS sambönd þau séu trygging fyrir friSi, þá eru
þau friSárspillir og gróðurreitur framtíðarstríða.
4. Gjörðardómur verSur að athuga hvert ófrið-
arský, sem nálgast, og eySileggja það. Ekkert annað
en gjörðardómur getur komið á varanlegum friSi í
heiminum.
Máli forsætisráðherrans brezka var svo vel tekið,
að sáttmáli var dreginn upp, sem batt allar þjóðir sam-
bandsins til þess aS viðurkenna þessa frumreglu og
til þess aS beygja sig undir hana og tókst hann svo
vel, að friðarnefnd Alþjóðasambandsins gaf honum
fylgi og samþykki. Og hefir sá sáttmáli legið til um-
ræðu á þinginu undanfarandi. Nokkur mótmæli komu
fram gagnvart ýmsum atriSum hans. Frakkar voru
honum samþykkir, en héldu fram, að til þess að fram-
fylgja honum, þyrfti hervald—að mennirnir, þó á-
setningur þeirra væri góSur, þyrftu svipuna, eða rétt-
ara sagt, sverðið og fallbyssuna, til þess aS framfylgja
honum. Italir gjörSu og athugasemd, og kváðust ekki
reiðubúnir að undirrita viss atriði hans. Þó horfðist
vænlega á meS samkomulag um þessi atriði, þar til
siðustu viku, að Japanítar neituSu ákveSið að ganga
undir skilyrði þau, sem sáttmálinn setur, og stendur
máliS þannig nú, er þetta er ritað.
Crows Nest samningurinn.
Ein sú harðasta senna, sem nokkru sinni hefir
háð verið í Canada, stendur nú yfir í Ottawa út af
Crows Nest samningnum alkunna. Eins og menn
muna, var samningur sá, sem er nokkurs konar “Magna
Charta” að því er flutningsgjöld á járnbrautum í
Vestur-Canada snertir, settur til síSu á stríðstímun-
um, og Canada Kyrrahafs brautarfélaginu leyft að
færa upp flutningsgjald á öllum brautum sinum á
stríSsárunum. Svo þegar stríSinu lauk, fékk félagið
að halda áfram að setja sin háu flutningsgjöld þar til
í sumar 7. júli, að Kingstjórnin í Ottawa neitaSi und-
anþágu frá samningnum, En þá tekur félagiS upp á
því, að lækka flutningsgjöldin að eins á þeim brautum,
sem félagið átti og starfrækti, árið 1897, þegar þessi
samningur var gerður, en ekki á öllum brautum sín-
um, eins og samningurinn þó ótvíræðilega meinar.
SíSan hefir félagið haldið þeim hætti sínum og mál-
inu var skotiS til járnbrautarmála nefndar ríkisins og
þar stendur slagurinn nú.
Lögfræðingar Kanada Kyrrahafs brautarfélags-
ins halda fram, að Crows Nest samningurinn hafi
verið úr gildi numinn/árið 1903, er járnbrautarnefnd
rikisins var skipuS með lögum og að það sé alveg á
valdi nefndarinnar að gjöra við málið hvað sem henni
sýnist, og einn af nefndarmönnum, Mr. Boyd, tók há-
tíSlega í þann streng og tók fram, aS þó að samning-
ur þessi hafi haft lagalegt gildi, þá hefði lögmæti hans
og réttur þeirra manna, sem undir honum nutu rétt-
inda, verið numinn úr gildi meS járnbrautanefndar-
lögunum 1903.
Talsmenn allra Vesturfylkjanna, margra félaga
og járnbrauta félaganna beggja, eru á þingi þessu.
Ekki er gott að segja, hver endir verður á þessu máli,
eða hvaSa dóm járnbrautanefndin kveður upp í mál-
inu, en hætt er við, að stjórnin verði að taka í taum-
ana, ef rétti almennings í Vesturfylkjunum á ekki aS
verSa hallað.
—-----0------
Jóns Bjarnasonar skóli,
Hann byrjaði tólfta aldursár sitt á miðvikudaginn
í síSustu viku, í sinni eigin byggingu, með fjórum
kennurum, og hefir nú verið stækkaður eða færður út
yfir tvo lægstu bekki háskólans fjunior collegej.
Saga Jóns Bjarnasonar skóla er flestum Vestur-
Islendingum kunn, svo ekki er þörf á að rekja hana
hér, en á nokkur atriSi hennar, sem hvað minst hefir
boriS á, mætti drepa í sambandi viS þetta tækifæri.
I. Vinsœldir.
ÞaS hefir einhvernveginn komist inn i meSvitund
sumra manna, að Jóns Bjarnasonar skóli væri óvin-
sæl stofnun—að þaS væri á tilfinningu margra, að
hún væri óþörf og hefði eiginlega ekkert verulegt verk
að inna af hendi á meðal Vestur-íslendinga, sem, eins
og Vestur-lslendingar komast stundum að orði, “borgi
sig”. Dálítið hefir veriS gjört að því, aS vekja þessa*
hugsun gagnvart skolanum á meSal Vestur-Islendinga,
sérstaklega fyrst í staS, á meðan að skólamál vort var
í nokkurs konar þoku í hugum manna og skólastofn-
unin sjálf á mjög veikum fæti. En þó hefir sú hugs-
un aldrei náð sér verulega niðri hjá alþýðu manna í
Vesturheimi, heldur hefir hið gagnstæða átt sér stað,
að henni hefir skilist æ betur meS hverju líðandi ári,
aS það bezta, sem vér hin eldri eigum í fari okkar,
endurminning komandi kynslóSa Vestur-íslendinga
um sameiginlegan feðraarf og framtíðarmöguleikar
fyrir því, aS láta hann bera ávöxt í lífi sínu og ann-
ara, er alt bundið við mentastofnun, sem þeir sjálfir
eigi og beri andlegt ættarmót þeirra.
Þeim hefir líka skilist og þaS skýrar með hverju
líðandi ári, að erviSleikarnir með að ná til hinnar upp-
vaxandi íslenzku kynslóðar meS áhrif þau, sem þeir
þrá að geta haft á hana í sambandi við arfleifS þá,
sem þeir unna og hefir reynst sjálfum þeim ábyggi-
legastur áttaviti í baráttu þeirra fyrir lífinu, hvar svo
sem þeir hafa farið, eru ægilega miklir og eru alt af
að verða meiri og meiri, eftir því sem hún færist
lengra út í hið innlenda þjóðlif, og þeim hefir skilist,
að skólinn er líklegastur allra stofnana á meSal
þeirra til þess að geta gjört það, þegar fram líSa
stundir. Alt þetta og margt fleira hefir búiS i huga
Vestur-íslendinga og býr enn í sambandi viS skólann.
Vér sögðum, að það hefði komist inn í huga sumra
Vestur-íslendinga, að skólinn væri óvinsæll, og satt að
segja finst oss, að stundum hafi alt of mikið verið
gjört úr því og þeirri hlið haldið of mjög á lofti, því
oss finst, aS þaS sé misskilningur. Þegar vér rennum
huganum yfir sögu skólans, þá finst oss einmitt, að
meira beri á hinu gagnstæða—beri meira á vinsældum
skólans.
Það er ekkert að furða sig á, þó sú stofnun hafi
ekki náð óskiftu fylgi Vestur-Islendinga. ÞaS hefir
engin stofnun þeirra á meðal gjört og gjörir aS lík-
indum aldrei, því er nú ver. En Jóns Bjarnasonar
skóli hefir frá byrjun átt þeim vinsældum að fagna, að
þeir hafa séS honum farborSa—lagt honum til starfs-
fé í ellefu ár—í ellefu þau erfiðustu ár, sem yfir þá
og þetta land hafa komiS, með þeirri rausn og
myndarskap, sem líklegast er einsdæmi í sögu þessa
lands, þegar tekið dr tillit til þess, hve fámennir Vest-
ur-íslertdingar eru í samanburði viS aðra þjóSflokka,
sem sýnir og sannar, að skólinn á ítak í hjörtum og
viljakrafti fjölda Vestur-íslendinga, sem hafa séð
honum borgiS í liðinni tíð og munu gjöra það á kom-
andi árum.
II. Vöxtur skólans.
Þessi skólastofnun var eins og unglingur, sem er
aS leggja á staS út í lifiS til þess ekki að eins að ryðja
sér braut, heldur líka til þess að vinna vist verk og ná
settu takmarki. Á braut slíks æskumanns eru ávalt
erfiðleikar og jafnvel torfærur, og sigur lífs hans er
að yfirvinna þær.
Þannig hefir það veriS og er meS þennan skóla.
Hann átti og á viS erfiðleika að stríða. Fyrst skort
á sæmilegu húsnæSi, þar sem bæði kennarar og nem-
endur gætu notið sín. En úr því er nú bætt með
sómasamlegu heimili, sem skólinn á sjálfur. Fátækt,
sem gjörði reksturskostnaðinn óvissan og forstöðu-
menn skólans oft kvíðandi. En Vestur-Islendingar
hafa styrkt hann meS styrkum armi, svo kvíSinn hef-
ir horfið og skólinn ávalt haft viðunanlegt starfsfé.
Samkepnin við fnnlendu skólana, sem höfðu gnægS
fjár og gátu því launað kenslukrafta eftir þörfum, en
sá þröskuldur hefir skólanum aldrei verið óttalegur.
Hann hefír frá byrjun verið svo lánsamur, aS geta haft
ágætis kennara—fólk, sem lagði sig fram til þess, að
láta verk sitt verða að liSi, — fólk, sem vann ekki aS
eins fyrir kaupi sínu, heldur velferð skólans og bar
ávalt hag stúdentanna fyrir brjósti, enda hefir skólinn
skarað fram úr öSrum skólum að því leyti, að fleiri
stúdentar hafa staðist próf frá honum, heldur en
nokkrum öSrum skóla í fylkinu, þegar miSað er við
nemendafjölda. Dálítinn kvíðboga báru menn í byrj-
un fyrir því, aö bæöi stúdentum og öðrum mundi
þykja stofnun þessi óvirðuleg, þegar hún væri borin
saman við aðrar skólastofnanir i þessum bæ, sem væru
reisulegri og skrautlegri. En á því hefir aldrei boriö,
enda er sú hugsun heimskuleg, þvi reisulegar og
skrautlegar byggingar hafa aldrei aukið þekkingu og
andlegt atgjörfi nokkurs nemanda, heldur þaS, sem
fram hefir farið og fer innan veggja bygginganna,
hvort heldur þær eru skrautlegar eða hversdagslegar
—heldur kenslan sjálf, og samband nemenda og kenn-
ara. Þessi skrauthýsis hugmynd manna í sambandi
viS skólahús í þessu landi, hefir gengiS svo mjög fram
úr hófi og bundið mönnum svo ægilegan bagga, að
bera, sem í mörgum tilfellum að hégómagirndin ein
veldur, aS menn ætla að sligast undir henni. Með
þessu er ekki sagt, að skólahús eigi ekki aS vera sóma-
samlega úr garSi gjör, en millibilið á milli þess og
hins, að rembast við aS koma upp skólabyggingu, sem
meiri sé og skrautlegri heldur en skóli nágrannans, er
mikiS, og hjá þeirri heimsku hefir Jóns Bjarnasonar
skóla tekist að stýra og leggja aðal áherzluna á verkiö
innan skólaveggjanna—á kensluna. Og með þessari
stefnu hefir skólinn þroskast ár frá ári og nemendum
fjölgað.
III. Framtíð skólans.
Heyrt höfum vér menn efast um framtíöar mögu-
leika þessa skóla og jafnvel framtíðar tilverurétt, og
það menn, sem hafa nefnt sig þjóðræknisvini.
Um framtiöar tilverurétt skólans getur naumast
verið að deila. ÞaS er enginn maSur eða menn til, sem
geta bannað hann. Hitt er dálítið annað spursmál,
hverjir að séu möguleikarnir til þess aö tryggja fram-
tíðar tilveru hans um lengri tíma, og kemur þá til
greina, hvað mikið aS Vestur Islendingar vilja á sig
teggja til þess að tryggja framtíð hans, eða réttara
sagt, til þess að tryggja hugsjónir þær, sem gefa skól-
anum tilverurétt sem sérstakrar stofnunar, en það er
að halda hinni ungu íslenzku kynslóð viö föðurgarð
og feSraarf, aS svo miklu leyti, sem unt verður að
gjöra það í framtíSinni, að vera miðillinn á milli
hennar og þess, sem feður hennar áttu dýrast í feðra-
arfi sínum, að setja vestur-íslenzku kynslóðirnar í
samband við uppruna sinn og ættstofn og kenna þeim
að þekkja sig sjálfar.
Það er verkið, sem þessi skóli er aS vinna, og það
er verkið, sem hann á að vinna í framtiðinni og sem'
hann einn getur unniS. Spursmáliö er, hvers virði er
mönnum þetta? Er sá eigindómur, sem sál Vestur-Is-
lendinga geymir fegurstan, þeim svo mikils virði, aS
þeir vilji á þenna hátt, þann eina hátt, sem til er,
tryggja eftirkomendum sínum hann?
Vér erum ekki í minsta vafa um, að þaS er vilji
mikils meiri hluta Vestur-Islendinga, aS gjöra það,
því þeir hafa sýnt það og sannað með þvi að halda
skólanum við fram á þenna dag, og þeir hafa sýnt þaö
meS þjóSræknissamtökum, aö þeim er ant utn þann
arf feðra sinna. Skólinn og þau samtök eru af Sömu
rót sprottin og ættu því að geta orðiö samferða að
efling þess, sem kringumstæður þær, sem við eigum
viS aö búa, gjöra hagnýtastar fyrir framtíöina, en það
er sú starfsaðferð, sem nær til huga og hjartna hinn-
ar ungu kynslóöar og getur haft áhrif á stefnu henn-
ar í þessum málum og gjört líf hennar fegurra og
þróttmeira, hvað svo sem oss, hinum eldri líður.
Ef Vestur-lslendingar gætu allir litið á þjóð-
ræknismálið frá þessu sjónarmiöi. Ef þeir gætu allir
veriö eitt um það, að tryggja eftirkomendum sínum í
þessu landi aðgang að stofnun þar sem þeir gætu
notið og numið það bezta, sem lifsreynsla feSra þeirra
hefir að bjóða, þá væru þjöðræknissamtökin búin aS
koma miklu góðu og þörfu til leiðar.
En hvernig sem meS þau þjóðræknis samtök
fer. Þá er framtíð skólans björt. Hópurinn, sem
frá skólanurrt kemur árlega gjörir vinahóp skólans sem
breiðist út um allar bygöir Vestur-Islendinga, stærri
með hverju árinu, og innan skamms verður það fólk
leiðtogar á meðal Vestur-íslendinga á hinum ýmsu
starfssviðum. Vinahópur skolans á meSal hinna
eldri Islendinga, fer lika stækkandi með ári hverju og
síöast lofar samvinnustyrkur, sem fenginn er frá
frændum vorum Norðmönnum, mikils í framtíðinni.
Styrkur, sem veittur er, án þess að krefjast nokkurra
áhrif í stjórn eða tilhögun skólans. Framtíð Jóns
Bjarnasonar skóla hefir aldrei verið eins björt eða
lofað eins miklu, fyrir þroska og framgang skólans
eins og nú í dag.
Við hjarta náttúrunnar.
í Rod and Gun tímaritinu nafn-
kunna ritar kona ein eftirtekta-
verða grein og sökum þess að frá-
saga .hennar er eitt hvað svo hress-
andi og frábrugðin því sem menn
eiga að venjast á þessum vellyst-
inga tímum iþá birtist hún hér í
lauslegri þýðingu.
“Fyrir tveimur árum síðan vor-
um við á meðál stórborgarb'úa
áttum yndislegt heimili með ollum
nýtísku þægindum. “Frá barn-
æsku 'hafði maðurinn minn þráð
hið frjálsa land líf og ávalt 'haft
ógeð á hinu glitrandi félagslífi
borganna. Við áittum vinafólk á
Vestur-Indversku eyjunum, sem
hafði boðið okkur til sín og hafðl
eg tekið því tooði og ráðið við mig
að fara, en manninum mínum, sem
var orðinn hugfanginn af norður
héruðum; Canada og tæíkifærum
þeim, sem þar toiðu málmleitar-
manna var ekkert um að fara. Svo
við komum okkur saman um að
Ihalda sitt í hvora áttina. Hann
norður, en eg suður. Svo leið eitt
ár og þó eg væri hugfangin af feg-
urð ihitatoeltisins, iþá fór mig að
langa til þess að komast aftur í
kaldara lofitslag því hitinn var sár-
þvingandi, þrátt fyrir hafrænuna
sem lék um mann frá hinum toláa
og yndisfagra Caribiska-hafi, með
sínum löngu og mjóu kóralrifum
er aldan hvítfext félíl um. í toréf-
um þeim, er eg fékk frá mannin-
um mínum sagði hann mér frá
hinu áhyggjulausa og frjálsa lífx
er hann nyti í Norður-Canada og
ætti svo vel við hann og sagðist
hann dvelja þar lengst norður í ð-
bygðum ásamt tveimur félögum,
sem væru líka að leita eftir málm-
um.
Málmleitin er svipuð faraldsótt
að því leyti að hún er smittandl;
nú er svo komið að málmfræðin er
búin að ná algjörðu valdi yfir mér.
Hvar sem eg sé istein, er eg hefl
ekki séð áður er eg ekki í rónni
fyr en eg er toúin að ibrjóta hann
í sundur aðeins til þess að sjá
Ihivernig að hann lítur út að innan.
Stórauðugar námur hafa nýlega
fundist hér rétt í nágrenninu svo
það er aldrei að vita nær maður
dettur ofan í lukkupottinn. Til þess
að fara fljótt yfir sögu þá hittumst
við hjónin aftur, til þess að tala
um árið liðna og tala okkur saman
um framtíðina. Eg var orðin dauð-
þreytt á félagslífi toorganna, á
ihinni toreytilegu tísku og k!læða-
tourði, því eins yndislegt og það
var að vera á Vestur-Indíu-eyj-
unni þá var ekki Ihægt að loka
augum fyrir því að fólkið þar var
þrælar móðs og tísku. Aftur sr
hinn toóginn fanslt manninum mín-
um stíft hálslín óþolandi eftir að
vra orðinn vanur ryerkafötunum
að þessu leyti kom obkur toáðum
saman. í samtali okkar hneigðist
hugur og tal mannsins míns ávalt
að hinni hrífandi náttúrufegurð
og frjálsa lífi í óbygðum Norður-
Canada. Svo mér varð einu sinni
að orði, “mér finst eg sé farin að
elska lífið í ótoygðunum líka” og
áköf sem toarn Ihélt eg áfram.
“Látum okkur selja eignir okkar
hér og fara norður.” Hann tók
fremur dauflega í það Og mælti:
“Við þurfum að athuga það spor
vel áður en við stígum það. SegJ-
um að þú þyldir ekki áreynsluna
sem því er samfara að hrjótast í
um vegleysur, forarflóa og vera
svo úti í tjaldi í misjöfnu veðri.”
Eg svaraði ó'hikað: “Eg hefi ásett
mér að fara,” og við fórum. Aldrei
hefi eg séð eftir þeim úrskurði
mínum og í dag eftir tveggja og
hálfs ár,9 dvöl er mér lífið í hin-
um aðdáanlegu norður héruðum
kærara en nokkru sinni fyr, þar
sem ihvorki er um að ræða húsa-
leigu né skatta, þar sem hneykslis-
mál þekkjast ekki (því engir eru
nágrannarnir) og eldiviðar-reikn-
ingarnir ergja engann, því menn
hafa víðáttumikla skóga til þess
að ganga í.
Viljið þið fylgjast með okkur á
eimlestinni? í þrjá daga höldum
við áfram og að þeim liðnum verð
eg fyrir mínum fyrstu vonbrigðum
þegar við fórum af lestinni, þvi
þar var hvorki hús né stétt né bið-
pallur íaðeins Ibrautarstæðið ög
landið á báðar hliðar óbygt. En
þarna var okkur sagt að fara af
lestinni, svo það var ekki um ann-
að að gjöra ogþegar lestin var far-
in stóðum við þarna ein og yfirgef-
in úti í viltri náttúrunni og hvergi
hús að sjá nema kofa dálítinn er
húkti uppi á ,hæð ,skamt frá þar
sem við stóðum. Við Ihéldum þang-
að 0g þá var þetta toæði gestgjafa-
hús, pósthús 0g aðalbúðin í hérað-
inu. Staður þar vegfarendur gátu
leitað sér allra upplýsinga sem
húsráðendur gátu veitt og nokk-
urs konar slúðurstöð alls Ihéraðs-
ins.
Klukkan var um 6 e. h. er okkur
bar þar að garði. Eftir að kveld-
verði var lokið fengum við rúm-
mynd til þess að sofa í, sem við
máttum vera þakklát fyrir.
'Morguninn eftir vorum við
snemma á fótum og tojuggumst út-
ferðar. Klædd í reiðbuxur, ullar-
skyrtur, sterka skó, isem voru járn-
reknir að neðan svo tojuggum við
út toagga okkar og tók poki manns-
ins míns frá fimtíu til hundrað
pund en minn tuttugu og komst eg
að raun um það síðar að það var
næsta nóg. Svo héldum við af stað
og gengum hratt ánægð og á-
hyggjullauis út í hið víðáttumikla
og óþekta Norðurland. Um miðjan
dag hvíldum við okkur.. Kveiktum
eld og hituðum okkur te og borð-
uðum miðdagsverð, svo héldum
við áfram eftir mjóum stíg eða
götu, sem lá í gegnum skógar-
lendur miklar og fagrar. Klukkan
sex um kveldið settumst við að og
reistum lítið tjald, sem við Ihöfðum
meðferðis, kvistuðum lim af
trjánum og breiddum á jörðina,
sem ekki var aðeins mjúkt sem
sæng heldur fyltu tjaldið með ilm
‘SÍnum. Matreiðsluáhöld, sem við
höfðum með okkur voru eins fá Og
einföld eins og við gátum komist
af með og í stað torauðs bjó eg til
flatkökur á pönnu að isiði námu7
manna og varð brátt leikin í þeirri
list.
Þess skal minst, að hin marg-
ibreytilega náttúra og fegurð henn-
ar, sem daglega toar fyrir augu
mér, var mér ný opintoerun og
mun eg aldrei gleyma fyrstu áhrif-
um, sem slíJct Ihafði á mig. Stund-
um fórum við í gegnum lága lundi
og jafnvél í gegnum Ibleytufen, þar
sem ibifurinn hafði gyrt isér svæði
og þar fyrst sá eg með hve mikilll
list þessi litlu dýr toúa um slg.
Verk þeirra var að sjá alt í kring-
um mig og verður manni á að
halda þegar maður virðir verk
þeirra fyrir sér að eðlis ávísan,
eða greind þeirra sé á nærri einis
háu stigi og mannanna.
Dag einn, snemma morguns kom-
um við að læk einum án þess að
til okkar heyrðist og voru marglr
bifrar þar að vinnu. En alt í einu
heyrðum við smell, eins og skotl
hefði verið lhley.pt úr marghleypu.
Bifurforinginn, ,stór og feitur toif-
ur ihafði iskelt flötum halanum á
vatnið og á augatoragði Ihvarf hver
einasti þeirra. Einkennillegt þótti
mér að á þessu isvæði höfðu stör
tré verið feld og söguð í toúta suma
langa, aðra styttri og hafði eg orð
á því við manninn minn að eln-
hverjir ihefðu felt hér skóg. En
hann sagði að það væri alt eftir
toifurinn. Eg hélt fyrst að hann
vær að gjöra gamni isínu, en síðar
skildi eg þetta. Hvað eftir annað
hefi eg heyrt tré fa'lla í skóginum
í kyrlátum bveldum það eru toifr-
ar að fella tré svo naga þeir trén
í toúta með flötum beittum tönnum.
Svo draga þeir eða velta toútunum
niður á vatnstoabba eftir torautum
sem þeir hafa válið og merkt 1
gegnum skóginn. Svo reka þelr
bútana á undan sér oft út á mið
vötn og draga þá svo undir toús
sín sem þeir hafa toygt isér þar og
geyma þar oft sex fet ofan í vatnl
unz þeir þurfa á toerkinum að
halda.
Aldraður veiðimaður. sem toeima
á skamt frá okkur hefir sagt mér
undursam'legar sögur af dýrum
þessum og þeirra margvíslegu Ihátt
um. En þó eg dáðist að því sem eg
hafði séð þá gera og að merkjun-
um um athafnir þeirra þá var það
ekki fyr en eg sá eina af hinum
stærri toyggingum þeirra sem mér
féllust toendur. Við komum að
straumharðri á sem var um sextlu
fet á breidd er við urðum að kom-
ast yfir svo framarlega að við
vildum halda áfram ferð okkar I
þá átt sem við höfðum ásett okkur
að fara. En þar var ekki um toát að
ra>ða nema að toyggja hann á staðn
um. Þá var það sem eg kom auga
á það sem skaut mér skelk í bringu
Yfir ána sá eg 'liggja torú um
6—8 fet þar sem hún kom ofan a
vatnið og mjókka ,svo upp þar til
að hún var ekki meira en frá einu
til eins, og hálfs fets að ofan. Að
ofan var moldarhryggur á henni
og stóðu spýtur út úr honum ai-
staðar. Bifur stíflur. Ef að menn
hugsuðu til þess að komast yflr
ána á henni varð maður að ganga
efst á ihryggnum. Árangurslaust
reyndi maðurinn minn að hug-
hreysta mig og telja mér trú um
að það væri með ðlllu óihætt fyrir
mig að ganga eftir stíflunni yflr
ána og að það væri mesta Iheimska
að vera hrædd og þó eg væri að
því komin að tárast þá ásetti eg
mér að gjöra ekkert uppistand en
lagði út á stýfluna og komst klakk-
laust yfir. En þegar yfir kom leist
mér ekki á tolikuna. Landið þar
hafði verið vaxið þykkum skógl,
sem eldur hafði nærri eyðilagt og
lágu geysistórir trjábolir þvers og
endilangt um alt svæðið, sem
farmundan var og var eg þakklát
fyrir góðan staf, sem eg hafði í
hepdi, því yfir þær torfærur var
ekki auðhlaupið og það kveld datt
eg út af eOfandi áður en eg vissi
af. Stundum dvöldum við þrjá og
fjóra daga í sama stað, þar sem
útsýni var fagurt og hvíldum okkur
og nutum útsýnis, sem bæjarfólk-
ið hefir tovorki séð né dreymt um.