Lögberg - 05.02.1925, Síða 1

tK’v , * • \*,»
LátiO- taka- af yður MYN D
í nýju loðyfirhöfninni
W. W. ROBSON
rEKUlt Gói>\ll MYNDIH Aö 317 PORTAGK AVB.
DRO VI 17
A THEATRE ^
■ | pessa Tiku
Tom Mix in“TEETH
Næstu viku:
Hoot Gibson and His Golden Mare
in Riding Kid hom Powder River
99
38. ARGANGUR
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 3. FEBRÚAR 1925
NÚMER
Canada.
Ársþing kornyrkjumannafélag-
anna í Saskatchewan var haldið í
Regina, siðuistu dagana í janúar
og var fjötsótt mjög. Til forseta
var endurkosinn George Edwards,
en i varaaforseítaemlbættið hlaut
kosningu Hon. George Langley.
Nefnd var kosin á þinginu til að
rannsaka skilyrðin fyrir því, að
Btofna til samlagssölu á búpen-
ingi.
* * *
Þær fregnir bárust frá Ottawa
í vikunni, sem leið, að Sir Henry
Thornton, forseti þjóðeignaikerfis-
ins —Canadian National Railways
mundi ihafa í Ihyggu að láta af
sýislan þeirri, er samningur Ihans
vig stjórnina rennur út á næsta
ári. Nú hefir forsetinn lýst yfir
því, að ekki sé nokkur minsti
flugufótur fyrir orðrómi þessum.
* * *
Eldur kom upp í íbænum Lake-
field í Orttario, hinn 30. f. m., er
orsakaði allmikið tjón'i. Gistihús
bæjarins brann til kaldra kola, á-
samt þremur íbúðarlhúsum.
* * * ~"r*~
Alvin K. Godfrey, hefir verið
koisinn forseti félagsskapar timb-
urkaupmanna í Manitoba. Yar
ársþingið haldið á Fort Garry hð-
telinu hér í Iborginni í lok fyrri
viku. D. Mc Nichol, einn af starfs-
miönnum Beaver timíburverslunar-
innar, var kosinn í framkvæmdar-
stjórnina. Um átta hundruð full-
trúar sóttu mótið.
• * *
iNýlátinn er Charles H. Kemp,
póstþjónn hér í borginni, rúmlega
sextugur að aldri. Hafði hann tek-
ið þátt í Suður-Afríku stríðinu og
heimsófriðnum mikla.
• • •
Samibandsiþingið í Ottawa kem-
ur saman í dag, Ihinn 5. þ. m. Er
búist við að mörg stórmerk mál,
verði tekin til meðferðar, svo sem
frumvarp til laga um endurskipun
efri málstofunnar.
* * *
Sam L. Hersc'oviits, kaupmaður
að Kamsack, Sask., Ihefir játað á
sig fjársvik, sem isögð eru að nema
fullum tíu þúsundum dala.
• • *
F. A. Pauline, fyrrum forseti
fylkisþingsins í British Columbia,
hefir veið skipaður viðskiftaráðu-
nautur í Lundúnum fyrir hönd
fylkisstjórnarinnar. Útnefning
bessi hefir vakið megna óánægju
meðal istuðningsmanna Oliver
stjórnarinnar, er telja Mr. Pauline
engan veginn hinni nýju stöðu
vaxinn.
* * *
Major C. K. Newcomlbe, hefir
verið ekipaður aðalframkvæmdar-
stjóri Iskaðabótalöggjafar verka-
nianna í Manitöbafylki.
* * *
T- L. Simmons, hefir verið skip-
aður aðstoðar verkfræðingur járn
brautarráðsins í Canada.
* * *
Tekjur fylki)sstjó|rnarinnar í
New Brunswick fyrir síðastliðið
ár, námu $3,838,083 tekjuafgang-
nr á fjárlögunum nam $10,123. Er
mælt að langt sé síðan að fjár-
hagur fylkiisins hafi verið í jafn-
góðu lagi.
* * *
Fimm fangar sluppu úr varð-
baldi hinn 30 f. m. í ibænum Sud-
bury í Ontario fylki. Tveir hafa
uáðst aftur, en til hinna ihefir ekki
^purst, fram að þeissu.
* * *
Joseplh Myers, fonstjóri Bingo
n.imafélagsins í Manitoba, hefir
V€r]ð tekinn faistur í Lundúnum
að sö2n sakaður um fjár-
f.*fra- Verður hann fluttur
n'Smð til yfirheyrslu.
* ■* *
*:*'«'* fra verkamannasam-
1 Canada, undir foryistu
om Moore, vitjaði nýlega á fund
sambandsstjórnarinnar og krafð-
1 annars> að efri mál-
stofan skyldi lögð niður
* * •
Samkvæmt fregnum frá Toronto
mnn 31. f. m., nam gullframleiðsla
OntariofyEds á síðastliðnu árl
$25,000,000.
* * *
Borgarstjórinn í Winnipeg, Col.
•H- Webb, hefir lýst yfir því, að
tillog borgarinnar til atvinnulauss
fóllas, hafi á síðastliðnu ári numið
þrem hundruð þúsundum dala.
Eftir skýrslum að dæma, sem
nýlega voru lagðar fram í fylkis-
I þinginu í Manitoba, hafa skatt-
tekjur istjórnarinar á fjárhagsári
því, sem endaði þann 31. ágúst síð-
asitliðinn, numið $2,4)37,470,94.
Hafa flestir tekjuliðirnir farið
fram úr áætlun.
* * *
Manitóbaþingið hefir afgreitt
frumvarp stjórnarinnar, um að
breyta lokum fjáhhagsársins, frá
31. ágúst til 30 aþríl. Frumvarp
þetta sætti allsnarpri mótspyrnu.
Bar leiðtogi íhaldsmanna fram
breytingartillögu, er fram á það
fór, að fjárlhagsárið iskyldi enda
30. nóvemlber. Tillagan var feld
með 15 atkvæðum gegn 14.
Frumvarp hefir komið fram i
Manitobaþinginu, sem fram á það
fer, að lækka skrásetningarskatt
bifreiða.
* * *
Tveir þorparar réðust í fyrri
viku á útibú Montreal bankans á
Portage avenue og Gwendolym str.
og námu á brott með sér átján
hundruð dali í peningum. Ekki
Ikvað lögreglunni hafa tekist að
klófesta bófana.
Þetta er sami bankinn, sem
rændur var í fyrra. Náðist bófinn
í það sinn innan fárra mínútna og
var skotinn til dauðis á Lipton
stræti.
H. A. Bergman, K. C.
Fær dauðadómi Ingólfs Ingólfssonar breytt í fangelsksvist.
þegar. Nú hefir þetta verið botið
til baka. Að vísu er kirkjan orðin
gömul og þarfnast aðgerðar við.
Mun ’þess og tæpast langt að bíða,
með því að stöðugt er verið að
safna fé til aðgerðarinnar. Upphæð
sú, er stórlblaðið London Tfmes,
hefir safnað í þessu augnamiði, er
nú komin yfir miljón dala.
Bandaríkin.
Frumvarp til laga, borið fram
af senator Underwood frá Ala-
ibama, um leyfi til fimtíu ára orku-
framleiðslu að Muscle Shoals, hef
ir hlotið samþykki senatsins með
50 atkvæðum gegn 30.
• • •
Auðlegð Bandaríkjanna við árs-
lokin 1922, var metin til $320,803,
622,000, samkvæmt nýjuistu hag-
skýrslum frá Washingþon.
• • •
C. Bascom Slemp, einkaritari
Coolidge forseta, hefir isagt af *ér
isýslan þeirri. Eftirmaður hans
verður Everett Sanders, neðri
málstofu þingmaður frá Indiana.
• • *
Við árslokin 1922, nam þjóð-
skuld Bandaríkjanna $30,845,626,
000. En við áramótin 1912, var
þjóðskuldin aðeins $4,850, 460, 000
* * *
Edward E. Edwards, senator frá
New Jersey, hefir verið kærður
um að Ihafa verið viðriðinn eina
þá stórkostlegustu vínsmyglun, ei
sögur fara af, síðan að bannlög-
gjöfin gekk í gildi. Ekkert hefir
hann þó játað á sig fram að þessu.
Telur enda kærurnar sprotnar af
pólitísku hatri.
* * •
Miss Ebhel Leginska, píanóleik-
arinn nafnkunni. átti nýlega að
halda hljómleika í Carnegie Hall i
New York. Þegar ,byrja átti á efn-
isskránni fanst ungfrúin hvergi.
Var hennar leitað lengi árangurs-
laust. En á mánudaginn síðasta,
er mælt að hún hafi fundist á
heimili einhverra vina sinni í grend
við Iborgina. Hún kvað vera orðin
næsta taugaveikluð, og er fullyrt
að hún íhafi tapað minninu, að
minsta kosti um stundar sakir og
gleymt hljómleikunum.
• • *
lEftir síðustu hagfræðisskýrsl-
um að dæma, eiga Bandaríikin 84
af hundraði allra farþegjabíla i
heimi.
* * *
Senator Copper, Repulblican frá
Kansais, hefir Iagt fram frumvarp,
er það ihefir að markmiði, að greiða
fyrir samlagssölu búnaðarafurða.
Frumvarpið er $utt, samkvæmt
áður yfirlýstri ósk Coolidge for-
i3eta.
* * *
l
Gaston B. Means, fyrrum í
þjónustu dómsmálaráðuneytisins,
sá er alræmdur varð í fyrra fyrfr
mútutilraunir í sambandi við Tea-
pot Dome blíunámaleyfin, hefir
verið fundinn sekur og dæmdur f
tveggja ára fangelisi, ásamt tíu
þúsund daia fjárútlátum.
Ur bænum.
Séra K. K. Ólafsson for,seti
kirkjufélagsins Ihefir tekig köllun
frá söfnuðunum í Argyle, sem iséra
Friðrik Hallgrímsson fer frá nú
í yor og heim til íslands, þar sem
hann tekur við prestsembætti við
dómikirkjuna í Reykjavík. Séra
Kriistinn býst við að flytja til
Argyle safnaðanna í júlí n. k. 28.
f. m. fór séra Kristinn vestur á
Kyrrahafsströnd, þar sem hann
býst við að dvelja rúman mánuð 1
embæ tt i s e ri n d u m.
Gunnar Kjartanisson, póstmeist-
ari á Beckville P. O. fyrir norðan
Amaranth, Man., var af dr. B.
Brandssyni skorinn upp á Almenna
spítalanum hér í borginni, föstu-
daginn 30. jan. og hefir honum
heilsast vel.
á fimtudaginn í fyrri viku, með
föður sinn, Tlhiðrik Eyvindlsson
veikan. Liggur hann á Thomas
Sanatorium í Fort Rouge. Heldur
kvað hann vera í afturbata.
Mr. Þórður Þórðarson kaup-
maður frá Gimli, Man. var istadd-
ur í borginni nokkra daga í fyrri
viku.
Ómælileg lönd til náms.
Eg held að það sé satt, þrátt
fyrir Copernicus og Kepler og alt
er gert hefir verið á sviði stjörnu-
fræðinnar, stærðfr. og líkamafræð
innar, þó eg sé ekki fær um að
dæma um þá fræðigrein, þá held
eg , að satt sé, að hinar tvær skoð-
anir hafi ekki rutt sér til rúms á
meðal mentamannanna fyr en eftir
það tímabil, sem hér um ræðir.
önnur af þessum stefnum, eða
skoðunum var leitandi eða óákveð-
in, bin ákveðin og hagkvæm.
iSú óákveðna var að um víðáttu
miklar lendur í náttúruvísindun-
um væri að ræða, sem ekki hefðu
verið numdar. Hin ákveðna stefna
var að sú aukna vísindalega þekk-
ing skyldi verða notuð til þess
að bæta efnalegar kringumstæð-
ur mannanna.
Eingöngu hagnýtt áform*
Það var hin síðari af þessum
hugmyndum, sem var ráðandi hjá
stofnendum Yorkshire ihásikólans,
að minsta kosti fyrst í stað. Eins
og eg skil yfirlýsing þeirra í sam-
bandi við stofnun skólans, þá
höfðu 'þeir sérstaklega í huga iðn-
aðarframleiðslu alment, en sér-
staklega þó iðnaðarframleiðslu í
Yorkshire. Þeir höfðu bið hag-
nýta séristaklega í huga. Þeir skildu
auðvitað að það sem menn ekki
ihöfðu hugmynd um á miðöldunum
á vakningatímabilinu‘, né heldur
var það skýrt í huga nokkurs
manns fyr en fyrir'isvo sem hundr-
að árum — nefnilega að hugsjóna
visindin (theoretical Science) eru
hjálparmeðul hinna hagnýtu, eða
raunverulegu vísinda (practical
science) sem án þeirra hefðu ekki
Dauðadómi Ingólfs Ingólfssonar
breytt í æfilangt fangelsi.
21, þ. m. var merkisibóndinn
Magnús Hinriksson í Churchbridge
skorinn upp við botnlangabólgu á | notið sín elns vel. Það varð
samt stofnendum skólans bratt
Ijóst, að ef þeir bindu sig að eims
við icenslu í sérfræði í þeim efnum
sjúkrahúsinu í Yorkton, Sask. og
tókst uppskurðurinn vel og er hin-
um mörgu kunningjum Magnúsar
það hið mesta gleðiefni að ihann
stóðst þá aldraun ágætlega, þótt
hann isé 67 ára að aldri, og er
hann á besta batavegi.
í Yoi’kshire háiskólanum þá gæti
hann aldrei orðið mentastofnun
til þess að útbreiða þá þekkingu,
sam þeir sjálfir vildu að hann
gerði, og ef hann gerði það ekki, þá
Mus. Stewart frá Melville, SasK. Kœti hann heldur ekki orðið full.
Mrs- I* • Stephenson og Mrs. j kominn j þeim greinum, sem þeim
var mest áhugamál
A niánudaginn var barst hr. IT
A. Bergman lögfræðingi svolát-
andi símskeyti frá Thomas Mul-
vey, aðstoðar ríkisritara Canada:
'“Hans hátign, rikisstjórinn í Can-
ada, hefir breytt dauðadómi þeim,
sem kveðinn var upp yfir Ingólfi
Ingálfssyni, sem nú híður dómsá-
kvæðis í ríkisfangelsinu í Fort Sas-
katchewan, í lifstíöar fangelsi.
Ákvæði þetta frekar skýrt í bréfi
til yðar.”
Ekkert mál hefir vakið eins al-
mcnna eftirtekt né heldur eins al-
menna samúð á meðal Vestur-Is-
lendinga og mál Ingólfs Ingólfs-
sonar, og er það raunar eðlilegt,
’ þvi íslendingseðlið þolir sízt af
öllu, að einstaklings rétti og ein-
staklings frelsi sé þannig heft, að
það fái ekki að njóta sín í hvaða
máli sem er, en ekki sízt þegar um
líf og dauða er að tefla, eins og
átti sér stað 'í þessu tilfelli.
Vér meinum ekki með því, sem
nú hefir sagt verið, að réttvísin
hafi setið á eða hallað rétti hins
ógæfusama manns, því það væri
ekki satt; heldur hitt, aS hinn á-
kærði var svo ógiftusamur, að þær
málsbætur, sem honum máttu að
gagni koma, voru ekki færðar
fram, þegar þær gátu orðiS honum
að liði. og að hann, einmana, fá-
tækur útlendingur, var því varnar-
laus, eða að minsta kosti varnar-
litill, gegn þeirri ægilegu ákæru,
sem á hann var borinn. Það skildu
landar hans og það þoldu þeir
ek'ki. og hafiS þökk fyrir, íslend-
ingar fjær og nær.
En þó fjárframlög þau, sem gerð
voru, væru bæði mikil og fljótt
fram reidd, þá voru þau ein út af
fyrir sig ónóg til þess að bjarga
þessum manni, sem aS eins átti einn
mánúS .eftir ólifaðan, þegar hafist
var handa Með þeim einuiVi hefði
ekki neitt verið hægt að gjöra, ef
það hefði ekki verið fyrir mann-
inn. sem steig inn í skuggann til
þessa manns—mannsins, sem setti
sjálfan sig á milli hans og gálgans,
og hefir nú frelsaS hann frá hon-
um, Hjálmar A. Bergman, lög-
fræðings í Winnipeg. Með dæma
fárri atorku gengur hann í málið.
Hvert einasta atriSi þessa sorgar-
máls rannsakar hann með ná-
kvæmni og skarpskygni. I íúst-
andi vetrarkuldanum fer hann til
stöðva þeirra, sem þessi hryggilegi
glæpur var framinn á, leitar uppi
menn þá, sem nokkru ljósi gátu
kastað á málstað Ingólfs og rann-
sakar staðinn, sem glæpurinn var
framinn á. auk þess að rannsaka
öll réttarskjöl í m álinu Á þeim
gögnum, sem hann þannig aflaði
sér og viðtali við fangann sjálfan,
byg>gir hann vörn sína — vörn til
þess að frelsa mann, sem dauða-
dómur hafði verið kveðinn upp
yfir og búið var að synja um á-
frýjun af hæsta rétti fylkisins
Gögn þessi tekur hann sjálfur
fram fyrir dómstól þann, sem einn
hafði ákvæðisvald í málinu eins og
þá var komið — dómsmálaráðherra
Canada-rikis, og flytur málið þar
með svo mikilli snild, að hann vek-
ur aðdáun. ekki að eins dómsmála-
ráögjafans sjálfs, heldur Hka allra,
sem vörn hans heyrðu. Og af-
leiðingarnar af þessu starfi Berg-
manns sjá mí allir í símskeyti því,»
sem birt er hér í blaðinu.
Vér þykjumst þess fullvissir, að
allir þeir, sem létu sig mál þetta
nokkru varða. séu Mr. Bergman
þakklátir fyrir þá ágætu frammi-
stöðu.
M. Paulson í Winnipeg og þeirra
systkina kom til bæjarins í vik-
unni og dvelur bér um tyeggja
vikna tima.
Mrs. S. Bjarnason frá Ohurch-
bridge, Sask., kom til bæjarins 1
fyrri viku ásamt dóttur sinni. Hún
kom til að finna lækni, og var
skorin upp á Almenna spítalanum
á laugardaginn var af dr. B.
Brandssyni. Henni líður eftir von-
um.
Kosningafundur í Jónis Sigurðs-
sonar félaginu.I. O. D. E. verður
haldinn á heimili Mrs. Alex John-
son, Guelph og Academy Road,
þriðjudagskveldið hinn 10. þ. m.,
kl. 8. Afaráríðandi að félagskon-
ur sæki fundinn sem allra best og
komi í tæka tíð
Mr. I. Ingjaldsson frá Árborg,
Man., var istaddur í borginni fyrir
mánaðamótin og sat þing smjör-
gerðarmanna —Dairy Manufactur
ers Association, sem baldið var á
Fort Garry hótelinu. Var hann
kosinn fonseti þess félagsskapar.
Mr. Ingjaldsison lagði af stað veat
ur til Vancouver síðastliðinn
fölstudag, sem fulltrúi Manitoba-
fylkis á þing National Dairy
Coumsil, sem haldast átti í þeirri
borg. i
Bretland.
Fregnir frá Lundúnum létu þess
nýlega getið að St. Paul’.s dóm-
kirkjan fræga, væri komin í svo
aumt ásigkomulag, að búast mætti
við, að húrr kynni að hrynja þá og
Mr.. óli Anderson frá Glenboro
Man., kom til borgarinnar í vik-
unni sem leið..
------o------
Gauðlaugur Magnús Breckman
og Sigríður Margrét Oliver, bæði
frá Lundar, voru gefin isaman i
hjónaband á laugardaginn var, 31
janúar. Hjónavígsluna fram-
kvæmdi séra Björn B. Jónsison, að
heimili sínu, 774 Victor str. hér í
bænum.
Hinn 29. janúar síðastliðinn
lést á Almenna sjúkrahúsinu hér í
borginni, Guðrún Magnússon kon
Halls trésmiðs Magnússsonar í
Seattle 47 ára að aldri. Jarðar-
förin fór fram þann 3. þ. m. frá
útfararstofu A. S. Bardal. Séra B.
B. Mónsson, D. D. jarðsöng.
Mr. Einar Eyvindsson frá West-
bourne, Man. kom til borgarinnar
Balfour lávarður
og hið takmarkalausa þekkingar-
*við.
Á fimtugs afmæli Leeds háiskól-
ans flutti forseti stjórnarráðs
Chamlbridge hákólans, Balfour
lávarður ræðu, sem allmikla eftir-
tekt hefir vakið. Á meðal annars
komst hann þannig að orði: —
Það er ekki hægt að komast hjá,
að’veita hinni miklu breytingu eft-
irtekt, sem orðið /hefir í hugum
manna i sam'bandi við hina æðri
mentun síðan árið 1874, þegar sú
hugsun þeirra er borin 'saman við
hugsjónir þær, sem háskólar mið-
aldanna bygðust á bæði i þessu
landi Og í Evrópu.
Að því er háskóla miðaldanna
snertir, þá er það i senn sorglegt
og örfandi að hugsa um, með hve
miklum áihuga að menn drukku i
sig miðaldalærdóm þann, sem þeir
skólar veittu.
Ekkert í isögu mentastofnana
vorra daga getur jafnast á við, þvi
síður tekið fram, áhuga þeim, sem
námsmenn miðalda týnabilsins
sýndu i því að afla isér fróðleiks
í ýmsum efnum við þeirrar tíðar
skóla.
Hinn forni og grafni mentunar-
auður.
Ef að mér skjátlast ekki, þá var
aðallhugsjón miðaldamentunarinn-
ar að miklu leyti og mentunarhug-
sjón endui-vakninga timabilsins
líka, að ná sem fullkomnastri
mentun — öðlast sem mesta þekk-
ingu án noikkurar meðvitundar um
að tímabil það, var aðeins tímabil
— ein dagleið í þrosksögu mann-
kynsins, né heldur að við það sem
þá var kent var eftir að bæta heil-
um ihugsjóna heimum, sem hvorki
prófessorar né námisme.nn þeirrar
tíðar dre.vmdi um.
Það er óhætt að segja, að breyt-
ingin, sem vakningartímabilið
færði okkur og sú vakning sýn-
ir það sem við reyndar öll vitum,
að jafnvel þá var ekki svo lítill
hluti af viðleitni kennaranna og
lærisveinanna, sem þeir kendu,
Gem gekk fremur til þess að grafa
upp og nýta hinn forna og grafna
mentunarauð en til þess að leggja
undir sig og nema ný og óþekt
þekkingarlönd.
með að út-
breiða. í þessu er hægt að sjá
framþróun háskólamentunarinnar
sem eg hefi lítillega ibent á hér að
framan, sem flytur menn frá því
tímaibili, er verk háskólanna var
aðallega í því innifalið að innræta
! námsfólkinu fróðleik þann, sem
þá þektist, en gáfu sig ekki að því,
að færa út eða víkka mentunar-
svið manna, en að því takmarki, er
mönnum varð ljóst að mentunin
sjálf og það sem mannlífinu var
þess að bæta efnalegt ástand
manna, þá verða vílsindin sjálf —
þekkingaraukinn ekki æðsta hug-
sjónin, því efnishyggja og andans
hugjón verða naumast samferða.
Ef við eigum að hafa hagnýt
vísindi þá verða menn að gefa sig
við vísindum aðeins og blanda þar
engu saman við, vegna þess að
hagnýt vísindi meina aðeins sér-
maður hugsar um hinar mörgu
miismunandi námsgreinar? Mér
finst að einmitt þessi sérfræða-
þekking, sem er óhjákvæmileg, ef
við viljum nokkrá þekkingu hafa,
og þekkingin er þroiskun. Mér finst
sérfræðaþörfin sé ein ástæðan fyr-
ir því, að við þurfum að hafa við-
ann, eða rúmgóðan háskóla, vegna
þess að þó alt námsfólkið geti ekki
stakar aðferðir, sem notaðar eru tekið nema lítinn þátt í námsgrein
við sérstaka framleiðslu eða verk um þoim. sem kendar eru i skól-
sem ómeinguð vísindi eru notuð anum hvert um sig, þá kynnist
það, og fólk, sem mismunandi
námsgrsinar stundar, ber sig sam-
til að framkvæma. En í þeirri
mynd geta víisindin aldrei verið
ómejnguð. Það getur verið að það an auðgar á þann hátt anda
hagnýtast '°K vei mæ as \ar engin von á verulegum framför-| sinn. UPP af þessu skólalífi sprett-
aðal atnðið. En I '
þeirri breytingu var afturför frá
hugsjónum miðaldamentunarinn-
ar til hugsjónar þeirrar, sem ráð-
andi er í mentn vorra tíma, sem er
á miklu lægra stigi en sú fvr-
nefnda.
Vísindi og umbætur.
Eg er sjálfur sannfærður um að
ekk.ert er til «em eflir, eða getur
eflt 'hina efnalegu velferð manna
eins og vísindin, en þó eru vísind-
in og það, hvernig þau eru notuð
miklu þýðingarmeiri, en hagn-
aðarvonin. Skifting auðsin hef-
ir valdið hörðustu deilum, óvin-
áttu og flokkadrætti. Um það at-
riði ætla eg ekki að tala; slíkt værl
vanihugsað af mér, nema að þessu
leyti, að hve þýðingarmikill sem
sá meiningamunur er, og hann cr
að sjálfsögðu það (eg meina hér
aðeins hinn efnalega þroska mann
anna) þá er frmleiðsla náttúru
auðsins þýðingarmeiri og fram-
leiðsla þess auðs er aðal atriðið,
og 'sú frmleiðsla er möguleg að-
eins með því að nota vísindin á
hagkvæman hátt.
Þekkingin veitir vísindamanninum
fögnuð.'
Þið «pyrjið mig máslké, því eg
leggi áherslu á og endurtaki það
sem eg ímynda mér að hver ein-
asti isagnfræðingur, sem við þenn-
an volduga háskóla hefir verið,
hafa áður bent á, nefnilega það,
að stefna þessa háskóla fyrst
framan af var of einhliða.
Ef það er satt, sem eg hefi haldið
fram hér að framan, að vísindin,
þegar þeim er rétt beitt, séu öfl-
ugasta meðalið, sem til er, til þesis
að efla efnalegt sjálfstæði, hvf er
eg þá að finna að binum þrengri
verkahring, eða hinni þrengri
stefnu skólans og isem réði stefnu
hans faman af?
Ástæða mín er þessi: Ef vísind-
Ónóg laun.
um í þekkingu uns að menn leita! ur siðmenning, sem fólk nú á dög-
hennar aðeins, máské væri réttara um #etur an verið.
að 'segja leita hennar aðallega af -gg vil þvi segja við þá, sem
fróðleiksfýsn og til ,}>ess að fa.ia þröngir eru í hagfræði sinni, og
andamerkjalínurnar út frá því sem engan ^irra ,býst eg við að finna
þær nú eru. hér inni> en €g hugsa mér að hann,
Eg held ef við hefðum þann eða þeir s£u til) ogl til hans eða
volduga hugsunarkraft, sem hægi vil eg segja; Ef þýðingar-
er að hugs sér, en erfitt að beita, mestu verklegu framkvæmdir
og bærum svo saman þann pen- monnunum í bag, sem kendar verða
ingalega hagnað, sem hinir miklu Ikomandi kynslóð eru hinar sérstöku
uppfyndingamenn á sviði vísind-; þarfir þessarar, eða hinnar iðnað-
anna hafa úr býtum borið við arrgeinarinnar„ þá er fyrsta svar
hagnað þann, sem hagnýt vísindi: mitt til ykkar> að þið getið aldrei
veita þeim, isem kunna að beita I fullkiomnað, eða aukið sérlþekk-
þeim, þá myndi sá isamanburður ingUj aldrei eigna8t þroskandi iðn,
verða í mesta máta hlægilegur. nema á bak við þá iþekkingu og
| þann iðnað standi ómeinguð vís-
indi. Þessvegna verðið þið að bæta
Þeir sem hafa fært sér hagnýt við sérþekkingu þá, ^em þið hafið
vísindi í nyt, hafa gjört samborg-; trú á og eg er sammála um ment-
urum sínum mikið gott. Eg veit að unargrundvelli, sem er miklu æðri,
á þeim hvilir tilverumöguleiki miklu meir áriðandi og miklu not-
héraðs sem þeas, er vér bú- hæfari og þann grundvöll geta
um í. í mörgum tilfellum hrein, eða ómegnuð vísindi aðeins
að minsta kosti, þá hafa þeir notið gefið.
ríkulegra launa fyrir viðleitni
sína og atorku í þarfir meðbræðra!
sinna. En maðurinn, sem sekkur Ef hinn hagsýni maður segir:
sér ofan .í rannsókn vísindanna, í Það getur svo verið. Eg skal
fyrir þau ein er, eftir því sem eg ganga inn á að 'háskóli þar sem
veit best ekki hálaunaður maður i sérfræði ein væri kend væri ófull-
í borgarafélaginu. Nafn hans lifir komin, látum þar vera kendar all-
að vísu. Sagan varðveitir það. | ar greinir vfsindanna. Ertu á-
Orðstýr þeira manna, sem hafa nægður með það? mundi eg spyrja.
fundið eitthvað nýtt, sem er nyt-1 Það væri mér sannarlega ekki full-
samt — sem hafa numið ný lönd nægjandi af ástæðum þeim, sem
þekkingarinnar — leitt okkur inn j eg hefi teíkið fram, nefnilega: Ef
í nýjan þekkingarheim, sem eng- þú hugsar þér hóp námsfólks, Isem
an dreymdi áður um, er varanleg- alt neraur aðeims part af vísind-
astur, en þó hin andlegu umbun um, ef þú útilokar, listir, heim-
þeirra séu mikil þá hafa hin fjár- speki, trúfræði annarsvegar og ef
hagslegu laun þeirra vanalega þú leggur að eins rækt við eina
verið af skornum skamti, og þeir! af hinum mörgu greinum þekking-
hafa orðið að gera sig ánægða * arinnar, þá stendur á sama hve vel
með það — og þeir geta vel gjört sú grein er kend, hve vel þú leggur
sig ánægðu með lof og aðdáun þig fram til náms, þú ferð samt á
beirra, sem á eftir bonum koma. | miis við eitt af aðalatriðunum, sem
spursmálslaust hefir áhrif á hina
vaxandi kynslóð, ef hún á að geta
Þið munið spyrja: hverriig get- notið «ín, eins og hún ætti, og á
ÖIJ þekkingi er samfeld.
Víður háskóli.
in eiga að vera notuð aðeims til ur háskólinn verið eitt, þegar i að gjöra.
#