Lögberg - 05.02.1925, Síða 4

Bla. 4
lOGBERG, í ÍMTUDAGINN 5. FEBRÚAR. 1925.
ICogberg
Gefið út Kvem Fimtudag af The Col-
umbia Press, Ltd., (Cor. Sargent Ave. &
Toronto Str.. Winnipeg, Man.
Talaimari >-6327 04 N-Ö328
JÓN J. BILDFELL, Editor
Utanáskríft til blaðsins:
TKE eOLUMBIA PRESS, Ltd., Box 3172, Winnlpeg, Mai).
Utanáskrift ritstjórans:
EOtTOR LOCBERC, Box 3172 Winnipeg, «|an.
The “Lögberg” la printed and published by
The Columbia Press, I.imited, in the Coiutnbla
Building, 695 Sargent Ave , Wlnnipeg, Manitoba.
Samuel Gompers
Um mánaðamótin nóvember og desember s. 1. lézt
í Bandaríkjunum einn af merkari mönnum satntíðar-
innar, verkamannaleiðtogann Samuel Gompers. Þar
er að vísu ekki um þjóðhöfðingja að ræða, eins og það
orð er vanalega skiliö og notað; ekki um afburða-
mann á sviöi iðnaðarins, né heldur um stjórnmála-
garp aS ræða, heldur að eins verkamanna leiðtoga.
En það hefir aldrei skift eins miklu máli, í hvaða
stöðu að menn eru í lífinu, eins og það, hvernig þeir
skipa þá stöðu, sem þeir eru settir 'í, og það gjörir það
ekki enn. Með þessu er þó ekki verið að gefa í skyn,
að staða sú, sém Samuel Gompers skipaöi, hafi verið
Htilfjörleg. Hún var það sannarlega ekki. En fram-
an af að núnsta kosti var ekki litið á hann alment með
stórum augum.
Fyrir sextíu og þremur árum kom seytján ára
gamall drengur til New York frá Lundúnum, þar sem
hann var fæddur árið 1850 og hafði dvalið þau seytj-
án ár, sem liðin voru frá fæðingu hans, hjá foreldrum
sínum, sem voru Gyðingaættar.
Þegar til New York kom, þurfti hann eins og
flestir aðrir innflytjendur, að vinna fyrir sér, og réðst
1 vinnu hjá manni, sem vindlaverksmiðju átti. Þar
kyntist hann vinnubrögðum í þessu landi, og þar
kyntist hann líka fólkinu, sem þar vann, og kjörum
þess; og er víst engum blöðum um það að fletta, að
þau hafi runnið þessum unga manni til rifja og löng-
unin hefir að Hkindunr þá strax vaknað hjá honunr
til þess að reyna að hæta kjör þeirra.
En hvað átti hann að gjöra, allslaus útlendingur?
Var n.okkur möguleiki á því fyrir hann, að ráðast á
margra alda vana og ráðandi hugsunarhátt ? Að
_ sjálfsögðu ekki, enda gjörði hann það ekki þá og aldr-
ei síðar, og er það eitt af því einkennilega í fari þessa
manns.
Árið 1867 kom bók Karl Marx, Das Kapital, til New
York og vakti þar hreyfingu í Sósíalista áttina. Varð
sú hreyfing til þess, að' þýzkur maður, sem Adolph
Strasser hét, og sem fyrir skömmu var kominn frá
Þýzkalandi, en s’íðar nafnkunnúr verkamannaleiðtogi
í Bandaríkjunum, fór að tala um Sós'íalista samtök á
méðal samlanda sinna,. og rneira að segja reyndi þau.
En á meðan þessu fór fram, heyrðist lítið eða
ekkert til Samuel Gompers. Það var ekki fyr en árið
1877, að hann lætur til sín heyra og til sín taka, sem
aðal-forgöngumaður verkamannasambandsins í Banda-
ríkjunum. Rís hann þá upp á móti Sósíalista-kenn-
ingunum og bendir á, að talsmenn þeirrar stefnu hafi
látið hugmyndir leiðtoganna hlaupa með sig í gönur,
ekki skeytt um að sinna því hagnýta, sem af þeim væri
hægt að læra. #
Ntí var teningunum kastað. Samuel Gompers
hafði ráðist í að mynda og móta stefnu verkamanna-
félaganna í Bandaríkjunum og Canada.
Veúkefnið var ægilega mikið og verksviðið ógur-
lega stórt.
Verkefnið var, að draga hinar sundurleitu hug-
sjónir verkalýðsins að einum brennipunkti — hug-
sjónir þeirra, sem hugsjónir áttu, og vekja hugsjónir
hjá hinum—, og verksviðið var heil heimsálfa.
Grundvöllur sá, sem hann stofnsetti starfsemi
sína á, í byrjun, var einstaklingsréttur — réttur
þeirra, sem ærlegt dagsverk unnu, til sómasamlegra
_launa fyrir það verk, og viðurkenningar þeirrar, sem
hvert vel unnið verk á skilið.
“Þið eruð fjölmennasti flokkur mannfélagsins og
eigið þess vegna yfir mestu afli að ráða. Það afl
verðið þið að nota til þess að ná rétti þeim, sem ykk-
ur her. En þið verðið að nota það svo, að vegsemd
ykkar sjálfra vaxi og þjóðfélagið sjálft eflist og
þroskist.”
Hér er þá lykillinn að velgengni þessa manns, sem
allir í Ameríku lærðu að þekkja og virða: Þroski
þjóðfélagsins er heiðnr einstaklingsins.
Stefna Gompers í sambandi við myndun verka-
mannasambandsins er mjög eftirtektarverð, og sýnir
ef til vill betur en nokkuð annað, hvaða mann að hann
hafði að geyma og hve óvanalega miklum leiðtoga-
hæfileikum að hann var gæddur.
1 fyrsta lagi uppástóð hann, að alt ákvæðisvald
ætti að vera í höndum félagsmanna sjálfra, en ekki í
sinum höndum, bæði í fjármálum og öllum öðrum
þýðingarmiklum málum, sem snertu heildina.
í öðru lagi, að verkamannafélögin skyldu forðast
að sækja fram sem sjálfstæður stjórnmálaflokkur, því
þeir gætu ekki att kappi við hina eldri og reyndari
stjórnmálaflokka, og svo lægi styrkur þeirra í því, að
vera óháðir.
Og í þriðja lagi, að starfsaðferð sambandsins
skyldi vera sú, að heildin öll krefðist réttar sins af
verkveitendum fcollective bargainingý, og sömu að-
ferð skyldi það heita, þegar um fylgi í stjórnmálum
væri að ræða.
Sumir halda því fram, að Samuel Gompers hafi
ekki verið neinn sérlegur hæfileikamaður, því hann
hafi verið seinn að hugsa og seinn til framkvæmda.
En slikt er misskilningur hinn mesti. Enginn maður
getur kornist eins langt og Samuel Gompers komst og
náð eins víðtæku trausti og tiltrú og hann gerði, sem
ekki er bæði miklum og góðum hæfileikum búinn.
Hitt mun sanni nær, að þeir, sem þannig tala og
dæma um Samuel Gompers, hafi ekki skilið hann.
Það er satt, að hann var seinn til oft og tíðum að
dæma um menn og málefni, en það var ekki af skorti
á gáfum eða dómgreind, heldur af því, að maðurinn
var djúphygginn og braut hvert einasta mál til mergj-
ar frá öllum hliðum, áður en hann dæmdi um það,
eða léði því fylgi sitt; en þegar hann talaði. vissi hann
ávalt hvað hann var að segja.
í öllu sínu starfi var Samuel Gompers einkar ein-
lægur. Þegar um ágreiningsmál var að ræða, var það
hans fyrsta verk, að sanna réttmæti kröfunnar, og
eru víst aldrei dæmi til þess, að hann hafi viðurkent,
að kröfur verkamanna væru rangar. Hann var ávalt
viss um, að málstaður þeirra væri sannur og réttur.
En þegar að hann var búinn að fá það atriði viður-
kent, var hann sáttfús og sanngjarn.
í fjörutíu og tvö ár, að einu undanteknu, var
Samuel Ckimpers forseti verkamannasambandsins í
Ameríku, og á því tímabili sá hann það þroskast frá
fáeinum smáunr verkamannafélögum til stærsta og
kraftmesta félagsskapar af því tagi í heími, og nú síð-
ast, rétt áður en hánn lagðist til hvíldar, var hann hú-
inn að flytja áhrif þess félagsskapar ekki að eins út
að yztu takmörkum Bandaríkjanna og Canada, heldur
Hka til Mexico, og þaðan mættu erindrekar verka-
mannafélagsskaparins, á síðasta þinginu, sem hann sat
á, í El Paso, Texas, sem telur , 1,200,000 meðlimi, og
auk þess mættu þar erindrekar frá Þýzkalandi og
Bretlandi. Að loknu því þingi veiktist Samuel Gomp-
ers og lézt eftir fáa daga 74 ára að aldri. Síðustu
orðin, sem hann sagði, fela í sér lífsskoðun og Hfs-
stefnu þessa merka manns: “Guð blessi stofnanir
þjóðarinnar. Megi þær vaxa og þroskast í öllu góðu
og fögru.”
------o------
Eru gamlar munnmælasögur
ábyggilegar ?
Allar þjóðir eiga meira og minna af munnmæla-
sögum, sem gengið hafa mann frá manni og frá einni
kynslóð til annarar, og geymst 1 minni og á vörum
þjóðanna oft. í marga mannsaldra.
Slíkár munnmælasögur eða þjóðsögur þykja jafn-
an hið mesta gersemi, því fyrst og frémst eru þær alla
jafna óskabörn þjóðanna — hafa sprottið út úr lífi
þeirra á einhvem hátt og skemt ungum og gömlum, ef
til vill mann fram af manni.
í öðru lagi eru þjóðsögurnar nokkurs konar
skuggsjá þjóðanna, því í þeim kenrur hugsunarhátt-
urinn og siðvenjur þjóðanna oft hvað skýrast fram.
En það er fleira, sem þjóðsögurnar hafa til síns
ágætis, að minsta kosti sumar þeirra, og það er sögu-
legt gildi, og eru þær ekki síður mikilsverðar fyrir
það.
Um það atriði eru nú samt deildar meiningar.
Sumir halda fram, að í frásögulegum atriðum sé lítið
eða ekkert á þjóðsögunum að byggja: — “Það er að
ems þjóðsaga,” heyrum vér oft sagt, sem meinar, að
sannleiksgildi þeirra sé að minsta kosti mjög vafa-
samt.
Það eru til margar tegundir af þjóðsögum. Þjóð-
sögur, sem bundnar eru við hjátrú og hindurvitni, sem
hafa það eitt til síns ágætis, að sýna hugsunarhátt og
hjátrú.< Aðrar, sem bundnar eru við atvik, stað og
stund í lífi þjóðanna, hafa meira sögulegt gildi, eru
meira að segja eins ábyggilegar eins og þær, sem
skráðar hafa verið á þeim mannsaldri, er atvikin
gerðust. „
Spursmálið verður því að eins: hvað lengi geta
staðreyndir geymst í minnum manna án þess að af-
lagast svo, að þær missi sannleiksgildi sitt?
Fyrir nokkru lásum vér ritgjörð um þetta efni
eítir mann, sem WilhelmCederskjöld heitir, í blaði, sem
gefið er út í Stokkhólmi 'í Svíþjóð. Og þó að hann
viðurkenni hiklaust, að svo eða svo mikið af fornum
þjóðsögum hafi ekki við neitt sögulegt gildi að styðjast,
þá hafi aftur mjög margar það, þegar þær séu skoð-
aðar i ljósi þekkingar nútímans Máli sínu til stuðn-
ings segir hann eftirfylgjandi sögu:
“Nálægt Lohede í Slesvig stendur mikill og gam-
all haugur, sem sveitafólkið kallar “Drotningarhaug-
inn”, og segir þannig frá þjóðsögunni, sem við hann
er bundin: “Fyrir mörgum, mörgum árum var Mar-
grét Svarta, drotning Kristjáns I., í stríði við útlend-
an prins, og til þess að komast hjá mannfalli, gjörði
hún út sendimenn á fund prinsins og bauð honum ein-
vigi. Prinsinn tók því vel og kom á tilteknum tíma á
stefnustaðinn, þar sem Margréét var fyrir, búin til
hólmgöngunnar. Þau börðust um stund, án þess að
þau yrðu sár. Alt í einu kallaði Margrét: “Hinkr-
aðu svolítið, eg verð að binda hjálmbandið mitt.”
Prinsinn hætti að foerjast og stakk sverði sínu niður
í völlinn upp að hjöltum. En þá brá drotningin sverði
sinu og hjó af honum höfuðið, og hann er heygður í
“Drotningarhaug.”
Cederskíöld bendir á, að munnmælasaga þessi hafi
nýlega verið rannsökuð — að haugurinn hafi verið
rofinn og í honum fanst beinagrind af manni, sem
höggvið hafði verið af höfuðið, og voru höfuðbeinin
við fætur hans. En við rannsókn þessa máls kom
það í ljós, að það var ekki Margrét drotning, sem varð
banamaður þessa manns, því hann lifði þrjú þúsund
árum áður en hann fæddist. En samt voru aðal-atriði
þessarar munnmælasögu sönn. Maður, sem höfuðið
hafði verið höggvið af, var heygður í Drotningarhaugi,
og munnmælasagan um þá staðreynd hafði lifað í
minnum manna fjögur þúsund ár.
Fegurð lífsins.
Hefir þú npkkurn tíma hugsað um það, hve lífið
er fagurt og hve óendanlega mikil nautn það er, að lifa
í sem fylstu samræmi við þá fegurð?
Náttúran er fegurðin sjálf, hvort heldur að mað-
ur virðir hana fyrir sér í hinu dýrðlega sumarskrúði,
eða sínum fannhvíta vetrarhjúp — fegurðin, hrein-
leikinn og látleysið.
Við hjarta náttúrunnar getur maður hvílst og
andað að sér hinu hressandi og tæra lofti. Þar getur
maður hlustað á hinar ófölsku raddir hennar — klið
fuglanna, nið vatnanna og hörpuslátt stormsins.
Samræmið þar er yndislegt, falslaust og fagurt.
Það er ekki fyr en til mannanna kemur, að á 6-
samræmi Hfsins fer að bera. Og það er þar Hka, að
hið ljóta í lífinu sýnir sig. í húsum þeirra sumra
er óloftið fyrst að finna, og í huga þeirra og hjörtum
á fláræðið og hið ljóta sín upptök, og þar þroskast
það. En sem betur fer er slikt ekki að finna í huga
og hjörtum allra manna. Það eru ekki allir að bisa
við að unga út ljótum hugsunum, til þess að eitra líf
þeirra sjálfra og annara — ekki allir að útbreiða fals
og fláttskap á meðal bræðra sinna og systra. Það eru
til, sem betur fer, vel hugsandi menn og konur —
menn og konur, sem hvorki geyma fals né það, sem
ljótt er, í huga sér eða hjarta. Ein shk var skáld-
konan Olive Schreiner. Eftir hana er nú nýkomin út
bók, sem maður hennar, Cronwright Schreiner, hefir
gefið út. Það er safn af bréfum hennar, og er hið
mesta yndi að lesa bréfin, því þau eru fyrst og fremst
skýr og vel skrifuð, koma víða við, og svo lærir maður
áð þekkja þessa merkilegu konu betur í gegn um þau
en maður hefir áður gert eða átt kost á að gjöra. —
Hér er sýnishorn:—
Maðurinn minn.
“1894.—Eg ætla að fara að gifta mig. Cron. og eg
ætlum að skjótast einsömul til friðdómarans og stað-
festa heitorð okkar. Þér mundi þykja vænt um Cron.
Hann er svo mikið göfugmenni og þó svo barnslegur
i sér. Stundum nærri Gefií. Við erum bæði önnum
kafin við að undirbúa litla heimilið okkar.”
Tveimur mánuðum seinna: “Þú mundir ekki
þekkja mig nú. Eg er orðin svo hraust og sterk.
Mestu af frístundum rirínum eyði eg á hestbaki eða í
sundlauginni — ánni, senr rerinur fram hjá húsi okk-
ar, og það er svo indælt að koma upp úr ísköldu vatn-
inu og baða sig á heitum klöppunum í sólskininu í
hálfan klukkutíma áður en maður fer í fötin Maður-
inn minn elskulegi verður mér kærari með hverjum
deginum. Eg er svo óendanlega miklu sælli, en eg
gerði mér von um að geta nokkum tíma orðið.”
Hið stutta líf mitt.
1899—“Mér auðnast aldrei að* verða tíu bama
móðir — mynda þau og móta og finna til hinna mjúku
og yndislegu handtaka þeiira”, ritar hún til Haverlock
Ellis. “Eg fæ aldrei að vita, hvort eg hefi hæfileika
til músík náms eða ekki, mér hefir alt af fundist, að
eg hafi haft þá, fæ aldrei að vita, hvort þrá sú, sem
eg hefi haft til þess að penta, síðan eg var lítið bam,
var afl eða órar. Þekking sú, sem mér veitist í lífs-
stöðu þeirri, sem eg hefi valið mér, er lítil—atsallega
matreiðsla og önnur húsverk............. Eg er aðeins
brotinn en viljasterkur möguleiki — en eitt á eg:
hluttekning með öllu, sem lifir, með öllum tilraunum,
með öllu því, sem afkastað er—jafnvel með öllum, er
reyna það, sem aðrir láta ógjört.
“Eg elska náttúruna, og eg elska mennina. Eg
elska músík, vísindi, skáldskap og alla hagkvæma
vinnu. Mér er ánægja i að búa til góðan búðing og
sjá fólk eta hann, og mér er ánægja í að skrifa bæk-
ur, sem fegra og efla líf manna. En það er lítið, sem
eg fæ afkastað, og hefi aldrei verið svo sett, að eg
gæti riotið mín fullkomlega, — en eg get sett mig inn
i líf allra með kærleiksríkri hluttekningu Það eina,
sem hryggir mig, er, hve lifið er stutt og að það er
svo lítið ,sem hver og einn getur notið af fegurð
þess á hinni stuttu Hfsleið.”
Michael Angelo og George Sand.
“1891—George Sand var kona, sem var George
Eliot miklu meiri, þó hún væri ekki eins listfeng. Al-
veg eins og eg held, að Michael Angelo hafi verið
Raphael miklu meiri, þó verk hans séu ekki eins á-
ferðarfögur. George Sand átti stórkostlegan anda.
Hún var ósegjanlega miklu meiri en öll hennar verk.
Það er fyrst þegar þú lest bréf hennar, að þú finnur
til þess mikilleika.
Thou large-brained woman
and larger-hearted man,
eins og Mrs. Browning kemst að orði um hana. Mér
finst, að hún standi auðveldlega fremst allra kvenna,
er sagan getur um. Hún unni vísindum, músík og
listum. Hún ritaði mikið í dagblöð og þátttaka henn-
ar i stjómmálum var aðdáanleg. Göfug móðir, full-
komin persóna- Endurminningar hennar aðdáanleg-
ar. Málið franska, sem hún ritaði, er ljúfara en allra
annara. Það var eins og enskan á Ensku biblunni.
Málsnild hennar var meistaraleg.”
Hinar tilbrcytingalausu frönsku skáldsógur.
“í fyrsta sinni hefi eg verið að lesa nokkrar
franskar skáldsögur (\ þýðingu) eftir þá Daudet,
Duma, Balsac, Maupassant o. fl.,’ segir hún í bréfi til
Haverlock Ellis. “Balsac er tröll. En hve einkenni-
lega tilbreytingarlausar franskar skáldsögur eru, þeg-
ar þú lest eina þeirra á eftir annari, eftir mismunandi
höfunda. Persónurnar alt af eins, umtalsefnið það
sama og alt af sömu ástar æfintýrin. Franskt þjóð-
Hf og eðli manna hlýtur, og verður að vera marg-
brotnara en það, sem þar er sýnt. Úrlausnin er lík-
lega sú, að það er orðinn vani að sleppa öllutn atvik-
um og Hfsreysnlu, nema þvi fáa, sem þessir höfund-
ar benda á, /
“Ekki skil eg i því, að menn skuli kalla skáldsög-
urnar frönsku siðspillandi! Það er ekki að eins um
sannleika að ræða í þeim, heldur er í þeim að finna
meira af meinl^eti, heldur en i nokkrum öðrum lista-
verkum. Þær gjöra samband karls og konu i öllum
tilfellum tállausara.”
IValt Wfiitman..
1904—“I gærkveldi skrifaði eg þar til eftir kl.
tólf og las svo Whitman þar til kl. 1”, segir hún í bréfi
til manns síns. “Það var sú tíð, að mér fanst Brown-
ing tala mínu hjartans máli hetur, en nokkurt annað
skáld, og ann eg honum enn. En nú finst mér, að
Whitman gjöri það enn lætur. Það er til náttúrunn-
ar — til hinnar ómælilegu lífsheildar, sem maö-
ur verður að leita sér styrktar. Eg elska alt ^>etta
tveggja-lína safn svo heitt, af því áð þú hafðir yfir
línur úr því, þegar eg skrifaði þér og sagði, að ein
ástæðan fyrir því að við gætum aldrei gifst, væri sú,
að eg væri svo miklu eldri en þú.
“Women sit or move to and fro,
some old, some young,
The young are heautiful, but the
olda are more beautiful than the young”
Við gróf föðursins.
“Eg sit á vagninum og skrifa á hné mér”, segir
hún manni sínnm. “Við höfum stanzað 'í hlíðinni,
réétt fyrir ofan gröfina hans föður míns. Niður við
fjallsræturnar Hggur litla þorpið, Balfour, í þögulli
kyrð.
“Elsku vinur minn, þeghr eg stóð þarna í fjalls-
hlíðinni og dagsljósið var að dreifa næturinyrkrinu,
og horfði á járnlituðu beinin- hans föður míns, þar
sem þáu lágu í dökkri moldinni, þá braust sú hugsun
fram í huga mínum, að innan fárra ára Iiggjum við
þannig Hka, og hve vel við yrðum að fara með þá
litlu stund, sem eftir er af lifi okkar Eg skal segja
þér frá öllu, sem við har, þegar að við hittumst.
1 hálfskímu morgunsins, áður en nokkrir af
verkamönnunum voru komnir, fórum við, eg og Ettie,
til grafarinnar, þar sem við höfðum látið gömlu kist-
una í aðra nýja, og hreinsuðum dálítið af moldinni
i burtu, sem fallið hafði á kistuna, og við sáum á bak-
ið á höfðinu elskulega, sem hvíldi svo værðarlega of-
an á moldinni, og fætuma og handleggina. Það
hafði ekki eitt einasta bein hreyfst—þau voru þar öll
og hélt moldin þeim saman.
Við lögðum blóm á líkið og huldum það áður en
nokkur kom, svo það var enginn nema við, sem sáu
það. í augum m'ínum var það fallegt, þar sem geisl-
ar sólarinnar, sem var að renna upp, skinu á það eft-
ir tuttugu og átta ár — geislarnir, sem honum sjálfum
þótti svo vænt um.
Þegar öllu var lokið, og búið var að koma leif-
unum hjartakæru fyrir í vagninum, varð eg næstum
yfirkomin af harmi, en þó ekki nema stutta stund.”
Var hún ekki falleg?
Eftir Jón halta.
Var ihún ekki falleg ritstjórn-
ar blaðsíðan í Heimskringlu 31.
des. s. 1. Sú gamla kvaddi árið með
sómasöng, eða hitt þó heldur.
Það gengur furðu næst, hvað
• sumir menn geta verið ó«vífnir, að
útausa hrokaregingi og sjálfshóli
(hvíldaylaust sjálfum sér til niður-
lægingar og öllum er lesa til ang-
urs ög leiðinda, því eg get ekki
ímyndað mér, að no&ikur geti haft
gagn, eða gaman af slíkum óhroða
samseíningi, og þó höfundurinn að
þeim samsetningi sé fjölhæfur rit-
höfundur, fram úr hófi mentaður
og gáfaður, gæddur dæmafárri
dómgreind, eftir því sem hann
sjálfur segir og máské er satt, þó
langt sé frá að hann stðafesti slík-
an vitnisiburð altaf með því, sem
hann skrifar, þá er og verður slík
framkoma ihans honum til eftir-
minnanlegrar vanvirðu og eftlr
því ætti hann að muna, að slík
iskriffinska rýri mikillega álit
hans hjá öllum hugsandi mönnum
og að slíikt atlhæfi verður honum
sjálfum til tjóns fyr eða síðar, þvi
þó aldrei nema að hann sé há-
mentaður og hágáfaður eins og
hann sjálfur vill koma mönnum
til að trúa og sé þesisvenga alfuli-
kominn og í færum um að gjöra
alt annað alfullkomið, sem hann
hefir afskifti af, þá má hann ekki
gleyma því, að hann hefir öðlast
þá miklu gjöf frá Guði, og ætti
því síst að ofmetnast af ihenni. Og
því meira sem hann hefir þegið,
því stærra pundi þarf hann að
svara iog það er því rangt af hon-
um að nota þessa náðargjöf til
s.vívirðilegra atihafna eins og
þeirrar að úthúða Jóni ritstjóra
Bíldfell fyrir skort á lærdómi, fyr-
ir heimsku, ónóga dómgreind og
skort á öllum hæfileikum sem þarf
til þess að fylla þá stöðu, er hann
nú skipar. — Mieð öðrum o.rðum,
“óálandi, óferjandi, óráðandi öll-
um bjargráðum,” fyrír heimsku og
mentunarskort Og að það sé
skömm fyrir íslendinga að hann
sé við ritstjórnarstarf.
Slíkur dauðadómsúrskurður, er
dæmafátt bull og fjarstæða. En
heyrðu mig, mundir þú, herra Sig-
fúis ekki verða alveg utan við þig,
ef! þú Iheyrðir sama dóminn kveð-
inn upp yfir þér? sem ekki er ó-
hugsandi að hægt væri að gjöra,
ef vel væri leitað, og heldur þú, að
engum renni til rifja fyrir þína
ihönd, er þeir hugsa um sumt af
því, er þú hefir látið frá þér fara
síðan að þú tókst við ritstjórn
Heimskringlu, því í einlægni sagt
þá hefir sumt af því verið þér til
ævarandii minkunar.
En taktu nú vel eftir því sem eg
segi þér, herra Sigfús. Jón Bíld- j
fell ritstjóri Lögbergs er búinn |
að vera við þann starfa í mörg ár
og hefir farist það mikið vel að ■
mörgu leyti, þrátt fyrir alt ment- j
unarleysið og heimskuna, sem þú j
ert altaf að stagast á og meira að j
segja miklu betur en fyrirrennara
hans, að honum ólöstuðum og er J
hann þó hámentaður maður eins
og þú. Það sem þúihefir sagt Jóni
til hneysu, ættir þú að fyrirverða
þig fyrir og biðja hann auðmjúk-
lega fyrirgefningar á með hattinn
í hendinni, því það væri kristilegt
og ærlegt og lofast til að gjöra I
iðrun og yfirbót í virðingarskyni j
við það, hvað Jón foefir mætt þér j
myndarlega á ritvellinum, þrátt j
fyrir alla heimskuna og mentunar-
leysið, sem þú ert altaf að foríxla
honum um. Það er ekki hægt að
■sjá annað, en hann standi þér
fyllilega í spori. Meira að segja,
það er í augum uppi, að þú, með
alla mentunina átt ekki aðeins
fult í fangi með hann, heldur- ert
Ibókstaflega hræddur við hann og
veist mikið vel, að þú getur ekki
Ihöndlað hánn á þann veg, sem þú
ætlaðir þér að gjöra og vilt þess-
vegna ryðja honum úr vegi og til
þess grípur þú það óþverra úrræðf
að rægja hann við almenning og
útgefendur Löghergs og ætlar þér
svo líklega að laumast í plássið
hans þegar því lofsamlega verki
þínu er lokið. Skárri eru það nú
ósköpin! Kippir svo brókum ærið
buxnalega og hlœrð hátt, að þvl
hvað þú ert velkunnandi. En ungs
manns hlátur endist sjaldan lengi
Eg er nú smeikur um, að þér bregð
ist þessi bogalist þín. Við megum
ekki missa Jón frá ritstjórninni,
nú sem stendur, því Kann er svo
margoft á sinni ritstjórnartíð hú-
inn að sýna, að hann er þybbinn
fyrir og þarf góðann mann á motl
sér á ritvellinum, þó sjálfmentað-
ur sé, og sýndi það sig foest í fyrra,
þegar séra Rögnvaldur fór að ö-
fyrirsynju að rita á móti honum,
og er hann þó ritfær í besta lagi.
Og mjög eri vanséð, herra Sigfú's,
um að ritstjórnaræfitíð þín verði
lengri en Jóns og því er vanséð urn
að hún verði farsælli. Það spáir
aldrei vel fyrir neinum, þótt hann
reisi merki velferðarinnar (hátt, að
sækja fram með hið lúalegasta
vopn í höndum, sem hægt er að
beita — sem sé ihvíldarlaust
bríxl um heimsku og mentunar-
leysi og þér að segja gjöra það
engir nema sérstökustu lítilmennl
að taka sér þannig löguð vopn í
hendur, eða láta sér detta í hug
að bæta málstað sinn með þannig
löguðum froðuspenningi. Hinir
hyggnari mentamenn, skoða slíka
aðferð sér ósamlboðna — langt of
lítilmannlega, til þess að sómatil-
finning þeirra leyfi þeim að lúta
að henni og forðast því að útata
sig með slíkum ósóma.
Nú langar mig til að minnast á
þá af ritstjórum Heimiskringlu, er
mestum vinsældum hafa mætt i
þeirri stöðu, En það eru þeir Egg-
ert Jóhannsson, B. L. Baldwinsson,
O. T. Jöhnson, G. T. Jónsson og
Stefán Einarsson. í ritstjórnartið
þessara manna var minst af
sKömmum í blaðinu, en meira af
nytsömum ritgerðum. AUir þessir
menn eru það sem eg kalla sjálf-
mentaðir menn og erú því í þeim
flokki, sem herra Sigfús mundi
kalla heimska og mentunarlausa,
ef hann færi að kveða upp dófn
yfir þeim. en þrátt fyrir það gjörðu
þeir allir hlaðið hetur úr garði en
Sigfús gerir og sýnir það að skóla-
lærdómurinn einn nægir ekki til
iþess að rita og dæma um almenn
mál svo að almenningur hafi full
not af.
iBlöðin þurfa að vera svo úr
garði gjörð, að fólkið sem les þau
hafi bæði gagn og gaman af þvl,
mál og efni svo alþýðlegt að það
sé við hæfi alþýðunnar og efnis-
valið þannig, að það göfgi hugs-
unina en eitri foana ekki.
Margt fólk les fremur lítið, að
undanteknum (blöðunum. er þvl
áríðandi að það sem þau flytja sé
holt og hreint, því eins og lOcam-
inn lifir ekki án andans og hollrar
fæðu, þannig lifir heldur ekki hinn
andlegi maður vor, og þroskast þvi
síður, nema það sem hann nærlst
á sé hreint og heilnæmt.
Við lestur látlausra skamma og
illkviittnislegra hugsana eitrast sál
arlíf lesendanna. Án slíks sæðis
getum við vel verið, því það gefur
aldrei af sér annað en ilt og af þvl
höfum við nóg, þó við séum ekki
að kaupa þann ófögnuð dýru verðí
frá mönnum, sem við eigum fulla
heimtingu á að gangi á undan öðr-
um í því sem fagurt er og goíugt.
, SPARAÐ FE SAFNAR FÉ
Eí þér hati'ð ekki þegar Sparisjóðsreifcning, þá getið þér efcki
breytt hyggilegar, en að leggja peninga yðar inn á elttiivert af vor-
um næstu Ctihúiim. par bíða þeir yðar, þegar rétti tímlnn kemur til
að nota þá yður til sem mests hagnaðar/ .
Union Bank of Canada hefir starfað í 58 ar og liefir á þoim tima
komið upp 345 útibúum frá strönd td strandar.
VTér bjóðttm yður lipra og ábyggUega afgreiðsSu, hvort sem þér
gerið mikil eða lítil viðskifti.
Vér bjóðum yður að bcimsækja vort næsta íltlhú, ráðsmaðurinn
og starfsmenn lians, miitm finna sér IJúft og skylt að lciðbeina yður.
trrust VOR ERU A
Sargont Ave. og Slierbrooke Osborne og Corydon Ave.
Portage Ave. og Arlington í.ogan Ave og Sherbrooke
Portage Ave. og Good St. og 9 önnur útibú í Winnipeg.
A r> AI „S K It I I'Sl'OFA:
UNION BANK OF CANADA
MAIN and WIIddAM — — WINNIPEG
I