Lögberg - 09.08.1928, Side 4

Bls. 4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 9. ÁGÚST 1928.
Jögberg
GefiÖ út hvern Fimtudag aí Tbe Col-
umbia Press Ltd., Cor. Sargent Ave. &
Toronto Str., Winnipeg, Man.
Taloiman N-6S27 ofi N-6328
Einar P. Jónsson, Editor
Utanásknft til biaðain*:
Ttjt *0lUMBií\ PRE8S, Ltd., Box 317*. Winnttieg. M»n-
Utan&ekrift riUtjórans:
íOITOR LOCBERC, Box 317* Winnipeg, Man.
Ver8 $3.00 um árið. Borgist fyrirfram
The "Llígberg" ls prtnted and publlshed bT
The Columbifa r'rees, LUmUei. in the Coiunabia
ttuUding, 686 öargent Ave-, Winnipeg, Manitoba.
Betur látið ógert. •
í Lögbergi í síðustu viku birtist greinarstúfur,
eftir formann heimfararnefndar Þjóðræknisfélags-
ins, Jón J. Bildfell. Gengur ritsmíð þessi undir
nafninu “Ritstjóri Lögbergs jog J. T. Thorson”, og
ý. að vera, að því er oss skilst, ofurlítil tilraun til
þess, að draga úr gildi athugasemdar- þeirrar, er vér
gerðum við bréf Mr. Thorsons í Sambandi við styrk
heimfararnefndarinnar frá stjórninni í Saskatchewan.
Um stjórnarfarslegu eða lagalegu hliðina á því máli,
ætlum vér síft af öllu að deila við Mr. Bildfell. En
hitt vildum vér vinsamlegast mega benda honum á, að
þrátt fyrir þetta síðasta skrif hans, stendur sú stað-
hæfing vor óhðgguð, að Mr. Thorson hefði gengið
feti framar, en æskilegt var í athugsemdum þeim,
er hann gerði við bréf Sveinbjarnar prófessors
Johnson, þar sem hann gerði Saskatchewan styrkinn
að aðal umtalsefni, er Mr. JoHnson þó hvergi nefndi
á nafn, en gekk öldungis fram hjá Manitoba styrkn-
um, er bundinn var við það, að auglýsa höfnina í
Fort Churchill, og gat því undir engum kringum-
stæðum skoðast annað en innflutninga-agn.
Eftir að hafa lokið við að lesa þenna fyrsta kafia
ritgerðar Mr. Bildfells, flaug oss í hug saga, sem
Mr. W. H. Paulson hefir svo iðulega skemt landanum
með. En hún var af dreng, sem var þann veg klædd-
ur, að ísetan á buxunum var beggja megin, svo eng-
inn vissi hvort hann var að koma eða fara.
Næst gerir Mr. Bildfell undirskiftir þær, er sjálf-
boðanefndin gekst fyrir, að umtalsefni, og kallar þær
“óheilla og óhappa spor”. Ekki finst honum það
samt ómaksins vert, að reyna að rökstyðja þá stað-
hæfingu.
Þá minnist Mr. Bildfell á fundahðld heimfarar-
nefndarinnar, og getur þess meðal annars, að dálítið
atriði hafi komið fyrir á fundinum að Brú, ^er gert
hafi það að vérkum, að engin uppástunga hafi verið
borin upp. Hvaða atriði var það?
Hvaða fundargerningar eru það, er Mr. Bildfell
gefur í skyn, að vér höfum ekki birt, “þrátt fyrir ít-
rekuð loforð”?
Þá kemur Mr. Bildfell að spurningunum átta, er
vér lögðum fyrir heimfararnefndina. Hvort Mr. Bild-
fell taiar þar fyrir nefndarinnar munn, eða ekki,
verður ekki ráðið af greininni. Spurningunum er
undantekningarlaust rangsvarað, og skulu því til
sönnunar tvö dæmi tekin, er sökum rúmleysis í blað-
inu, verða a$ nægja að sinni.
f svarinu við fyrstu spurningunni, segir Mr. Bild-
fell, að vér höfum gefið samþykki vort' við styrk-
beiðninni mótmælalaust. Þetta veit Mr. Bildfell að
er ósatt. Vér vorum fjarverandi er skýrsla hans, sem
formanns heimfaFarnefndarinnar, var lögð fram og
afgreidd.
Eftirgreint vottorð, ásamt gerðabók Þjóðræknis-
þingsins, tekur af ðll tvímæli í þessu tilliti:
“Eins og sjá má af skýrslu Þjóðræknisþingsins,
er haldið var í Winnipeg, dagana 21., 22. og 23. febr.
1928, þá gegndi eg skrifarastörfum, sökum þess að
skrifari félagsins, herra Einar P. Jónsson, gat ekki
setið þijigið sökum annríkis við ritstjórn Lögbergs,
og eins hins, að hann var part af þingtímanum utan
borgarinnar. Hann var ekki á þingi, er skýrsla heim-
fararnefndarinnar var lesin, rædd -og samþykt.
Winnipeg, 7. ágúst 1928.
Sig. Júl. Jóhannessoný’
Vér vorum líka fjarve^andi, er það ]fom til um-
ræðu á þjóðræknisþinginu, að bæta ritst^órum blað-^i
anna í heimfararnefndina, og var felt. Vér getum
fullvissað Mr. Bildfell um það, að þau úrslit féllu oss
langtum betur í geð, en hann ggtur nokkru sinni gert
sér í hugarlund.
í svarstilraun sinni við fimtu spurningunni,
klykkir Mr. Bildfell út með því, að oss sé óhætt að
trúa því, að heimfararnefndin hafi aldrei ætlað “að
stela þessu fé, eða nota það í hagsmunaskyni. Höfum
vér nökkru sinni borið heimfararnefndinni óráð-
vendni á brýn, svo Mr. Bildfell eða nokkur annar
maður viti til? Væri nokkuð úr vegi, að Mr. Bildfell
svaraði því vafningalaust?
Nýjasta nýtt.
f
“Heimkoma Vestur-íslendinga” er fyrirsögn á
gerin í Lögréttu frá 4. júlí s.l. Er þar all skilmerki-
lega sagt frá heimfararmálinu frá sjónarmiði heim-
faramefndarinnar. Greinin virðist óneitanlega bera
á sér vestræn einkenni. Markverðast við greinina er
það, sem sagt er um forseta Þjóðræknisfélagsins, séra
Ragnar E. Kvaran: “Hann hafði ráðgert að flytjast
heim hingað (til Reykjavíkur) í sumar, og hafði hon-
um boðist kennarastaða við væntanlegan ungmenna-
skóla hér í bænum. En vegna deilunnar um heim-
sóknarmálið 1930, hefir hann nú gert það fyrir beiðni
skoðanabræðra sinna vestra í 'því máli, að fresta
heimförinni að minsla kosti til 1930, og starfa áfram
í þarfir Þjóðræknisfélagsins, þangað til heimsóknar-
máliu er ráðið til lykta.”
Hvernig stendur á þvíj að heimfararnefnd Þjóð-
rfeknisfélagsips,. Ji^fírMeíckj', skýrt almenningi frá
þessari tveggja ára vistráðning séra Kvarans?
/
Svar til Mr. J. T. Thorson.
Eftir Sveinbjörn Johnson.
Quite by chance I discoveréd Mr. J. T. Thorspn’s
letter in “Lögberg” of July 19. I had skimmed
through the paper and put it away, when I happened
to see my own name. mentioned.
The difference between Mr. Thorson and myself
is upon a technical question of constitutional law.
Ordinarily I should refuse to bore lay readers of a
weekly newspaper with a discussion of that sort, but
silence might be construed as contempt for the legal
opinion of a man, for whose intelligence, although
I have never met him, I have had the highest regard.
I promise ýou, however, that IVshall not be inelined
to take notice of this cgntroversy further.
In my letter to Dr. Brandson, I said in substance,
that public funds could not be lawfully appropriated
to private uses. To put the matter differently and
more accurate'ly, the essential principle I put for-
ward was and is that the power to tax—a state usu-
ally has no revenue save such as is raised by taxation
of the people—can not be exerted in béhalf of private
persons or private uses, as distinguished from pub-
lic, orvas I believe it would be put in your country,
“provincial purposes.” On that proposition I stand
and assert here that there is no constitutional pow-
er in any legislature, under An^lo Saxon Jurisprud-
ence, save possibly the Parliament of the British
Empire which is the repository of Supreme Sover-
eignty, to compe] Farmér A to pay to the State in
the guise of a' tax a sum of money to be paid to
Farmer B, to enable the latter to use the same for
his own exclusive personal ends and purposes. If I
am wrong on this point, then you have, much to the
surprise of the rest of the world, the anachronism of
arbitrary power in a provincial legislature. I do not
believe it; and your courts deny it.
Here is Mr. Thorson’s own Ianguage: "It is
within the legislative competence of the legislature
of Saskatchewan to dispose of its'funds as it sees
fit.” A claim for arbitrary power whjch out-Char-
leses Charles I—who lost his head in the fight against
those of his subjects who did not believe in arbitrary
power. Again Mr. Thorson says: “I do not be-
lieve that any lawyer of repute would doubt the con-
stitutional right of the legislature to make the grants
it did.” I may not, in Mr. Thorson’s judgment, be a
“lawyer of repute”, and whether or not I' am is of
little eonsequence; but if there was no element of
public purpose present—Mr. Thorson points to none
—and the gift waa purely for the use of a private
committee, there are others of undoubted repute as
lawyers who not only doubt hut deny it. He con-
tinues: In answer to that statement (mine, that
public munds cannot be lawfully appropriated to
private uses) it is perfectly elear that government can
appropriate funds for any purpose, whether public
or private, provided these funds have been voted by
the legislature of the province, etc.”
Thus we have the issue squarely presented. In
the United States there is no question of the soundness
of my position. No principle of constitutional law
is-more firmly established on our side of the bound-
ary line than that the power of taxation can be ex-
erted only for public purposes and that a legislature
has no power to appropriate public funds for private
uses. Do you in Canada, on this point, live under
an essentially different principle? I do not think so,
and I rest my views on Canadian or English authority,
although the Supreme Court of the United States
has spóken rather emphatically on this point and
the better class of Canadian lawyers have some re-
spect for its decisions, as do also your courts. I
quote from Justice Miller in Savings Loan Ass’n
v. Topeca 20 Wall. 655: “There are limitations of
such powers, which arise out of the essential nature
of all free governments; implied reservations of indi-
vidual rights, without which the social compact
could not exist, and which are respected by all gov-
ernments worthy of the name. Among these is the
limitation of the right of taxation, that it can only
be used in aid of a public object ...”
Saskatchewan operates under a written consti-
tution; namely the British North America Act.
Under this Constitution the powers of the Province
are distinctly limited, and your courts, from the
Judicial Committee of the Privy Council down, have
so said many times. In section 92 subjects on which
the Province may exclusively legislate are enumer-
ated; and sub-section 2 thereof confers the power
of dirpct taxation “in order to the raising of a Rev-
enue for Provincial purposes,” and sub-section 9
authorizes the collection of license taxes to raise
“Reýenue for Provincial, Local or Municipal Pur-
poses.” Under scoring is mine. With sub-section
15 we are not concerned. “Any power of taxation
they (the Provinces of Canada) have' must be found”
in the British -North America Act, says Lefroy, in
Canada’s Federal System. And in Reed v. Mousseau
8 S.C.R. p. 431 it is said by the Supreme Court of
Canadá that the Provincial legislative power to raise
revenue by any sort of a tax is found in sub-sections
2, 9 and 15 of that Act.
“Provincial,” “Local,” “Municipal” and “Rev-
enue” clearly import a purpose which is public or
governmental, but not private ends. I am astounded
to find a man of undoubted standing make a contrary
contention. Without any intended invidious implica-
tion I borrow a phrase and sugest that no “lawyer
of repute” would contend that a tax, the purpose of
which is to raise a fund to be given to individuals
fqr private purposes, was a tax levied for a “Provin-
cial Purpose.” I£ ís not among the constitutional
“Purposes” of a Province or of a state to exert its
taxing power to take monéy from A and give it to B.
The contrary would be the very quintessence of
arbitrary power.
Chief Justice Wood, Court of Queen’s Bench,
Manitoba in Hudson Bay Co. v. Attorney General,
Temp. Wood p. 299, at p. 216:
(Framhald á 5. bls.)
•' • '* ” • Sí * > 7 II f! Jt
“Sjáið nöfnin.”
Þegar heimfararnefnd Þjóðræknisfélagsins hélt
fund sinn 21. og 22. maí síðastliðinn og afréð að lifa
og deyja á stjórnarspena, skýrði Dr. S. J. Jóhann-
esson í grein sinni í Lögbergi 31. maí frá umræðun-
um á nefndarfundi á jþessa leið:
“í umræðunum lýstu nefndarmenn því yfir hver
á fætur öðrum, að þeir.vissu að almenningsálitið
væri á móti sér; en sumir þeirra sögðu, að ajmenn-
ingsálitið væri skapað í dag og umskapað á morgun.
Kváðu þeir ekki annað þurfa, en að halda fundi um
allar íslenzkar bygðir og bæi, og gæta þess að ein-
hver nefndarmaður væri á hverjum fundi og fá til-
lögur samþyktar; með þessu móti tækist að mynda
nýtt almenningsálit.”
Þessar síðustu vikur hafa nú þessir dánu-
menn verið að ferðast um út um bygðir og bæi og
hafa sett á stað í blöðunum sína ritfærustu menn í
þeim tilgangi, að reyna að “umskapa” almennings-
álitið. Þeir-ganga nú mjög roggnir með $2,000 frá
Saskatchewan stjórninni upp á vasann, og þeirra
slagorð ætti að vera: “Með stjórnarstyrk skal alla
mótspyrnu gegn stjórnarstyrk kæfa.” Þeir láta mik-
ið yfir því, hvað þeim hafi orðið ágengt að hræra í
landanum með allri sinni mælsku og öllum sínum
“skýringum”. En það merkilega er, að enginn hefir
gott að eegja, um spenastefnu nefndarinnar, og
nefndarmenn sjálfir eru á allar lundir að reyna að
snúa hugum manna frá allri umhugsun um eina
deiluatriðið, — stjórnarstyrks betli nefndarinnar —
og inn á alt aðrar brautir. Nú er öll áherzlan lögð á
það, að sýna fram á, hvað framúrskarandi miklir
menn skipi*heimfararnefndina, og hvaða rusl sé í
sjálfboðanefndinni, en alls engin tilraun gerð til þess
að sýna fram á það og sanna, að stjórnarstyrks hafi
veitfð þörf eða að heimfararnefndin hafi haft nokk-
urt umboð til þess að leita slíks styrks. Þetta geng-
ur svo langt, að jafnvel nefndarmennirnir sjálfir
eru farnir að standa á fætur á þesíum umsköpunar-
fundum sínum og hafa orð á iþví hvað mikið ofar
þeir standi í mannfélaginu, en meðlimir sjálfboða-
nefndarinnar og hrópa þar mjög borginmannlega
hver í kapp við annan: “Sjáið nöfnin!”
Eg get ekki að því gert, að mér finst að það sé
andlegt ættarmót með þessum dánumönnum og Farí-
seanum forðum, -sem þakkaði guði fyrir það, að hann
væri ekki eins og aðrir menn. Norðmenn segja með
réttu, að “selfros stinker”, og eg er viss um, að fleir-
um en mér finst fremur daunillur allur þessi remb-
ingur og gorgeir og alt Iþetta sjálfshrós nefndar-
manna. Og þegar ofan á iþetta er bætt, með því að
slá því út (sem vitaskuld kemur málefninu ekkert
við), að allir peningarnir séu heimfararnefndarmeg-
in, er gott að minnast orða ritningarinnar: “Ríkur
maður þykist vitur, en snauður maður, sem er hygg-
inn, sér hann út.”
9
Nema að út frá því sé gengið, að þessir menn
skipi svo háan sess, að þeir séu óskeikulir og að það
sé goðgá, að athuga að no.kkru leyti gjörðir þeirra
í sambandi við heimfararmálið, er ekki nema sann-
gjarnt að krefjast iþess, ef þeir á annað borð virða
íslenzkan almenning viðtals, að þeir ræði sjáflt
deiluatriðið útúrdúralaust og að þeir segi satt. Því
miður finst'mér að nefndinni sjálfri og skjaldsvein-
um hennar hafi reynst Ihvorttveggju þetta ofvaxið.
Eg hefi að þessu sinni ekki tíma til þessa að gera
meira en að eins að drepa á örfá atriði, en ef mér
finst ástæða til, læt eg, ef til vill, heyra frá mér
seinna. , ' If
Því er óspart haldið fram, að mótmæli þau, sem
hafin hafa verið gegn gjörðum nefndarinnar, séu
persónuleg árás á nefndarmennina sjálfa og sprott-
in af illviíja til þeirra. Þessu neita eg afdráttar-
laust, hvað viðskifti mín af þessu máli snertir. Eg
tel mikinn meirihluta meðlima heimferðarnefndar-
inar í hópi vina minna, og eg vona, að sá vin-
skapur skerðist ekkert við þessar deilur. Hér
er um opinbert málefni að ræða, og það er sannfær-
ing mín, að heimfarajnefndin hafi í þessu máli stig-
ið óþarfa- og ógæfu- spor, sem nauðsynlegt sé að
Iagfæra nú, áður en lengra er farið og til miri ó-
gæfu leiðir. Eg veit, að það er oft erfitt í bili, að
átta sig á því, að vinur er sá er til vamms segir; en
það er meðlimum heimfararnefndarinnar sjálfum
einum um að kenna, að til opinberra mótmæla þurfti
að koma. Þeim gafst.tækifæri til að leiðrétta þetta
mörgum mánuðum áður en nokkur opinber mótmæli
voru hafin, en þeir kusu heldur, að láta þetta verða
að blaðamáli. Og á þessu stígi málsins neita eg að
láta þagga niður í mér fyr en mér er boðið eitthvað
haldbetra en að eins hróp nefndarinnar: “Sjáið
nöfnin.,
Síðan þessi deila hófst, hefir Jóni J. Bildfell,
formanni heimfararnefndarinnar, verið haldið veg-
legt samsæti í tilefni af tuttugasta og fimta gifting-
arafmæli þeirra hjóna. Því samsæti stýrði Dr.
Brandson, og bæði eg og margir aðrir, sem erum
eindregiíj á móti spenastefnunni, en berum þrátt fyr-
ir það vinarhug til Jóns J. Bildfells, sátum það sam-
sæti. Síðan þessi deila hófst, hefir Lögberg flutt
hólgreinar um tvo aðra meðlimi heimfararnefpdar-
innar. Aðra um Guðmund dómara Grímson. Hina
ritaði ritstjóri Lögbergs um Ásmund P. Jóhannsson.
Ætti iþetta að nægja tl þess að sanna að minsta kosti
það, að enginn persónulegur kali nær til þessara
þriggja nefndarmanna.
Það er eitt, sem heimfararnefndin virðist enn
ekki farin að skilja, og það er, að Vestur-íslendingar
standa ekki að neinu leyti fyrir hátíðahhaldinu á ís-
landi 1930. Þeir verða þar eins og hverir aðrir að-
komandi. Þeir verða ekki einu sinni gestir lands-
ins í neinum öðrum skilnipgi en útlendingar yfir-
leitt. Stjórnarstyrksbetl heimfararnefndarinnar er
þVí ekki hægt að réttlæta, sem styrk til undirbúnings
hátíðahaldsins á Islandi, en að eins sem styrk til
undirbpnings tii þess að sækja hátíðina. Betl nefnd-
arinnar um stjórnarstyrk er því eins konar þrotabús-
yfirlýsing fyrir hönd Vestur-íslendinga, sem heldur
því fram að þeir geti ekki sótt þetta hátíðarhald
ættjaíðarinnar, nema með peningalegum styrk frá
hérlendum stjórnarvöldum.
! at í | ■.si' '* \ • ■ r*. •■■-. .i■
Eg held því fram enn, að þetta
betl hafi verið óþarft og Vestur-
Islendingum til minkunnar, og mér
er það með öllu ofvaxið að skilja,
hvernig hægt sé að skoða það
sem heiðursgjöf til Vestur-íslend-
inga, þó ein'hver stjórn hafi látið
tilleiðast fyrir kvabb heimfarar-
nefndarinnar til þess að veita
henni ákveðna upphæð, sem beðið
var um í peningum og sem öltnusu
til þess að búa sig undir að fara
í veizlu. Upptökin voru ekki hjá
hérlendum, stjórnarvöldum og
jafnvel upphæðin var ekki tekin
til af þeim, en af heimfararnefnd-
inni sjálfri. Heimfararnefndin
bað beint um $1,000 virði af þess-
um “heiðri” á ári hverju í þrjú ár
og líað um þenna “heiður” í gler-
hörðum peningum, og bað um að
þessi “heiður” yrði borgaður til
sín. Jafnvel þó eg “sjái nöfnin”
í heimfararnefndinni, fæ eg samt
ekki skilið, að það sé nokkur upp-
sláttur fyrir Vestur-íslendinga,
að fá svona lagaða “heiðursgjöf,”
og mér finst fremur lítið um þenn-
an heiður. ‘
í grein sinni í Lögbergi 19. júlí
birtir J. T. Thorson lista þann af
f járveitingum Saskatchewan þings-
ins sem “heiðursgjöfina” frá Sas-
katchewan er að finna í. En þar
er fjárveiting þessi alls ekki talin
sem heiðursgjöf, og þar er ekkert,
sem bendir til þess, að fé þetta sé
veitt í heiðurs skyni við okkur. í
listanum stendur fjárveiting þessi
samhliða $8,380.00 fjárveitingu til
nautgripakvía í Saskatchewan.
Samkvæmt rökfærslu heimfarar-
nefndarinnar verður því að sjálf-
sögðu að skoða fjárveiting þá, sem
veitta í heiðurs skyni við naut-
gripi í Saskatchewan, og það því
miklu fremur, sem að nautgrip-
irnir- sóttu ekki um neinn styrk, en
heimfararnefndin béinlínis bað um
styrk og bað um ákveða upphæð og
bað um hana í peningum. Sam-
kvæmt sama mælikvarða hafa
nautgripir í Saskatchewan verið
“heiðraðir” miklu meira en Vest-
ur-lslendingar, því fjárveitingin
í þeirra þarfir er margfalt stærri
en “heiðursgjöfin” til heimfarar-
nefndarinnar.
Þeir sem, sóttu almenna fund-
inn, sem haldinn var í Winnipeg
1. maí, muna það, að Jón J. Bild-
fell, formaður heimfararefndar-
innar, lýsti yfir því í heyranda
'hljóði, að það væri ósatt, að heim-
fararnefndin hefði sótt um styrk
til sambandsstjórnarinnar. Sú
staðhæfing hans var því miður ó-
sönn. Eg furðaði mig á því, að
hann skyldi leyfa sér að gera hana
og eg furða mig á, að meðnefndar-
menn hans skyldu þá og síðar
samsinna þetta með þögninni, því
þeir vissu, eða hefðu átt að vita,
að staðhæfing Mr. Bildfells var ó-
sönn. Sannleikurinn er sá, að
heimfararnefndin sótti um stjórn-
arstyrk til sambandsstjórnarinn-
ar. Samkvæmt tilmælum nefnd-
arinnar sótti J. T. Thorson, sem
sæti á í nefndinni, um slíkan stjrrk
fyrir hennar hönd. En þegar op-
inber mótmæli hófust gegn stjórn-
arstyrks - betli heimfararnefndar-
innar, var Mr. Thorson svo fljót-
ur að átta sig á því, að þessi mót-
mæli voru á góðum og gildum rök-
um bygð, að hann tók það upp hjá
sjálfum sér, að afturkalla þessa
fjárstyrksbeiðhi, án þess að bíða
eftir þvi, að bera það undir nefnd-
ina. Hans hendur eru því hrein-
ar í þessu máli, en það sama verð-
ur því miður ekki sagt um alla
meðnefndarmenn hans. Heimfar-
arnefndin hlýtur að finna býsna
greinilega til iþess, hvaða ósómi
iþetta stjórnarstyrksbetl hennar
(er, þegár hún grípur til þess ör-
þrifaráðs, að segja opinberlega ó-
satt um iþað, ihvað víða hún betl-
aði og hvað mikið af opinberu fé
hún reyndi að fá veitt til sín.
Væri nokkur ástæða til þess, að
fara í felur með þetta, ef hér væri
um heiðursgjöf til Vestur-íslend-
inga að ræða, eða ef þétta væri
gert í heiðursskyni við þá? Er
þetta ekki áþreifánleg sönnun
iþess, að í hjarta sínu vita með-
limir heimíararnefndarinnar, að
um ekkert slíkt er að ræða, en
þeir eru að vona, að þetta “gangi
í fólkið?”
Það ihefir mikið verið gert úr
því, hvað ómögulegt það sé fyrir
heimfararnefndina, að’ skila aitur
stjórnarstyrk þeim, sem henni hef-
ir verið veittur af stjórninni í Sas-
katchewan. Formaður heimfar-
arnefndarinnar skýrði sjálfboða-
nefndinni tfrá því, að það væri sér-
stökum vandkvæðum bundið, vegna
þess að fé Iþetta hefði verið veitt
af þinginu í Saskatchewan “by
specitl Act of the Legislatpre”, jþ.
e.a.s., að þetta fé hafi verið veitt
á svo hátíðlegan hátt, að til þess
hafi þurft sérstaka löggjöf. Það
sama sagði Guðmundur dómari
Grimson Dr, Brandson og mér, að
sér hefði verið sagt, þegar hann
átti tal við okkur 21. maí, þvl
hann hafði verið “fræddur” á
þessu af meðnefndarmönnum sín-
um, og eg fann að hann trúði
þessu sjálfur. Þó þetta væri nú
satt, fæ eg ekki séð, að það skap-
aði neina erfiðleika. En það var
ekki satt. Það var alls engin
special Act of the Legislature”, þ.
Þessi fjárveiting var ekkert frá-
brugðin vanalegum fjárveiting-
um og að engu 'leyti hátíðlegri en,
til dæmis, fjárveitingin til naut-
gripakvíanna í Saskatchewan.
Það var því alls engum örðug-
leikum bundið, að afþakka og
skila aftur þessum stjórnarstyrk.
Það var engin stjórn að reyna áð
þrengja neinni heiðursgjöf upp á
nefndina. Hún hafði sjálf beðið
um þetta, og gat því sem allra
bezt skýrt frá því, að hún fyndi
nú að Ihún iþyrfti þess ekki með,
þegar til kæmi. Mr. J. T. Thor-
son hefir þar gefið heimfarar-
nefndinni drengilegt eftirdæmi.
Hann hefir gert alveg ótilkvadd-
ur í sambandi við stjórnarstyrks-
leitun neifndarinnar til sambands-
stjórnarinnar það, sem nefndin á-
lítur sér ókleift í sambandi við
betl sitt við fylkisstjórnirnar í
Manitoba og Saskatchewan. Eg
veit, að engum heilvita manni
dettur í hug að halda því fram, að
með þessu hafi Mr. Thorson að
nokkru leyti hnekt mannorði eða
virðingu sinni. Hann mun miklu
íremur vaxa í áliti við þetta, hjá
öllu rétthugsandi fólki. Með
þessu hefir hann einmitt sýnt sig
meiri en ekki minni mann. Það
eru engu stærri erfiðleikar að yf-
irbuga í Regina og Winnipeg, en
þeir, sem Mr. Thorson hefir þeg-
ar yfirstigið í Ottawa, og heim-
fararnefndin verður því annað-
hvort að hætta þessu barnalega og
óeinlæga tali um erfiðleikana, eða
koma með einhverja nýja “skýr-
ing.” Sannleikurinn er sá, að það
er smásálar Ihugsunarháttur hjá
meðnefndarmönntim Mr. Thorsons
að hugsa meira um það, að játa
hvorki beinlínis né óbeinlínis, að
þeim hafi getað skjátlast, en að
reyna að leiða til farsællegra lykta
málefni það, sem þeim hefír ver-
ið trúað fyrir. Á því strahdar, en
alls ekki á neinum verulegum örð-
ugleikum.
Eg vil í þessu sambandi benda
á það, að meðlimir heimfarar-
nefndarinnar hafa sjálfir á mjög
áþreifanlegan hátt játað, að þeir
gætu afþakkað og skilað aftur
þessum stjórnarstyrk, án þess að
'hnekkja mannorði sínu — ef Vést-
ur-íslendingar kaupa þá til þess.
Þeir líkjast óþægu börnunum, sem
aldrei vilja svo mikið sem reyna
að vera góð, nema fyrir borgun.
Heimfararnefndin hefir opinber-
lega tilkynt Vestur-íslendingum,
að einnig megi kaupa sig til þess
að vera góð. Verðið er nokkuð
hátt, eftis og við má búast um
menn, sem líta jafnstórt á sig. En
fyrir $6,000 peninga út í hönd fyr-
ir 1. nóýember, má 'kaupa nefnd-
ina til þess að vera góða. Borgi
Vestur-íslendingar þessa upphæð,
er að skilja, að með því verði öll-
um torfærum rutt úr vegi og ekk-
ert lengur því til fyrirstöðu, að
betliféð verði afþakkað og því, sem
nefndin hefir tekjð á móti, skilað
aftur. Með þessum $6,000 er þá
einnig “æru og mannorði” nefnd-
arinnar borgið. Sannar >etta ekki
fyllilega, að alt þetta tal, sem
gengið hefir um “örðugleika” og
um “æru og mannorð” nefndar-
manna, hefir verið tómur fyr-
isrláttur, og að það eina, sem
er í veginum, er að nefndin tímir
ekki að sleppa af centunum?
-Það er mjög. ákveðin skoðun
mín, að það sé öfug uppeldisað-
ferð, að kaupa óþæg börn á hvaða
aldri sem er, til þess að vera góð.
Eg trúi því fastlega, að vöndurinn
sé heppilegra meðal við þau, en
mútur, því eg minnist orða Saló-
mons: “Vöndur og umvöndun
veita speki, en agalaus sveinn ger-
ir móður sinni skömm.” Og fyrir
mitt leyti neita eg, að kaupa þessa
nefnd eða nokkra aðra nefnd til
þess að vera góða og gera skyldu
sína.
Að endingu er mér Ijúft, að
minnast á drenglyndi, sem einn
meðlimur heimfararnefndarinnar
hefir sýnt síðan þessi deila hófst.
Eins og öllum er kunnugt um, iþá
hefir heimfararnefndin ei^nað og
tileinkað sér hugmyndina um að
reyna að koma því til leiðar, að
stjórn Baníaríkjanna gefi íslandi