Lögberg - 22.12.1928, Side 4

Bla. 4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 22. MARZ 1928.

GefiÖ út hvern Fimtudag af The Col-
umbia Press Ltd., Cor. Sargent Ave. &
Toronto Str., Winnipeg, Man.
Talaiman N-6S27 og N-6328
Einar P. Jónsson, Editor
Utan&akrift til blaðaina:
THE C0LUMBI/\ PRESS, Ltd., Box 3171, Wlmripac, IRai).
Utanáakrift ritatjórana:
EBiTOR LOCBERC, Box 317i Wlnnipog, M|an.
Verð $3.00 um árið. Borgist fyrirfrem
Tha "Lögbar*'' ls prlntad and publlahad trj
Tba Oolumblt- Praaa, Limltad, ln tha Coiumbla
SuildLnc, 8*6 Baj-prant Ato Wlnnlpasc, Manitoba.

Sameignar rjómabú.
Eitt áþreifanlegasta dæmið um gildi heil-
brigðrar samvinnu, er sameignar-rjómabúið,—
Manitoba Co-operative Dairies, Limited, er
starfrækir um þessar mundir voldugar smjör-
gerðar verksmiðjur í Winnipeg og Brandon.
Hefir félag þetta svo mjög fært út kvíarnar á
síðari árum, að furðu gengur næst. Sannast á
því hib fornkveðna: “Að sameinaðir stöndum
vér, en sundraðir föllum vér. ”
Framkvæmdarstjóri téðs félags, Mr. Alex.
McKay, hinn mesti ágætismaður 'í hvívetna,
ráðdeildarsamur og hagsýnn. Forseti félagsins
er Mr. Gruðmundur f’jeldsted, fyrrum þingmað-
ur Gimli kjördæmis. Hefir hann starfað mikið
í þágu sameignar félagsskaparins um langt
skeið og nvtur almenns trausts allra þeirra, er
eiga við hann einhver viðskifti, en þeir eru að
sjálfsögðu margir.
Ars’fund sinn hélt Manitoba Co-operative
Dairies þann 17. febrúar síðastliðinn í Y.M.C.A
bvggingunni hér í borginni. Var fundurinn afar
fjölsóttur og þrunginn af áhuga fyrir sam-
starfsmálunum. Voru allir á einu máli um hagn-
að þann hinn margvíslega, er fallið hefði rjóma-
framleiðendum Manitoba-fylkis í skaut, við sex
ára starfsemi félagsins.
Manitoba Co-operative smjörgerðarfélagið
hóf göngu sína árið 1921, og nam framleiðslan
það ár eitthvað nálægt þrjúhundruð þúsund
pundum. Ar frá ári hefir framleiðslan verið að
aukast jafnt og þétt, unz að hún við lok síðasta
starfsárs var kominn upp í hálfa aðra miljón
punda. Hefir félagið orð á sér fyrir vöruvönd-
un og hefir smjör þaðan hlotið mörg verðlaun
á sýningum víðsvegar um þetta mikla megin-
land. Alls hefir félagið sparað rjómafrapaleið-
endum á árinu $100,900, í viðbót við gróðahlut-
deild þá, er jafnað var niður og nam $50,000,
samkvæmt ársskýrslu framkvæmdamefndar-
innar.
Eftirfarandi athuganir um Manitoba Co-
operativeDairies, Limited, flytur mars-heftið
af tímaritinu Scoop Rhovel, og er það fram-
kvæmdarnefnd félagsins, sem þar hefir orðið:
“Að þessu sinni, látum vér nægja að benda
í fáum dráttum, á. skilvrðin fyrir velgengni þessa
sameignarfélags bænda, sem og tilhögun starf-
rækslunnar. Hver er megin ástæðan fyrir því
að oss hefir unnist svona mikið á? Ástæðuna er
að finna í ráðdeildarsamri og hagsýnni fram-
kvæmdarstjórn, er aldTei hefir mist sjónar á
gildi hinna sönnu samstarfs tilrauna.
Því aðeins getur samlagssala þrifist, að
grundvölluð sé á ströngum viðskiftareglum.
Munurinn á henni og öðrum markaðsaðferðum,
er aðallega fólginn í því, að völdin eru í hond-
um framleiðendanna sjálfra, en ekki öll í fárra
manna höndum, eins og viðgengst þegar um
venjuleg hlutafélög er að ræða. Við það evkst
áhugi framleiðenda að stórum mun, er þeir
sjálfir bera ábyrgð á sölu framleiðslu sinnar.
Með'þeim hætti styttist vegalengdin milli fram-
leiðanda og neytanda, ef svo mætti að orði
kveða,—hinir óþörfu milliliðir hverfa úr sög-
unni. í því falli að samStarfs félagsskapurinn
hviki frá föstum viðskiftareglum, er hann kom-
inn út á hálan ís. Sérhver sá framleiðandi, er
ant lætur sér um að hafa sem mest upp úr starfi
sínu, má því ekki við öðru,æn að láta sínum eig-
in félagsskap í té allan þann stuðning, er fram-
ast má verða.
Herra rjómaframleiðandi! Hvaða ráðstaf-
anir ætlar þú að gera til þess að bæta hag sjálfs
þín og nágranna þíns? Þú getur aldrei öðlast
hnossið með því að varpa öllum áhvggjum upp
á aðra, eða styrkja andstæðinga þína með af-
skiftaleysinu Vér eigum ávalt við einhverja
andstöðu afli að etja.. Meira að segja, til þess
að græða sem mest á lífinu sjálfu, þurfum vér
að skilja andstöðuna til hlítar og vera ávalt við
því búnir að mæta henni, hvernig sem ástatt er.
Látum oss verða samtaka um að mæta hinni
snörpustu andspyrnu nær sem vera skal og
skiljast eigi fvr við, en smjörgerðarhús vor
bæði, eru fær um að vinna sigur á hvaða and-
stöðu sem er.
The Manitoba Co-operative Dairies, Limit-
ed, starfrækir tvö smjörgerðarhús hér í fylkinu,
annað í Winnipeg, en hitt í Brandon, er það
hafa að markmiði, að gera viðskiftin manna á
meðal, sem allra hagkvæmust og geðfeldust.
En af öllu nauðsynlegu, er það nauðsynlegast,
að hugsjón samstarfsins sé haldið hátt á lofti,
og að allir reyni^t henni trúir.
1 Brandon frámleiðum vér bæði smjör og ís-
rjóma. Þegar þér þurfið á hinni síðarnefndu
tegund að halda, þá gætið þess vandlega, að hún
sé frá Manitoba Co-operative Dairies, því með
þeim hætti stuðlið þér að auknu viðskiftamagni
yðar eigin félagsskapar. Ef þér fáið ekki keypt
ísrjóma vorn í yðar næstu búð þar í bænum, þá
finnið að máli framkvæmdarstjóra vorn Mr.
Ryles, er fljótt mun koma 'því til vegar, að
kaupmaður yðar hafi réttu tegundina á boð-
stólum. 1 Winnipeg framleiðum vér einungis
smjör, sem fæst til kaups í allflestum matvöru-
búðum, víðsvegar um fylkið.
Hafið það ávalt í huga, að báðar þessar
verksmiðjur, sem nú hafa nefndar verið, eru
eign fólksins, og starfræktar með þess eigin hag
fyrir augum. Þjóunstusemi, er grundvallarregla
beggja þessara stofnana í viðskiftalífinu.
Með hverjum hætti getur þú, sem samstarfs
félagi, helzt orðið stofnunum þessum að liði?
Með því að senda allan þann rjóma, er þú fram-
leiðir, til annarar hvorrar verksmiðju vorrar,
eftir því sem.bezt liggur við og hvetja nágranna
þína til hins sama. Þú spyrð nú ef til vill, í
hverju helzt að hagnaðurinn af þessu sé í raun
og veru fólginn. Svarið er einfalt. Við árslokin
greiddum vér viðskiftavinum vorum, það er
að segja rjómaframleiðendum, 1*4 cents upp-
bót á sérhverju smjörfitupundi, er þeir höfðu
til vor sent. En hlunnindin eru fleiri en þetta,
þó eigi verði talin upp að sinni.
Með því að skifta við yðar eigið félag, vitið
þér að hverju þér gangið, jafnframt því sem
þér eruð að tryggja yður föst framtíðarvið-
skifti, er þér ekki hefðuð getað náð til á nokk-
urn annan hátt.
Það er engan veginn óalgengt, að heyra
bændur segja sem svo, að hyggilegra sé fyrir
þá, að skifta við sem ajlra flest rjómabú, eða
með öðrum orðum, senda þeim rjómann til
skiftis. Vér skulum gera oss grein fyrir slíkri
afstöðu, frá sjónarmiði markaðsskilyrðanna.
Segjum til dæmis, að þér væruð að selja heima-
tilbúið smjör í borginni. Mynduð þér hagnast
á því að hlaupa með það úr einum stað í annan,
í stað þess að eignast fasta og áreiðanlega við-
skiftavini. Slík aðferð yrði með engu öðru að-
sökuð, en því, ef afsökun skyldi kalla, að fram-
boðsvaran væri svo léleg, að engin viðurkend
viðskiftastofnun vildi líta við henni. Sé vara
yðar á hinn bóginn góð, munuð þér að sjálf-
sögðu gera alt, sem í yðar valdi stendur til þess
að tryggja henni varanlegan markað. Slíka
vöru er ávalt auðvelt að selja, því allir eru jafnt
og þétt að svipast eftir henni.
Það er að vorri hyggju, alt annað en æski-
legt að sami bóndinn skifti við mörg rjómabú.
Stafar slíkt enda oftast nær af gyllingum um-
boðssalanna, sem krökt er af á hverju strái,
jafnskjótt og vitund fer að. batna umferðar.
Festið það í minni að þér eruð að borga þessum
heiðursmönnum beint úr yðar eigin vasa, um
leið og þér sparið með því allmikið fé, að senda
rjóma yðar til Manitoba Co-operative Dairies,
yðar eigin félags, annaðhvort í Winnipeg eða
Brandon. Svo framarlega að þér framleiðið
fvrsta flokks rjóma, getið þér reitt yður á að fá
fyrir hann hjá oss, hið allra hæzta markaðs-
verð.’>
Fjökli íslenzkra bænda, út um hinar ýmsu
nýbygðir Manitoba fylkis, eru sameigendur í
Manitoba Co-operative Dairies, Limited. Hlýt-
ur það að.verða, eigi aðeins þeim, heldur og
Vestur-lslendingum í heild hið mesta fagnaðar-
e'fni, hve frábærlega vel að starfræksla félags-
ins hefir gengið fram að þessu.—
Útgáfa íslenzkra fornrita,
Á öðrum stað hér í blaðinu, birtist umburð-
arbréf frá fimm, merkum mentamönnum heima
á Fróni, þeim Jóni Ásbjörnssyni, hæstaréttar-
máláflutningsmanni, Matthíasi Þórðarsyni þjóð-
minjaverði, Ólafi Lárussyni, prófessor í lögum
\úð háskóla Islands, Pétri Halldórssyni bóksala
og Tryggva Þórhallssyni forsætisráðherra.
Var það fornvinur vor, laga prófessorinn, efl
sendi oss bréf þetta og fal oss það til forsjár.
Bréfið skýrir sig sjálft, og er þessvegna óþarft
að fara um það mörgum orðum. Fornrit vor,
mörg hver, svo sem íslendingasögurnar, hafa
reynst þjóðinni sá Urðarbrunnur, er aldrei
tæmdist, hversu sem bergt var áf, og mun svo
enn verða um ómælisaldir. Fomritin em arf-
leifð allra Islendinga jafnt, hvar helzt svo sem
þeir eru niðurkomnir. Með slíkan skilning á
málinu, teljum vér engan veginn ólíklegt að
ýmsir ’fyndust í vorum vestræna hópi, þótt fá-
mennur sé, er kynnu að vilja styðja að ein-
hverj levti fyrirtæki það, er hér um ræðir. Á
hinn bóginn verður því þó eigi á móti mælt, að
fólk vort hér í álfu hafi í ærið mörg hom að
líta með vernd og viðhald sinna eigin stofnana.
Athygli fólks vors skal hér með að því leidd,
að þeir, sem kynnu að vilja veita útgáfu-fyrir-
tækinu einhvem stuðning, skulu senda tillög
sín beint til einhverra af þeim fimm mönnum í
Reykjavík, sem nú hafa nefndir verið.
Manitobaþinginu slitið.
Föstudaginn þann 16. yfirstandandi mánað-
ar, var fylkisþinginu í Manitoba slitið. Hafði
þingið þá afgreitt í alt 117 lagafmmvörp, af
þeim 138 er fyrir það vora lögð. Hin vom ým-
ist feld eða þá ekki útrædd.
Eins og gengur og gerist á öllum þingum,
var margt hirma afgreiddu lagafrumvarpa, lít-
ið annað en tiltölulega smávægilegar breytingar
á eldri löggjöf, sniðnar til eftir breyttum kröf-
um yfirstandandi tíðar. En sum vora frum-
vörpin harla mikilvæg, og hljóta að grípa djúpt
inn í lff fylkisbúa.
Fmmvarp það, er upp tók langmestan tíma
þingsinp, var lagabálkurinn mikli um hið nýja
bjórsölu fyrirkomulag, eða “Beer Parlors”
kerfið, eins og sumir kalla það, og fór slíkt að
vonum. Lögin eru að sögn, sniðin mjög eftir
bjórsölulögunum í*Alberta og heÖmila bjórsölu í
glasatali í hótelum, er fengið hafa leyfi frá vín-
sölunefnd fylkisins. Munu tæpast verða um það
skiftar skoðanir, að með þessari nýju löggjöf
séu endurvaktir til lífs drýkkjuskálarnir gömlu
þótt gefið hafi þeim nú verið nýtt nafn, er að
minsta kosti í bráðina lætur vitund betur í
eyra. Ekki ber að saka stjórnina fyrir þetta
nýja fyrirkomulag,—fólkið kaus það sjálft við
atkvæðagreiðsluna þann 28. júní síðastliðinn.
1 tuttugu og þrem kjördæmum, er atkvæði
greiddu á móti Ölsölu við síðustu kosningar,
skal fólkinu leyft við nýja atkvæðagreiðslu að
skera úr því, hvort leýfð skuli þar bjórsala í
hótelum, eða eigi.
Annað merkasta frumvarpið, er framgang
hlaut á þingi þessu, er vafalaust hið nýja frum-
varp um ellistyrk. Veitti þingið máli því til
framkvæmdar, fimm hundrað þúsundir dala,
eftir að harðar deilur höfðu um það háðar ver-
ið, hvernig afla skyldi peninganna. Vildi stjórn-
in að f jársins yrði áflað með nýjum eignaskatti,
og fékk hún að lokum vilja sínum framgengt.
Við umræðurnar um laganýmæli þetta lýsti
Mr. Bracken yfir því, að af framkvæmd þess
gæti leitt tekjuhalla, er nema myndi nálægt
þrem fjórðu úr miljón. Virtist þingheimi eigi
hrjósa hugur við þvílíku smáræði, sem heldur
mun og eigi hafa verið ástæða til, -þar sem
ganga má út frá því sem gefnu að ágóðinn af
stjórnarvínsölunni verði fullri miljón dala
meiri á ári því, sem nú er að líða, en í fyrra,
auk þess sem sennilegt er, að ýmsar aðrar
tekjulindir fari nokkuð fram úr áætlun. Af öðr-
um merkum nýmælum, má nefna stofnun heil-
brtgðismálaráðuneytis þess, er Dr. Montgom-
ery, einn af þingmönnum Winnipegborgar, veit-
ir forystu.
Samkvæmt ítrekuðum áskorunum frá Wil-
liam Ivens, verkaflokks þingmanni fyrir Win-
nipeg, hét heilbrigðismála ráðgjafinn því, að
láta óháða milliþinganefnd rannsaka starf-
rækslu skrifstofu þeirrar, er eftirlit hefir með
framkvæmd laganna um velferð bama, sem og
til að kynna sér út í æsar vinnuskilyrði og að-
búð fólks þess, er starfar við geðveikrahælið í
Brandon.
Á öndverðu þingi, lagði stjórnin fram fram-
varp um $100,000 tryggiiig á ári ,í 'fimm ár,
gegn hugsanlegu tapi á jámbraut þeirri, er
stjórn þjóðbrautakerfisins hefir tekið að sér
að leggja inn í Flin-Flon námahéruðin. Má víst
telja, að fyrirtæki það muni reynast norðvest-
ur landinu íegluleg lyftistöng til aukins at-
hafnalífs og sannra þjóðþrifa. Þá skal þess
loks getið, að þingið félzt á að stofna nýja
stjórnardeild, er yfirumsjón skuli hafa með
námarekstri innan vébanda félkisins. Veitir
Bracken stjórnarformaður skrifstofu þeirri
forystu fyrst um sinn, en felur um leið Mr.
Clubb, ráðgjafa opinberra verka, eftirlitið með
símamálunum.
Nú hafa talin verið mikilvægustu málin, þau,
er framgangi náðu á nýafstöðnu fylkisþingi, og
verður ekki annað með sanni sagt, en að þingi
og stjórn hafi tekist sæmilega til um úrlausn
þeirra.
Ofurlítil athugasemd.
1 Heimskringlu, sem út kom jsann 14. þessa
mánaðar, ritar góðvinur vor hr. A. E. Isfeld að
Winnipeg Beadi, dálitlar hugleiðingar um
fiskimálin og erþað vel, því að vorri hyggju,
eins og vér höfum áður minst hér í blaðinu, hefir
þeim mikilvæga atvinnuvegi fólks vors hér
vestra, eigi verið sá sómi sýndur, er vera hefði
átt. 1 grein þeirri, sem nú hefir nefnd verið
vitnar Mr Isfeld í grein eftir Mr. Kr. Péturs-
son, þar sem sagt er, að fiskimaðurinn ha'fi
“varla til hnffs og skeiðar”; og ennfremur í
grein, sem í Lögbergi birtist þann 8. þ. m., þar
sem svo er að orði komist: “Þegar til alls kem-
ur, borgar veiðin sig á þessu vatni (Manitoba-
vatni) tiltölulega mjög vel.”
Síðar í grein sinni, kemst Mr. Isfekl svo að
orði: “Eg sé ekki betur en blaðið sé að gera
Kr. Pétursson að ósannindamanni.” Ályktun
þessi finst oss, vægast sagt, á næsta veikum
rökum bygð, því satt að segja getum vér undir
engum kringumstæðum skoðað það ámælisvert,
að jafn þýðingarmikið mál, sem fiskiveiðamál-
ið, sé rætt frá meira en einni hlið.
Um það atriði, hvort fiskurinn í Manitoba-
vatni, ogþá sennilega í öðram fiskivötnum líka,
fari smám saman þverrandi frá ári til árs, eins
og Kr. Pétursson heldur fram, skal engum get-
um leitt. En e'ftir hverju skal frekar fara, en
staðfestum stjórnarskýrslum, og einmitt á
skýrslum fiskiveiðaráðuneytisins í Ottawa fvr-
ir árið 1924, er grein sú bygð, er birtist í Lög-
bergi þann 8. þ. m., og Mr. Isfeld vitnar í.
Aftur vitnar vinur vor Mr. ísfeld í Lögberg,
og gerir þá vatnsrotturæktina að umtalsefni.
Fellur honum illa að stjórnarvöld Sléttufylkj-
anna skuli selja á leigu mýrlendisfláka til
vatnsrotturæktar. Alt það, sem Lögberg sagði
um málið, var bvgt á stjórnarskýrslum. Og
sannast að segja finst oss það engin stórsynd,
þótt umræddir mýrarflákar séu til einhvers not-
aðir, því einhverjum verður það þó vafalaust
til góðs. Aukinni framleiðslu fylgir ávalt auk-
in atvinna, og það er einmitt það sem þjóðinni
ríður naest á.
Gerðabók 9. ársþings
bjóðrœknisfélags Islendinga í
Vesturheimi.
Eins og yður hr. forseti, er kunnugt,
þá var neflndinni veitt leyfi til að bæta
við tölu sína þremur mönnum, ef hún
fyndi ástæðu til. Það leyfi hefir nefndin
notað sér, því verkið er mikið og víðtækt,
sem hún hefir með höndum. Fyrsti mað-
urinn, sem neflndin kaups sér til sam-
vinnu var Hon. Thos. H. Johnson. Varð
hann fúslega við tilmælum nefndarinnar
og tók sæti í nefndinni. En þvi miður
naut nefndin ekki hans aðstoðar lengi, þvi
eins og kunnugt er, þá lézt hann 20. maí
síðastliðinn og misti ekki aðeins Inefndin,
iheldur og allir Vestur-íslendingar þar
einn af sínum ágætustu mönnum Tökum
vér þetta taakifæri til að votta ástvinum
hans og ættingjum hlutteknimgu vora og
söknuð við fráfall hans. Hinir, sem í
nefndina hafa verið teknir eru Jóseph T.
Thorson, sambandsþingmaður i Suður-
Mið-Wintnifæg, Guðmundur Grímsson,
dómari í North Dakota og séra Jónas A.
Sigurðsson í Selkirk, í stað Thos. heit.
Johnson.
Nefndin hafði ekki verið lengi að verki,
þegar hún komst að raun um, að fjármál-
in voru henni þrándur í götu. Stjórtnar-
nefnd Þjóðræknisfélagsins veitti henni
$100.00 til nauðsynlegustu útgjalda. En
hún rak sig brátt á, að það var með öllu
ónóg upphæð, til að standa straum af
allra nauðtsynlegustu útgjöldum. Henni
var því ljóst að svo framarlega sem þessu
heimfararmáli ætti að vera nokkur sómi
'sýndur, yrði hún að hafa einhver úrræði
önnur en þau, sem Þjóðræktiisfél. gæti
ráðið fram úr í fjármálunum. Þrír vegir
virtust vera fyVir hendi. Fyrst að Inefnd-
in legði fram féð sjálf, og það hefir hún
gert, að þvi leyti sem þessir $100.00
hafa ekki ihrokkið til útgjaldanna á árinu.
Annað: Að leita opinberra samskota með-
al Vestur-íslendinga, til þess að standa
straum af útgjöldunum. 1 þriðja lagi:
Að fara fram á það við félög eða stjórn-
ir, sem beilnlínis, eða óbeinlinis, hefðu
hag af þessari ferð, að leggja fram ofur-
lítið fé til að standast þann kostnað, sem
óumflýjanlegur er, í sambandi við undir-
búning feriiarinnar. Það ákvað nefndin að
gera. Húln fann þvi stjórnarformann
Manitöbafylkis að máli og skýrði honum
frá öllum ástæðum. Hversvegna henni
ifyndist sjálfsagt að Vestur-íslendingar-
tæ>kju þátt í þessu hátiðahaldi 1930 og
færu þessa för. Lika hvaða þýðingu það
hefði fyrir Manitobafylki út á við, ef
Vestur-íslendingar fjölmentu á hátíðina
—miinti hann á, að fylkið legði fram stór-
fé árlega til að auglýsa sjálft sig fyrir
alheimi, en engin auglýsing gæti verið til-
komu- eða áhrifameiri, en þessi för til Is-
lands 1930, þvi að einmitt þá yrði allra
augum snúið til hinnar litlu islenzku þjóð-
ar. Félst forsætisráðherrann á þetta og
lofaði með bréfi dagsettu 29. apríl 1927,
að Ieggja neflndinni til eitt þúsund dollara
á ári í þrjú ár. Ekki hefir nefndin fengið
neitt af þessu fé enn, og stafar það af
misskilningi, er inn hefir komist hjá
. stjórnarformanlni, en sem væntanlega
lagast áður en um langt líður.—Nefndin
hefir farið hins sama á leit við stjórnar-
formann Saskatchewanfylkis og hefir
hann tekið vel í málið, þótt engar fram-
kvæmdir hafi heldur orðið þar elnn.
All-miklir dagdómar ganga meðal
Vestur-íslendinga um þetta mál, sem við
er að búast. Það er með þá eitjs og írana
að þeir vita ekki hvað þeir vilja, og eru
ekki ánægðir fyr en þeir fá það. Þó þpri
eg að staðhæfa að'mál þetta á óhultara
ítak í huga þeirra en flest önnur.
Nefndin getur fullvissað alla um, að
hún er ekki að vinna að þessu máli í nein-
um öðrum tilgangi en þeim, að gera sem
flestum mögulegt að taka þátt í förinni,
sem fara vilja. Það sem nefndin hefir því
ásett sér að gera og það sem hún álítur
að hún eigi að gera er:
Ffyrst: að sameina þá,,sem fara vilja
og útvega þeim sem aðgengilegust ferða-
kjör.
Annað: að sjá um að ferðin geti orðið
sem veglegust að föng eru á.
briðja: að styðja að því eftir mætti að
ættjörð vor hljóti sem ákveðnasta viður-
kenningu hjá öllum þjóðum, fyrir menn-
ingaratriði því, sem hátíðin er haldin til
minningar um. Takist nefndinni þetta, þá
er ihún ásátt með að hún hefir ekki til
einskis erfiðað, og biður hún allar. góðar
konur og rnenn að aðstoða sig til þess.
Að síðustu leggur nefndin til:
1. Að kjörtímahil nefndarinnar sé lengt
fram í árslok 1930.
2. Að nefndinni sé heimilað að bæta
við sig eins mörgum og þörf eða kring-
umstæður krefjast. .
3. Að Þjóðræknisfélagift veiti nefnd1-
inni $250.00 til nauðsynlegustu bráða-
byrgðar útgjalda. Fyrir hönd nefndarinn-
ar,
Jón J. Bíldfell, forseti.”
E^r framsögumaður lauk máli" sinu,
skýrði hann frá þvi að ungfrú Þórstína
Jackson væri stödd á þinginu, sem full-
trúi Cunard gufuskipafélagsins, og myndi
hún hafa eitthvað að segja i sambandi
við þetta má!..
Uingfrú Jackson stóð þá upp, að til-
mælum forseta, og skýrði frá að htin
hefði orðið forviða í haust, er hún kom
heim úr ferð sinni um Canada, þvi þá
hefði beðið sin ábyrgðarbréf frá Cunard
gufuskipafélaginu, þess efnis að stjórn-
endur félagsins vildu hafa tal af henni.
Við þessu sagðist hún hafa orðið og var
'þá eriíndið það, að fá hana tíl að túlka
það við íslendinga, að þeir fengju skip
frá félaginu til heimferðar 1930. Hún
kvaðít vilja kynna sér vilja íslendinga i
þessu máli áður en hún skýrði það frekar.
Samþykt var að viðtaka álit nefndar-
innar lið fyrir lið. Var fyrsti liður bor-
inn upp og samþyktur. Umræður spunn-
ust um 2. lið nefndarálitsins. Séra Rögnv.
Pétursson skýrði frá þvi, að nefndin færi
fram á, að mega bæta við sig, sökum þess
að henni væri það Ijóst að aðstoðar yrði
hún að leita sem víðast, máli sínu til efl-
ingar. Fyrir stuttu hefði hann átt tal við
Guðmund dómara Grímssón, er bent hefði
á að heppilegt mynji vera að skipa fleir-
um í nefndina sunnan landamæranna.
Hefði Grimsson dómari látið í Ijósi að
íslendingar í Bandaríkjunum myndu ein-
. dregið óska að Bandaríkjastjórn tæki
einhvern viðeigandi þátt í hátíðahaldinu,
en til þess myndi þurfa allrar orku að
neyta. Komið hefði honum til hugar, með
styrk senatora og congressmanna frá
Dakota og Minnesota, að fara þess á leit
við Bandaríkjastjórnina að hún léti smíða
vandað og veglegt líkneski af Leifi hepna,
er fyrstur fann Vesturheim, er hún svo
gæfi Islendingum 1930 í viðurkenningar-
skyni um Ameríkufundinn. Þá benti séra
Rögnv. á að Saskatchewan Islendingar
ihefðu engan fulltrúa \ nefndtnni. En
gjarna mætti líta svo á, sem W. H. Paul-
son þingmaður væri þar sjálfkjörinn, því
verið ihefði hann og1 væri málefnum
nefndarinnar til hinnar mestu liðveizlu.
Ungfrú Jackson kvað tillöguna um
Leifs líkneskið ágæta, sérstaklega væri
það viðurkenning fyrir þvi að fslendng-
urinn Leifur i'.iríksson hefði fyrstur
Ifumdið þetta land. Vildi hún láta stjórn
Islands bjóða Bandaríkjastjóminni að
senda fulltrúa á hátíðina.
Sigfús Halldórs frá Höfnum ritStjóri
Heimskringlu taldi það stórþýðingarmik-
ið atriði, að fá það viðurkent að Leifur
ihefði verið Islendingur en ekki Norð-
maður. Fanist homum Norðmenn beita þar
yfirgangi og eigna sér þá menn er í raun
og sannleika væru Islendingar, en litið
gert til að hrinda áburði þeirra af sér.
Séra Jónas A. Sigurðsson skýrði frá
því að hamn hefði verið kjörinn til þess
að rnæta á hátíð Norðmanna í Camrose,
og sannað þar eins greinilega og sögur
gætu sannað, að Islendingur, en ekki
Norðmaður, hefði fundið Vesturheim,—
að Leifur hefði verið íslendingur en ekki
Norðmaður. Sigfús Halldórs frá Höfnum
afsakaði að hann hefði gleymt að geta
þess, að séra Jónas A. Sigurðsson væri
eini maðurinn hér vestra sem rækilega
hefði tekið ofan í lurginn á Norðmönnum
í þessu efni.
Dr. Sig. Júl. Jóharunesson lagði til að
báðum ritstjórum blaðanna væri bætt víð
í nefndina, og séra J. P. Sólmundsson
lagði til að dr. Sig. Júl. Jchannesson væri
einnig bætt við í nefmdina, en A. B. Olson
studdi. J. J. Bíldfell mælti móti þessum
tlilögum, kvað eigi vera til umræðu hverj-
um bœtt skyldi í nefndina. Sigfúsi Hall-
dórs frá Höfnum þótti athugasemdirnar
einkennilegar. Séra J. P. Sólmundsson
mælti með sinmi tillögu. Séra Rögnvaldur
Pétursson kvað spuminguna vera þá.
hvort leyfa skyldi nefndinni að bæta við
sig eða ekki, en ekki að þingið bætti við
mönnum í nefndina. Vildi ekki láta þing-
ið kjósa fleiri. Dr. Sg. Júl. Jöhannesson
kvað ritstjóra blaðanna eiga að vera ljós
þjóðarinnar og því sjálfsagðir í nefndina.
Nokkrar umræður urðu um tillögurnar,
vildu tillögumenn skoða þær sem breyt-
ingartillögur en aðrir sem sérstakar til-
lögur, er ekki kæmust að. Forseti úrskurð-
aði að þær væru ekki breytiflgartillögur
heldur aúkatillögur og yrðu því að takast
til greina. Mrs. Anna Sigbjörnsson frá
Leslie lagði þá til að umræðum skyldi
lokið, G. K. Jónatansson studdi. Tillag-
an borin upp og samþykt. Bar þá forseti
fyrst upp nefmdartillöguna. Samþykt. Bar
bann þá upp tillögu dr. Sig. Júl. Jóhannes-
sonar að bæta ritstjórunum í nefndina.
Var hún feld með 28 atkv. gegn 19. Að
lokum bar hann upp tillöguma um að bæta
dr. Sig. Júl. Jóhannessyni í nefndina og
var hún samþykt.
B. B. Olson lagði til en A. P. Jóhanns-
son studdi að 3. liður nefndarálitsins um
að veita nefndinni $250 úr nefndarsjóði
til bráðabyrgðar útgjalda sé vísað til
væntanlegrar fjármálanefndar. Samþykt.
Lá þá fyrir að skipa í fjármála- og
bþkasafns-nefnd. í fjármálamefnd skipaði
forseti: A. P. Jóhannsson, Jón J. Hún-
fjörð og Tobías Toibíasson. í bókasafns-
nefnd: Hjálmar Gíslason, Mrs. öninu Sig-
björnsson og Ágúst Sædal.
Var þá borin upp tillaga og samþykt
í einu hljóði að kjósa þriggja manna þing-
nefnd í skógræktarmálið. Þessir tilnefnd-
ir og kosnir: Séra Jónas A. Sigurðsson,
B. B. Olson og Björn Magnússon.
Húsbyggingarmálið lá þá næst fyrir.
Umræður engar. Séra Jónas A. Sigurðs-
son lagð til en Jón J. Húnfjörð studdi
að milliþinganefndin, er málið hefir haft
með höndum sé endurkosin og málið fal-
ið henni til frekari afkasta á næsta ári.
Samþykt.
Otgáfumál Timaritsins, kom næst Dr.
Sig. Júl. áleit að í Tímaritinu þyrfti að
v'era unglimgadeild, ef það ætti að ná til-
gangi sínum. Það þyrfti að vera læsilegt
fyrir unglinga, eða að minsta kosti eitt-
hvað af því. Sigfús Halldórs frá Höfnum
spurði hvernig á því stæði að tillagan,
sem samlþvkt hefði verið á þingi í fyrra,
að gefa blöðunum prentun ritsins sitt árið
hvoru. hefði verið gengin á bug. Forseti
svaraði því að engin tillaga í þessa átt
hefði verið samþykt á þingi í fyrra, held-
ur af þáverandi stjóm félagsins. en nú-
verandi stjórnarnefnd hefði ekki skoðað
sig bundna þessu ákvæði og því ekki
fylgt þei-m fyrirmálum1. Spyrjandi kvað
fyrirspurminni svarað og væri hann sam-
þykkur þessari skoðun. stiórnarnefndar.
P. S. Pálsson lagði til að málinu væri vís-
að til 3 manna þingnefndar, dr. Sig. Júl.
Jóhannesson studdi. Samþykt. í nefndina
skipaði forseti: séra Jónas A. Sigurðsson,
Finnboga Hjálmarsson og E. H. Sigurðs-
son.
Samvinnumál var næst á dagskrá. A.
P. Jóhannssom hóf umræður, lýsti hann
þeim hlýhug, er hann hefði fundið heima
síðastliðið sumar, til íslendinga hér vestra.
Félaginu “Vestur-lslendingi” í Revkja-
vík kvað hann vera mikið áhugamál að
'sem bezt samvinna takist við íslendinga
hér. Séra Friðrik Hallgrímsson væri for-
seti þess. Hann hefði skrifað sér nýlega
og 'beðið sig að skila kveðju til Þjóð-
ræknisfélagsins og þar með til Vestur-
Islendinga.
(Framh.)