Lögberg - 10.01.1929, Blaðsíða 2

Bls. 2.
/
LÖGBERG FIMTUDAGINN 10. JANÚAR 1929.
Af Fljótdalshéraði.
Tíðarfarið hefir verið einmuna
gott, það sem af er vetri þessum,
svo og á alt haust. Hér er ekki
hægt að kalla að hafi gránað nema
einu sinni í rót enn þá, en talsvert
úrfellasamt hefir >þó verið all-
langan tíma undanfarið. Frost
gerði talsvert um veturnætur og
hefir jörð verið frosin síðan, þótt
o/t hafi rignt. Nú 26. nóv. er 5
stiga frost og að manni finst stál-
köld norðvestan gola. Þetta er | pó mætti ef til vill gera þær und
suðtír til Reykjavíkur til þess að hneigðist mjög að öllum þeim
byrja störf í póstgangnanefndinni,
sem stjórninni hefir þóknast að
setja á laggirnar til þess að und-
irbúa fyrir sig stjórnarfrumvarp.
Það er mála sannast, að þess var
hin mesta þörf að koma póstgöng-
unum í betra og haganlegra horf.
Einkum var það óþolandi er þeim
var breytt til hins lakara í fyrra.
Sjálfsagt verða menn ekki ánægð-
ir hér um slóðir, ef þeir fá ekki
póst tvisvar í mánuði, eða hafa
sjaldnar samband við Reykjavík.
sjálfsagt kaldasta veðrið, sem enn
þá hefir komið.
Sumarið var kalt mjög, einkum
framan af, og þurviðrasamt með
afbrigðum. Gras spratt mjög
seint vegna kuldanna, og þurka,
en sumstaðar urðu þó sæmilegar
slægjur að siðustu. Víða, einkum ,
um Mið-Hérað, varð spretta mjög
rýr, einkum á útjörð. Var þar
ekkert hægt að heyja á sinulaus-.;
um engjum. Helzt var rubbað upp j
einhverju sinurusli í óræktar
mýrum, sem aldrei eru slegnar,
anþágur með janúar, að þá létu
menn sér nægja einn póst. Annars
finst mér ekki við það unandi, ef
póstar ganga ekki tvisvar um
Fljótsdalshérað í mánuði hverjum
eftirleiðis. Eg vil líka vænta hins
bezta af nefndinni, og þinginu í
þessu efni. Hitt finst mér óhætt
segja, að hér sýnist stjórnin
j sjálf hefði getað undirúið þetta
1 mál fyrir þing. Svo eru þeir marg-
| ir starfsmennirnir á stjórnar-
skrifstofunum, að svo sýnist, sem
|stjórnin hefði getað fengið þar
menn til þess að undirbúa frum-
nema begar neyðin rekur til þess. i , ,
p varp um þetta 1 samraði og sam-
Hér um slóðir hefir ekki komið1
annað eins grasleysi síðan 1918.
þá var jörð öll dauðkalin. — Á
Finnsstaðanesi er eitthvert bezta
cg vissasta engi hér um slóðir.
Þar fengust í sumar 15 hestar af
spildu, sem 50 hestar fengust af
í fyrra og 60 hestar í hitteð fyrra.
29 hestar komu þar af annari
spildu, sem þó var í sinu, en þar
hafa jafnan fengist nokkuð á
annað hundrað hestar af heyi.
Heyfengur varð víða mjög lítill
og illur af sinu og leir. Mun víða
muna fjórða part frá meðalári, og
sumstaðar meira. Hausttíðin góða
bætti þó mikið úr, þar sem engjar
voru til að stunda heyskap fram
eftir.
Uppskera úr görðum mun hafa
verið í betra lagi víðast hvar,
nema þar sem garðar eru mjög
sendnir og brattir, þar eyðilagði
þurkurinn grasið mjög snemma.
Annars féll jarðeplagras mjög
seint vegna hinnar ágætú haust-
veðráttu, og bætti það upp hvað
seint þokaðist áfram í vor. Rétt
er að geta þess, að hinar svoköll-
uðu “Eyvindar kartöflur’’ hafa
komið austur hér, og hafa víðast
reynst illa. Sumstaðar hafa þær
blátt áfram þrifist ver, en þær
heimaöldu. En allstaðar þykja
þær stórum verri til matar. Þær
eru mjög vatnsmiklar og bragð-
slæmar, einkum séu þær ræktaðar
í moldargörðum. Þá eru þær
helzt óætar. Úr sandi má vel
borða þær. Þá finst mér þær mjög
áþekkar hérlendum jarðeplum,
sem ræktuð eru í mold. Páll
Hermannsson alþingismaðúr á
Eiðum líkti þeim við að éta gor-
kúlur, ef ræktaðar væru í mold-
argarði.
Mér reyndist í sumar, að þær
gefa 15 prct meiri uppskeru, og
þykir mér rétt að hafa ofurlítið
af þeim með, þar sem þær eru
bráðþroskaðri og harðgerðara og
sterkara á þeim grasið, svo þær
mundu gefa talsvert meiri upp-
skeru en hinar þegar í harðbakka
slæi, og gras félli snemma.
Sauðfé var með vænna móti til
frálags í haust, og sumstaðar í
lang vænsta lagi. Kom það sér
vel, því lambalógun var mjög mik-
il vegna fóðurskorts.
Mælt er, að Jón Pálsson dýra-
læknir á Reyðarfirði hafi rann-
sakað lungun í flestu fé, sem
slatrað var í Kaupfélagi Héraðs-
búa í haust. Fundust víst lungna-
ormar í einhverju af fé frá hverj-
um bæ. Virtist svo, að á flestum
bæjum hefði helmingur lambanna
orm i lungum. Annars er eg ekki
þessum rannsóknum svo kunnug-
ur, að eg gefi sagt um niðurstöð-
ur. En vel er að þær eru gerðar,
og svo tilraunir sem dýralæknir-
mn gerði með lækningar á lömb-
um áður en þeim var lógað, svo
hægt væri að gera sér í hugar-
lund hvern árangur þær bæru í
L? af frepa orminn « lungunum.
Dyralæknirinn birtir að sjálf-
sogðu einhversstaðar skýrslu yfir
Þessar tilraunir allar, og mun hún
froðleg verða fjáreigendum.
Ofurh'tið hefir kjötverðið hækk-
að her siðan í fyrra, og enda gær-
Ur !íka■ Má nú kalla sæmilegt
verð áþeim, en kjötið þarf að þok-
ast betur aipp, svo viðunandi
verði. Mælt er að saltkjötið hafi
þokast eitthvað upp í haust, enda
® 8V° að vera halda áfram
eftir því, sem hægt er að senda
meira út frosið.
vinnu við póstmeistara. Lög þessi
fjallar svo þingið um, en þar er
einn maður eða tveir úr hverri
sýslu, vo þeir gátu sniðið af galla
sem á yrðu fyrir sakir ókunnug-
leika. Stjórnin mun heldur enga
heimild hafa til þess að skipa
nefnd þessa í starf á ríkiskostn-
að. Hún telur það sjálfsagt smá-
muni eina samanborið við margar
aðrar gerðir sínar, og veit að
flokkurinn hennar og litli bróðir
leggur blessun sína yfir alt.
Mislingar hafa borist að Eiðum.
Hefir kensla að mestu fallið nið-
! ur síðastliðinn hálfan mánuð. Nú
eru víst allir að komast þar á fæt-
ar aftur. Um 30 nemenda munu
hafa veikst, engir hafa farið mjög
illa út úr mislingunum þar. Veik
in hefir breiðst talsvert út frá Eið-
um og Seyðisfirði, og er víst í
öllum hreppum Út-Héraðs, en eng-
ir dáið enn sem komið er.
Lítið er hann reyndur. hér enn
eða þektur, nýi skólastjórinn, séra
Jakob Kristinsson á Eiðum, en að
góðu það sem er; ýmsir gera sér
góðar vonir um hann og álíta
happ mikið fyrir Héraðð, að fá
slíkan mann.
Ritað í nóv. 1928.
Vörður.
V. G.
Nú er Björn á Rangá á förum
Giovanni Papini.
Hann er ítalskur mentamaður,
og heimsfrægt skáld, einkum fyr-
ir hina miklu bók sína “Æfisaga
Krists”, er mikla eftirtekt hefir
vakið um víða veröld. — Sögu
þessa hefir hr. Þorteinn Gíslason
þýtt og gefið út í blaði sínu “Lög-
réttu” og síðan í bókarformi. —
Um ritsnilling þenna ritar Þ. G.
all-ítarlega í Lögr. frá 14. nóv. s.l.
og leyfum vér oss að birta þá grein
hér á eftir, til fróðleiks og ánægju
lesendum Lögbergs, því æfisaga
manns þessa er mjog eftirtektar-
verð á marga vegu. —
Grein Þ. G. hljóðar svo:
ítalskar nútímabókmentir eru
hér lítið þektár. D’Annunzio
þekkja ýmsir að nafninu til eða
hafa lesið eitthvað af erlendum
þýðingum á ritum hans, og eftir
Pirandello hefir verið leikið hér
eitt rit. Það er alt og sumt. Og
þýðingar á nýítölskum bókment-
um hafa svo að segja ekki sézt
hér fyr en Æfisaga Krists eða
Storia di Christo eftir Papini fór
að koma í Lögréttu og er nú kom-
in í bók, í þýðingu eftir Þorstein
Gíslason. Þetta er ein af þeim
bókum, sem hvað mesta athygli
hefir vakið í suðrænum bókment-
um síðustu ára og hefir verið þýdd
á mörg mál. En höfundurinn,
Giovanni Papini, var orðinn fræg-
ur maður heima fyrir löngu áður
en hún kom út og var einhver að-
sópsmesti maður í andlegu lífi ít-
ala. Margir lésendur Lögréttu
hafa fylgst með í því riti hans,
sem þýtt hefir verið í blaðinu (og
geta nú eignast það sérstakt í
vandaðri bók fjn*ir lágt verð), svo
að ekki þarf að rekja það frekar.
Hinsvegar hefir þetta rit orðið
til þess, að ýmsir vilja vita deili á
höfundinum sjálfum og verður
því hér sagt nokkuð af honum og
störfum hans.
Papini er enn maður á bezta
aldri, fæddur í Florenz 6. janúar
1881. Hann hneigðist snemma að
ritstörfum, heimspeki og skáld-
skap, eða réttara sagt, hann
fræðum, sem hann fékk hönd a
fest, hann las ókjörin öll, en naut
lítillar tilsagnar, því hann var fá-
tækra manna. Hann ætlaði að
svelgja í sig alla mannlega þekk-
ingu og hann ætlaði að umturna
öllum heiminum. — Smámsaman
lærðist honúm að hemja betur
námsgirni sína og fróðleiksþorsta.
Svo fór hann að skrifa um helztu
áhugamál sín og varð mesta ham-
hleypa við ritstörf, en ekki við
eina fjöl feldur. Hann var síleit-
andi að nýjum sannleik, nýjum
verðmætum, réðst miskunnarlaust
á menn og málefni og var mjög ó-
feiminn við það að viðurkenna
skoðanaskifti sín, er hann þóttist
hafa öðlast nýja vizku. Hann var
aðsópsmikill og oft nokkur há-
vaðamaður, en alt af einlægur og
hressandi. Hann gaf út tvö tíma-
rit (Leonardo og Lacerba), sem
sem höfðu mikil áhrif og var um
skeið einn af helztu starfsmönnum
tímaritsins La Voce, sem margir
beztu menn yngri kynslóðarinnar
söfnuðust um árin fyrir heims-
styrjöldina. Hann orkti sögur og
kvæði og skrifaði um bókmentir,
heimspeki og trúmál (t. d. bók um
Carducci og Cento pagina di po-
esia og Parole e sangue og ádeilu-
ritið Strongature). Hann varð á
skömmum tíma einn af þeim, sem
mest var dáðst að og mest var
þráttað um. En um þessar mund-
ir var mikil ólga í ítölsku þjóðlifi
og stóð styr um menn eins og Cro-
ce og Gentile og Marinetti, forvíg-
ismann futurismans, o. fl. Þessi
ólga náði svo hámarki sínu, póli-
tískt séð, í fascistabyltingunni og
einræði Mussolinis, hvað sem úr
því verður.
Það var einhvern tíma í deilum
dagsins á þessum árum, að einn
helzti gagnrýnandi ítala komst
svo að orði um Papini, að hann
væri “búinn að vera”, búinn að
kollhlaupa sig of oft og búinn að
skrifa sitt bezta. Papini gramd-
ist. Hann dró sig um skeið út úr
skarkala lífsins og prófaði sjálf-
an sig og kom svo aftur með bók-
ina um manninn, sem er búinn að
vera — “Un uimo finito”, bersög-
ula lýsingu á lífi sjálfs sín, brenn-
andi játningu á skoðunum sínum,
stolta sjálfsvörn og fnæsandi
skæting til allra þeirra, sem létu
sér detta í hug þá fjarstæðu, að
hann væri búinn að vera. Því fór
líka fjarri. Margir ítalir telja
þetta beztu bók hans, ekki sízt
þeir, sem lítið er um síðasta
“snúning” hans, þann sem seinna
kom fram í Æfisögu Krists, bék
þeirri, sem gerði hann heimsfræg-
an. Þess má þó sjá ýms merki í
“Un uimo finito” hvert stefndi.
Einn kafli í játningariti hans
heitir baráttan fyrir hinu guð-
dómlega. Hann segir frá því, að
um eitt skeið fór hann að lesa
Ágústínus, Pascal, Ignatius og
“Fiorette’. Og það var ekki af
einberri forvitni. Inst inni spratt
það einnig af ólgandi þrá eftir
því að trúa, af þögulli ósk um
það, að vreða þátttakandi þeirr-
ar dýrðlegu trúarreynslu, sem
gefið hefir heiminum svo margt
stórvirki og svo margar glæsileg-
ar sálir frá Jesú til vorra daga.
En úr þessu varð lítið þá. Hann
fyltist örvæntingu og ógeði á öllu
og öllum og efa um alt og alla. —
í mér eru aðeins máttlausar ætl-
anir, sagði hann, eg þjáist án þess
að eiga rétt á nokkuru huggunar-
orði. Eg er lítill Promeþeifur.
sem ber gamm iðrunarinnar í
brjóstinu, því hann kunni ekki
annað með eldinn að gera, sem
hann rændi, en að brenna sjálfan
sig. Hann leitaði og leitaði og
efaðist æ meira. — Eg get ekki
látið mér nægja orð og yfirskin,
sagði hann, ekki drengjavonir og
kvennahjal. “Eg vil eina einustu
ákveðna vissu, bara eina einustu
óraskanlega trú. Eg vil einn ein-
asta sannan sannleika, hversu lít-
ill og vesæll sem hann er. En
sannleika, sem lætur mig ná inn í
insta eðli lífsins, sannleika, sem
slöngvast sjálfkrafa inn í höfuðið
og lætur ekki örla á neinum efa,
með öðrum orðum, sannleika, sem
er sannarleg þekking, fullkomin,
ótvíræð og óræk þekking. Án slíks
sannleika get eg ekki lifað lengur
og ef enginn aumkvast yfir mig
og ef enginn getur svarað mér,
ætla eg að leita í dauðanum sælu
hinnar fullkomnu upplýsingar eða
hvíldar hins eilífa tilveruleysis.1
í ummælum eins og þessum sést j
það sæmilega, hvað er að búa um
sig í sálarástandi hans. En þótt
hann tali um dauðann annað veif-
ið, er hann enganveginn á því,
þegar til á að taka, að deyja. —
Eg get ekki dáið, eg vil ekki deyja,
eg dey aldrei, sagir hann. En þið
Islenzkir vitar.
skuluð ekki álíta, að eg sé að halda
í lífið, af því að eg sé hamingju-
samur, ánægður og umkringtjur
auði og allsnægtum. Eg er óham-
ingjusamasti og vesælasti maður
veraldarinnar, eg á hvorki kær-
leika, auð né vini, eg er hvorki
fagur né sterkur. Eg hefi sjald-
an þekt gleði og sjaldan nautn.
Eg hefi oft grátið, og eg hefi
næstum því altaf þjáðst. Og samt
vil eg ekki deyja. Eg vil umfram
alt ekki deyja, eg vil lifa áfram,
eg vil altaf lifa. Það stoðar ekki,
prestur, að þú lofir mér öðru lífi
í öðrum heimum, fegurra, rólegra,
ljósara lífi. Eg trúi ekki á það. . .
Svona hélt hann áfram að ef-
ast, þrátt fyrir alla löngun sína
til að trúa. — Eg er fullkominn ní-
hilisti, sagði hann, fullkominn ef-
unarmaður, fullkominn guðleys-
ingi. Eg trúi engu. Eg held að
erfitt sé að finna nokkurn annan
mann, sem hefir lifað jafn ger-
samlega til einskis. Eg hefi ekk-
ert að missa. Og samt finn eg enn
þá til mikillar lífslöngunar. Eg vil
byrja lífið á ný. Eg vil finna nýj-
ar ástæður til þess, að eg eigi að
lifa. í mér er eitthvað öflugra en
allir ósigrar. í sál minni er klett-
ur, sem stenzt alla storma. Eg
vilil afneita allri hugsanaleitandi
fortíð minni. Eg vil, beina lífi
mínu inn á nýjar leiöir. — Og
Papini lýsir því svo, hvernig hann
leitaði og áleit að hann hefði
fundið hið nýja líf — í sveitinni
heima hjá sér, í einföldum lifnað-
arháttum, í þjóðlegum hugsunar-
hætti og í rækt við líf og minn-
ingu feðranna. Hann sökti sér
niður í rit þjóðlegra öndvegishöf-
unda, frá Danté og Machialvelli
til Carducci og niður í náttúru
lands síns, Toscana. — Meðan eg
var á kafi í alþjóðlegri gjálfur-
menningu, var eg stofulærður
bæjarmaður. En það er árangurs-
laust að ætla að gera mig að
grísku goði eða norrænum jötni,
' segir hann eitt sinn, því eg er
j Toskanskur sveitamaður og sann-
ur maður aðeins þegar eg er það.
En Papini lagðist samt ekki til
hvíldar í þessari þjóðlegu sveita-
sælu. Hún ein var ekki nóg. Enn
átti hann eftir að stíga nýtt spor,
það, sem vakti einna mesta undr-
un, bæði hneyksli og aðdáun, af
öllu því undrunarverða, sem hann
hefir gert — hann gerðist trúað-
ur kristinn maður. Hann hafði
einu sinni sagt, að guð vildi ekki
tala fyrir munn sinn, og að hann
mundi aldrei skrifa helga bók. En
svo fór, að nafn hans flaug víðast
með “helgri bók”, Æfisögu Krists.
Um þá bók hefir margt verið
skrifað út um allan kristinn heim
og um afstöðu Papini til kirkju og
kristni. Er Papini í raun og veru
sannkristinrt maður, auðmýktur
undir ok krossins og fullur af
anda fagnaðarerindisins, eða er
þetta ný skáldagrilla, sem hefir
gripið hann og komið honum til
þess að skrifa skáldlegustu en lát-
lausustu lífssögu Krists, er samin
hefir verið á síðari árum? Það
getur legið milli hluta. Kristnir
menn af ýmsum kirkjudeildum og
heiðnir eða hálfheiðnir fræðimenn
i og rithöfundar hafa verið sam-
mála um það, að bók Papinis væri
eftirtektarverðasta Kristsbók nú-
tímans, þótt sumir segi, að höf-
undurinn sé ekki guðfræðingur að
sama skapi sem hann er skáld. —
Hann gerir heldur ekki kröfu til
þess að vera guðfræðingur. Hann
ætlast til þess, að það geri bókina
aðgengilegri öllum almenningi,
sem ekki vill fást við guðfræðileg
efni, iþeim, sem halda, að guð-
fræðin skyggi á Krist. Þess vegna
hefir Æfisaga Krists náð tökum á
mentuðu nýtízkufólki erlendis, að
hún er “skrifuð af sindrandi
mælsku skáldsins af guðs náð”,
eins og einn ritskýrandi komst að
orði. Bókina geta menn jafnt les-
ið, hvo^-t menn eru kristnir eða
ekki. Kristindómur hennar er
ekki leiðinlegur, nöldrandi eða
slepjulegur. “Þetta er karlmann-
leg, herská og skynsamleg bók,”
sagði norrænn rithöfundur um
hana.
Það getur vel verið, að Papini
eigi enn eftir að umsnúast eitt-
hvað, því hann er eins og hann
segir sjálfur, skáld og umrótsmað-
ur. En hvað sem um það er, þá
verða bækurnar um Manninn, sem
er búinn að vera, og Æfisaga
Krists í helztu bóka röð frá um-
brotaárum Evrópumenningarinnar
kringum heimsstyrjöldina.
Nú um áramótin er liðin hálf öld
síSan farið var að starfrækja fyrsta
vitann hér á landi. En það var
Reykjanesvitinn, sem fyrst var
kveikt á i. desember 1878. í öll
þau rösk þúsund ár, sem siglingar
höfðu þá verið stundaðar hér við
land og milli landa var við engfin
lciöarljós að styðjast héðan úr
landi, svo að sögur fari af. Ann-
arsstaðar er vita snemma getið í
sögum og sögnum, s. s. í Uions-
kviðu. "En einhver fyrsta áreiðan-
leg vitneskja um vita, sem menn
liafa, er um Pharoseyjarvitann
egypska, sem reistur var árið 331
fyrir Krists hurð og stóð fram á
13. öld. Á Norðurlöndum var
fyrsti vitinn reistur um 1202 á
Skáni. Annars er miklu fyr getið
vita í gömlum sögum og lögum og
er þá átt við bál, sem kynt voru til
þess að gefa til kynna hernaðar-
hættu og liðsöfnun. Nú er orðiö
viti eingöngu látið tákna ljósmerki
til siglingaleiðbeininga. Og saga
vitanna er nú sem sagt orðin hér
hálfrar aldar saga og hefir þess
verið minst með þvi, að gefið var
út vandað rit urn vitana, samið af
Th. Krabbe vitamálastjóra. *
Vitarnir hafa haft mikið gildi
fyrir siglingar og sjómensku og
bjargað mörgum mannslífum og
mörgum skipum og gert siglingar
allar öruggari og áhættuminni en
þær voru áður. Enn vantar að
vísu nokkuð á það, að vitakerfið
nái umhverfis alt landið og sumar
eyðurnar eru bagalegar og á hættu-
legurn stöðum og margt stendur
enn til bóta. En samt er það mik-
ið verk og merkilegt, sem unnið
hefir verið með þvi að koma upp á
50 árum, eða öllu heldur síðan um
aldamót, öllu vita- og sjómerkja-
kerfi landsins. En frá því um alda-
mót, eða síðan heimastjómin komst
á, hafa flestir vitarnir verið reist-
ir, þvi eftir að Reykjanesvitanum
var komið upp var lítið aðhafst í
tuttugu ár. *
Það gekk ekki umyrðalaust að
koma Reykjanesvitanum upp. Mál-
inu var hreyft undir eins á fyrsta
árinu eftir að fjárveitingavaldið
var flutt heim hingað. Það voru
þeir Halldór Kr. Friðriksson þing-
maður Reykvíkinga og Snorri Páls-
son þingm. Akureyringa, sem fyrst-
ir hófu máls á vitabyggingu. Gekk
síðan í alllöngu þjarki milli þings-
ins og stjórnarvaldanna í Kaup-
mannahöfn. í einu bréfi sínu sagði
flotamálastjórnin danska m. a. að
vitabygging á íslandi væri lítt nauð-
synleg, því næturnar séu nægilega
bjartar þann tíma ársins, sem sigl-
ingum sé haldið uppi, eða frá miðj-
um mars til 1. sept. en frá 1. des-
ember til miðs mars séu venjulega
engar siglingar við ísland vegna
óveðurs! Að lokum komst þó vit-
inn upp fyrir sameiginleg fram-
lög danska ríkissjóðsins og lands-
sjóðs Islands. Hann var reistur
undir tjórn Rothe verkfræðings, en
fyrsti vitavörðurinn var Ambjörn
Ólafsson. Síðan var vitanum
breytt og nýr viti reistur síðar.
Seint gengu frekari framkvæmd-
ir í vitamálunum, þótt lítilsháttar
fjárveiting til þeirra stæði á fjárl.
En einstakir menn höfðu áhuga á
málunum og einn þeirra, Otto
Wathne braust í þvi að koma sjálf-
ur upp vita á Dalatanga og fékk
einnig til þess styrk frá vitamála-
stjórn Dana. í Engey var einnig
allsnemma komið upp ljósvörðu,
sem tendruð var, þegar póstskipa
var von. Næstu vitarnir, sem komu
sunnanlands, voru á Garðskaga og
á Gróttu og var leifturviti, 12
metra hár, sá fyrsti hér á landi,
reistur á fyrri staðnum 1897. Það
ár var einnig reistur viti í Skugga-
hverfinu í Reykjavík. Um alda-
mótin fóru sjómenn og útgerðar-
menn að leggja aukna ;4herslu á
kröfurnar um fjölgun vita og fór
nú vitunum að smáfjölga. í Akra-
nesi og í Elliðaey vora vitar reist-
ir 1902 fyrir forgöngu Hannesar
Hafstein og L. H. Bjarnason.
1904 var fyrir tilmæli Hannesar
Hafstein, skipuð nefnd fjögurra
danskra sjóliðsforingja, til að gera
tillögur um vitamálin og gerði hún
ráð fyrir vitabyggingum fyrir 315
þús. kr. Árið 1906 var svo reist
ur Stórhöfðavitinn í Vestmanna-
eyjum, sem endufbættur var 1910.
Upp úr þessu fer áhuginn á vita-
málum að verða æ meiri og betra
skipulag að komast á. Sýnir það
nokkuð hvern hug menn höfðu á
þessum málum, að á þingi 1907
hélt Þórhallur biskup og fleiri því
fram, að ekki mætti minna vera, en
að 100 þúsund krónur færu árlega
til vitanna. Nú fer líka hver vita-
byggingin að reka aðra, fyrst með-
an Páll Halldórsson var umsjónar-
maður Faxaflóavitanna, en eink-
um eftir að Th. Krabbe varð um-
sjónarmaður 1909 og síðan vita-
mála>stjóri 1918. Árið 1908 kom
Dalatangavitinn og Siglunesvitinn,
1910 stór gasviti í Dyrhólaey, 1911
Rifstangavitinn, nyrsti viti lands-
ins, 1912 Vattarnesvitinn, 1913 vit-
ar á Bjargtöngum, Kálfhamarsnesi,
Skagatá og Flatey á Skjálfanda,
1915 í Grímsey, Malarhorni og á
Hólmavílk, 1916 á Ingólfshöfða,
1917 á Malarrifi og í Bjarnarey,
1918 á Gerðatanga og á Akranesi
og var notað í hann nýtísku gas-
ljós. 1919 vora reistir vitar á
Straumnesi (þar sem Goðafoss
hafði strandað) og í Selvogi. 1920
voru reistir vitar í Súgandafirði,
Arnarfirði og 3 vitar í Eyjafirði
og 1921 var reistur Gjögurvitinni
við Reykjarfjörð og Sandgerðis-
vitinn og árið eftir voru reistir 9
vitar, en næstu 3 ár var ekkert fé
veitt til vitabygginga, en þó voru
reistir tveir vitar, Stafnesviti og
Urðarviti 1925, en komu ekki í
reiking fyr en 1926, en það ár voru
aftur veittar 50 þús. kr. til vita-
byggjnga og reistir 3 vitar við
Breiðafjörð. Loks var svo í fyrra
reistur Dyrhólavitinn og höfðu
verið veittar til hans 160 þús. kr.
og í sarríbandi við hann var á þessu
ári settur nýr radioviti. I ár hef-
ir einnig verið lögð út fyrsta ljós-
baujan, á Valhúsgranni við Hafn-
arfjörð.
Það er þakkarvert og merkilegt
verk, sem unnið hefir verið með
stofnun allra þessara vita og við-
haldi þeirra, af stjóm og þingi,
vitamálastjóra og vitavörðum.
Elsti vitavörður landsins er nú
Þorvarður Einarsson á Gróttu,
hefir verið þar siðan 1897. Sér-
stakt skip er haft í ferðum milli
vitanna til þess að flytja þeim
nauðsynleg tæki og efni frá aSal-
stöðinni í Reykjavík.
Vitamálastjóri telur, að enn sé
þörf mikilla ’bóta og nefnir t. d.
að þörf sé landtökuvita með þoku-
lúðri og radiovita fyrir Austurland
og einnig 10—12 radiovita á út-
nesjum og 8—10 góða siglingavita
á útnesjum niorðan- og austanlands
og marga þókulúðra, vita og ljós-
og hljóðmerki innfjarða.
Væntanlega tekst enn að auka og
bæta vitakerfið, landinu til gagns
og sóma.
—Lögrétta 12. des. '28.
Magnús Bjamason,
bóksali, dáinn.
Hann var fæddur á Hnappavöll-
um í Öræfum á íslandi 10. dag
desember 1839, dó á heimili þess.
sem þetta ritar 20. desemiber 1928
kl. 3 e. m. Foreldrar Magnúsar
voru hjónin Bjarni Pálsson og Ing-
unn Magnúsdóttir, sem um langt
skeið bjuggu á Hnappavöllum. Hjá
þeim ólst Magnús sál. upp; sökum
beinkramar gat hann enga erfiða
vinnu unnið. Þann þunga kross,
beinkrömina, bar hann alla æfi með
mestu þolinmæði, lofaði Guð fyrir
hans miklu náð og miskunn sér
auðsýnda og með því gaf hann okk-
ur ófötluðum, alfrískum stórt um-
þugsunarefni. Þegar hann gat í
eitt skifti frekar en annað gengið
án þess að velta um, þá var ánægju-
svipurinn á honum svo dásamleg-
ur. Strax þegar Magnús fékk ald-
ur til lét faðir hans hann hafa hest
að smala fé; hafði hesturinn orðið
svo hændur að honum að hann kom
til hans, stóð kyr við þúfuna eða
garðinn á meðan Magnús fór á
bak.
Við póstafgreiðslu í Öræfum tók
Magnús þegar séra Björn Stephan-
son dó, hafði líka bókasölu á hendi
fyrir einhvern í Reykjavík. Svo
1888 fyrir tilmæli Björns Jónsson-
ar flutti Magnús norður á Oddeyri
við Eiyjafjörð og gjörðist af-
greiðslumaður blaðsins Fróða, en
eftir stuttan tíma hætti blaðið að
koma út svo 1890 fluttist Magnús
til Ameriku og settist að á Moun-
tain, N. Dakota, U. S. A., hvar
hann hefir ávalt verið síðan og
stundað blaða og bókasölu með
mestu trúmensku. Sjón hafði
hann einlægt góða, las og skrifaði
oft og það einustu daga hansj gler-
augnalauist, þó hann vanalegast not-
aði þau, en heyrnin var biluð svo
erfitt var að tala við hann. Dag-
inn áður en hann dó var hann á
fótum en hafði kvef eða flú, sem
er að ganga hér nú. Um morgun-
inn kvartaði hann um verki, en
vildi þó fara á fætur, en dóttir
mín sem er hjúkrunarkona sagði
honum að fara ekki á fætur, en
mér sagði hún að kalla lækni. Dr.
Thorlaksson kom og var hjá hon-
um þar til hann dó. Lungnabólga
varð honum að bana. Magnús sál.
var einn af þeim allra trúverðug-
ustu mönnum. Eg vona að blöð
þau á íslandi, sem hann var útsölu-
meður fyrir, taki þetta upp og segi
margt meira um ÍMagnús sál.
Bjarnason, þau geta það mikið bet-
ur en eg.
Svö- þar sem eg hefi ekki fengið
tíma til að grúska i blaða- og bóka-
dóti Magnúsar sál. bið eg alla hans
skiftavini að skrifa mér og láta mig
vita um viðskifti þeirra við hann
og þar sem eg tek póst hans, langar
mig til að hver fái það, sem hann á
ókomið af blöðum, svo að allir, er
skulda honum sendi mér borgun-
ina eða semji við mig,
Mountain 28. des. 1928.
Thomas Haíldórson.
Stóð á öndinni
yfir hinum góða árangri
Segir Manitobabúi Eftir að Hafa
Notað Dodd’s Kidney Pills.
Albert Green Hafði Þjáðst af
Bakverk og Þvagsjúkdómi.
Minnedosa, Man. (einkaskeyti).—
“Eg hafði iþjáðst feykilega af
bakverk og þvagsjúkdómi” skrif-
ar Mr. A. Green, velmetinn borg-
ari þar á staðnum. “Mér var ráð-
lagt að reyna Dodd’s Kidney Pills,
og eftir að hafa lokið aðeins úr
fyrstu öskjunni, var mér þegar
farið að batna. Hefi eg nú ávalt
Dodd’s Kidney Pills við hendina.”
Það leynir sér ekki, að sjúkdóm-
ur Mr. Green,á hefir stafað frá
nýrunum, úr því að honum batn-
aði svona fljótt af Dodd’s Kidney
Pills, því þær eru fyrst af öllu
reglulegt nýrnameðal.
Fjöldi miðaldra fólks, jafnt kon-
ur sem karlar, kvelst tímunum
saman af nýrnasjúkdómum. Hvíld
getur stundum linað þrautirnar,
að minsta kosti um hríð. En að-
eins meðal fær numið þær á brott.
Dodd’s Kidney Pills eru ábyggi-
legastar, því þær nema á brott
orsakir þær, ei* til nýrnasjúkdóma
leiða.
Dodd’s Kidney Pills, hafa veitt
þúsundum manna heilsubót. Reyn-
ið þær nú þegar.
Fundur
Um skógrækt Islands
Herra Björn Magnússon kom
hingað til Keewatin þann 23. des.
og stofnaði til fundar i húsi S. G.
Magnússonar kl. 2 e. h. og var
hann beðinn að stýra fundi, sem
hann gerði. Eftir beiðni B. M. var
byrjað mé'ð að syngja: Eg þekki
fold með bliðri brá. Skýrði svo
forseti hvaða málefni lægi fyrir
fundinum. Að því loknu hóf B.
M. áhuigamál sitt, sem flestum er
orðið kunnugt: Aii klæða Island
skógi; og talaði hann af röksemd
og með tilfinningu. Las hann upp
bréf, sem honum hafði borist frá
herra H. Bjarnasyni, sem stundað
hefir skógplöntunarfræði í Dan-
mörlku og hvetur hann B. M. til
framkvæmda og býður honum sína
aðstoð. Ýmsar raddir komu fram,
helzt spurningar um möguleika
framkvæmda málefninu til áfram-
halds, og svaraði E. M. því sem
bezt hann gat. Fanst okkur, sem
hlustuðum á erindið, að málefnið
ekki vera eins risavaxið og okkur
hefir oft borist til eyrna úr blöðun-
um, því ef þjóðin heima býður
þessa tilraun velkomna, og vill
hjálpa til að gróðursetja plöntur og
fræ héðan með þeim styrk, sem
héðan ikæmi, finst okkur mjög lík-
leg að sú samvinna hlyti að' pá
vexti og viðgangi fyrir báða máls-
parta.
Fundurinn kaus fimm manna
nefnd og var henni falið á hendur
aðj halda þessu plöntunar-málefni
vakandi og að senda línur til ís-
lenzku blaðanna til að vekja hugi
allra íslands-vina, sem munu vera
margir, og eins að fara bónarveg
til Þjóðræknisfélagsins að hrinda
áhugamáli Islands-vina í Vestur-
heimi í framkvæmd.
í urmboði nefndarinnar,
Th. Johnston.
Box 73, Keewatin, Ont.
Fjármál Reykjavíkur.
Bæjarstjórnin hér er nú að ræða
f járhagsáætlun bæjarins. Bæði hér
í bænum og út um land mun mörg-
um þykja fróðlegt að kynnast
nokkuð fjármálum höfuðstaðarins
og verður því getið hér helstu liða
fjárhagsáætlunarinnar, þótt senni-
lega eigi hún eftir að breytast tals-
vert. En það er nú orðið miklu
meira fé, sem Reykjavík ein hefir
í veltunni, en landssjóður allur
hafði fyrir fáum árum. Tekjurn-
ar allar eru áætlaðar 3 miljónir 934
þús. kr. eða rúml. 1% miljón hærri
en í fyrra. Mestar tekjur eiga að
fást af útsvörum, eða 1. milj. 74°
þús. kr., en meö fasteignagjaldi
330 þús. Ikr. En 996 þús. kr. er
nýtt lán. Af fasteignum bæjarins
eru áætlaðar 120 þús. kr. tekjur og
af ýmislegri starfrækslu 265 þús-
und krónur. Fátækraframfærið er
hæsti gjaldaliðurinn 589 þús. kr. og
sá næsthæsti er barnaskólinn 562
þús. kr., en þar af eru til nýja
barnaskólans 400 þús. kr. Kenn-
aralaun eru 73 þús. kr. Gjöld við-
víkjandi fasteignum eru næst, 520
þús. 'kr., en þar með eru taldar
veitingar til sundballar og hitaveitu
úr Laugunum i5<J þús. kr. til hvorr,
og 120 þús. kr. til kaupa á franska
spítalanum. Til gatna ganga 343
þús. kr. til trygginga ráðstafana
gegn eldsvoða 79 þús. kr. til sjúkra-
styrkja 129 þús. ikr, til heilbrigðis-
ráðstafana 198 þús. kr. til ýmis-
konar starfrækslu 282 þús. 'kr.. þar
af J30 þús, kr. til grjótnáms og til
ýmissa styrkja 33 þús. kr. og til
margvíslegra gjalda 134 þús. kr.
Loks er það mikið fé, sem fer til
greiðslu á vöxtum og afborgunum
á lánum bæjarins, eða 382 þús kr.
Og svo er stjórnin á öllum þessum
málum kaupstaðarins all fjárfrek,
áætluð 155 >ús. kr. —Lögr.
S