Lögberg - 31.01.1929, Blaðsíða 4

LÖGBERG FIMTUDAGINN 31. JANÚAR 1929.
E *
;* ‘i;
Högtiers
Gefið út hvern fimludag af The Col-
umbia- Press, Ltd., Cor. Sargent Ave.
og Toronto St., Winnipeg, Man. lí:
Talsímar: 86 327 og 86 328 $
Einar P. Jónsson, Editor
Utanáskrift blaðsins:
The Columbia Press, Ltd., Box 3172
Winnipeg, Man.
Utanáskrift ritstjórans:
Editor Lögberg, Box 3172, Winnipeg, Man.
Verð $3.00 um árið. Borgist fyrirfram.
The "Lögberg” is printed and published by
The Columbia Press, Limited, in the Columbia
Building, 695 Sargent Ave., Winnipeg, Manitoba.
Þýðingarmikið spor
Þrátt fyrir allar hraikspár, og allsnarpa and-
spyrnu, hefir sáttmáli sá, sem kendur er viS
Kellogg utanríkisráðgjafa, og út á það gengur,
að ólög'helg'a stríð í framtíð allri, verið af-
greiddur í öldungadeild þjóðþingsins í Wash-
ington. Hljóta slík úrslit að verða, eigi aðeins
Coolidge stjórninni, og þá sérstaklega Mr.
Kellogg, óblandið fagnaðarefni, heldur og þeim
öllum, einstaklingum jafnt sem þjóðum, er fyr-
ir brjósti bera vöxt og viðgang sérhverrar þeirr-
ar viðleitni, er að því miðar, að trvggja varan-
legan frið á jörðu.
Við forsetakosningar þær í Bandaríkjunum,
er fram fóru í öndverðum nóvembermánuði síð-
astliðnum, kom það ótvírætt í ljós, að sáttmáli
Mr. Kellogg3 myndi eiga all-ákveðna mótstöðu-
menn, einlkum og sérílagi þó í hópi þeirra þing-
manna, er efri málstofuna, eða öldungadeildina
skipuðu. Gekk ]>etta jafnvel svo langt, að gef-
ið var í skyn, að sáttmáli þessi mætti fyllilega
vænta svipaðra afdrifa og þeirra, er biðu sátt-
málans um stofnun . Þjóðbandalagsins, sem
Woodrow Wilson lagði fvrir öldungadeildina,
að loknu friðarþinginu í Versölum. En sem
betur fór, skipaðist þó málum að þessu sinni á
annan veg. Enda var nú nokkuð öðruvísi á-
statt. Andspyrna sú, er sáttmáli Mr. Kelloggs
sætti, var ekki bundinn við flokka, heldur voru
það aðeins nokkrir menn úr meginflokkunum
báðum, er að henni stóðu.
Nokkuð öðru máli var að gegna með Þjóð-
bandalagssáttmálann. 1 því tilfellli voru það
aðallega andstæðingar Mr. Wilsons, er fyrir
andspyrnunni gengust, vafalaust að meira
og minna leyti með pólitiskan flokkshagn-
að fyrir augum. Bráðabirgöasigur báru þeir
að vísu úr býtum, þótt unninn væri hann
að líkindum á kostnað siðferðismeðvitundar
þjóðarinnar. Opnuðu slfk vopnaviðskifti svo
augu amerískra kjósenda, að þeir mymdu aldrei
hafa látið það viðgangast, að Mr. Kellogg vrði
beittur sömu brögðum. Og almenningsálitinu
má það vafalaust þakka, að sáttmáli Mr. Kel-
loggs öðlaðist samþykki öldungadeildarinnar,
með feykilegu afli atkvæða.
1 sambandi við meðferð Kellogg-sáttmálans
í öldungadeildinni, og afgreiðslu hans, er ekki
nema rétt og sjálfsagt, að þess sé að makleik-
um getið, að stofnanir þær, innan vébanda
hinnar amerísku þjóðar, er mest láta til sín
taka um mannfélagsmál, svo sem kirkjur og
háskólar, kröfðust þess eindregið, að sáttmáli
sá, er hér um ræðir, yrði afgreiddur tafarlaust.
Reið það að sjálfsögðu baggamuninn.
Að því er afgreiðslu téðs sáttmála í öldunga-
deildinni áhrærir, kemst blaðið “The Christian
Scienoe Monit'or”, nýlega svo að orði.
Afgreiðsla Kellogg sáttmálans, hlvtur að
skoðast stór-sigur fyrir Coolidge forseta og ut-
anríkisráðgjafa hans, — stærsti sigurinn, sem
sú stjóm vafalaust hefir unnið. Er með af-
greiðslu þess sáttmála, markað stór-þýðingar-
mikið spor í sögu þeirri, er að friðarviðleitni
mannkynsins hnígur.
Ekki ber þetta þó svo að skilja, að stigin séu
með þessu öll þau spor, er stíga þarf, til þess
að tryggja varanlegan frið þjóða á meðal, því
það er svo langa langt í frá. Þeir, sem að
hinni væntanlegu Hoover - stjóm kunna að
standa, þurfa heldur engan kvíðboga að bera
fyrir því, að öll stærstu viðfangsefnin hafi ver-
ið tekin fra Afr. Hoover, svo honum sé í raun-
inni lítið annað eftir skilið, en að undirskrifa
nauðsynlegustu skjöl. Enn er athafna þörf,
— yoldugra og viturlegra athafna, ekki síður
á sviðum friðarmálanna, en öðrum sviðum.
Þótt með afgreiðslu Kellogg-sáttmálans, sé
að vísu stigið næsta þýðingarmikið spor í átt-
ina til varanlegs friðar, þá er þó þar með ekki í
rauiunm nema um eitt spor að ræða. Hljóta
mörgá eftir að fara, unz siálfu meginmarkinu
er náð.
Þjóðir þær, er að Kellogg-sáttmálanum
standa, og staðfest hafa kjaraa hans með und-
írsknft sinni, era allar sem ein, skuldbundnar
td þess frá siðferðiglegu sjónarmiði, að beita til
þess ollum hugsanlegum meðulum, að gera út
um oll ]>au ágreiningsefni, er innbyrðis kunna
að koma upp meðal þjóða þeirra sjálfra, á frið-
samlegan hátt.
Agreiningsatriði verða sennilega aldrei með
öllu útilokuð frá viðskiftum mannanna. Hitt
hlytur jafnan að skoðast.mest um vert, hvernig
fram úr þeim skuli greitt.
Nú hafa þjóðir þær, er að Kellogg-sáttmál-
anum standa, lýst því yfir skýrt og ákveðið. að
stríð skuli gerð útlæg að lögum. Hið sama hafa
enn ekki allar þjóðir gert, og þó þolir málið
enga bið.
Bandaríkjaþjóðin átti frumkvæði að sátt-
mála Mr. Kelloggs, og ber henni fyrir það mak-
leg viðurkenning. Bráðum verður það Mr.
floover, er ábyrgð á því ber, að komið sé á fót
nýjum samkomualgs gerðardómi, er gera skal
út um ágreiningsatriði þjóða á meðal og koma
á sáttum.
Það verður nú ekki lengur liðið, að sitja
hjá, og hafast eigi að. Lifandi þátt-taka í ör-
lögum mann'kynisins, hlýtur að verða í framtíð-
inni mark og mið hinnar amerísku þjóðar.
Stórstígar framfarir
/
1 janúarhefti tímaritsins “Natural Re-
sourees'’, 'sem gefið er út af innanríkisráðu-
neytinu í Ottawa, birtir innanríkisráðgjafinn,
Hon. Charles Stewart, áramótahugleiðingar
þær, er hér fara á eftir. Teljum vér þær svo
mikils um verðar, að sjálfsagt sé að láta þær
koma fyrir almennings sjónir;
“Svona rétt um það leyti sem heita má, að
nýtt ár sé nýgengið í garð, virðist ekki úr vegi,
að vér hvörflum hugarsjónum vorum yfir at-
burði hins liðna árs, og færum oss reynslu þess
í nyt, í sambandi við viðfangsefni þau, er fram-
undan bíða.
Hin stóraukna nytjun náttúruauðæfa vorra
var slík, á hinu liðna ári, að gersamlega er ein-
stætt í sögu hinnar canadisku þjóðar. Má svo
að orði kveða, að glögt mætti heyra æðaslög
aukinnar velmegunar frá hafi til hafs.
Nokkur síðustu árin, hefir málmtekjan hér
í landi farið geysilega í vöxt. Eigi aðeins í
þeim fylkjum, er gefið hafa sig við námarekstri
til margra ára, heldur og á öðrum stöðum, þar
em málmtekja til skamms tíma var lítt kunn,
eða þá sama sem engin. Blasa því nú við, svo
að segja í öllum áttum, nýjar iðnaðar og at-
vinnulindir.
Árið 1927 nam málmtekja landsins því sem
næst tvö hundruð og fimtíu miljónum dala; en
á hinu nýliðna ári, mun mega fullyrða, að hún
hafi orðið þó nokkuð 'meiri að verðhæð. En með
því að fullnaðarskýrslur eru enn eigi við hend-
ina, verður eigi um það sagt upp á hár, hve
miklu að mismunurinn nemur, þegar öll kurl
koma til grafar.
Gleðiefni er það eigi all-lítið, að í viðbót við
hina stór-auknu málmtekju, skuli nýjar og nýj-
ar málmtegundir vera jafnt og þétt að bætast í
hópinn, sem líklegar eru til að gefa af sér drjúg-
an arð, er stundir líða. Kolaframleiðslan er nú
komin á hærra stig, en nokkru sinni fyr. Mun
það almenningi eigi lítið fagnaðarefni, að á því
sviði, sem öðrum, þurfi þjóðin sem allra minst
til annara að sækja.
Olíuframleiðlan í vesturfylkjunum, er að
færa út kvíamar ár frá ári, og spáir góðu um
framtíðina. Yoru meðal annars í Alberta-fylki
fi*amleiddar á árinu, sem leið, 480,000 tunnur
af hráolíu, eða óhreinsaðri olíu.
Þá hefir framleiðslan á kopar, nickel, blýi
og zink-i, orðið slík, að vakið hefir athygli út
um allan heim. Auk þess bendir flest til, að
falið sé hér í jörðu meira silfur og gull, en
nokkurn mann hafði órað fyrir.
Að því er orkuvirkjun áhrærir, er þjóðin
canadiska flelstum þjóðum betur sett. -Má svo
segja, að hvar sem er, sé um óþrotlega raforku
að ræða, hvort heldur sem vera skal til iðnfram-
leiðslu, eða heimilisnota.
Alls nemur virkjuð orka hér í landi um þess-
ar mundir, 5,328,000 hestöflum. Varð viðbótin
á árinu, sem leið, 550,000 hestöfl, og nú um
þetta leyti eru í virkjun 1,200,000 hestöfl í hin-
um ýmsu landshlutum, þó mest í Quebec, Ont-
ario og Manitoba.
Canadiska þjóðin, á mikið að þakka sínum
afar-voldugu skóglendum. Nam framleiðsla
skógarafurða á árinu, sepi leið, $475,000,000.
Stendur því timburverzlun landsins í margfalt
meiri blóma, en við hefir gengist til margra
ára.
Um pappínsframleiðslna er það að segja,
að þrátt fyrir afar stranga, erlenda samkepni,
þá má hún samt sem áður engu að síður teljast
í bezta ásigkomulagi. Enda á sú atvinnugrein
ötulum forystumönnum á að skipa. Auk þess
eru pappírsverksmiðjur vorar allar af nýjustu
og fullkomnustu gerð, hvað áhöld og útbúnað
áhrærir.
Stjórnardeild sú, er eg hefi þann heiður að
veita forvstu, hefir á hinu nýliðna ári, lagt sig
sérstaklega í framkróka með að bæta hag Indí-
ána og Eskimóa, með góðum og miklum árangri.
Hefir verið lpgt á það mikið kapp, að kenna
þeim ýmsa nauðsynlega handavinnu, með það
einkum og sérflagi fyrir augum, að búa þá sem
allra bezt undir þær atvinnugreinar, sem þeir
eru bezt fallnir fyrir, samkvæmt upplagi. Hef-
ir stjómin nú í uinsjá sinni víðáttumikil land-
flæmi, em ætlað er til moskusdýra og hrein-
dýraræktar, Indíánum og Eskimóum til hags-
bóta.
Aætlað er, að ferðamenn þeir, er til Canada
komu á árinu sem leið, hafi eytt hér freklega
tvö hundruð sjötíu og sex milj. dala. • Er því
um stórkostlega tekjulind að ræða, þar sem
ferðamannastraumurinn er. Mun óhætt mega
gera ráð fyrir, að hún fari mjög í vöxt á næstu
árum, eftir því sem þjóðvegum fjölgar og þeir
komast í betra horf.
Það stendur öldungis á sama í hvaða átt gð
litið er, — auganu mætir hgarvetna bjartara
viðhorf, en við hefir gengist í liðinni tíð.
Aldrei hefir nokkra sinni fyr runnið upp
yfir hina canadisku þjóð, ár, er jafngóðu spáir
um framtíð hennar, sem þetta ár, er nú má
heita nýgengið í garð. Mun það enda einstætt
í sögunni, að afn ung þóð, sem canadiska þjóð-
in er, hafi vogað jafn mikið og hugsað jafn-
hátt.
Úr lundum lista og bókmenta
i.
Björgvin Guðmundsson: “Kvöldbæn”, ein-
söngslag með píanóundirspili, útgefandi Pétur
Lárusson, Reykjavík, 1928. Prentsmiðjan Göt-
enberg.
Þetta stór-fagra lag Björgvins Guðmunds-
sonar, við sálminn, ‘Nú legg eg augun aftur’ ,
er enginn gestur á meðal Vestur-tslendinga,
því það hefir oft verið sungið bæði liér í borg,
sem og út um nýbygðir vorar, af ýmsu voru
ágætasta söngfóíki, almenningi til djúprar og
ógleymanlegrar ánægju.
Lag það, er hér um ræðir, ber ótvíræðan
vott um innblásna, skáldlega andagift, sem að-
eins er veitt þeim fáu, útvöldu, í ríki frum-
skapandi listar. Skyldi oss sízt undra, þótt
einhvern tíma síðar meir yrði litið svo á, að
með “Kvöldbæn’’ Björgvins, hefði skapast
“nýr skóli” í tónlistar-sögu hinnar íslenzku
þjóðar. ...............
Einkum er það tvent, er oss finst sérstak-
lega einkenna þetta lag Björgvins, sem og
reyndar flest verk hans önnur, þau er vér höfum
nægilega kynst, sem sé helgihrifning og lotn-
ingarfull tiibeiðsla. Á því sviði virðist oss
hann njóta sín bezt, og þaðan hyggjum vér að
vænta megi í framtíðinni, margra, óbrotgjarnra
snildarverka, endist listamanninum heilsa og
líf.
Dr. Jóhannes Pálsson, hefir þýtt texta lags-
ins á enska tungu. Frá bókmentalegu sjónar-
miði, er þýðingin ærið gölluð, þótt blæbrigði
frumtextans haldi sér, sénstaklega í upphafinu,
sæmilega vel.
Lag þetta helgar tónskáldið minningb föður
síns, Guðmundar bónda á Rjúpnafelli í Vopna-
firði, — óneitanlega fagurt og ræktarsamlegt
minnismerki.
Lag þetta er prentað á góðan pappír, og frá-
gangur allur hinn bezti. Verð 50c. Fæst hjá
höfundinum, Björgvini Guðmundssvni, 555 Arl-
ington Street, hér í borginni. —
Þess var getið í síðasta blaði, að eitt af hin-
um yngri góðskáldum heimaþjóðarinnar, Jó-
hannes úr Kötlum, hefði hlotið verðlaun fvrir
helgiljóðaflokk, er notast skvldi við hátíðahöld-
in á Þingvelli 1930. Því ekki að láta Björgvin
Giiðmundsson semja lög við flokkinn ?
II.
O. S. Thorgeirsson: Almanak, Winnipeg 1929.
tJtgefandi Almanaksins, hr. O. S. Thorgeirs-
son, hefir sýnt oss þann góðvilja, að senda oss
35. árganginn af Almanaki sínu, sem nú er ný-
komið út, og kunnum vér honum þakkir fyrir.
LTm innihald þess hefir áður verið getið hér í
blaðinu, og má af því ljóslega sjá, hve fjöl-
breytt Almanakið er að þessu sinni, eins og svo
oft endarnær.
Tvær ritgerðir teljum vér merkastar. Er
hin fyrri áfamhald af safni til landnámssögu
íslendinga í Vesturheimi, og f jallar um landnám
íslendinga í Blaine, eftir frú Margréti J. Bene-
dictson, fróðleg mjög og skemtileg aflestrar.
Síðari ágætisritgergin, er um rithöfundinn
John Bunyan, þann, er samdi, meðal margra
annara ágætisrita, “För Pílagrímsins ”, sem
fíestir Islendingar munu kannast við. Er rit-
gerð þessi samin af próf. Richard Beok, prýði-
lega vönduð í alla staði.
Almanakið kostar 50 cents, og fæst hjá út-
gefanda, hr. O. S. Thorgeirssyni, að 674 Sar-
gent Ave., Winnipeg.
Tíu ára tækifæri.
IV.
“Sá á litla sæluvon,
sem á hvergi heima.”
Sig. BreiðfjörÖ.
Á fyrsta þingi ÞjóÖræknisfélagsins var því hreift
aÖ eitt nauðsynlegasta og sjálfsagðasta verkið, sem
fyrir félaginu lægi, væri það að fá sér ákveðið heim-
ili. Fjórir menn að minsta kosti, lýstu þeirri skoðun
sinni að engjn stofnun gæti hugsað sér framtíð né festu
sem hvergi ætti höfði sínu að að halla; og öllum virt-
ist koma saman um það að þetta væri sannleikur.
Árið áður (25. júní) hafði eg skrifað grein um
myndun allsherjar Þjóðræknisfélags meðal íslendinga
í Vesturheimi og stungið upp á Goodtemplarahúsinu
sem heimili þess hér í Winnipeg. Undir þetta var tek-
ið af allmörgum, sem um málið rituðu í samlbandi við
þá grein; þar á meðal bírtist um það ágæt rítgerð eftir
séra Guðmund Árnason.
Eg benti upphaflega á það, að félagið þyrfti að
eiga samastað, þar sem Islendingar gætu mæzt hvaðan
úr heimi senv þeir kynnu að koma. Þar þyrfti að
vera velvalið bókasafn og lestrarstofa með öllum ís-
lenzkum blöðum og tímaritum, sem eg ætlaðist til að
útgefendurnir gæfu. Þar ættu að vera á reiðum
höndum alls konar upplýsingar fyrir alla þá, er þess
æsktu. Þar ættu að vera fluttir fyrirlestrar og fara
fram fræðsla af ýmsu tagi. Þar ætti að mega koma
saman til tafls og annar saklausra skemtana, o. s. frv.
t sama strenginn tóku aðrir, sem um málið rituðu
og þeir voru margir.
Á hverju einasta þingi, sem haldið hefir verið síð-
an hefir þessu máli verið hreift og altaf talið nauð-
verið skilið þannig við málið að stjórnarnefndin hef-
ir verið beðin að hafa það til framkvæmda; oftast hefir
sú beiðni verið aðeins munnleg, en einhuga frá öllum
þingheimi.
Nú eru liðin tíu ár og enn hefir nefndin ekki haf-
ist handa í þessu máli, svo teljandi sé—eftir tíu ár er
félagið heimilis- og athvarfslaust eins og það var þeg-
ar það fæddist.
Ekki væri sanngjarnt að ætlast til þess að stjórnar-
nefndin hefði þegar komið upp stóreflis húsi, sem
félagið ætti sjálft, en mér finst þetta félag verði að
haga sér eins og aðrar stofnanir, ef það ætlast til lífs
og framfara. Á meðan því er það
um megn að kaupa hús eða byggja
þá, sýnist það nokkurnveginn sjálf-
sagt að það leigi einhvern samastað.
Mér finst félagið eða stjórnin
fyrir hönd þess hefði átt að gera
tvent: í fyrsta lagi að leigja ann-
an sálinn í Goodtemplarahúsinu
(eða einhvern annan stað), flytja
þangað og mynda sér þar bráða-
byrgðar heimili. I öðru lagi að
byrja sjóðsöfnun til byggingar og
setja sér það mark að hafa safnað
nægilegu fé í hann til þess að geta
bygt sitt eigið hús eftir einhverja
ákveðna áratölu.
1 stað þess aS gera þetta hefir
alt verið látið reka á reiðanum og
ekkert orðið af framkvæmdum. Fé
hefði- mátt hafa saman með ýmsu
móti til þessa fyrirtækis; eg minn-
ist ‘þess þegar eg var -í nefnd fyrir
aldarfjórðungi eða meira, til þess
að safna fé til Goodtemplarahúss-
ins, hversu vel sú söfnun gekk;
var þó allmikill munur á kringum-
stæðum íslendinga þá og nú.
íslendingar munu vera eina þjóð-
brötið hér, sem eiga engan sameig-
inlegan staS, þar sem þeir geti mæzt
í þeim skilningi, sem hér er um aÖ
ræða.
Verði svo skift um stefnu í
Þjóðræknisfélaginu, að þar riki
lipurð og víðsýni og allur andi þess
sveigist í samræmi við líf og ljós
nútíðarinnar og undir þeim merkj-
um verði reynt að safna öllum ls-
lendingum til fylgis í því að koma
hér upp heimili, sem því sé sam-
boðið, þá þarf ekki að örvænta um
/árangurinn. En til þess þarf
margt að breytast.,
Sig. Júl. Jóhannesson.
Canada framtíðarlandið
Svo má heita, að sama regla
gildi í Alberta og hinum fylkjum
sambandsins, að því er útmæl-
ing áhrærir. Var byrjað að mæla
frá landamerkjalínu Bandaríkj-
anna. Hin stærri útmældu svæði,
eru sections eða fermílur af landi,
er taka yfir 640 ekrur. Sérhvert
township þannig mælt út, inni-
heldur 36 sections, eða 23,040 ekr-
ur. Spildum þeim er sections kall-
ast, er svo aftur skift í fjórðunga,
eða 160 ekra býli.
Héraðsvegir í fylkinu mega áv
gætir kallast, enda hefir verið
til þeirra varið miklu fé, bæði frá
sveita, sambands og fylkisstjórn-
um.
Fylkið saman stendur af borg-
um, bæjum, þorpum 0g sveitar-
félögum, er hafa sína eigin fram-
kvæmdarstjórn, að því er heima-
málefni áhrærir. Alls eru sex
borgir í fylkinu. Er þeim stjórn-
að af borgarstjóra og bæjarráðs-
mönnum, kjörnum í almennum
kosningum. Þó er stjórnarfyr-
irkomulag borganna sumstaðar
talsvert mismunandi. Sérhverri
borg er stjórnað samkvæma lög-
giltri reglugjörð, eða grundvallar-
lögum.
Bæjum er stjórnað af bæjar-
sjóra og sex fulltrúum, en þorp-
unum; stýra oddvitar ásamt þrem
kosnum ráðsmönnum. — Lög þau
eða reglugerðir, sem bæjum og
þorpum ber að hegða sér eftir,
nefnast The Town Act og The
Village Act.
iSveitarfélög eru löggilt af
fylkisstjórn, eða stjórnardeild
þeirri, er með höndum hefir eft-
irlit með héraðsmálefnum —
Municipal Affairs — samkvæmt
bænarskrá frá kjósendum, er í
bygðarlaginu eiga dvöl. Sveitar-
félagi er stjórnað af sex þar til
kjörnum ráðmönnum og er for-
maðurinn nefndur veitaroddviti.
Sveitarfélög, sem eru að byggj-
ast, en hafa eigi hlotið löggild-
ingu, standa undir beinu eftirliti
fylkisstjórnarinnar. Eins og í
hinum Sléttufylkjunum, er að
finna í Alberta, allar nútíðar-
menningar stofnanir, svo sem
bókasöfn, sjúkrahús, skóla og
kirkjur. Eru barna og unglinga-
skólar í hverju löggiltu bæjar eða
sveitarfélagi, svo og gagnfræða-
skólar, kennaraskólar, iðnskólar,
og enn fremur landbúnaðar og
verzlunarskólar, er njóta góðs
styrks af obinberu fé.
Barnaskóla mentun er komin á
hátt stig og allir nýir skólar til
sveita, njóta árlega ríflegs styrks
frá stjórninni. Skó’lahéruð má
stofna, þar sem eigi búa færri en
fjórir fast-búsettir gjalrensur, og
eigi færri en átta börn frá fimm
til átta heimilum. Skylt er öllum
foreldrum að láta börn sin sækja
skóla, þar til þau hafa náð fim-
tán ára aldri. Heimilað er og
samkvæmt lögum, að láta reisa
íbúðarhús handa kennurum á
kostnað hins opinbera, þar sem
svo býður við að horfa, og nauð-
synlegt þykir vera. Skólahéruð-
um fer fjölgandi jafnt og þett og
er ekkert til sparað, að koma
mentastofnunum fylkisins í sem
allra bezt horf. Á landbúnaðar-
skólunum nema bændaefni vís-
indalegar og verkle^hr aðferðir í
búnaði, en stúlkum er kend hús-
stjórn og heimilisvísindi.
Réttur minni hlutans er trygð-
ur með sérskólum, sem þó standa
undir eftirliti fylkisstjórnarinn-
ar, enda verður, auk hinna sér-
stöku greina, og kenna þar all-
ar hinar sömu námsgreinir, sem
kendar eru í skólum þeim, sem
eru fylkiseign. í borgum og bæj-
um eru gagnfræða og kennara-
skólar og í sumum þorpum einn-
ig. Mentamáladeild fylkisstjórn-
arinnar hefir aðal umsjón með
skólakerfinu og annast um að fyr-
irmælum skólalaganna sé vel og
trúlega framfylgt.
Þrír kennaraskólar eru í fylk-
inu, í Edmonton, Calgary og Cam-
rose. Verða öll kenaraefni lögum
samkvæmt, að ganga á námsskeið,
þar sem kend eru undirstöðuat-
riði i akuryrkju.
Háskóli í Alberta, er í Suður-
Edmonton. Eru þar kendar allar
algengar visindagreinar, er kraf-
ist er að þeir nemi, er embætti
vilja fá í þjónustu þess opinbera.
í fylkinu eru sex skólar, er það
sérstaka verkefni hafa með hönd-
um, að veita sveitapiltum og stúlk-
um tilsögn í grundvallar a^triðum
landbúnaðarins, svo sem akur-
yrkju, húsdýrarækt, mjólkur-
meðferð og stagerð; enn fremur
bókfærslu, er viðkemur heimilis-
haldi. Skólar þessir eru í Ver-
million, Olds, Claresholm, Ray-
mond, Gleichen og Youngstown.
Námskeið fyrir bændur eru
haldin á ári hverju við landbún-
aðarskólana, og fer aðsókn að
þeim mjög í vöxt.
Sambandstjórnin hefir fyrir-
myndarbýli að Lacombe, og Leth-
bridge, 0g nokkrar smærri til-
raunastöðvar, svo sem þær að
Beaver Lodge, Fort Vermillion,.
Grouard og Fort Smith.
Frá Islandi.
Á fundi fjárhagsnefndar bæjar-
stjórnar 13. þ.m. var rætt um
brunatrygginga til’boðin. — Lagði
nefndin til: “Að bæjarstjórnin á-
kveði að semja v.ið vátryggingar-
félagið “Albingia” í Hamborg á
grundvelli tilboðs félagsins dags.
29. okt. og þannig að bæjarstjórn-
in eigi kost á að taka þátt í trygg-
ingunni með alt að 10 prct. hluta,
er byggist á 4. lið útboðsins frá
25. sept. og að fjárhagsnefnd sé
falið að undirbúa samninginn.”
Frá því hefir verið skýrt áður
hér í blaðinu, að samningar stæðu
yfir milli útgerðarmanna og Sój-
mannafélags Vestmannaeyja, um
kaupgreiðslu þar á kómandi ver-
tíð. Ekkert samkomulag hefir
náðst og hafa báðir aðilar nú aug-
lýst kauptaxta. Er taxti útgerð-
armanna nokkuð hærri en í fyrra,
en Sjómannafélagið gerir kröfu
um stórfelda kauphækkun, svo að
ekkert útlit er fyrir að samkomu-
lag náist. Annars má geta þess,
að fæstir þeirra, er sýó stunda í
Vestmannaeyjum, eru á nokkurn
hátt viðriðnir ISjómannafélagið;
þar gætir mest manna, sem aldr-
ei koma á sjó. Er því talið víst,
að sjómenn ráði sig í skiprúm nú
eins og áður, án nokkurs tillits til
“samþykta” æsingamanna 1 landi.
Gyldendals norsk Forlag hefir
sent Miorgunbl. tvær bækur, sem
fjalla um forn norræn fræði. Heit-
ir önnur þeirra Old og Heltetid
og er eftir Haakon Shetelig, en
hin heitir Gamle Emigranter, og
er eftir A. W. Brögger. Er það til
nýlundu um hina seinni bók, að
þar stendur á bls. 14: “Norðmenn
fundu Hjaltland, Færeyjar og is-
land, — en íslendingar fundu
Grænland og Norður-Ameríku.”—
Eigum vér ekki því að venjast,
að Norðmenn unni oss sannmælis
um þessi efni, ög megum vér því
vera þessum vísindamanni þakk-
látir fyrir þessi orð hans.
. t kvöld kl. 8.30 verður vígt hið
nýja hús. K. F. U. M. í Hafnar-
firði, sem bygt var í sumar. Er
það úr steinsteypu, 25 álna langt,
og 16 álnir á breidd, en að eins
ein hæð bygð, en há. Á vígsluhá-
tíðina er boðið stjórnum K. F. IT.
M. og K. F. U. K. í Reykjavík og
nokkrum öðrum vildarvinum. Enn
fremur bæjarstjórn Hafnarfjarð-
ar, og meðan húsrúm leyfir eru
allir velkomnir.—Mgbl.