Lögberg - 07.11.1929, Síða 2

Bls. 2
LÖGRERG, FIMTUDAGINN 7. NÓVEMBER 1929.
I skóla reynslunnar
Kommúnistar heima og erlendis.
Nú eru Rússar horfnir frá því.
aS láta verkamennina taka tátt í
stjórn iðnaðarfyrirtækja. Þátttaka
þeirra leiddi til óstjórnar. RáS
stjórnin varð að beygja sig fyrir
reynslunni, snúa við blaðinu, fyr-
irskipa að forstjórarnir skyldu
framvegis verða einvaldir.
Breyting þessi var nauðsynleg,
sögðu ráðstjórnarherrarnir; fyr-
ir verkamennina sjálfa. Hún var
þeim fyrir beztu.
í tilefni af síðustu fréttum frá
sviði ráðstjórnarinnar birtist ný-
lega í “Götenborgs Handels- og
Söfartstidende” þessi grein:
Stórmerkilegt er sálarástanU
þeirra, sem blint og skilyrðislaust
fylgja hinum rússnesku kommún-
istum. Óskiljanleg er framkoma
þeirra, ef menn hafa það ekki
hugfast, að bolsar hafa aliö sig
upp í því andrúmslofti, að líta
öðrum augum en allir aðrir menn
á réttlæti og óréttlæti, sannleika
og lygi, leyfilegt og óleyfilegt.
Alt, sem bolsaforingjarnir segja
og gera, er í þeirra augum rétt,
satt og ágætt, þó um sé að ræða
örgustu ósannindi, rangindi eða
hreina og beina heimsku, þá taka
áhangendur bolsa það alt fyrir
mesta ágæti, ef það er upprunnið
frá Moskva. Er það eitt af aðal-
verkum bolsaforingjanna, að
brengla þannig alla dómgreind
manna.
Frægt Heilsulyf, Sem Miljónir
Manna Nota.
í mörg ár hefir Nuga-Tone,
þetta fræga heilsulyf og orku-
gjafi, reynist miljónum manna
sannur vinur, þegar í raunir hef-
ir rekið. Þetta ágæta meðal ger-
ir blóðið rautt og heilbrigt, veit-
ir taugunum og vöðvunum nýja
orku; sömuleiðis nýrunum og öðr-
um líffærum. Nuga-Tone v*>itir
endurnærandi svefn, bætir mat-
arlystina og meltinguna, gerir
fólk sællegra og úthaldsbetra.
Það læknar höfuðverk, ógleði, og
svima og nýrnaveiki, andremmu
og hægðaleysi.
Nuga-Tone selja lyfsalar með
fullri tryggingu fyrir, að pening-
unum sé skilað aftur, ef krafist
er. Reyndu það í 20 daga og ef
þú ert ekki fyllilega ánægður með
verkanir þess, þá skilaðu afgang-
inum og fáðu aftur peningana.
Vertu viss um að fá ekta Nuga-
Tone, því ekkert annað getur við
það jafnast.
reigi áætlunum þeim, sem gerðar
eru. En það vantar ekki fögur
fyrirheit á pappírnum til þess að
slá ryki í augun á fólkinu.
Mikið hefir verið af því látið,
hve “rauði herinn” væri öflugur,
fjölmennur og vel vopnum búinn.
Sagt hefir verið, að hermennirnir
væru í alla staði hinir stæltustu,
og logandi af hernaðarhug. Geiið
hefir verið í skyn, að herforingj-
ar “rauða hersins” biðu eftir
tækifæri til þess, að leiða herinn
land úr landi og leggja undir sig
heiminn.
Margir hafa lagt dómgreindina
niður af fúsum vilja. Þeim pykir
það eins og fyrirhafnarminnu að
þurfa ekki að brjóta heilann um
hvað rétt er og satt, heldur fara
aðeins eftir þvi, sem bolsivisminn
kennir.
Talsvert fær bolsivisminn af á-
hangendum á þann hátt, að let-
ingjar og ómenni, sem ekki geta
eða nenna að gera neitt nýilegt,
finna sér það til til afsökunar, að
þeir séu bolsar, séu á móti nú-
verandi þjóðskipulagi og aðhafist
því ekkert.
En reynslan hefir sýnt það
undanfarin ár, að það veitist bols-
um mikið auðveldara, að blása eld
að óánægju og hatri, og rífa nið-
ur eitt og annað, heldur en að
byggja upp og endurbæta þjóðfé-
lagið á rústum hins fallna keis-
aradæmis í Rússlandi. Ástandið
í Rússlandi er að vísu ekki jafn-
slæmt allstaðar. En hvergi er
það gott. Bolsar í Rússlandi
kenna bændum um ófarir sínar,
hinum ófélagslyndu bændum með
sjálfsmeðvitundina, sem drepur
búpeninginn úr hor, þegar ekkert
fóður fæst hjá stjórninni.
1 “Times” er nýlega sagt frá
umbóta tilraunum bolsa í Rúss-
Iandi. Þeir ætluðu að koma upp
kanínurækt. Allir áttu að fá kan-
ínur til matar handa sér. Mikið
var rætt og ritað um kanínurækt-
ina. En þegar til kom, þá varð
það ljóst, að kanínum gat ekki
fjölgað nægilega ört. Það myndí
aldrei geta orðið nægilega marg-
ar kanínur til, fyrri en 1934.
Þá var útnefndur maður til að
hafa umsjón með hænsnaræktinni.
Hann heitir Khinchuk.
Eins og aðrir framsýnir menn,
lagði hann mesta rækt við að fá
æskulýðinn í lið með sér. Hann
tók skátana í þjónustu sína. Þeir
eru þar nefndir “brautryðjend-
ur” Þeir áttu að krækja í beztu
hænurnar frá bændunum og koma
með þær til næsta “ríkishænsna-
hús”. Þar áttu hænsnin að vinna
föðurlandinu gagn. Og landið átti
að birgjast upp af eggjum. Allir
áttu að lifa á eggjum. Og egg
éttu að vera flutt út í stríðum
straumum. Fjárhagslegri vel-
ferð þjóðarinnar átti að vera
borgið.
En engin mikilvæg breyting er
enn fengin á ástandinu fyrir til-
verknað hænsnanna.
Þeir hafa framtíðarfyrirætlan-
ir og hugmyndaflug, Rússai, nú
á tímum. En minna verður úr
framkvæmdum og gagni af Mlu
saman. Það virðist oft svo, sem
þeir geri ekki eins mikinn mun á
veruleika og bollaleggingum eins
og aðrir Evrópumenn. Þeir spinna
upp ýmsar fyrirætlanir, og sýn-
ast sæmilega ánægðir, þegar pær
eru komnar á pappírinn.
Rússneski bóndinn heldur sín-
um háttum eftir því sem hann
bezt getur. En búnaðurinn er í
afturför, því bolsarnir hafa með
öllu móti dregið úr ágóða þeim,
sem bændur hafa getað fengið af
vinnu sinni og elju. Kornfiam-
leiðslan fer minkandi og nær ald-
Svo kom að því, að þessi óvinn-
andi her fékk að reyna sig. Kín-
verskur stigamaður bauð Moskva-
stjórninni út. Nú átti að láta til
skarar skríða. Brátt munui öll
Asía í báli.
En minna varð úr. Bússaherinn
hefir litlu áorkað. Nokkrar skær-
ur urðu við landamæri Mansjúr-
íu. Það er alt og sumt. Hefðu Kín-
verjar mætt skipulegum herfylk-
ingum, þá hefði ekkert orðið úr
þeim. En Moskvastjórnin hefir
engu slíku á að skipa. Og hefir
hingað til mest borið á skömmum
þar eystra, minna á skothríðinni.
Þessi viðureign bolsa og Kín-
verja hefir mikil áhrif á afstöðu
Asíuþjóðanna ^jtil Vestur-Evrópu.
Eins og kunnugt er, hafa bolsar
sendimenn um alla Asíu til þess
að koma á æsingum gegn Evrópu-
þjóðunum. Rússar hafa látið í
veðri vaka, að þeir myndu verða
Asíubúum stoð og stytta, ef til
vopnaviðskifta kæmi. En nú er
það sýnilegt orðið, að Rússar mega
sín einskis á vígvöllum, “rauði
herinn” er máttlaus. Ef nokkur
dugur væri í bolsahernum, þá
hefði hann getað sundrað hinum
kínversku ræningjaskipum í Man-
sjúríu.
Mjög er eftirtektarvert að fylgj-
ast með í rás viðburðanna í Rúss-
landi. Það er sorglegt mjög, að
hugsa til veslings fólksins, er
líða verður hörmungar vegna ó-
stjórnar bolsa, þessar "tilraunir”
þeirra að umbreyta þjóðfélagi
eftir kenningum og kreddum, sem
bókormar hafa ungað út í skrif-
stofum sínum.
Þeir, sem eiga kost á að sjá,
hvað um er að vera í Rússlandi,
fylgja því eftir, hvernig stórt
þjóðéflag smátt og smátt er lagt
í rústir. Mikið er talað, æpt og
argaþras er um alt. Ef orðin tóm
væru einhvers megnug, mundi
margt merkilegt ske í Rússlandi.
ópin og óhljóðin minna á skip í
sjávarháska. Það er enginn efi
á, að rússneska þjóðarskútan
ferst, ef eigi kemur gagngerð
breyting á stjómarfarið. — Mgbl.
Norskt skip í höndum kínverskra
sjóræningja.
Þann 14. september s. 1. kom
8Ímskeyti frá Kína til norsks
skipafélags, þess efnis, að skipið
Botnia, hafi strandað við Kína-
strönd, tveggja daga sigling frá
Shanghai. Hefðu sjóræningjar
1-00131 á skipið og tekið yfirmenn
þess höndum.
Létu sjóræningjarnir það uppi
við fanga sína, að ef þeir gætu
ekki útvegað 50,000 Shanghai-
dollara í lausnargjald, innan 10
daga, þá mundu þeir tafarlaust
verða skotnir.
Á Botniu var 60 manna skips-
höfn. Skipið er 2,300 smálestir
að stærð. Utanríkisráðneytið
norska símaði um hæl til icon-
súlsins í Peking, og bað hann að
taka málið í sínar hendur.—Mgbl.
I frumskógum Afríku
gerist margt í leyni, og ýmsar
undarsögur um æfintýri og örð-
ugleika þeirra ótrauðu ferðalanga
og rannsóknarmanna, er þangað
voga sér, berast við og við út um
heimimi pg.vekja undrun og
jafnvej hrylling þeirra >jer um
slíkt heyra eða lesa. Ferðalögin
um hina hrikalegu myrkviði þess-
arar álfu, sem enn þann dag í dag
hóta vegfarendum vægðarlausri
andúð og erfiðleikum, enda við og
við í bráðri tortýning er voga
sér fáliðaðir inn í þann undra-
heim villimanna, apa og rándýra.
Um einn slíkan sorgarleik, er
þar skeði fyrir allmörgum árum,
er eftirfarandi grein, sem tekin er
hér upp úr Lesbók Mgbl., og
sem er samhljóða því, er vér höf-
um um þetta séð í öðrum blöðum.
Lesbókar frásögnin hefir að fyr-
irsögn “Hvítur mannapi”, og
hljóðar þannig:
Fyrir skömmu var sagt 'frá því
héir í Lesbókinni, að veiðimaður í
Kameron í Afríku hefði skotið
apa, en uppgötvaði á eftir, að
að þetta var kvenmaður, sem
hafði lifað meðal apa. En sagan
um það er miklu merkilegri held-
ur en fyrstu fregnir hermdu, því
að þessi kona var með mikið ljóst
hár, og er það nú ætlun margra,
að hér sé um að ræða kynblending
milli apa og hvítrar konu. Er
nánar frá því sagt, í greininni,
sem hér 'fer á eftir.
Langt er síðan að vísindamenn
fóru að gefa gaum sögum, sem
ganga milli þjóðflokkanna í Kam-
eron -og öðrum lítt kunnum hér-
uðum Mið-Afríku, um sérstaka
tegund mann-apa. En margar
þessar sögur eru svo ótrúlevar,
að dýrafræðingar og apafræðing-
ar, hafa talið þær skröksögur
einar. En vísindin hafa nú samt
þráfaldlega rekið sig á það, að
slíkar sögur, sem hafa gengið
mann fram af manni meðal frum-
þjóða, hafa jafnan við eitthvað
að styðjast.
Þess vegna hafa ýmsir vísinda-
menn reynt, á ýmsmu tímum, að
komast inn í frumskógana, þar
sem sagt er, að mannapar þessir
haldi sig. Einn af þeim var Louis
Bertelli, danskur maður af ítölsk-
um ættum og giftnr sænskri konu.
Hann lagði í leiðangur sinn fyrir
14 árum og var kona hans í för
með honum. Þau komu til Leo-
poldville í belgisku Kongo og ætl-
uðu að fá þar fylgdarmenn inn í
frumskógana hjá Ubana, þar sem
engir hvítir menn hafa komið, og
þar sem innfæddir menn þora ekki
að koma vegna þeirra óteljandi
hætta, sem liggja þar í leyni. —
Ætlaði þeim Bertelli því að ganga
illa að fá fylgdarmenn þangað, en
að lokum tókst það þó. En bæði
hvítir menn og svartir aftóku
það, að kona Bertelli færi þessa
háskaför, en henni varð ekki talið
hughvarf, hún vildi fylgja manni
sínum, og seinast varð það flr, að
hún fór með.
Leiðangursfólkið lagði á stað
frá Leopoldsville í bátum, c,t &
landi fylgdu því eftir 20 hraðboð-
ar, sem áttu að bera daglegar
fregnir af ferðalaginu til Leo-
poldville. Leið nú svo sólarhring-
ur, að enginn hraðboðanna kom
aftur og þegar þrír dagar <oru
liðnir svo, að ekkert fréttist af
Bertelli og föruneyti hans, var
farið að leita þeirra. Svo sem
tvær dagleiðir upp með ánni fanst
einn báturinn tómur og á hvolfi
og annar skamt þaðan, og var
hann hálf brunninn. En til ferða-
fólksins hefir ekkert spurzt síðan.
Enginn máður kom aftur úr þeirri
för. Það þótti augljóst, að allir
hefði verið drepnir, bæði þeir
sem í bátunum voru og eins hrað-
boðarnir.
Eftir því sem árin liðu, féll
þessi sorgaratburóur í gleymsku.
En í fyrra kom upp einkennileg
saga meðal innfæddra manna í
Leopoldville og barst hún hvítum
mönnum til eyrna. Sagan er á
þessa leið:
Svertingi nokkur strauk frá
belgisku Kongó og tók upp á því
dirfskubragði, að reyna að kom-
ast þvert í gegnum hina ægilegu
frumskóga og inn í lönd Frakka.
Og þrátt fyrir allar hættur
komst hann leiðar sinnar. Á
hverri nóttu varð hann að leita
sér skjóls í trjám, þar sem hann
var viss um að hinar hræðilegu
eiturslöngur, sem úir og grúir af 1
Gefið gætur að kverk-
unum
EF SÁRINDI í kverkum eru van-
rækt, þá leiðir það oft til þess, að
hálskirtlar bólgna og í hálsinum
setjast að langvinn veikindi.
Strax og kverkarnar sárna eða
bólgna, þá láttu Peps töflu upp í
þig. Peps eru gerðar úr efnum,
sem eru mýkjandi og græðandi,
og sem hafa bein áhrif á kverk-
arnar og fíngerðu lungnapíurnar.
Peps græða fljótt sárindi í háls-
inum. Þær koma í veg fyrir hættu-
leg og langvinn veikindi í hálsi.
Fáið 25c. öskju strax í dag.
þarna, væri ekki fyrir. Á daginn
fylgdi hann dýraslóðum gegnum
skóginn og í hvert skifti, sem
hann heyrði í öpum, gekk hann á
hljóðið, því að þar sem apar voru,
þóttist hann viss um að geta
fundið drykkjarvatn og ætilega á-
vexti. Auk þess fanst honnum,
sem hann væri ekki jafn einmana,
ef hann var í nánd við apa. Ap-
arnir skiftu sér ekkert af honum
og létu sér á sama standa þó að
hann elti þá.
Einhverju sinni elti hann apa-
flokk og kom þá um kvöldið til
heimkynna þeirra. Cegir hann, að
hver fjölskylda hafi búið þar í
skýlum, sem þær höfðu bygt uppi
í trjám, þakin með grejnum, laufi
og mosa og horfðu dyr á öllum
þessum hreysum á móti suðri. —
Hér skal það tekið fram, að þótt
ýmsir apar byggi sér hreiður
uppi í trjám, hefir ekki fyr heyrst
að apar byggi sér kofa.
Karlaparnir gáfu förumanninum
vísbendingar um það, að hann
mætti hafast við í nágrenninu, en
ekki koma nærri kofunum. Hann
hreiðraði því um sig í tré, ef stóð
á lækjarbakka. Um nóttina var
glaðatunglsljós og þegar allir ap-
arnir voru sofnaðir, heyrði hann
eitthvert þrusk. Gægðist hanu þá
á milli greinanna og sá, sér til
mikillar undrunar unga stúlku,
dökka á hörund, en með mikið Ijóst
hár. Gekk hún niður að læknum
og þvoði sér í framan, síðan stóð
hún og starði upp í tréð, þar sem
hann var. Hann þóttist skilja,
að hún vildi finna sig og rendi
sér því niður úr trénu. Sá hann
nú, að þetta var fullþroska stúlka,
en þar eru stúlkur fullþroska 12
til 14 ára gamlar. Hún var aökk
á hörund, eins og svertingi, en
hafði ekki hörundsflúr það, sem
svertingjar skreyta börn sín með.
En furðulegast var það, að hún
var með Ijóst hár.
Maðurinn reyndi nú að tala við
hana á öllum þeim mállýzkum, er
hann kunni og nota öll þau þýzk,
frönsk og ensk orð, er hann átti
í 'fórum sínum, en hún skildi ekk-
ert. Aftur á móti reyndi hún að
tala við hann á máli, sem hann
skildi ekki, en það mál var gjör-
<|líkt apamóli. Þegar loku var
fyrir það skotið, að þau gætu
gert sig skiljanleg hvort oðru,
tók hun í hönd hans og leiddi
hann nokkuð niður með læknum,
og benti honum þar á hauskúpu
og nokkur bein, sem að mestu voru
sokkin í jörð. Þá fór hún að
gráta og talaði mikið á sínu ein-
kennilega máli, og var auðheyrt,
að hún var að tala um hjartfólg-
inn ástvin, er þar bæri beinin.
Alt í einu gróf hún með fingrun-
um í kringum hauskúpuna, og dró
þar upp hárlokk all-mikinn, ljós-
an, og hélt honum upp að hári
sínu til þess að sýna honum, að
sami væri háraliturinn. En í
þessu heyrðist þytur allmikill til
apanna. Hún benti manninum
að fela sig og rauk svo upp í'
tréð, þar sem hún átti heima.
Heyrði hann þá hávaða mikinn i
öpunum og að hún svaraði þeim
á sama máli, en þáð var alveg ó-
líkt þvi máli, er hún hafði talað
við hann.----------
Maður þessi var flóttamaður og
Svertingi og þess vegna mundi
ekki hafa verið tekið meira mark
á sögu hans en öðrum furðusög-
um, sem sagðar eru úr frumskóg-
unum, ef ekki hefði svo viljað til,
að veiðimaðurinn skaut hina ljós-
hærðu stúlku meðal apanna.
Er það nú skoðun margra, að
óaldarlýður sá, er drap Bertelli
og félaga hans, hafi þyrmt lífi
frú Brtelli og hún komist úr
höndum þeirr og á náðir apanna.
Og þeir gizka á, að þessi ljóshærða
stúlka, sem flóttamaðurinn hitti í
frumskóginum, sé hin sama og
sú, er veiðimaðurinn skaut, og að
hún hafi verið dótfir apa og frú
Bertelli. — Lesb.
Grundvöllur vísindanna
raskast n 1 \
Allir hlutir eru sífeldum breyt-
ingum undirorpnir.
Hinn heimsfrægi danski vís-
indamaður, Niels Bohr prófessor,
hélt fyrsta vísindalega fyrirlest-
urinn, sem haldinn var á fund’’
náttúrufræðinganna í Kaup-
mannahöfn um síðustu mánaða-
mót. Viðfangsefni hans hefir
verið á undanförnum árum, að
athuga eðli og ferð frumagnanna
(atómanna). Hefir hann fyrir
rannsóknir sínar á þessu sviði
hlotið heimsfrægð og Nobelsverð-
laun. í fyrirlestri sínum á nátt-
úrufræðinga fundi þessum, reyndi
hann að gera grein fyrir aðal-
niðurstöðu rannsókna þessara, í
svo einfðldum orðum, að almenn-
ingi yrði skiljanlegur. En hann
gat þess í upphafi, að vandkvæði
væri á þessu, því hér kæmi til
greina svo mörg hugtök, sem ó-
þekt hefðu verið áður, og væri því
eigi orð til yfir þau í mæltu máli.
Margt er það í náttúrunnar ríki,
sagði Bohr prófessor, sem menn
hafa veitt eftirtekt að er sífeld-
um breytingum undirorpið. En
menn héldu, að hinar sýnilegu
brejd;ingar gætu átt sér stað, enda
þótt að frumagnirnar væru óum-
breytanlegar. Alt fram á vora
daga höfðu menn ekki tök á, að
rannsaka frumagnirnar, vegna
þess hve þær eru örsmáar. Sann-
anir voru því aldrei fyrir því, að
frumagnir allra hluta, væru óum-
breytanlegar. Menn gátu ekki
greint frumagnirnar hverja fyrir
sig, og athugað eðli þeirra.
En rannsóknartækin hafa tekið
miklum framförum á síðari árum.
Með smásjánni og litsjánni (spek-
tróskópi) hafa menn getað num-
ið ný rannsóknarsvæði. Nú er
hægt að virða smáagnirnar fyrir
sér, athuga gerð þeirra. Og þeg-
ar svo langt var komið, gátu menn
séð, að gerð þeirra er ekki eins
einföld og menn álitu áður.
í hverri frumögn (atómi) eru
svonefndir “elektrónar” að vísu
Rosedale
Lump $12.00 Stove $11.00
FORD COKE $15.50 Ton
SCRAIMTON HARDKOL
POCA LUMP og
CANMORE BRICQUETS
Thomas Jackson & Sons
370 COLONY ST. PHONE: 37 021
ekki margir. En hver og einn
þeirra er hlaðinn rafmagni. I
frumögn hverri er kjarni, sem er
einnig rafmagnaður og hefir mót-
stætt rafmagn við “elektrónana”.
Hefir hann því í sér aðdráttarafl
að halda “elektrónum” þessum
föstum.
Er menn höfðu komist að raun
um þetta, lá það fljótt opið fyrir,
að frumefnin voru ekki hvert öðru
harla óskyld, eins og menn höfðu
áður haldið, heldur mátti svo að
orði komast, að þau mynduðu
einn ættbálk. í staðinn fyrir að
menn héldu áður, að frumagnirn-
ar breyttust aldrei, þá eru menn
nú komnir að raun um, að það eru
frumpartar frumagnanna, sem
haldast að jafnaði óbreyttir. —
Kjalrnarnir t(reytast venjulega
ekki, en breytingarnar eru í þv í
fólgnar, að kjarnarnir draga
“elektrónana” að sér með mis-
munandi móti.
í sumum frumögnum eru kjarn-
ar frumagnanna sífelt að breyt-
ast, á hverju augnabliki springa
þeir og kubbast sundur. í radíó-
kendum efnum gerast gerast
kjarnasprengingar þessar, án þess
að efnið verði fyrir nokkrum ut-
anaðkomandi áhrifum. Ruther-
ford hefir komist að raun um, að
það er stundum hægt að koma
kjarnasprengingum þessum af
stað. — Þá eru þau merkilegu
tímamót upprunnin fyrir mann-
kynið, að hægt er að breyta frum-
efnunum. Er gersamlega ómögu-
legt að gera sér í hugarlund, hve
víðtækar afleiðingar sú uppgótv-
un getur haft.
Að lokum mintist Bohr á allra
síðustu uppgötvanir á þessum
sviðum vísindanna, er gera enn
þá meiri glundroða í fyrri hug-
myndir manna um alt efni heims-
ins en “atom”-rannsóknirnar. —-
Reyndi hann að gera mönnum
skiljanlegt hugtak það, er hann
nefndi “Virknings-kvantum”, og
hægt væri e. t. v. að nefna á ís-
lenzku “áhrifa-magn.”
Vísindalegar rannsóknir eru nú
þvingaðar inn á nýjar brautir,
sagði hann. Menn hafa álitið að
þeir gætu athugað hlutina án þess
að efnin yrðu fyrir nokkrum á-
hrifum frá mönnunum sjálfum. —
Allar vorar hugmyndir um hinn
efnislega heim voru á þeim grund-
velli reistar, að við gætum athug-
að umhverfi vort í náttúrunnar
ríki, án þess að nærvera vor hefði
nokkur áhrif á rás viðburðanna.
En nýjustu rannsóknir hafa fært
mönnum heim sanninn um það,
að þetta er hinn mesti misskiln-
ingur. Ef menn taka glas af vatni
í hönd sér, svo nefnt sé eitthvert
dæmi, þá breytist bæði glasið og
vatnið, sem í því er, fyrir áhrif
frá manninum, er heldur því í
hendi sér. Áhrifin á vatnsglasið
eru að sjálfsögðu ekki mikil. En
þau eiga sér stað, og menn geta
ekki útilokað þau.
Bohr endar mál sitt á þá leið,
að vísindamennirnir hefðu vonast
eftir því, að þeir gætu verið ó-
virkir áhorfendur í ríki náttúr-
unnar, hefðu getað athugað þar
rás viðburðanna, án þess að hún
raskaðist nokkuð, að öðru leyti
en því, sem þeir sjálfir vildu vera
láta. En er þessum grundvelli
var burtu kipt, eru vísindamenn-
irnir í meiri vanda staddir, en
nokkru sinni fyr. — Lesb.
Indíánar að fjölga
Stofnun nokkur í Washington,
sem umsjón hefir með hagsmuna-
málum Indíána í Bandaríkjunum,
hefir nýlega gefið út skýrslu um
afkomu þeirra, bæði andlega og
líkamlega. Byrjar skýrslan með
mótmælum gegn þeirri staðhæf-
ingu, að Indíánar séu að deyja út
í Bandaríkjunum; því að sam-
kvæmt manntali 1870 voru þeir
300,000, en árið 1928 voru þeir
orðnir 350,000.
Aðalinntak skýrslunnar fjallar
um fjárhagsástand meðal Indiána.
Eru auðæfi þeirra geysileg —
fullyrt, að allir eigi þeir saman-
lagt 15 miljarða dollara. Ef pen-
ingunum væri jafnað niður S.
einstaklinga, kæmu 43,000 doll-
arar á nef, og eru Indánar þann-
ig auðugasti þjóðflokkur í heimi-
Reyndar er skifting auðsins nokk-
uð öðru vísi og fátækt er þar eins
og annars staðar, en mælt er að
70%, þeirra lifi við góð kjör.
Um eitt skeið voru Indíánar fá-
tækir mjög, og þeir sem lifðu ó-
eirðirnar á árunum 1870—1880,
áttu við verstu kjör að búa. —
Urðu þeir að sætta sig við að
hverfa burt úr átthögum sínum
og í ófrjósamari héruð. Var þá
aðbúð þeirra slæm og leit illa út
fyrir þeim, en um það bil fundust
olíunámarnir í héruðum þeirra,
og á þeim hafa þeir síðan reist
velmegun sína. — Lesb.
ELDSVOÐI! SPRENGING!
MEIÐSLI! DAUÐI!
Saskatchewan fylki biður mikið manntjón og eignatjón
árlega, sem ekki þyrfti að yera og hægt væri að koma í veg
fyrir. Orsakirnar eru þær, að fólk heldur stöðugt áfram
að nota gasolíu eða steinolíu til uppkveikju.
Dauðsföll og meiðsli af óvarlegri meðferð þessara ejd-
kveikjuefna síðustu árin, eru samkvæmt skýrslu Fire Com-
missioners fylkisins, sem hér segir:
Dánir Meiddir Saml
1924 12 18 30
1925 7 28 35
1926 5 24 29
1927 13 16 29
1928 10 14 24
1929 (til 1. okt.) 14 9 23
61 109 170
VARAÐ ER VIÐ þesum vana, sérstaklega yfir haust- og
vetrar-mánuðina, þegar fólk flýtir sér mikið að kveikja eld-
inn og grípur oft til þessara hættulegu ráða.
ARtÐANDI. — Sjáið um, að öll gasolía og steinolía sé
geymd í sérstökum ílátum og á þau sé glögt og greinilega
markað orðið: ‘IDangerous”.
Regina, 29. október 1929
A. E. FISHER,
Fire Commissioner.
Sendið korn yðar
tii
UNITED GRAIH GROWERSI?
Bank of Hamilton Chambers Lougheed Building
WINNIPEG CALGARY
Fáið beztu tryggingu sem hugsanleg er.