Lögberg - 06.02.1930, Page 4

Bls. 4.
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 6. FEIBRÚAR 1930.
Högtjers
Ghefið út hvern fimtudag af The Gol-
umbia Press, Ltd., Cor. Sargent Ave.
og Toronto St., Winnipeg, Man.
Talsímar: 86 327 og 86 328
Einar P. Jónsson, Editor
Utanáslwift blaðsins:
The Columbia Press, Ltd., Box 3172
Winnipeg, Man.
Utanáskrift ritstjórans:
Editor Lögberg, Box 3172, Winnipeg, Man.
Verð $3.00 um árið. Borgist fyrirfram.
The “Lögberx” is printed and publlshed by
The Columbia Press, Limited, in the Columbia
Bullding, 695 S&rgent Ave., Winnipeg, M&nitoba.
Áhyggjuefni
!>au tíoindi hafa verið að gerast hér í landi
undanfama daga, er vafalaust hafa valdið
mörgum manninum djúprar áhyggju. Blöðin
hafa, með öðrum orðum, flutt daglegar fregnir
frá hafi til hafs um það, að ekki mundi alt með
feldu um starfrækslu ýmsra þeirra félaga, er
það sérstaka verk hafa haft með höndum, að
verzla með hlutabréf í námum. Er það óttast,
að um sviksamlegt athæfi, á kostnað almenn-
ings, sé að minsta kosti í sumum tilfellum að
ræða. Stjóm Ontariofylkis reið á vaðið með
rannsókn í máli þessu, og lét þegar taka fasta
nokkra hlutabréfa kaupmenn í Toronto, er sér-
staklega hafði fallið grunur á. Flestir þess-
ara manna, eða félaga, starfræktu jafnframt
útibú í megin-borgunum vestanlands, svo í
rauniimi grípur mál þetta inn í athafnalíf þjóð-
arinnar allrar.
Hver úrslit rannsó'knar þessarar kunna að
verða, er vitanlega á huldu á þessu stigi máls-
ins. En 'svo alvarlegt hefir ástandið þótt, að
dómsmálaráðgjafar fylkjastjóraanna allra, hafa
ákveðið að mæta á sameiginlegum fundi, eins
fl.jótt og því verður við komið, til þess að bera
ráð sín saman, og reyna að finna veg út úr ó-
göngunum. Er það þakkarvert, og vonandi að
til góðs leiði.
Flestum þeim mönnum, bæði í Ontario og
Manitoba, er við námarekstri gefa sig, ber
saman um, að hlutasölulög þau, sem nú eru í
gildi hér, séu alt annað en heillavænleg fyrir
námaiðnað þessa fylkis.
Má meðal annars benda á það, að í því falli
að fésýslumenn austanlands, kynnu að vilja
leggja peninga sína í námafyrirtæki hér í fylk-
iuu, þá er ekki um annað fyrir þá að gera, en
að leita leyfis, eða löggildingar til sambands-
etjómarinnar í Ottawa. En af því leiðir að
sjálfsögðu það, að yfir-umsjón starfrækslunn-
ar flyzt út úr fylkinu, og er þá ver farið en
heima setið.
Eins og nú standa sakir, er helzt svo að sjá,
sem Ontariobúar brenni einir inni með all-
an sannleikann, hvað viðvíkur námum og náma-
rekstri í Manitoba, sem og reyndar vestan-
lands yfirleitt. Blöðin í Toronto og Montreal,
flvtja viku eftir \dku, og mánuð eftir mánuð,
skilmerkilegar og sannfærandi ritgerðir um
málm-auðlegð Sléttufylkjanna, meðan íbúar
þeirra fylkja sofa svefni hinna andvaralausu,
eða láta sér nægja yfirborðs-upplýsingar
hinna og þessara námu-spekúlanta, er lítið
skvnbragð bera á málskjamann sjálfan.
Með hinum nýju hlutasölulögum, Sale of
Shares Act, er að vísu gerð til þess nokkur til-
raun, að trvggja fvlkisstjóminni fullveldi, ef
svo mætti að orði kveða, vfir félögum. sem
innan vébanda Manitoba-fylkis starfa og hluta-
sölu hafa með höndum, hvort heldur þau njóta
fvlkis- eða sambandsstjómar löggildingar.
Hefir þetta iðulega valdið árekstri og sett hin-
um efnaminni félögum, eða einstaklingum, stól-
inn fyrir dvraar. Er þess að vænta, að nú um
þessar mundir, er fvlkið er að taka við vfimm-
sjón náttúrufríðinda sinna, verði samin full-
komnari löggjöf, hlutahréfa verzlun viðvíkj-
andi, en fram að þessu hefir átt sér stað, þann-
ig, að hagur þeirra, er hlutabréf kaupa, eða hafa
kevpt, verði betur trygður.
Þarft er það og s.iálfsagt, að til sé löggjöf,
er komið geti fram ábyrgð á hendur félögum,
er sek gerast um rangar upplýsingar, eða falsk-
ar skýrslur. Hafa í þeim efnum helzti lengi
tíðkast þau hin breiðu spjótin, að slíkt væri lið-
ið átölulaust, eða vægð auðsýnd, þar sem ekki
var ástæða til.
Drepið hefir verið á það oftar en einu sinni,
að heppilegt og holt gæti það reynst núverandi
fylkistjóm í Manitoba, að taka sér til fvrir-
myndar námalög Ontariofylkis, :sem sniðin em
að flestu leyti eftir kröfum nútímans, en jafn-
framt bygð á margra ára reynlsu.
Námulög Ontario-fvlkis, em afarströng.
Verður sérhvert námafélag þegar í upphafi, að
gefa stjóminni ábyggilegar staðfestar skýrslur
um líklega kosti þeirra náma, er vinna skal.
Gerist námueigandi sekur um villandi upp-
lýsingar í þeim tilgangi, að greiða fvrir hluta-
sölu, skal hann sæta þungri refsingu. Gildir
hið sama um umboðsmenn hans, eða aðra em-
bættismenn 'hlutaðeigandi námafélags.
Enemm manni skvldi líðast, að taka að sér
hlutasölu í námu fyrirtækjum. nema að áður-
fensmu skvrteini frá hlutaðeigandi stjórnar-
völdum. Áður en slfkt lerfi er veitt, ætti skrif-
stofa námnmá.lanna, að hafa í höndum sínum
vottorð um ráðvendni umsækjanda.
Eins og gefur að skilja veltur á því eigi all-
lítið, að hlutabréfasali þekki persónulega inn á
vöru þá, er þann hefir til framboðs, því áhrif
hans geta orðið næsta víðtæk, hvað viðkemur
hinni fjárhagslegu hlið námarekstursins.
Það mun því miður engin nýlunda, að illa
mentur, en tungumjúkur farandsali hafi vélað
fólk til að kaupa hluti í námum, og þá jafnframt
hinum og þessum fyrirtækjum öðmm, er litlar
sem engar líkur vpra til að veita mundu nokkra
sinni nokkuð í aðra hönd. Olíubomar loddara-
timgur eru ávalt tvíeggjað sverð.
Undirhyggju verður sennilegá aldrei útrýmt
með lögum. En sjálfsagt virðist, að endurkölluð
séu tafarlaust umboðssöluleyfi þeirra manna,
er með afskiftum sínum af hlutasölu hafa brot-
ið í bága við alment velsæmi, hvort heldur um
námufélög eða önnur fyrirtæki var að ræða.
Það er lakur kaupmaður, sem lastar sína
vöru, segir gamalt máltæki, er flestir munu
kannast við. En það er engan veginn fullnægj-
andi, að menn hafi trú á vöra þeirri, er þeir
hafa til framboðs. Þeir verða að hafa full-
komna þekkingu á gildi hennar og ókostum líka.
.Kunnugra mun bað vera, en frá þurfi að
segja, hve margir góðir menn hafa oft og einatt
fallið marflatir fyrir hinum og þessum vöra-
skrnmaranum, og þá ekki hvað sízt þeim, er
hlutasölu í námum hafði með höndum.
Það er engin ný bóla að heyra hina og þessa
strætishoma legáta halda því að náunganum,
að með því að kaupa vonina í hinu og þessu
námafvrirtækinu, þá geti hann auðveldlega tí-
faldað innlagsfé sitt á fáum mánuðum, eða jafn-
vel skemri tíma en það.
Flestir munu vera með bví markinu brendir,
að vilja komast í álnir, og ber bað sízt að lasta.
Ganga má út frá bví sem gefriu, að margir
þeir, er sölu hlutabréfa hafa með hönrlum. séu
ráðvandir og samvizkusamir menn. En á hinn
bóginn má bað en°'an vooirrn vleTrmqcf nft
er misiafn sauður í mörgu fé, er gjalda verður
varhuga við.
Eitt einasta athugalevsis auenabb'k. getur
skipað manni á þanu krókbekk í félagslífinu. er
eigi verður auðveldleva úr komist. SSór'hveri-
um alvarieva hugsandi manni, hlvtur að renna
það til rifia. að siá meðborgara sína flegna inn
að skvrtunni. Þó er sú sorgarsaga drjúgnm
tíðarí en margan granar.
Hvað námurekstri hér í norðvesturlandinu
viðvíkur, þá er þar, eftir öllum evktamörknm að
dæma, um stórfengle<ran framtíðariðnað að
ræða, er revnast mnn hióðinni vemleg lvfti-
stöng til aukinnar velmegunar, sé réttilega að
farið. ,
Almenningnr verður að lái+a, .sér lærast.. að
draga merkjalínumar milli námnbraskaranna
og námanna siálfra. Trauistið á framtíð náma-
rekstnrsms siálfs má hvoFd voív-íast sé híða
halla við það, bótt fáeinir samvizkulausir brask-
arar, kunnj að hafa kastað rvki í augu almenn-
ings um stundar sakir, og gint út, úr bonum fé.
Mergur málsins er sá. að hennitr venði nm hnút-
ana búið. af hálfu þess opinbera. að slík~t komi
aldrei aftur fvrir. Með bað fvrir. aumim. að
islíkt megi takast, er viturlesrar löv<riafar börf,
auk strangrar árvekni í framkvæmd, sem ekki
fer í manngreinarálit.
Hvílíkt skaðfæði
Margt er skrítið í Harmóníu—og Heims-
kringlu. Sigfús Halldórs frá Höfnum skrifaði
dóm um íslenzka söngflokkinn fyrir skömmu.
Mér fanst sá dómur óvingjamlegur og rithátt-
urinn ósamboðinn því máli, sem um var rætt.
Eg skrifaði nokkur orð í Lögbergi og lýsti
þar þes'sari skoðun minni. Herra Björgvin
Guðmundsson tónfræðingur ritaði kurteist og
prúðmannlegt svar gegn grein minni og tók
málsstað Halldórs. í stað þess að þakka Björg-
vin fyrir vömina eins og honum bar, ræðst
Halldórs á hann í Heimskringlu og brígslar
honum meðal annars um “blábera vitlevsu”—
“skaðlega vitleysu. ’ ’
Þetta finst mér skrítið; “og svo era fleiri,”
segir “K. N.”
En sleppum því, Björgvin er “vissulega
fyllilega” fær um að svara fvrir sig, og gerir
það að sjálfsögðu. En ummæli Halldórs um
grein mína langar mig að athuga með fáum
línum. Honurn farast meðal annars orð á þessa
leið: “Björgvin skilur það vitanlegaf!) fvlli-
lega(!) hvílíkt skaðraeði grein dr. Sig. Júl. Jó-
hannesar er, eða gæti verið, ef nokkurt mark
væri á henni tekið;------hvílíkt skaðræði það
væri ef mönnum, sem ekki vita (S. J. J.), tækist
að gera dóma þeirra er vita (S. H. f. H.), tor-
tryggilega.” Hér er slegið algert vindhögg; eg
hefi aldrei reynt að klifra upp á þann háa hest,
að dæma söng vísindalega. En jafnvel þótt
Halldórs, “sem veit” sjái sig hér stóran gagn-
vart mér, “sem ekki veit” þegar um sðngvís-
indi er að ræða, þá vil eg í allri vinsemd ráð-
leggja honum að lesa betur grein mína; ef hann
gerir það með opin augun, þá hlvtur hann að
sjá að eg hefi hvergi gert tilraun til þess að
dæma vísindalega nm söngflokkinn eða fram-
komu hans.
En eg hefi gert annað. Eg hefi í fyrsta lagi
lýst því yfir að mér fyndist dómur Sigfúsar ó-
vinsamlegur og ósanngjaralega ritaður, og eg
hefi í öðru lagi farið nokkram orðum um sö(ng
(ekki söngfræði) frá sjónarmiði tilfinninganna;
frá þeirri hlið þori eg að ræða málið við Sigfús
Halldórs og hvem annan sem vera víll. Söng-
ur, sem ekki talar til tilfinninganna, er mér lítils-
virði hversu vísindalega réttur sem hann kann
að vera. Eg hefi hlustað á æfða og lærða söng-
flokka hérlenda og erlenda og eg sret blygð-
unarlaust lýst því yfir að.söngur ólærðra og lítt-
æfðra baraa á undirbúningslítilli samkomu hef-
ir stundum snortið mig dýpra en hið fvrtalda.
Og vögguljóð rauluð af móðurmunni yfir sof-
andi bami, með öllum þeim tilfinningum, sem
þar felast í og með era heilbrigðari fæða mörg-
um sálum en flest annað. Frá þessu sjónarmiði
þori eg óhikað að dæma um söng, þó eg kunni
ekki söngfræði, og af þessum ástæðum mintist
eg á vögguljóðin, sem flokkurinn söng á nefndri
samkomu.
Mér dettur í hug vísa eftir Jóhann Sigur-
jónsson í þessu sambandi. Þaullærður radd-
maður isöng í samkvæmi og var mikill rómur
gerður að með höndum og fótum. Jóhann skildi i
söng manna bezt, þótt hann væri ekki sönglærð-
ur; söngur þessa manns hreif hann ekki, og
því orti hann þessa vísu:
“Já, röddin hans er stilt sem stál
og sterkust hér í firði,
en allar listir eiga sál,
sem ekki er minna virði.”
Eg get ekki að því gert, að mér finst dómur
Sigfúsar Halldórs hrottalegur og laus við það
það lýsa góðgirni. Það á stundum vel við, eins
og eg tók fram áður, að vera óvæginn í dómum,
þegar verið er að finna að einhverju, sem rangt
er gert af illum eða eigingjömum hvötum; hér
getur ekki verið um neitt slíkt að ræða. Sú af-
sökun að “ ritsnillingar” verði að vera stór-
orðir og nota yfirstigin, er ekki takandi til
greina; mér finst ritsnild miklu fremur í því
fólgin, að geta beitt stóram orðum—og jafnvel
grófum—þegar það á við, en nota fremur mið-
stigin eða jafnvel lágstigin, þegar ekki er þörf
á hinum—'skrifa kurteislega og prúðmannlega
um fagrar og sálrænar listir.
Annars er jafnvel hæpið að festa tröllatrú
á dóma “þeirra, sem vita-,” býst eg við að Sig-
fúsi Halldórs hafi fundist það, þegar minst var
á söng hans í Free Press 24. febrúar 1926. Eg
hefi ekki nógu mikið vit á söngfræði til þess að
eg geti þýtt það á íslenzku, læt það því koma á
enskunhi, eins og það var skrifað; en “tilfinn-
ingin” segir mér að þar sé um einhverja að-
finslu að ræða, þó talað sé um mann “sem veit”
Free Press segir þetta: “The soloists were
Paul Bardal, Miiss Pearl Thorolfson, Miss Rosa
Hermannson and Sigfús Halldórs frá Höfnum.
Each sang with enthusiasm and sympathy and
good voice, though t’he last named singer, in
his anxiety to secure a legato style in the air
for tenor: ‘* Seek Ye the Tjord’ ’ was apt to slur
his notes and also the words; one case of it
being the superfluous “s” in “he-a may be-a
found.” ”
Hér er ekki um dómara að ræða, “ sem ekki
veit,” það er æfður söngdómari fyrir Free
Presis; ekki er heldur hægt að saka þennan dóm-
ara um hlutdrægni né persónulega óvild. Þetta
verður að teljast óvilhallur dómur, hvort sem
hann er réttur eða ekki.
Þessar línur era ekki í því skyni skráðar að
vekja ritdeilur. En þegar um sálrænar listir
er að ræða meðal Vestur-lslendinga, finst mér
þeir vera svo “fáir, fátækir, smáir” að ekki sé
velt gert að kljúfa þá í flokka, sem evði kröftum
sínum í það að níða hvorir aðra. Hefði Sigfús
Halldórs frá HÖfnum í þeirri stöðu sem hann
er og með þeim hæfileikum, sem hann á yfir að
ráða, látið stjóraast af ást til listarinnar, góð-
vilja til þjóðarinnar og virðingu fvrir sjálfum
sér, þá hefði hann í stað þess að ráðast á söng-
fólkið tekið samán við það höndum og boðið
því aðstoð sína og samvinnu í því skvni að efla
flokkinn og fullkoimna hann; þá hefði hann unn-
ið þarft, verk og gott. Með því að þreyta um
stefnu og gera þetta nú er nægur tími fyrir
hann til þess að afplána þær svndir, sem hann
hefir drýgt gegn gyðju listarinnar með gróf-
yrðum sínum í áminstum dómi.
Sig. Júl. Jóhannesson.
Atvinnuleysi og fannkyngi
Vetur sá, sem nú er að líða, hefir fram að
þessu verið öðra fremur sérkennilegur fvrir
tvent, það er að segja atvinnudeyfð í borgum
þessa lands, og sjaldgæft fannkyngi. Fljótt á
litið verður tæpast sagt að þessi tvö fyrir brigði
eigi í mörgu sammerkt, en þannig hefir atvik-
um skipast til, að tæpast hefir verið svo um
annað talað, að ekki hafi hitt nefnt verið líka.
Því er haldið fram, að með auknu fannkvngi
skapist atvinna í borgunum, og í vissum til-
fellum verður því ekki á móti mælt, að til grund-
vallar liggi nokkur rök. Því þegar niður hleður
mikilli fönn, standa venjulega nokkra fleiri í
snjómokstri, en ella myndi verið hafa.
I sambandi við mál þetta, fórust tfmaritinu
Canadian Railway Employes’ Monthly, nýlega
þannig orð:
“Ýmislegt hlýtur að vera öðra vísi en það
í raun réttri á að vera, ef mismunurinn milli
hungurs og hátíðarhalds, er fólginn í auknu
fannkvngi. En sé þessu nú þannig farið, virð-
ist það óumflýjanleg siðferðisskylda sérhvers
verkamannafélags og í rauninni sérhvers rétt-
hugsandi manns, að hiðja til skaparans um
meiri og meiri snjó. Jafnframt því ætti tafar-
laust að vera innleidd löggjöf, er teldi það refsi-
vert, að losast við snjó á annan hátt, en með
reku. Það ætti ennfremur að vera lögskvldað,
að innan tuttugu og fjögra klukkustunda frá
því. er stórhrið slotar, skvldi hverju einasta
snjókomi hafa verið mokað burt af canadiskri
grand. ’ ’
Snjónum er mokað af strætum og torgum,
sökum þess að almenningur fellir sig ekki við
að kafa djúpfennið. Og sumir menn era svo
bamalegir í sér, að þeir fagna yfir fannkyng-
inu, þykjast í því sjá talsverða úrlausn á at-
vinnuskorts vandræðunum, og biðja um meiri
snjó! Dýpra verður einhver hugsanalega að
kafa, um það er ráðin verður fullnaðarbót á einu
allra háskalegasta meiní mannkynsins, atvinnu-
leysinu.—
Canada framtíðarlandið
Garðrækt.
Flest af blómum þeim og jarð-
eplum, sem vaxa í görðum fólks í
Evrópu) þar sem loftið er tempr-
að, vaxa líka í Vestur-Canada,
svo sem raspber, jarðber, kúren-
ur, bláber og margar fleiri teg-
undir, nema í hinum norðlægustu
héruðum.
Kartöflu uppskera er mikil, og
fá menn oft meira en 148 bushel
af ekru, þó í sama blettinn sé sáð
ár eftir ár; hefir sú uppskera
oft numið 170 bysihelum af hverri
ekru á ári. Garðarnir gjöra oft-
ast betur en fullnægja þörfum
bændanna með garðávexti. Það
er oft afgangur til sölu og úr-
gangur, sem er ágætt fuglafóður.
Garðar, þar sem bæði ávextir og
fleira er ræktað, ættu að vera í
sambandi við hvert einasta býli
bænda í Vestur-Canada, og einn-
ig munu bænduí komast að raun
um, að trjáplöntur í kring um
heimiii, margborga sig, og fást
trjáplöntur til þe|irra þarfa ó-
keypis frá fyrirmyndarbúinu í
Indian Head, í Saskatcheawn. —
Einnig sér stjórnin um, að æfðir
skógfræðingar1 frá'iþeim búum
veiti mðnnum tilsög nmeð skóg-
ræktina, og segja þeim hvaða
trjátegundir séu hentugastar fyr-
ir þetta eða hitt plássið. —
Engi og bithagi.
Hið ágæta engi og bithagi, sem
fyr á árum fóðraði þúsundir vís-
unda, antelópa, elk- og moosedýra,
er enn hér að finna. Þar sem
ekki er næg beit handa búfé, þar
sá menn alfalfa, smára, timothy,
reyrgrasi, eða einhverjum öðrum
fóðurgrasstegundum; þó er þess-
um tegundum fremur sáð til vetr-
arfóðurs í Vesturfylkju/num, eink-
um í Manitoba, heldur en til bit-
haga. Einnig er maís sáð hér
allmikið til vetrarfóðurs handa
nautgripum.
Þegar engjar í Vestur - Canada
eru slegnar senmma, er grasið af
þeim mjög kjarngott, og gefur
lítið eða ekkert eftir ræktuðu
fóðri, ef það næst óhrakið. Þær
tegundir, sem bezt hafa reynst af
ræktuðuj góðri í Vesturfylkjunum,
er alfalfa, rúggras og broomgras,
hvort heldur að þeim tegundum
er blandað saman eða að þær eru
gefnar hver út af fyrir sig. En
ef sáð er þar til bithaga, þá er
altfalfa og broomgras haldbeztu
tegundirnar.
Áburður.
Aðal einkenni jarðvegsins í
Saskatchewan og í Sléttufylkjun-
um öllum, er það, hve ríkur hann
er af köfnunarefni og jurtaleif-
um. Og það er einmitt það, sem
gefur kornberjum frjóefni og
varanleik. Þess vegna þurfa
bændur ekki á tilbúnum áburði
að halda. En ekki dugar fyrir
bændufr að rækta korn á landinu
sínu ár frá ári, án þess að hvíla
landið, eða að breyta um sáðteg-
undir, því við það líður hann
margfaldan skaða.
Til þess að varðveita frjómagn
landsins, þarf korn- og nautgripa-
rækt að haldast í hendur, og verð-
ur það þýðingarmikla atriði aldr-
ei of vel brýnt fyrir mönnum, ef
iþeir vilja að vel fari.
Hin hörðu vetrarfrost og hið
þurra loftslag eru öfl til vernd-
unar frjósemi jarðvegsins. Þau
losa allan jurtagróðujr í klaka-
böndum sínum, frá vetrarnóttum
til sumarmála. Enn fremur varn-
ar hið reglubundna regnfall sum-
arsins því, að jarðvegurinn missi
gróðrarkraftsins af of miklum
þurki. Það hefir ávalt sannast,
að þar sem framleiðsla hefir far-
ið þverrandi, þá er það því að
kenna, að landinu hefir verið
misboðið — að bændurnir hafa
annað hvort ekki hirt ujm að
breyta til um útsæði, eða á neinn
hátt að vernda gróðrarkraftinn.
Eldiviður og vatn.
Linkol eru aðal eldiviðarforði
manna í Saskatchewan, og eru
stórkostlegar linkolanámur í suð-
austur hluta fylkisins. Einnig
hefir Dominion stjórnin í félagi
við fylkisstjórnirnar í Saskatche-
wan og Manitoba, ráðist í að búa
til hnullunga úr kolamylsnu, sem
er pressuð með vélum ásamt lím-
efni til að halda mylsnunni sam-
an, og hefir það reynst ágætt
elsdneyti, ekki að eins heima
fyrir, heldur líklegt til þess að
verða ágæt markaðsvara. Kolum
þessum má líka brenna eins og
þau koma úr námunum, allvíða,
og grafa menn nokkur fet ofan í
jörðina og taka þar það sem þeir
þurfa meg í það og það skiftið.
Stórbruni í Reykjavík
Á elleftu' stundu í ,gærkveldi
varð þess vart, að eldur væri laus
orðinn í gisti- og samkomuhúsi
Hjálpræðishersins í Kirkjustræti
2. Húsið var í smíðum að því
leyti, að bygð hefir verið ofan á
það ein hæð í vetur og var hún
fyrir skömmu komin undir þak.
Þegar slökkviliðinu var gert að-
vart, var loftið að heita mátti al-
elda og nokkulr eldur kominn nið-
ur á næstu hæð. Var þegar aug-
ljóst, að ekki mundu nein tiltök,
að slökkva eldinn í byggingunni,
enda mun mikið af þurru timbri,
steypumót o. þ. h., hafa verið á
tveim efstu gólfum hússins, hitt
þó reynanda, að varna eldinum
að komast niður á neðri hæðirn-
ar, enda mun enginn eldur hafa
komist á neðstu hæðina. En að-
aláherzlan var að sjálfsögðu lögð
á það, að verja næstu hús, og það
tókst fyrir frábæran dugnað og
snarræði slökkviliðsins.
Eldurinn var geysilega mikill,
og neistaregnið flaug víðsvegar.
Veður var óhagstætt, norðaustan-
stormur þéttingsmikill. Næstu
hús, Tjarnargata 4 (Þorsteinn
Guðmundsson) og Tjarnargata 3
(frú Þorbjörg Möller) voru í
mestri hættu. Ef ‘kviknað hefði í
þeim, er annað óhujgsandi, en að
mikill fjöldi húsa hefði brunnið
til ösku. En slökkvilið dældi hvíld-
arlaust vatni á þessi tvö hús og
náði eldurinn aldrei taki á þeim.
En svo mikið var eldregnið, að
um stund kviknaði lítilsháttar í
suðurgafli hússins nr. 5 við
Tjarnargötu (húsi frú Guðrúnar
Jónsdóttur)|, en ekki kom það að
verulegri sök og var eldurinn
kæfðu.'r samstundis.
í næsta húsi fyrir sunnan hús
Hjáljp r æ ð i sheirsii ns, T j a rn a r gö tu
4, var fólk háttað og sofnað, og
hljóp út í kuldann fáklætt, er því
var gert aðvart. Fór það inn í
næstu 'hús og er vonandi, að því
verði ekki mein að kuldanurn, en
þó var ein stúlka veik í hettusótt
og er því miður hætt við, að henni
verði mikið um þessa hrakninga.
Ekkert manntjón varð í brunan-
um, en slökkviliðsmaður einn féll
úr stiga, og meiddist. Var hann
þegar fluttu^r á sjúkrahús, en
reyndist, sem betur fór, minna
meiddur en ætlað var í fyrstu.
Fólkið í nágrannahúsunum var
hið rólegasta, og hvergi voru hús-
munir bornir á brott, nema í
Tjarnargötu 4, og eitthvað lítils-
háttar í Tjarnargötu 5. Skömmu
eftir að slökkviliðið kom á vett-
vang, þótti sýnt, að það mundi
ráða við eldinn og takast að verja
önnur hús. Virtist hin bezta
stjórn á öllu starfi slökkvilisðins
og í rauninni hið mesta þrekvirki,
að það skyldi takast að stöðva
slíkt æðandi bál. Mun eldurinn
hafa verið kæfður á rúmlega
hálfri annari klukkustund.
Um upptök eldsins er alt óvíst.
Þó er talið sennilegt, að kviknað
hafi út frá reykháfi á efsta lofti,
því að gat var á honum og tré-
spænir þar á loftinu.
Hinn nýi hluti 'hússins var ó-
vátrygður, en þar urðu mestar
skemdir. Þó var loftið undir ris-
inu úr steinsteypu, en önnur loft
öll úr tré. Steinloftið féll ekki
niður, og veggir allir eru uppi-
standandi. Litlar skemdir urðu
af eldi á annari hæð og engar á
neðstu hæð, en skemdir af vatni
urðu/ um alt húsið.
Guðjón Sæmundsson trésmíða-
meistari sá um smíði á hinum
nýju loftum, sem verið höfðr í
smíðum síðan seint í sumar, og
var þar mikið óunnið enn innan
veggja.
Um tjón af eldinum verður ekki
sagt að svo stöddui en það mun
eflaust skifta tugum þúsunda.
Vísir.
Garrick Leikhúsið.
“Forward Pass” heitir kvik-
myndin, sem er sýnd á Garrick
leikhúsinu og er einstök í sinni
rðð að því leyti, að alt fólkið, sem
þar leiku|r, er ungt fólk, um tví-
tugsaldur. Þar getur maður séð
hina fjörugu og skemtilegu hlið
skólalífsins. Lorette Young, sem
leikur aðal hlutverkð, er að eins
17 ára, og Douglas Fairbanks Jr.
er 21 árs.
Rialto Leikhúsið.
Kvikmyndin “Hard to get”, sem
Rialto leikhúsið sýnir nú, er af-
bragðs skemtileg mynd. Dorothy
Mackaill leikur aðal hlutverkið.
Talandi og syngjandi myndir. —
Ástaleikur, sem allir hafa ánægju
af að sjá.