Lögberg - 18.09.1930, Qupperneq 4

Bls. 4.
LÖGBERG. FIMTUDAGINN 18. SEPTEMBER 1930.
^ögtjerg
Gefið út hvem fimtudag af
TIIE COLUMBIA PRESS, LTD.,
Cor. Sargent Ave. og Toronto St.
Winnipeg, Manitoba.
Talsímar: 86 327 og 86 328
Einar P. Jónsson, Editor
Utanáskrift blaSsins:
The Columbia Press, Ltd., Box 3172
Winnipeg, Man.
Utanáskrift ritstjórans:
Editor Lögberg, Box 3172, Winnipeg, Man.
Vcrð $3.00 um árið. Borgist fyrirfram.
The “Lögberg” is printed and published by
The Columbia Press, Limited,
695 Sargent Ave., Winnipeg, Manitoba.
Bækur handa unglingum
Það er kunnugra en frá þurfi að segja, hve
þarft nýmæli það var, að hrinda af stað eftir-
liti með kvikmyndum, og reyna með því að
koma í veg fvrir það tjón, sem af því getur
stafað, eigi að eins fyrir böm og unglinga, held-
ur og fullorðið fólk líka, að horfa á æsandi og
siÖspillandi kvikmynda óhroða. Yar með þessu
stigið stórt spor í rétta átt, sem seint verður
fullmetið.
En hvað er um bækumar, sem höm 0g ung-
lingar fá til lestrar? Hefir sömu skyldunnar
verið gætt þar?
Ekki alls fyrir löngu var stofnaÖ til félags-
skapar í Montreal-borg, með það fyrir augum,
að veita almenningi, og þá einkum og sérílagi
bömum og unglingum, aðgang að hreinni og
hollari bókum, en venja hefir verið til fram að
þessu.
Þeir, sem frumkvæði áttu að þessari þörfu
nýjung, vora menn úr öllum stéttum, er fyrir
brjósti bám engu síður andlega velfarnan
þjóðfélagsins, en þá líkamlegu. Að sjálfsögðu
verða það þó frömuðir mentamálanna, er yfir-
umsjón fyrirtækisins hafa með höndum, því
þar sem annars staSar verður sérþekkingin ó-
umflýjanleg.
Sá tími er nú -fyrir löngu um garð genginn,
er um lítið sem ekkert var annað að ræða, en
munnlega fræðslu. Nú er þetta alt á annan
veg. Yfir mannfélaginu flögrar nú á dögum
þvílík skæðadrífa blaÖa og bóka, að mörgum
verður óhægt um vik, er til þess kemur aS velja
og hafna. En þar er einmitt um þau vegamót-
in að ræða, er mest veltur á.
Það er engan veginn fullnægjandi, að geta
stautað, eða vera það sem kallaÖ er bænabókar-
fær. Sé lestrinum ekki samfara viðeigandi
gagnrýni, á gildi þess eða vangildi, sem lesiS
er, getur hann beinlínis orSið hættulegur.
Mönnum verður að skiljast, að lestur bóka
hefir annan og meiri tilgang en þann, aÖ
drepa tímann; hann er óaðskiljanlegur hluti
allrar sannrar menningar. ÞaS liggur. þess
vegna í augum uppi, hve afar áríðandi það er,
að vandað sé eftir beztu föngum val þeirra bóka,
er æskan á að teiga hinn andlega lífsþrótt
sinn af.
Það er hlutverk heimilisins, sem og skóla og
kirkju, að verja bamssálina gegn spillingu. Og
slíkum tilgangi verður með fáu betur náð, en
lestri hreinna og hollra bóka. Þess vegna er
það heilög skylda þjóðfélagsins, að hafa ávalt
til taks hollar og hreinar bækur, æskunni til
yndis og uppbyggingar. Bregðist það þeirri
skyldu, má það sjálfu sér um kenna, ef illa
tekst til.
Athugunarefni
Þessi hin ágæta og gagnorða grein, er hér
fer á eftir, birtist fyrir skömmu í blaðinu
“Ottawa Citizen>’. Felur hún í sér sannleika,
er eanadiskur almenningur, og þá ekki hvað sízt
æskulýður hinnar canadisku þjóðar, hefir gott
af að kynnast. 1 íslenzkri þýðingu hljóðar hún
á þessa leiÖ:
“Vincent Massey vísaði hinni ungu, canad-
isku kynslóð veginn til ákveðinnar þátttöku í
málum þjóðarinnar. Mr. Bennett setti æsk-
unni stólinn fvrir dymar í því tilliti á hinn
óþyrmilegasta hátt.
Með því að veita viðtöku embættisafsögn Mr.
Massey’s, leiddi hinn canadiski forsætisráðgjafi
það skýrt og ótvírætt í ljós, að utanríkisdeild-
inni skyldi stjóraað eftir pólitiskum flokksnót-
um; með öðrum orðum, !þá eiga fulltrúasam-
bönd hinnar ungu, canadisku þjóðar að vera ná-
kvæmlega sniðin eftir amerískri fyrirmynd.
Það er nú í sjálfu sér ekkert undrunarefni,
þótt Mr. Bennett þrái að halda sinni pólitisku
verndar-hendi yfir því virÖulegast embætti, sem
canadiska þjóðin á í eigu sinni erlendis, því
mest af öllu virðist hann dá ameríska fyrir-
komulagið. Hann hefir lýst yfir því, að óum-
flýjanlegt sé, að Canada feti dyggilega í fót-
spor Bandaríkjanna tollmálunum viðvíkjandi,
og hann gerir sér sannarlega alt far um að
stefnu þeirrar þjóðar verði grandgæfilega fylgt
í fleiri stórmálum canadiskum.
Sá hefir siður viðgengist í herbúðum aftur-
haldsmanna, að blása mjög um trúmensku við
brezka ríkið, en eftirlíkjast samt Bandaríkja-
þjóðinni á sem allra flestum sviðum. Eins og •
nú hagar til, með aukið, og marg-aukið, amer-
ískt fjármagn hér í landi, er ekki annað sjáan-
legt, en að jafnvel sérhver yfirborðs vottur um
viðhald brezkra hugsjóna í eanadisku þjóðlífi,
hverfi einnig úr sögunni.
SíSustu kosningar leiddu það í ljós, hvernig
veiða má atkvæði með því að láta í veðri vaka,
að Canada “komi fyrst”, í mótsetningu við
stefnu frjálslynda flokksins um rýmkun íviln-
unartollsins brezka.
Með það að yfirskini, að Canada “komi
fyrst”, á svo að hækka innflutningstoll á brezk-
um vöram, sem og varningi frá öðrum þjóðum
heims. En slíkt hefir á hinn bóginn að sjálf-
sögðu það í för með sér, að flýtt veröi að mun
fyrir hagfræðilegum tengslum milli Canada og
Bandaríkjanna; amerískum iðjuhöldum verður
vitanlega ekki skotaskuld úr því, að fara í
kring um tollmúrana, því ekki þarf annað til, en
að koma peningunum norður yfir landamærin
og koma þeim í svonefnd canadisk fyrirtæki og
ná þannig haldi á J)eim. Áhrif Bandaríkjanna
á þessu sviÖi, hafa mjög fariÖ í vöxt á síðast-
liðnum tíu árum, og stefna afturhaldsflokksins
í tollmálunum, er slík, að gera má ráð fyrir, að
Canada verði því meir háð amerískum áhrifum
og auðvaldi, er tímar líða.
Mörg krókódílstár hafa verið feld á ræðu-
pöllum afturhaldsmanna yfir útstreymi can-
adisks æskulýðs suður yfir landamærin. En er
það þá nokkuÖ að undra, þótt til slíks kæmi, eft-
ir allan fágurgala afturhaldsliðsins um það, að
Bandaríkjaþjóðin og lifnaðarhættir hennar séu
eftirsóknarverðasta fyrirmyndin?
Reynt hefir verið að smeygja því inn lijá hinni
ungu, canadisku þjóð, samkvæmt fölskum toll-
vemdarkenningum, að Bandaríkjaþjóðin sé
mesta þjóðin í heimi. Og var þá nokkuð eðli-
legra en það, að framsæknir, canadiskir æsku-
menn beindu þangað augum og vildu freista þar
gæfunngr?
Einn hinna ungu og efnalega sjálfstæÖu sona
canadisku þjóðarinnar, Vincent Massey, reið á
vaðiS til að sýna fram á, að nægt væri svigrúm
fyrir not góðra hæfileika innan vébanda canad-
isku þjóðarinnar. Að lokinni heimsstyrjöldinni
miklu starfaði Mr. Masey aS málefnum heim-
kominna hermanna fyrir hönd bræðingsstjórn-
arinar, en árið 1925 leitaÖi hann kosningar til
sambandsþingsins undir merkjum frjálslynda
flokksins; ári síÖar var Mr. Massey skipaður
'sendiherra af hálfu Canada-stjómar í Wash-
ington. 1 þeirri umsvifamiklu ábyrgðarstöðu,
ávann Mr. Massey sér virðingu og traust þeirra
allra, er einhver mök áttu við hann; fór meðal
annars Sir Esme Howard, þáverandi sendiherra
Breta í Washington, einkar lofsamlegum orð-
um um starfsemi Mr. Massey’s, og dáði hann
mjög fyrir prúða og viturlega framkomu í með-
ferS opinberra mála.
í stöðu sirini, sem æðsti umboSsmaður Can-
adastjómar í Lundúnum, naut Mr. Massey sama
traustsins og sömu virðingarinnar; mun ekki
ofmælt, að þjóðin brezka muni undantekníngar-
laust hafa skoðað hann, eins og á stóð, hinn æski-
legasta fulltrúa, er stjóm Canada gat með
nokkru móti þangað sent, öldungis án tillits til
flokka. En ályktanir Mr. Bennetts hafa farið
nokkuð á annan veg; hann hefir enn á ný tekiÖ
Banflaríkin til fyrirmyndar, að því er snertir
afskifti hans af einu allra virðingarmesta em-
bættinu, sem Canada á til í eigu sinni erlendis.
Fátt vifðist betur til þess fallið, að draga
úr áhuga ungra Canadamanna gagnvart þátt-
töku í opinberum málum, en sú aðferð, sem nú
hefir nefnd verið; engin sú staða getur skoð-
ast neitt sérstakt keppikefli, sem þannig er á-
statt með, að hún getur veriÖ þá og þegar gerð
að pólitískum fótbolta þess flokks, er við völd
situr í þann og þanri svipinn. — í stað þess að
örfa unga, canadiska menn í framsóknarbar-
áttunni, er Mr. Bennett með framkomu sinni að
hvísla því aS þeim, að þeim sé vissara að leita
fyrir sér á öðrum sviðum, en þeim hæstu í stiga
stjómþjónustunnar. ”
Hindurvitni
Sálfræðideild háskóla nokkurs í Bandaríkj-
unum, hefir lengi fengist við rannsóknir á því,
hve mikiÖ sé enn eftir af bábiljum og hindur-
vitnum meðal mentalýðsins ameríska, 0g hefir
nú fyrir nokkru árangurinn af þeim rannsókn-
um verið kunngerður almenningi.
Nokkur undanfarin ár hefir sú regla við-
gengist, að sálfræðideildin hefir fengið nýkomn-
um stúdentum í hendur eyðublöð með spuming-
um á, er krafist var skriflegs svars við. Spum-
ingamar voru þannig:
Tilgreinið í stuttu máli þær tegundir hind-
urvitna, er yður finst mest um vert, og sem haft
hafa að einhverju leyti áhrif á hegðun yðar,
samkvæmt yðar beztu vitund.
Gerið grein fyrir, sé þess nokkur kostur, af
hvaða ástæðu þér hafiÖ trúað eða trúðuð á
hindurvitni 0g létuð það viðgangast, að þau
hefðu áhrif á hugsanalíf yÖar og breytni.
Svör við ofangreindum spurninguin, bámst
sálfræði deildinni frá fimm hundmð og fimtíu
ungum meyjum og sveinum. Nákvæm yfirveg-
un svaranna leiddi það afdráttarlaust í ljós, að
áttatíu og tveir af húndraði þessa námsfólks,
trúðu hindurvitnum eða bábiljum í einhverju
formi, og gengust við því hreinskilnislega.
Algengastar tegundir hindurvitna, sem
stúdentar við téðan háskóla tilgreindu, voru
þessar: Áhrif fjögra blaða smárans, spámann-
legar draumsýnir, talan 13, lagning spila,
bollalestur, ásamt þeim liégiljum, að ills viti
væri, að opna regnhlíf inni í húsi, eða að taka
upp títuprjóna af gólfi í stað þess að sópa þeim
burt með öðru rusli.
Af rannsóknum þessum mátti það -ráða, að
konur virtust nokkru hneigðari tll hindurvitna-
trúar, en menn. Af kvenstúdentum, er spum-
ingum þessum svöraðu, játuðu sextíu af hundr-
aði, að þær tryðu hinum og þessum hégiljum eins
og nýju neti; en af svöram karlmannanna kom
það í ljós, að einungis fjörutíu af hundraSi
kvASust sannfærÖir um hinar ýmsu hindurvitna-
tegundir.
Hindurvitnatrú karla og kvenna, er með
næsta mismunandi hætti. 1 skýrslu, er að máli
þessu lýtur, farast forseta sálfræðideildarinn-
ar þannig orð:
“Flestar hjátrúar, eða hindurvitna tegund-
ir kvenna, standa í sambandi við heimiliö, sam-
kvæmislífið, ástir, giftingar og dauðsföll, þar
sem hindurvitni karlmanna snúast að mestu
leyti um íþróttir og viðskiftalíf. Hindurvitna-
trúin nær venjulegast fljótari tökum á tilfinn-
ingum kvenna en karla, og festir dýpri rætur.
Þó er þetta samt semt áður engan veginn algild
regla.”
Vert er það íhugunar, að stúderitar þeir,
sem rér um ræðir, kenna æskuáhrifum um hind-
urvitnatrú sína; með öðrum orðum, hafa þeir
“smittast” af foreldram, frændum og vinum.
Hindurvitnin, sem fólk þetta heyrði mest um
á æskuárunum, hafa í mörgum tilfellum stimpl-
ast óafmáanlega á hugarfar þess, og staðið heil-
brigðri dómgreind fyrir þrifum.
Foreldri ættu að varast það eins og heitan
eld, að skemta bömum sínum með hjátrúar eða
hindurvitna sögum meðan þau eru móttækileg-
ust fyrir utanaðkomandi áhrif.
Æskan á heimting á því, að koma frjáls út í
lífiÖ, andlega frjáls og óbrennimerkt af hjátrú og
hindurvitnum.
_______________ *
Kemur sjálfum í koll
Flestum stendur vafalaust enn í fersku
minni, moldviðrið, sem afturhaldslegátarnir
þeyttu upp í síðustu sambandskosningum út af
Nýja Sjálands smjörinu og viðskiftasamningi
þeim við Nýja Sjáland, er Kingstjómin hratt í
framkvæmd; hið lága verð búsafurða í Sléttu-
fylkjunum, átti alt að vera aS kenna Nýja Sjá-
lands smjörinu, og samningunum við Nýja Sjá-
land. Þótt ótrúlegt megi virðast, bitu margir
á agnið, og tóku hinar svokölluSu skýringar
afturhaldslegátanna í þessa átt, fyrir góða og
gilda vöru. Kraftáverki hlýtur það að ganga
næst, ef fljótfæmi þeirra, er við beitunni ginu,
kemur þeim ekki sjálfum fyr en síðar í koll.
Sem beina afleiðing þess, hve Nýja Sjá-
lands samningnum var úthúðað í kosningunum,
má vafalaust telja það, að stjórn Nýja Sjálands
hefir tilkynt, að hún hafi áformað að nema úr
gildi ákvæði ívilnunartollsins brezka gagnvart
bílum, sem búnir era til í Canada og láta hinn
almenna innflutningstoll ná til þeirra í stað-
inn. Hér er um alvarlegt atriði að r.æða, er
hefir hreint engin smáræðis áhrif á canadiskt
viðskiftalíf.
Um þetta mál, kemst blaðið Border Cities
Star, meðal annars þannig að orði:
“Sala á bílum og einstökum bílahlutum, er
búnir vora til í landamæraborgunum (Border
Cities), og seldir til Nýja Sjálands 1929, nam
$5,500,000; af þessari feikna upphæð, má vel
ætla, að um tveim miljónum dala hafi varið ver-
ið til mannakaups. Það er ekki sagt út í hött,
að freklega sex þúsundir manna hafi í téðum
borgum, átt atvinnu sína beinlínis eða óbeinlín-
is samningunum við Nýja Sjáland að þakka.
Afnám hins brezka ívilnunartolls á þessari
framleiðslutegund, hlyti að svifta atvinnu um
sex þúsund manns í landamæraborgunum, auk
þess sem það að sjálfsögðu kæmi einnig hart
niður á þúsundum verkamanna í Oshawa og
Toronto, er lífsframfærslu sína sækja til bíla-
framleiðslunnar.” -
Svo þama er þá ein afleiðing þeirrar dásam-
legu veradar, er Mr. Bennett hét canadiskum
kjósendum í síðustu kosningum gagnvart ó-
hræsis smjörinu frá Nýja Sjálandi!
Eftir nýjustu fregnum frá Nvja Sjálandi
að dæma, hefir félag smjör og mjólkur fram-
leiðenda þar í landi, samþykt á fjölmennum
fundi yfirlýsingu, er í sér felur alvarlega á-
skoran til meðlima um að láta vörakaup frá
Bretlandi ganga á undan vörukaupum frá þeim
þjóðum, er útiloka vilja framleiðslutegundir
Nýja Sjálands. Félagskapur sá, er hér um
íæðir, telur mörg þúsund fneðlimi, 0g þarf eng-
inn að ganga þess dulinn, að í fyrgreindri yfir-
lýsingu, er örvunum meðal annars beint til
Canada.
Hverjar eru fyrirætlanir Mr. Bennetts í
þessu tilliti? Ætlar hann að nema Nýja Sjá-
lands «amninginn úr gildi, og auka }>ar með á
atvinnuleysið að verulegum mun, eða ætlar hann
að þræða hinn gullna meðalveg?
Þrándheimur-Niðarós
20. júlí.
“Byen heter Trondhjem.”
“Trondhjem skal byen hete.”
Þessi orð standa á auglýsunga-
spjöldum á þriðja til fjórða hverju
húsi um alla bor!gina. Og út úr
gluggunum hanga lítil blá flögg
með orðinu “Trondhjem” með
hvítum stöfum, yfir göturnar eru
strengd snæri með f jölda af sams'
konar flöggum. Aldrei hefir nafn
neins bæjar verið auglýst jafn-
rækilega, hvorki fyr né síðar.
DODDS 1
KIDNEY^
PIL L'S ,á|
b“°ER TROyy
THEPgh
í meir en þriðjung aldar hafa
Dodd’s Kidney Pills verið viður-
Og þó hefir Stórþingið set lög kendar rétta meðalið við bakverk,
um, að bærinn heiti Niðarós, síð-|gí^t, þvagteppu og mörgum fleiri
an 1. janúa siðastliðinn. Á járn- sjúkdómum. Fást hjá öllum lyf-
brautarvögnunum stendur Niðar- sölum, fyrir 50c. askajn, eða sex
, „ , . , . „ | öskjur fyrir $2.50, eða bemt fra
os og sama nafn sest hvarvetna, ^JAAn t.+h
þar sem það opinbera á í *hlut.1
The Dodds Medicine Co., Ltd.,
Toronto, ef borgun fylgir.
Símskeyti 0g bréf komast leiðar ________________________________
sinnar, hvort sem á þau er skrif- j
, „ ... * XT.* , ' heter byen — Trondhjem skal by-
að Trondhjem eða Niðaros. Her er;
* • * en hete ^
um einstæða deilu að ræða, nyja
deilan milli Þrænda og konungs-J Þetta hefir orðið að hinu
ríkisins, uppvakninlg sem sýnir og úlfúðarmáli. Forsvarsmenn
sannar, að það eru ekki landa- Þrándheimsnafnsins fylgja sínu
mæri ein, sem ráðið geta skoðun- maB fram með ótrúlegii festu og
um og tilfinningum, heldur líka ákefð, o!g svo margt ilt hefir þeg-
héraðamörk og fylkja.
Eins og kunnugt er, hefir þjóð-
ernismeðvitund Norðmanna verið
rík og máttug hina síðustu áratugi.
Andlnn frá 1814 lifir enn, þó mis-
jafnle!ga láti hann bæra á sér.
Norðmenn unnu fullnaðarsigur
sjálfstæðismáls síns 1905 og þá
ar hlotist af ráðríki Stórþingsins,
að eg efast um, hvort þeir menn,
sem knúðu málið fram, vildu riú
fremur láta það gert en ógert.
Nafnstælan hefir leitt af sér
margt ilt og er sem skuggi á há-
tíðahöldum þeim, sem fram fara
í bænum í sumar. Og einmitt
vegna hátiðahaldanna hefir skor-
færðist nýtt fjör í ýms þau mál,
í u ji ist svo mjög 1 odda, þvi að þeirra
sem miða þottu að fullu andlegu J . .
vegna hafa Niðaróssmennirnir
gerst of veiðibráðir. Þeim fanst
1 ómisisandi, að 900 ára hátíð Ólafs
Helga yrði haldin í Niðarósi
Til dæmis um það, hve harðvít-
sjálfstæði þjóðarinnar. Landsmáls
deilan færðist í aukana og ríkis-
málið norska hefir færst til sjálf-
stæðrar áttar, áleiðis frá dönsk-
unni. Flestir þjóðræknir menn
voru sammála um, að skafa af u£le&a er barist, ma ne na> a
þjóðinni sem flest það. €r við hana 1'^V‘Sa’jóö Olaf Gullvaai; akalds
, * ,, t-. , og ritstjóra í Bergen, sem fengu
loddi fra forraðatimum Dana, ma 6 J ,
1. verðlaun í samkepnmni, urðu
ekki sungin á ’ólafshátíðinni vegna
af klessurnar sem á henni sátu
eftir “nóttina löngu”, en svo kalla
Norðmenn stjórnartímabil Dana- Þess' að en£inn söngflokur í Þránd
I heimi fékst til að syngja þau. Voru
konunga í Noregi.
Meðal annars þótti órétt, að
staðir ýmsir í landinu, þar á meðal
sjálf höfuðborgin, bæri nöfn
danskra konunga. Kristiania, Kris-
tiansand, Kristiansund, Frederiks-
værn, Frederikshald og þar fram
ljóðin þó að allra dómi langbezt
þeirra, sem fram kömu og tón-
smíðin við þau sömuleiðis. Þránd-
heimsinnar héldu fram öðrum há-
tíðaljóðum, sem að vísu voru
sæmileg, en komust þó ekki 1 hálf-
kvisti við hin. Og endirinn varð
eftir götunum, voru óvinsæl nöfn, , , , ... .
’ , sá, að hvorug voru flutt a hatio
og menn hafa unnið að því, að út-
inni. Olaf Gullvaag er, eins og
rýma þeim og taka aftur upp hin kunnugt ^ ejtt hie glæsilegasta
vornu nöfn. Nafnbreytingarmenn
unnu fyrst sjálft aðal vígið, og nú
ljóðskáld landsmálsmanna, vit-
maður mikill og glöggsýnn — en
heitir höfuðborgin Oslo og virðist hann hefir barist fyrir Niðaróg.
almenningur kunna því vel nú,
bæði þeir sem með voru breytin!g-|
nafninu og talar og skrifar lands-
| mál. — Heiftin, sem orðið hefir í
unni og móti. Fredrikshald heitir . . . , , -i-m
, þessari nafnastælu, er svo mikil,
nu Halden 0g væntanlega heitir
Kristianssand Stórisandur eftir
að ókunnugir eiga bágt með að
gera sér grein yrir henni. Þrænd-
nokkur ár og Kristiansund Fosna. , , - „ „
6 ur standa sem fyrrum fastir fyr-
Að þetta er ekki orðið enn, er fyrst . , * „*
3 1 ír, og mer er nær að halda, að
og fremst að kenna vanafestu ..., , ,
Niðarosnafnið nai ekki a heilum
þeirra, sem á staðnum búa. Þeir
kunn? því illa, að lögjafarvaldið
sé að skifta sér af nafninu á
mannsaldri viðurkenningu. Senni-
legt er, að undir eins og flokka-
1 skipunin breytist í Stórþinginu
bænum smum” a samá hátt og , *. „ , ,. , . „„
6 1 vil, verði nafnbreytmg a ny og
íslenzkur sjálfseignarbóndi mundi: , , • , • j- „í„
,, . , I er slikt hrmgl íllverjandi. En ein
ekki taka vel í, að hreppsnefndin
í sveitinni léti Alþingi setja lög
um, að býlið hans skyldi heita
nafni, sem legið hefði niðri í mörg
hundruð ár.
Bergen og Þrándheimur
Isyndin býður annari heim.
En hvort sem maður er staddur
í Niðarósi eða Þrándheimi, þá
er eitt víst, að í daig er hátíða-
erui blær yfir bænum. Á höfninni
annar og þriðji bær Noregs liggur herskipið Tordenskjold, en
ekki eru hér komin herskip annara
þjóða, eins og var í Reykjavík á
Alþingishátíðinni. Hins vegar
liggja hér nokkur skemtiskip, þar
á meðal Bergensfjord, með 500
Fyrra nafnið hefir lítið verið rætt norska gesti frá Ameríku. Matígir
enn þá, en Niðarósnafnið þótti eru komnir áður, en þó hefir að-
stærð. Þessum nöfnum báðum
vilja málhreinsunarmenn ýmsir
breyta og nefna í staðinn Björg-
vin og Niðarós. En íbúar þess-
ara bæja eru því gjörmótfallnir.
rétt að taka upp, áður en hin miklu
hátíðahöld færi fram í sumar og
var þetta gert að kappsmáli — of
miklu kappsmáli.
Því að þeir, sem nánastan hlut
áttu að málinu, Þrándheimsbú-
ar sjálfir, börðust á móti nafn-
breytingunni. Þegar atkvæða-
greiðsla bæjarbúa um nafnið fór
fram, greiddu yfir 15 þúsund at-
kvæði með því, að Þrándheims-
nafnið skyldi haldast óbreytt, en
að eis tæpt þúsund var með Nið-
arósnafninu og að eins einn í bæj-
arstjórninni greiddi því atkvæði.
Með nafnbreytingunni var því
gengið í berhögg við yfirlýstan og
nær einróma vilja bæjarbúa
sjálfra. Og Stórþingið marði lög-
in um nafnbreytinguna fram með
svo litlum meiri hluta, að hann
mátti ekki minni vera. Það var
lögfest, að Þrándheimur skyldi
heita Niðarós frá síðastliðnum
áramótum og miðlunartillaga um
að nafnið Trondheim skyldi lög-
fest, fékk ekki byr.
Lögum samkvæmt heitir bær-
inn því Niðarós. En bæjarbúar
auglýsa sem ákafast Trondhjem
streymi norskra norskra Ameríku-
manna, ekki orðið nærri eins mik-
ið og búist var við. í kvöld af-
henda þeir Niðarósdómkirkju gjöf
sína: silfurkross (crucifix) einn
mikinn, á þriðja metr á hæð og
nær 200 pund á þyngd, hinn prýðl-
legasta grip, sem settur hefir ver-
ið upp á nýtt altari í kirkjunni.
Ýmsar aðrar mætar gjafir hafa
kirkjunni borist, þar á meðal kop-
arsteypur af myndskurði í dóm-
kirkjunni í Kirkjubæ í Færeyjuro
og eru þær gjöf frá Færeyingum.
Þrándheimur er rúmgóður bær.
Þrátt fyrir allan aðkomufólks-
fjöldann verður býsna lítið vart
við mannþröng á götunum. Bær-
inn er bygður með forsjá, göturn-
ar breiðar mjög og umferðin
dreifist jafnt á margar götur —
aðalæðarnar eru margar, sem
liggja að hinni miklu braut upp
að dómkirkjunni, Munkagötu, sem
er svo breið, þó gömul sé, að efa-
mál er, hvort nokkur bær í heimi
hefir markað aðalstræti sínu jafn
breiðan bás. Ofarlega í stræti
þessu er aðal torg borgarinnar
með líkneski Ólafs Tryggvasonar