Lögberg - 09.10.1930, Síða 2

Bls. 2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 9. OKTÓBER 1930.
Flakk
Eftir Odd Oddsson.
Frá fornöld hefir verið hér á
landi fleira eða færra fólk, sem
hefir gert flakk að lífsstarfi sínu
að meira eða minna leyti. Var
fólk þetta á sífeldu rölti manna á
milli um stærri eða smærri svæði
högum sínum eins og fyr. Krakk-
arnir höfðu ekki elzt, o'g konan
var búin að liggja jafnlengi og
áður, og nú langaði mig ekkert að
gefa honum, en faðir minn lét
þetta ekki hafa nein áhrif — hef-
ir líkega verið vanur síku — o'g
gaf karinum eins og áður.
Annar karl var það„ sem kom
og bar sig hörmulega út af á-
af landinu’ bað ýmist um ^afir stæðum sínum. Þó þótti honum
eða settist að á heimilunum eins taka út yfij. alt> að nú var bless.
og þvi sýndist, í fleiri nætur í uð konan sín hætt að gomast til
senn, og níddist þannig á gest- . . , . - .
’ 6 * , kirkju af skoleysi, svo nærri
risni manna. Þetta var á fyrri ... . , . .
J mætti geta, hvernfg færi fyrir
timum mesta plága, eins og mörg Qg börnuum> þegar hún hætti
rit sýna, enda voru samin býsna að heyj.a guðg oj.ð> Qg að f. b]egg.
strönfc lög til þess að hefta flakk- . ... ,.
* ^ anina hja prestinum. Faðir mmn
ið, en erfitt veitti að afnema það, gaf karH 8Ítt af hverju og þar á[
einkum vegna þess, að menn voru meðal ^ reykt sauðskinn. Eg
neyddir til að heimila, og jafnvel yaj. þá> eijjg og krökkum er títt> að
lögbjóða, sðrstökum þurfamönn- yappa . kj.ingum ej. hajjn
um að flakka, þeim til fram- yaj. &ð tj.oða skinnunum j poka
færslu, um tiltekin svæði. Þegar ginjj úti . hlaðJ gvo leng. sem
óvenju harðindi, eldgos eða fiski- hajjjj hé]t flð faðir minrf heyrði>
leysi orsökuðu óviðráðanlegan yaj. hajjjj að lofa hajjjj fyrir dánu.
bjargarskort í einhverjum hluta menskuna og allar hug9aniegar
landsins, varð fólk þaðan bein- Qg g&gði lokg; ..Ja nó
línis neytt til að flakka, þangað heJd ,g að kojjajj komigt tiJ kirkj.
til hallærinu' létti eða það gat unnaJ. „ gyQ lítur hann j kring.
framfært sig í öðrum héruðum. um gig pg gép> að faðip minn er hvermlg ferðin hepnaðist
Þegar komið var fram á síðast- genginn burt. Þá brosti karl út íj yistar^oforð' að fullgera,
I:5na öld, voru hinir ei'ginlegu annað mUnnvikið svo neyðarlega þag mer heldur þóknaðist.
flakkarar ekki aðrir en “iðjulaus- Jævíslega, og segir hálf-hátt við
ir húsgangsmenn og betlarar”, sem sjáifan sig: “Eg held hún fái nú nændu,r husa beiddi leyfis.
elíki nentu að vera í vistum eða a-T,,! ekki nema annað ” Oir mér ^att ég hugði mér til hreyfis,
______ . .. . s“mt ekkl nema annaö- Ug mer| að við þau skyldi verða laus.
Fékk að láni fat og peysu,
eða þurfaj —fáir reikna mér það hneisu,—
en ein mér léði húfu á haus.

Jón Runólfsson
Fjölgar skuggum, fölt að sækir haust,
farmaðurinn lítur fram á veginn,
þráir bát sinn borinn inn í naust
á boðalausum ströndum hinum megin.
Þú hafðir lesið heimsins harma-skjöl,
hugurinn því löngum gerðist hljóður.
Þú varst líkur berri björk á möl,
biðjandi um meiri yl og 'gróður.
Þótt eigum við í æsku á ýmsu völ,
auðnu-dísin leikur fölskum nótum,
því gjörðist stundum beiskt þitt boðnar öl,
það bruggað var á köldum veðramótum.
Ljósi upp brá í hugar heim,
þótt hén!gi -á strái vonin.
Okið lá á öldnum beim,
aldrei þráin sigldi heim.
R. J. Davíðson.
hlupu úr vistinni jafnskjótt og faJtst einhvern veginn þá, að hún
þeir voru neyddir til að vista sig. mundi hvorugt eiga
Að vísu var þá flakkið óheimilt, _____ að fá
undir flestum kringumstæðum, og Sumir þessir karlar voru ærið
lágu við hýðingar og ærumissir, heimtufrekir. Einn- þess háttar
en almenningur leið það nú samt, Ur Rangárvallasýslu, var eitt sinn
og flðkkufólki var að jafnaði svo á flakki úti { ölfusi, til þess að
vel tekið, að flakkararnir, sem biðja að gefa sér> 0g varð vel á-
kölluðu flakkið ról, höfðu það að A Hrauni vildi bóndinn
orðtaki sín á milli: “Það má vera gefa honum vænan harðfisk, en
góð vist, ef hún er á við rólið.” þá segir kari með þótta nokkrum:
Þegar eg man fyrst, um 1875 “Eg tek ekki fisk fyrir utan
kom oft flökkufólk og betlarar á ölfusá.”
heimili föður míns. Flest var það Þá voru karlar, sem flökkuðu
innansýslufólk, og margt af því um sínar og næstu sveitir, ein-
gerði sér eitthvað til erindis ur.'gis til að fá sér að éta, helzt á
svo sem gamlar konur, er komu á hátíðum eða ef veizlur voru
vorin um fráfærurnar úr héruð- haldnar. Gátu sumir þeirra étið
um þar sem melgras óx. Rifu þær furðu mikið í einu, ef þeir áttu
upp rætur melsins, hreinsuðu þær þess kost, jafnvel heilan kropp
tíg færðu húsmæðrum á efnaðri af veturgamalli kind, eða sem því
heimilum dálitla buska af þessum svaraði af öðrum mat, en þeir
rótatæjum, sem voru þá ómiss- þoldu líka sult dögum saman.
andi við þvott mjólkuríláta, og til Klæðnaður þessara manna var
þess að sía rjómann, því þá voru í meira lagi lagi óásjále'gur. Að
útlend “sigti”' sjaldgæf. Þetta á- ofanverðu voru þeir í vondri
hald hét ‘þvaga”, og var ávalt ríf- prjónapeysu eða. vaðmálsúlpu-
lega launað með ull, osti, smjöri garmi, og með lamb- eða hunds-
eða öðrum matvælum; svo í raun- skinns-húfu á höfði, eins og segir
inni voru þessar ferðir gömlu í gamalli vísu:
kvennanna einskonar verzlunar- Hundskinns húfu hausnum á
ferðir, reknar með góðum ábata.j
þó sníkjuferðgir væru kallaðar og
flakk. Að vísu mæltust flökku-j
konurnar stundum til þess, að sér
hefir niðrá eyru
grámórauður Gunnar frá
Garðhúsum í Leiru.
Að neðanverðu voru þeir í svo-
væri vikið einni köku eða svo sem kölluðu skothaldi. Það var klaka-
í einn vetlings-þumal. Ef nú hús-j þæfð prjónabrók, sem upphaflega
móðir lét í Ijós, að gjöfin værL hafði verið hvít, en orðin grámó-
kannske helzti lítil, var viðkvæð-1 rauð af elli o'g óþrifnaði, og fyrst
ið hjá þiggjandanum: “Blessuð imtuð sem nærbrók. En nú voru
vertu, þó það væri þúsund sinn- þeir í henni einni fata. Margir
um minna en ekki neitt, þá væri; þessara manna tóku tóbak í nef-
það meira en nóg.” En sagt varj ið, og það mikið er þeir gátu, en
að dálítið hefði kveðið við annan enginn var vasi á brókinni eða
tón, er þetta fólk talaði sín á milli burunni — alt var geymt í barm-
um árangurinn af þessum ferðumj inum — og enn síður vasaklút-
sínum, sem það lýsti þá þannig: ur. Urðu þeir því að snýta sér
“Ull, ostur og skaka, það fæstj með berum fingrunum, sem þeir
en jafnt sem andskotinn gefur þurkuðu svo á brókinni utan lærs.
nokkur maður lamb.” | Var því líkast, sem þeir hefðu
Flökkukarlarnir báðu hreint o’g' “flórlæri”, eins og eldishestar
beint að gefa sér eitthvað hyski höfðu í þá daga.
sínu til viðurværis, eða sjálfuml Þá var fólk, er hljóp úr vistum,
sér, ef þeir voru einhleypir. Lýstu ^ einungis til að halda sér uppi á
þeir mjög átakanlega ástæðum' fiakki bæ frá bæ, ýmist undir
sínum, sem oftast hefir vist verið einhverju yfirskyni, eða enlgu.
rétt, enda létu fáir þá synjandij eina þess háttar flökku-kven-
frá sér fara, og þó af litlu værii snift árið 1841 eða ’42, er til
að miðla.
Einu sinni kom þó karl austan
greinileg frásögn í kvæði, er orkt
hefir samtíðarmaður, Jón ófeigs
úr Meðallandi að Sámsstöðum.1 son bóndi á Bergvaði í Hvolhrepp.
Hann var að biðja um að gefa sérj— Þnð býli er nú í eyði.
eitthvað, og lýsti þannig heimil- Stúlku-kind þessi hét Kristín
isástæðum sínum, að kona sín Högnadótir o'g var vistráðið hjú
væri búin að liggja rúmföst í 11 í Vestra Fróðholti á Bakkabæj-
ár, en þó ættu þau 9 börn, o!g væri ™, sem kallað er, en þeir til-
það yngsta á fyrsta ári; lýsti hann heyra Rangárvallahreppi í Rang-
svo átakanlega neyðinni í kotinu, árvallasýslu.
aðbúnaðinum, kuldanum og sult-j Bragur þessi lýsir vel flakkinu
inurn, að eg, sem þá var krakki,j«m miðja síðustu öld og afstöðu
fór að skæla af meðaumkun, 0g'almcnnings til þess og afskiftum
langaði hjartanlega að gefa karl- kirkjunnar af því, ennfremur með-
inum eitthvað handa einhverjum ferð yfirvaldanna á flökkufólki
krakkanum, en átti ekkert, sem Því, er þau voru neydd til að skifta
eg 'gat hugsað að kæmi að notum, «ér af. Eg lærði hann unlgur að
nema bláu, fallegu sparisokkana aldri- Auk þess hefi eg haft til
mína, sem mér þótti þó undur samanburðar handrit fræðimanns-
vænt um. Varð eg innilega sæll, in8(í iGuðmundar * Guðmundsonar,
er eg fékk leyfi til að gefa honum tyrv. bóksala á Eyrarbakka, sem
þá, og fékk miklar blessunaróskir hafði skrifað upp mestan hluta
Svo fór ég í sokka bláa,
sem ein léði — mín var þága,—
því ég klæðaþilju bað;
hendur þvoði og hálft andlitið,
hitt var ekki mjög útskitið.
Var ég sjálf að vita það.
Mælti svo: “Á mor!gun kem ég,
mér ei bæjarstöður tem ég,
verð þó eina að vera nótt.
I Ykkar fötum eg þá skila,
I ei skal þetta loforð bila,
J hels- ef ekki hindrar -sótt.
Krúsaði hár og kvaddi síðan,
kætti margan veðurblíðan
daginn, sem ég drógst af stað.
Engan heyrði é'g illa láta,
en'gan heldur sé ég gráta, —
satt er bezt að segja’ um það.
En flökku-Kristín kom ekki aft-
ur að morgni, því eftir að hún er
komin af stað, heldur hún flakk-
inu áfram bæ af bæ um Rangár-
velli, Fljótshlíð og alt austur
undir Eyjafjöll og hygst að halda
þaðan í Álftaver, þegar hún er
stöðvuð af sýslumanni, svo sem
lýst er í þessum erindum:
Fór ég þaðan fjöll á enda..
Fyr ei hugði éfc mér að lenda
en ég kæmi í Álftaver.
Það var rétt um þetta bilið,
þá kom eins og skömm í spilið.
Sýslumaðurinn sendi mann
Sigurðar til á Seljalandi,
sjálfa mig var áhrærandi
bréfið, sem hann bera vann.
Hann, sem áður hafði’ að vana
höndlað sveitarreikingana,
fer og sezt á faxatröll^
svitna lætur söðlaglanna, —
sá kom þrátt að bygðum manna
austur þar um Eyjafjöll.
Mér að spurði og mín til frétti,
mikið vel í þanka setti,
hvar ég seinast hefði gist;
að mér leita ekki sparði,
áfram skeifnaljónið barði,
tregt þó gengi ferðin fyrst.
Sá kom dagur, sú kom stundin,
sem ég varð af honum fundin,
ekki ég stórum að því hlæ.
Flutti hann mig á faxagota
— fanst mér þetta mega nota —
káklaust út að Kollabæ.
Sýslumanninn sá ég ríka,
svörin hans o!g skyrið líka,
hvorutveggja fúlt ég fann;
hann mér gerði áminningu
út af flakki varla ringu,
og síðan burtu senda vann.
Hver hreppstjórinn eftir annan
átti nú að flytja svannann,
bærilega það gekk þeim
ferð að greiða góða mína,
gerði hver einn skyldu sína,
svo komst ég að Hofi heim.
Árni var í Odda að smíða,
öllum þótti langt að bíða
hans heimkomu að hýsa mig.
Son sinn elzta silkilína
sjálf bað greiða reisu mína
fram að Odda fyrir sig.
Eg þá kom í Oddabæinn, —
á var farið að líða da!ginn, —
hreppstjórann ég hitti þar.
Prófasturinn lét mig lesa,
lærdóms tók að höndla pésa
og sparaði ekki spurningar.
Úr ég leysti og allvel kunni,
engan lét ég stanz á munni
mínum þar að mæla rétt,
Um sama leyti var Símon Dala-
skáld á flakki og lenti þeim sam-
an, Vilhelm og honum. Flökkur-
i'm kom ávalt illa saman, vilda
helzt ekki samnátta og enn síður^
vera rekkjunautar. Nú þóttust
Vilhelm og Símon vera hvor öðr-
um fremri og létu óspart fjúka
skammirnar hvor um annan, bæðí
í bundnu og óbundnu máli.
Ekki veit ég hvað varð af Hul-
ter að lokum, en Símon kom oft
eftir þetta. Varð hann upphafs-
maður og brautryðjandi flakk-
arastéttar, sem hefir það sér til
lífsframdráttar að ráfa manna —
og landshorna — á milli til þess
að narra peninga út úr fáfróðri
alþýðu fyrir nauðaómerkilegt —
og tíðum skaðlegt — bókarusl,
svo sem glæpamanna skáldsögur!
og trúarvingls-rit á herfilegasta!
hrognamáli. Annars var Símon
|
allra flakkara heimtufrekastur
um mat og vín. Setti hann sam-
an skammavísur og heila bragi
um þá, sem honum þótti ekki taka
sér og veita eins og höfðingja.
Margir voru það, sem flökkuðu
þurfa að vita um kunnáttu henn- á síðustu öld auk þessara manna,
ar í barnalærdómskveri. Um ann- °:» R«rðu það aðeins af leti og ó-j
an “lærdómspésa” getur ekki ver- beit á allri vinnu, að ótöldum
ið að ræða. Nærri má geta, að er fatlaðir voru frá vinnu
hún hafi verið farin að ryðga í á einhvern hátt eða þeim, sem
því, og yfirheyrslan því haft litla neyddust til að flakka af sulti
þýðingu, en sjálfsa'gt hefir það heima fyrir. Er of langt að nafn-1
verið embættisskylda í þá dage, greina þá, en flestir höfðu þeir
er svona stóð á, og í rauninni eink- auknefni, s. s.: Halldór skruðn-
um •skriftir. j ingur, Jón mötustutti, Eyjólfur
Ekki er þess getið, að Kristín ljóstollur’ Bjarni læða’ Jóhann
Hörund þakið Eczema — - Nú hreint og heilbrigt
Merkileg lækning með alkunnu meðali
(Það er ekkert, sem í byrjun sýn-
ist eins lítilfjörlegt eins og hör-
undskvillar, sem þó er erfitt að
losna við. Strax og maður verður
var við kláða, hrufur eða ójöfnur
á hörundinu,, ætti maður að bera
Zam-Buk á þann blett. Þetta græð-
andi jurtameðal læknar þegar það
sem að er.
Þegar hörundið er orðið þakið
í eczema, eða öðrum þrálátum út-
brotum, þá er ZamÆuk eina með-
alið, sem er nógu öflugt til að
komast fyrir rætur sjúkdómsins.
Sé það notað, kemur fljótt hreint
og falle'gt skinn, þar sem það áð-
ur var sjúkt og ljótt. Yður mun
undra, hve skjót áhrif Zam- Buk
hefir.
Lækningatilraunir hafa engan
árangur.
“Andlitið og hálsinn á dóttur
minni var útsteypt í kaunum, sem
læknirinn sagði að væri eczema.
Hann gaf okkur meðal, sem við
notuðum í tvo mánuði, en árang-
urslaust. Aumingja barnið varð
að hafa umbúðir um andlitið og
vera stöðugt inni. Eg ætlaði rétt
að fá sérfræðing, þegar eg heyrði
að Zam-Buk hefði oft Iæknað illa
hörundskvilla, svo eg fékk þetta
meðal. Eftir fáeina daga var
batinn auðsær. Kaunin hurfu dag-
lega o!g eftir mánuð sást ekki
nokkurt kaun á andliti dóttur
minnar. Eg get ekki hælt Zam-
Buk eins o'g vert er.”—Mrs. H. A,.
Toronto, O.
Ef þér hafið sár á höndum, bólu
eða útslátt, skurði, sem ekki gróa
eða gylliniæð, þá læknar Zam-Buk
slíkt fljótt og vel. Það er líka á-
gætt að nota það strax, ef maður
sker sig eða brennir. Zam-JBuk
Ointment 50c. askjan. Zam-Buk
Medicinal Soap, 25c. stykkið.
flakkað oftar, en
sólskjöld og svo kongur allra síð-
þó áfram, þar um ustu flakkara (iuðmundur kíkir.
þessi hafi
flakkið hélt
sveitir eftir sem áður, bæði af Hann var síðastur flakkari her
innansýslufólki og landshorna-1 sunnanlands’ upp á gamla móð'
mönnum víðsvegar frá, af ýmsu'inn’ þar t0 hann andaðist af,
fæi_ | krabbameini í kinninni, 9. októ-
ber 1928, rúmlega 88 ára gamall,
og lét eftir sig allmikla peninga. j
Guðmundur kíkir hafði til að
1 bera alla þá nothæfustu eigin-
Þá flakkaði um Suðurlandsund-
irlendið kerling ein gömul, er Þor-
gérður hét, kölluð “postilla”. Var'
hún bæði kjöftug o!g meinyrt, en * j
barngóð, eins og þetta flökkufólk leika íslenzkra flakkara frá fernu
cftast var, annað hvort að eðlis-' fari' Þekti ég hann allvel af meiri,
fari, eða það hefir séð sér hag í og minni kynnin8u í 40 ár. Hann
þvii | var hraustur að líkamsbyggingu
og heilsugóður og að mörgu vel
gefinn, greindur og stálminnugur.j
kunni manna bezt að koma fyriF
“Eg kom hérna á dögunum til
Eftir Þorgerði “postillu” er höfð
þessi saga:
hans séra Runólfs míns á Stór-
ólfshvoli og bað hann að lofa mér
sig orði, hvort heldur til varnar
eða sóknar, sagði sögur, bæði æf-
að auki var hann fyrir
sína og skarpa eftirtekt
, . intýri, þjóðsögur og sagnir og —,
að vera. Þu matt vera í nóttj •• - . ,
’ sogur um naungann—oft af mestu
ef þú getur þa!gað alla vökuna,”j Hgt Þap
sagði hann. “Eg sagðist skyldi grejnd
reyna það, og steinþagði fram að mjög fróður um ástæðup og efna.
vokulokum; en þá kom hann séra^ hag fjölda manna> gat hann ha,g.
Runólfur minn fram á baðstofu- nýtt sép það á ýmsan hátt _ og
loftið og for að ganga þar um gepði það Hka Þetta var hið allra
feóIf-, Þá ^at e>t ómögulega setið bezta yeganesti íslenzkra flakk-
a mér lengur og fór að raula j ara> en sammerkt átti hann við
si sona-fyrir munni mér: “Meiri aðpa f]akkapa um það að vf>ra
er sómi að horskum hal’ 1 hreiau heldur lastmáll, einkum þar sem
i vaðmálsfati, en fanti í flauels- v , .. , ,
’ , hann bjost Vlð> ag það gætl kom-
kjól.” Þá segir séra Runólfur ið sép vel> og fremup var hann
minn: “Það matti alt af búast við vanþakklátur fyrir velgerðir, ef
þvi, að þú gætir ekki haldið sam-j honum þótti þær eigi eins góðar
an á þér helvítis kjaftinum til
vökuloka.” Þá segi eg: Ef það
er kjaftur á mér, þá er ekki meir
cn svo munnur á yður.”
o'g hann helzt vildi. Eitt sinn
fyrri hluta vetrar, gisti Guðmund-
ur hjá mér, sem oftar. Áður en
hann fór af stað, var honum bor-
Einn hinna einkennilegustu inn matur, og þar á meðal súr blóð-
flakkara, er eg ma eftir frá því mör, sem mörgum þykir góður, en
eg var ungur, var maður nokkur|það hefir karli víst ekki þótt, því
að nafni Vilhelm Hulter. Hann um leið og hann kvaddi mig, sagði
var úr Reykjavík og danskur að. hann: “Eg þakka þér nú kærlega,
ætt að einhverju leyti. Hafði Oddur minn, fyrir skemtunina af
hann á sér heldri manna snið, I að tala við þig) 0;g oll þægileghelt-
vildi láta “þéra” sig og reiddist,! in __ en ekki fyrir blóðmörinn.” —
ef það var ekki gert. Hann gekkj Hann var, eins og flestir flakkar,
: frakka svörtum, skreyttum rauð-j nokkuð matvandur og ætiaðist til,
l m leggingum og smáskúfum hér ag ser væri valinn matur heldur af
fyrir hjá karlinum. Faðir minn bragsins frir löngu síðan, og unz hann sjálfur amenaði
gaf honum víst eitthvað eins o!g goymt uppskriftina í hinu mikla
öðrum, er komu í sömu erindum, °f? vandaða alþýðukveðskapar-
og svo fór karlinn, í það sinn. safni sínu.
Einu eða tveimur árum síðar Fimm fyrstu vísurnar eru svona:
k°m sami karlinn aftur 1 sbmu er- Liljup k]æða ljáj eypa(
índum, og lýsti þá nákvæmlega nka niega plltar heyra,
er mér þótti lítill skaði,
og þar á eftir þa!gði slétt.
Einkennileg er yfirheyrsla pró-
fastsins yíir flökkustúlkunni;
það er augljóst, að hann hefir
auk kirkjulegrar áminningar þózc
og þar. Hann þóttist vera stór-
skáld og gaf í skyn, að hann ferð-
skárra tæi, og svo var um margt
förufólk, enda var haft eftir ein-J
aðist til að kynnast þjóðinni og hverju þeirra, er spurt var að, hvað
safna efni í skáldverk mikið. það hefði fengið til matar á tiltekn-
Eitthvað var hann hagmæltur og
kastaði oft fram stökum. Lærði
ég eina, er hann kvað nývaknað-
ur í rúmi sínu. Er hún svona’:
Mild upp rennur morgunstund
meður geislaröðum.
Sofið hefi ég sætan blund
Sáms- á fögru -stöðum..
Ekki nenti Hulter að ganga á
milli bæja, heimtaði því hest og
fylgdarmann, þótti það vist einn-
ig höfðinglegra. Um það var þetta
kveðið:
Vilhelm Hulter vantar hest
víða um reiðslu biður.
“Þér” o!g “yður” þykir bezt,
en “þúið” nokkru miður.
Og enn fremur:
Hesta, kaffi, vín og vistir Vilki
sníkir,
Breiða- staðnum -bóls á ríkír,
bósar varla finnast slíkir.
Að hann ríkti á Breiðabólsstað,
átti að skiljast svo sem að hann
ætti víða heimili, eða með öðrum
orðum, alstaðar og hvergi.
um bæ, þá var svarið og heldur
af styttingi: “Eg fékk skyr og
mjólk eins o!g fólkið.”
Það var nú bæði, að flakkarar
ætluðust til að fá heldur betri
mat, þar sem þeir komu eða gistu,
lieldur en heimilisfólkinu var
skamtað daglega, enda /var það
svo víða. Olli því ýmist hræðsla
við óorð fyrir nízku, meðaumkun
tða, og líklegast langoftast, með-
fædd íslenzk gestrisni við hvern
sem að garði bar. En þetta varð
meðal annars til þess, að flökku-
fólki þótti rólið betra en beztu
vistir. Þá táknaði orðið góð eða
vond vist einungis miklar eða litl-
ar da!glegar matarveitingar og
feitmeti, hvað sem öðru leið.
Þetta átti sinn þátt í því að halda
flakkinu við, löngu eftir að það,
að veruleg neyð rak fullhraust
fólk til þess. Svo var ýmislegt,
sem studdi að því, að almenning-
ur ekki einungis leið flakkið,
heldur var það, að á þeim sam-
gönguleysistímum voru þeir nokk-
urskonar kærkomin lifandi frétta-
biöð sjálfir, og báru þar að auki
oft bréf og skilaboð manna á
milli, meira eða minna áríðandi,
því margir þeirra voru fullkom-
lega trúverðugir menn. í öðru
lagi var upplífgandi tilbreyting
að komu þeirra á afskektum sveita-
heimilum að vetrarlagi, því frem-
ur sem margir þeirra kunnu ó-
grynni af allskonar æfintýra- og
þjóðsö!gum, er þeir sögðu á löngu
kvöldvökunum, oft af hreinustu
snild, og mikið betur en margir
nú lesa þær upp af bókinni.
Að vísu var flakkið lögbannað,
og förufólk sneiddi fram njá
sýslumannssetrum of hreppstjóra
býlum, nema það vissi þessa menn
sér hliðholla, en á síðari hluta
seinustu aldar létu yfirvöldin
flakkara afskiftalausa, ef þeir
voru að öðru leyti óknyttalausir,
og ekki kærðir fyrir að hafa
hlaupið úr vistum. Væri það svo,
voru þeir fluttir hrepstjóraflutn-
ingi aftur í vistina, eftir rækilega
áminningu sýslumanns og yfir-
heyrslu viðkomandi sóknarprests;
en væri flakkarar uppvísir að
hnupli eða öðrum óknyttum, er
við lö'g varðaði, voru þeir hýddir,
og því miður á stundum óþyrmi-
lega, því böðullinn var oftast
flakkari lika og þótti gott að nota
tækifærið til þess að ná sér niðn
á keppinaut sinum, vildi auk þess
vinna svikalaust fyrir heila ríkis-
dalnum, sem hann átti að fá fyrir
rassinn.
Síðasti böðull í Rangárvalla-
sýslu var flakkari* er Halldór
hét. Hann vildi ekki láta kalla sig
böðul, heldur hrísluhaldara. Hann
hafði fult leyfi til að flakka um
sýsluna og bar ávalt með sér vönd-
inn, líklega að fyrirmælum sýslu-
manns, sýslubúum til áminning-
ar. Karl var mjö'g hreykinn aí
embætti sínu, en ekki var hann að
sama skapi í áliti, heldur hafður
í mestu fyrirlitningu, þó menn
þyrðu ekki að úthýsa honum. Eitt
sinn ætlaði hann að flakka sveita
á milli, en yfir á var að fara Þá
treystist karl ekki að vaða ána og
beið um stund við vaðið. Bar þá
að ríðandi mann, er yfir um
þurfti að fara. Bað karlinn mann
þenna, sem var góður bóndi í
næstu sveit, að hann reiddi sig
yfir ána. Yarð bóndi við bón
hans og reiddi karlinn, sem var
lítill og léttur, fyrir aftan sig
yfir ána, o!g skildu þeir svo. Hag-
mæltur óvildarmaður bóndans
komst að þessu, og af því að það
þótti hin mesta sneypa, að hafa
haft svo náið samneyti við böðul-
inn, kvað maðuj- þessi vísu, bónd-
anum til háðungar:
Seggir héldu sömu leið,
sæmda fátt þó vinni;
böðullinn á baki reið
bænda forsmánfnni.
Það versta við flakk^rana var
óþrifnaður sá, er undantekning-
arlítið fylgdi þeim, og kvað svo
ramt að því, að oft mátti rekja
kláða- og kvillaferil þeirra bæ
frá bæ, nema sérstakrar varúðar
Markið
í lífsins leik
Eftir að bertiskuleikirnir
eru á enda og alvöruhlið
lífsins fer að snúa að yður,
ætti yðar fyrsta hugsun að
vera sú, að leggja peninga í
sparibanka. Það er fyrsta
sporið til að ná réttu tak-
marki.
$1.00 er nóg til að byrja með
Province of Manitoba
Savinys flffice
Donald St. og Ellice Ave.
eða 984 Main St.
Winnipeg
væri !gætt um hreinlæti, og oft
hreinasti viðbjó^ur að hirða og
þrífa sængurföt þau, er þessir
menn lágu við, svo að óþrifin
bærust ekki út á heimilin, þar sem
þessir menn voru nætursakir.
Nú er alt hér á landi svo breytt,
að hinir fornu flakkarar þrífast
ekki lengur, ekki auðik að ferðast
langt peningalaust, greiðasala
orðin almenn, samlgöngur og öll
ferðatæki alt önnur en fyrrum,
auk þess hugsunarháttur fólks
mjög breyttur frá því er var, þó
eigi sé lengra til jafnað en
mannsaldurs.
Gamla flökkufólkið er farið og
kemur aldrei aftur.
En það er nú samt svo, að bæði
ég og ef til vill fleiri eldri menn,
sakna þessa fólks, og minnast 'til-
breytinganna, sem komur þess
urðu valdandi, þar sem lítið var
um gestakomur. Það votu næst-
um eins og hátíðakvöld að hlusta
á fréttir þeirra og þjóðsögurnar,
sem þeir kunnu svo margar og
sögðu svo vel, eins og þeir sjálfir
hefðu séð og lifað með því, er sög-
urnar hljóðuðu um. Flökkufólk-
ið gamla hafði í rauninni meiri
og betri þýðingu fyrir íslenzku
þjóðina heldur en alment hefir
verið veitt eftirtekt. Það hélt uppi
íslenzku þjóðsögunum og var eins
konar ómissandi samgöngutæki,
bæði líkamlega, og þó einkum
andlega, á meðan alþýða átti ekki
kost á öðru betra.
Og það hvarf, þegar þess var
eigi lengur þörf.
— Eimreiðin.
Sendið korn yðar
tii
UMITEDGRAINGROWERSt
TD
Bank of Hamilton Chambers
WINNIPEG
Lougheed Building
CALGARY
Fáið beztu tryggingu sem hugsanleg er
/