Lögberg - 06.11.1930, Qupperneq 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 6. NÓVEMBER 1930
Bla. 7.
Iðja á Islandi
Iðju (Industry)) kalla menn nú
orðið þá grein iðnaðar, sem aðal-
lelga notar vélar til framleiðsl-
unnar. Hjn þarf ekki iðnlæðra
menn til starfsins. Hver starfs-
maður iðjuversins þarf aðeins að
kunna lítinn hluta þeirrar vinnu,
sem þar e-runnin, nokkur hand
tök, en verður aftur á
kunna þau vel og vera vel leikinn
í iþeim. Hann snertir þar varla á
öðru en þessari sérvinnu sinni.
Hitt er handiðn, sem notar aðal-
lega handvei’kfæri til framleiðsl-
unnar og hver starfsmaður, sem
iðnaðarmaður getur kallast, verð-
ur að kunna öll þau verk, öll
hand, öll handbrögð, sem geta kom-
ið fyrir í þeirri iðn.
Það er varla fyr en í byrjun 20.
aldar, að hægt er að tala um iðju
hér á landi, svo 'teljandi sé. Hið
eina, sem talist 'gæti til iðju í
fornöldinni eða fyrstu öldinni af
byggingarsögu íslands, er járn-
vinslan. Hún var rekin hér að
minsta kosti á 46 stöðum um land
alt, þar sem járnsteinar og mýr-
arrauði fanst, og sumstaðar í all-
stórum stíl. Aðallega er það þó
er gerð á Halldórsstöðum í Lax-
árdal í Þingeyjarsýslu 1883, og þá
settar þar upp kembi- og spuna-
vélar; næst á Rauðumýri við ísa-
fjörð 1887, síðan við Álafoss í
Varmá í Mosfellssveit 1895, við
Glerá við Akureyri 1897 og við
Ólafsdal í Dölum 1898. Á öllum
stöðunum var þó aðeins um kemb-
ingu og spuna að ræða, og bæði á
móti að Rauðumýri og í Ólafsdal er starf-
seminni hætt fyrir löngu. Um
aldamótin rannasakaði Knud Zim-
sen, verkfræðingur, að tilhlutan
stjórnarinnar skilyrði fyrir full-
komna ullarverksmiðju hér á
landi. Áleit hann skilyrðin góð,
og lagði til, að verksmiðjan yrði
reist á Seyðisfirði. Af því varð
þó ekki. Aftur voru verksmiðj-
| urnar á Glerá og Álafoss auknar
' og endurbættar skömmu síðar og
i gerðar að tiltölulega fullkomnum
1 klæðaverksmiðjum, sem jafn-
framt kembdu þó ag spunnu fyrir
fólk. Eru það þær einu, sem hafa
starfað svo að segja óslitið sem
klæðaverksmiðjur frá byrjun, og
eru nú báðar í góðu lagi.
1920 keypti Sigurjón Pétursson
verksmiðjuna Álafoss, og hefir
aukið og endurbætt hana töluvert
Á Við Slæmri Matarlyst
og Meltingarleysi.
lEr matarlystin slæm? Áttu bálgt
með ,að melta það, sem þú etur?
Hefir þú gas í maganum? Hefir
þú óþægindi, eða veik nýru? Ert
þú taugaveikaður og áttu bágt með
að sofa um nætur? Hafir þú eitt-
hvað af þessu, mun þig sjálfan
undra, hve fljótt þér batnar.
Nuga-Tone gefur þér betri heilsu
o!g meiri krafta, því það hreihsar
óholl efni úr líkamanum, er valda
mörgum sjúkdómum. Það styrkir
taugarnar og vöðvana of líffærin
yfirleitt. Það gefur góða matar-
lyst og hjálpar til að melta fæð-
una. Þegar þú hefir reynt Nuga- . . . . - ., ... ,hátt - höfði.
Tone um stund, þarft þú ekki leng- var e.nmg byrjuð um aldamotm ha« h°lðu
og þá á Seyðisfirði, en verksmiðj-
urnar, sem nú starfa, eru allar í
7 síldarbræðsluverksmiðjur, 6 gu-
ano verksmiðjur, 3 niðursuðu-
verksmiðjur, 4 smjörlíkisgerðir,
2 steinsteypuverksmiðjur, 1 kola-
gasstöð, 1 ildis- og acetylenverk-
smiðja, 2 kaffibætisgerðir og
keffibrenslur, 2 'netafeerðir, 1 sjó-
klæðagerð, 2 tunnugerðir, 24 íshús þvj líkt, geta sannfærst um,
(vélfrysting), 8 mjólkur- og rjóma-1 Zam-Buk er ó-
bú og 16 fiskiþurkunarhús. ! brigðult meðal. —
Fyrsta gosdrykkjalgerðin var ^örg hunduð dæmi
5 ára kýli á fótlegg lætur undan hinu frœga meðali
Areiðanlegt meðal við öllum hættulegum sárum og húðsjúkdómum
Allir, sem hafa kýli á fótleggj-
um, Sgömul og eitruð sár og annað
að
ur að stríða við hægðaleysi, veik
nýru, blöðrukvilla, meltinlgarleysi
og annað þvílíkt, og þú nýtur þá
endurnærandi svefns o!g ert frískur
og óþreyttur á morgnana.
Nuga-Tone fæst allstaðar þar
sem meðul era seld. Hafi lyfsal-
inn það ekki við hendina, þá láttu
hann útvega það frá heildsöluhús-
inu.
í Borgarfirði vestra, kringum1 síðan- Sérstakiega er vert að geta
Hvammsfjörð o!g Fnjóskadal, sem Þess, að þetta mun fyrsta verk-
járnið hefir verið unnið, enda þar smiðjan hér á
mest af járnleirnum. Járnið var
aðallega unnið úr mýrarrauða og og upphitunar verksmiðjunnar.
landi, sem notar
heitt hveravatn beint til reksturs
eru til þess, að
slík sár hafi lækn-
mótin og aðrar a Akureyri, Seyð- agt með Zam.Buk,
isfirði og Reykja 195. Nú eru 3 eftir margra vikna
starfandi hér í Reykjavík. Sútun tilraunir á annan
mis-
hepnast. Zam-Buk
stöðvar kláðann og
verkina og rekur orsakir sjúkdóms-
Reykjavík, ein byrjuð sem litið ;ns á dyr. Zam-Buk reynist svona
verkstæði 1906, en önnur reist vel vegna þess hve græðandi það
1924 og sú þriðja 1926. Gærurot er-
Mr. E. Bretts
er rekið í Reykjavík í nokkuð stór-
um stíl.
Fyrsta skipasmíðastöð hér er
ZamjBuk hjálpar náttúrunni til
að !græða sárin og hinir veiku lík-
amshlutar verða heilbrigðir.
Reyndi næstum alla hluti.
“í fimm ár var kona hjá okkur,
sem hafði ákaflega vont kýli á
fótleggjunum. Hún reynd’i næstum
alla hluti til að losna við þetta. Eg
gaf henni dálítið af Zam-Buk ag
mjög fljótlelga fóru kýlin að gróa.
Eftir að hún hafði notað dálítið
meira af Zam-buk, voru kýlin
horfin og nýtt og heilbrigt skinn
komið þar sem sárin voru. Ná-
úakona mín, sjötug að aldri, hafði
bólgu í líkamanum, sem orsakað-
ist af gigt. Læknar gátu ekkert
fyrir hana 'gert, en konan mín
færði henni Zam-Bug og batnaði
henni þá fljótt og vel. Þegar eg
sjálfur reyndi Zam-Buk við blóð-
eitran í fætinum, batnaði mér
fljótlega.’ — Mr. E. Bretts, Clan-
deboye, Manitoba.
Zam-Buk er þannig að það kemst
í gegn um skinnið og að upptök-
um sára, hvar sem þau eru. Það
eyðilegur eiturgerla, eyðir verkj-
um og lætur nýtt, heilbrigt skinn
gróa þar sem sárin voru. Zam-
Buk kemst að rótum slíkra sjúk-
dóma sem eczema, salt rheum, sár-
um fótum, kýlum og allskonar
eitruðum kýlum og sárum. Það
er líka ágætt við gylliniæð og ó-
missandi hjálp i viðlögum, þegar
fólk meiðir sig á einhvern hátt.
Zam4Buk Ointment, 50c. askjan,
og Zam-Buk Medicinal Soap 25c.
stykkið.
Hinar
okkri, blandið járnleir, þ. e. hyd-
raul, járnildi í ýmsum hlutföll-
um, meira og minna blandað hydr.
alumin- og járnsilikötum, sem
töluvert finst af víða hér á landi.
Iðja þessi hefir verið stunduð i
Lét Sigurjón Ieiða heita vatnið
frá hverum skamt frá, eftir ein-
angruðum pípum beint inn í verk-
smiðjuna, til upphitunar og notk-
unar við reksturinn.
Fjórða ullarverksmiðjan, sem
nokkuð stórum stíl framan af og starfandi er, að meðtöldum spuna-
nokkuð fram eftir öldum, og er
talið, að hún hafi ekki liðið undir
lok fyr en á 17. öld, þegar útlent
járn var orðið svo ódýrt, að ekKi
borgaði sig að vinna lengur járn-
og kembivélunum á Halldórsstöð-
um, Var stofnuð 1926 hér í Reykja-
vik og heitir “Framtíðin”.
Um svipað leyti og verksmiðjur
Skúla Magnússonar landfógeta
voru reistar, var byrjað á annari
iðjustarfsemi hér á landi. Það var
námuiðnaður, aðallelga salt- og
brennisteinsvinsla.
Á saltvinslunni byrjaði Magnús
ið úr hinu fátæka, íslenzka hrá-
efni.
Járnvinslan á íslandi hefir vit-
anlega haft feikilega menningar-
legt gildi fyrir þjóðina, sem án
þess hefði haft erfiða aðstöðu með sýslumaður Ketilsson á Reykhólum
útvegun járns i áhöld og vopn. arið 1754, en varð að hætta aftur
trtlent járn hefir lengi vel ekki fáum árum síðar. Nokkrum árum
legið á lausum kjala og hefði það síðar, eða 1773, gerði danska
fengist, hefði það vitanlega verið stjórnin aðra tilraun á Reykjanesi
mjög dýrt, þar sem framleiðslan við ísafjörð. Sjónum var þar dælt
var framan af mjög takmörkuð. UPP í flatar pönnur, sem settar
önnur iðja, sem hér var rekin voru á hverina. Sjórinn gufaði
til forna, var ölgerðin. Enginn gat UPP. eu saltið varð eftir í pönn-
talist maður með mönnum, ef ekki unum. Árið 1775 voru 27 blý-
átti hann mjög og munngát til pönnur á Reykjanesi og 5 innmúr-
drykkjar í .veizlum sínum. Hélzt aðar, 2x2 alin að stærð og 12 þml.
og sú iðja fram eftir öldum og oft djúpar, til eimslu, og 3 nokkru
rekin í stórum stíl, en þó aðeins stærri, til þurkunar. Það ár var
til heimanotkunar. Var munn-
gátið ljúffengt og mjöðurinn
sterkur, meir, en nú gerist hér hjá
oss. En þetta féll einnig úr sög-
unni, þegar sterkari drykkir fóru
að flytjast til landsins frá útlönd-
framleiðslan 125 tunnur af salti.
Árið 1780 brunnu saltvinsluhús-
in og 1776 var alveg hætt við
vinsluna, þar sem alt af var tap á
rekstrinum.
Brennisteinsvinsla vita menn að
um, einkum hinir brendu drykkir. byrjuð hafi verið á Norðurlandi
Hefir öldum saman engin ölgerð þegar um 1280, því að í biskupa-
verið hér á landi, þangað til nú sögunum er þess getið, að erki-
fyrir 17 árum, að Tómas Tómas- biskupinn í Niðarósi hafi um það
son reisti ölgerðina “Egill Skalla-^ leyti haft einkarétt á brenni-
grímsson” hér í Re^kjavík. Er öl- j steinsnámi á íslandi. í næstu 2—
gerð sú orðin öflugt iðjufyrirtæki,! 300 ár voru það aðallega bændur
sem hefir fengið íslendinga til úr Mývatnssveit, sem söfnuðu
þess að þamba þunt öl í tunnu-j brennisteini í Hlíðarnámunum og
tali. Ekki er þá þynkan ölgerð-^ Fremrinámunum, og fluttu á hest-
inni að kenna, heldur afmælis-,um til Húsavíkur, þar sem hann
barninu, alþingi voru, eins og það var seldr kaupmönnum. En 1563
er nú skipað. j keypti Friðrik konungur 2. nám-
Önnur ölgerð er nú að komast urnar og lét reka þær og hafði
námurnar keypti Englendingurinn
J. W. Busby 1858 og leigði þær
ýmsum félögum, sem lítið 'gerðu
þó við þær fyr en 1877, að “The
Icelandic ISulphur €o.” tók við
þeim undir stjórn Mr. Paterson.
skozk manns. Það rak þær til
1884, en gafst þá upp, og síðan
hefir brennisteinn ekki verið
unninn thér á landi.
>Loks var byrjað að vinna silfur-
berg úr námunni á Helgastöðum
við Reyðarfjörð um 1850, og sú
náma rekin ýmist af einstökum
mönnum, fyrst framan af, ríkinu
eða félögum þangað til í stríðs-
byrjun. Frá 1914 til 1921 lá hún
óhreyfð, en var svo aftur rekin af
ríkinu 1921—1925. Eftir það
hefir silfurberg ekki verið unnið
hér á landi. Mes t
fengist úr henni um
Slippurinn, bygður 1902
eru á Akureyri, ísafirði, Vest-vj and|
mannaeyjum, Bíldudal og önnur i
Reykjavík, byrjuð 1916. Engin af
þessum stöðvum 'getur þó tekið
stærri skip en 250 tonna, og hefir
því nú um tíma verið í ráði að
reyna að reisa stærri stöð eða
stækka aðra Reykjavíkurstöðina,
til þess að geta tekið að minsta
kosti öll fiskiskip vor, eða alt að
400 tonna skip.
Jóhannes Reykdall mun vera
hinn
hér
I bsétisgerð, og önnur rei§t tveim ár-
um síðar, og eru þær báðar starf-
1 Netjagerð byrjaði ‘,Liverpool”
1913 og hefir haldið henni síðan;
önnur starfar á Álafossi. Eru það
togaravörpur, þorska- o!g síldarnet,
sem gerð eru.. Hinar eru hér í
Reykjavík.
Sjóklæðagerðin var stofnuð 192?
og aukin 1929, og þá reist sérstakt,
hentugt hús fyrir hana. 1928 var
reist verksmiðja til þess að gera
fyrsti, er setti upp vélar‘ lýsistunnur tvöfaldar, þá innri úr
á landi til trésmíða í stærri PJátri> en Þá ytri úr tré’ Getur hún
stíl, verksmiðjuna Dverg í Hafn- nú ^«&r *ert 90 tunnur á sólar-
arfirði 1903. Hanaseldi hann rin*! ðnnur er 1 Hafnarfirði'
síðar, en hefir nú reist þar aðra, ■ Það er langt síðan að farið var
og starfa þær báðar. Hér í Rvík sð nota ís og salt til þess að frysta
var trésmíðaverkstæði reist fyrst fisk og kjöt, og þó einkum síld og
1905, og nú starfa hér 3 tré- og smokk til beitu. En vélfrysting, þ
húsgagnasmíðaverkstæði, sem að- e- íshús, sem ekki nota náttúrlegan
mun hafa' allega vinna með vélum. Eitt er ís og salt, heldur vélar og annað
2 tonn af! á Akureyri. | hvort ammoníum eða kolsýrufryst
sæmilegu silfurbergi á einu árn.j
meðan Frakkar höfðu hana (1910j
til 1920X en að verðmæti fékst
miklu meira úr henni árin 1886—
1891, því að þá fengust úr henni
tærir krystallar, sem vógu 2—300
kilo og seldir voru fyrir tugi þús-
unda króna.
Stærri vélaverkstæði byrja 1907 ingu. hafa ekki verið nema 1 í Vest
á Seyðisfirði. Hér hafði hinn mannaeyjum bygt 1907, og 1 á Ak-
hagi smiður, Gísli sál. Finnsson,' ureyri og annað á Eskifirði, bygð
myndarlegt verkstæði um svipað 1018, þangað til nú fyrir 3 árum
leyti, og upp af því var vélsmiðj-' síðan. Á síðastliðnum 3 árum
an “Hamar” reist 1918. Mun það hafa vélar til frystingar verið
stærsta verksmiðja hér á landi,1 settar í hús á Hvammstanga, Sauð-
með oft um 100 manns í vinnu; árkrók, Raufarhöfn, Hafnarfirði,
um á Mýrum, hefir einnig verið
tekið nokkuð af silfurbergi, en að-
eins í smáum stíl, og ekkert síðan
1925.
En það er fyrst um aldamótin
síðustu, að hægt er að segja að
iðjustarfsemi taki að rísa hér
upp, og eflist og eykst hún æ síð-
an fram til þessa dags hröðum
fetum. Eru það ýmsar orsakir,
á laggirnar, og heitir sú Þór.
Um hina fyrstu Ölgerð er þó
það að segja, að hún var aldrei
rekin sem sjálfstæð iðja, heldur
heimaiðja til ei!gin notkunar. Eig-
sum næstu árin alt að 10,000 dala
tekjur af þeim á ári.
Laust eftir 1600 varð verðfall á
brennisteini, og hætti konungur að
láta reka námurnar. 1647 voru
inleg iðjufyrirtæki fyrir almenn- þær seldar á leigu, með einkarétti
ing koma fyrst til greina um til brennisteinsvinslu á íslandi, o'g
miðja 18. öld. Þá var komið á fót höfðu það ýmsir úr því. En fyrst
verksmiðjum (1752), ullarverk- eftir 1700 er farið að reikna Krísu-
sfiðju, sútun og kaðlagerð, fyiúr víkurnámurnar með. 1724 fá þeir
ötulan atbeina Skúla Magnússon- Fr. Hollzmann og Stchmann leyfi
ar landfógeta og góðan hug kon-'til þess að taka þar brennistein,
ungs og dönsku stjórnarinnar. og 1753 reistu þi þar hreinsistöð.
Áður hafði allur brennisteinninn
verið fluttur út óhreinsaður
Hreinsiefnið var lýsi.
Árin 1764—86 var árlega flutt
út um 48,400 pd. af hreinsuðum
brennisteini að jafnaði, og 1786—
1806 um 22,100 pund.
um manni (Berg að nafni) réttj Á 19- öldinni var mest flutt út
eftir aldamótin síðustu, o'g síðan af brennisteini árin 1836—41, og
af Bergi Einarssyni hér í Reykja-' þá 292,600 pund að meðaltali á
vík (byrjaði 1906). En síðar hefir ári. Meiri hlutinn af þessum
þetta orðið að stærri starfsemi, j brennisteini var frá Norðurlandi,
bæði hjá Bergi Einarssyni, Jóni einkum Hlíðar-, Fremri-, og
Ekki varð þetta þó til frambúðar,
því öllu varð að hætta 18 árum
síðar. Hefir kaðlagerð ekki risið
hér upp síðan, en bæði ullarvinsla
og sútun. Sútunin hefir að visu
mestmegnis verið rekin sem hand-
iðn, fyrst á Seyðisfirði af útlend-
í Hoffelli í Hornafirði og á Ökr-|önnur stór verksmiðja hér er “Héð- Sandgerði, Njarðvík, Akranesi,
inn”, reist 1922, einnig upp af Reykjavík, Svalbarðseyri, Siglu-
gömlu járnsmíðaverkstæði. | firði, við ísakjarðardjúp (8) og
Efnagerðirnar eru allar hér í víðar.
Reykjavík o'g starfa að nokkru sín Rjómabú voru reist hér fyrst um
á hverju sviði. Elzt er verk- aldamótin síðustu, og voru orðin
smiðja M. Th. Blöndahls, stofnuð mörg um tíma. Nú eru að eins
1912 og stækkuð 1928. Aðal fram-, 4—5 starfandi á Suðurlandi og
leiðslan hjá henni og “Nóa” er engin annars staðar. Mjólkurbú
brjóstsykur, karamellur og kon- eru 3, á Akureyri bygt 1928, við
fckt, en auk þess hefir Blöndahls Ölvusárbrú í Flóa olg Reykjafoss
sem að þessum breytin'gum liggjaj Verksm. saftir allskonar og soyur/í Ölvusi, bygð 1929 og 1930. ölv-
en veigamest sú, að þá er athafna-j edik, ger o. fl. — “Hreinn” var usárbúið notar heitt hveravatn til
löngun þjóðarinnar vöknuð fyrir stofn. 1922 og framleiðir aðallega upphitunar og reksturs.
alvöru. Með henni fylgja ýmsar sápur, kerti, skóáburð, vagnáburð Loks eru fiskiþurkunarhúsin.
o. f 1.; og “Efnagerð Reykjavíkur”, Fyrsta tilraunin með þau mun hafa
stofnuð líka 1922 og stækkuð verið gerð í Hrísey 1905—6, og þar
1926,, framleiðir súkkulaði, brjóst-j notuð svo nefnd skozk aðferð, sem
svkur, ger, eggjaduft, saftir, edik, siðan hefir ekki þótt gefast vel.
akkumulatorsýru, fegurðarmeðul Síðan var um langt skeið engu
o. m. fl. | bætt við, en rannsóknir og til-
Fyrsta síldarvergsmiðjan var raunir voru þó gerðar öðru hvoru
stofnuð 191 á Siglufirði, en guano með nýjar og bættar þurkunarað-
verksmiðja 1913 á Flateyri við ferðir, og síðustu 10—12 árin hafa
Önundarfjörð. Nú eru síldar- allmörg þurkunarhús verið reist,
bræðslustöðvar 3 á Siglufirði, 1 í flest hér í Reykjavík (7) og Hafn-
Krossanesi, 1 á Hesteyri, 1 á (arfirfði (3)\. Af öðrum stöðum
Raufarhöfn og 1 á Flateyri. Gu- má nefna ísafjörð, Keflavík, Vest-
anoverksmiðjur eru 2 í Vestmanna mannaeyjar, Videy. í öllum þess-
eyjum, 1 á Norðfirði, 1 á Siglu- um húsum mun aðferðin sú, að
firði, 1 í Keflavík og 1 við Reykja- knýja upphitað loft með töluverð-
vík. Mesta velt á einu ári varð um hraða yfir fiskinn, og því heit-
1927 hjá vergsmiðjunni á Krossa- ara, sem fiskurinn er orðinn
nesi, sem þá bræddi yfir 200,000 þurrari. Undantekning er þurk-
umbætur, sem gera auknum verk-
legum framkvæmdum léttara fyr-
ir, eins og t. d. bankastofnanir
innanlands, Landsbankinn 1885
og íslandsbanki 1904, símasamband
vi ðumheiminn 1906, auknar sam-
gönlgur, bæði innanlands og utan,
frjálsari og fjörugri verzlun, og
síðast en ekki sízt meiri verkleg
mentun. Iðnaðarmönnum fjölgar
og margir þeirra fara utan til
frekara náms, o'g nú koma fyrstu
íslenzku verkfræðingarnir til sög-
unnar, Elztur þeirra er Sigurður
Thoroddsen eldri, útskr. 1891, svo
þeir Knud Zimsen og Th. Krabbe
1900, Jón Þorláksson 1903 og síð-
an hver af öðrum. Að vísu hafa
þeir ekki staðið fyrir stofnun allrS
Brynjólfssyni, sem byrjaði 1924 Kröflunámuni, en
og notar meiri vélarekstur, og frá Þeistareykjum
Garðari Gíslasyni, sem um nokk- víkurnámunum.
emnig
og svo
mikið
Krísu-
ur ár hefir haft gærurotun í stór-
um stíl.
Þriðju sútunarstöðina hér stofn-
aði Bogi Jóhannesson 1926.
Með ullarvinsluna hafa verið
Árið 1872 tók Englendingurinn
A. G. Lock Norðurlandsnámurnar
á leigu til 50 ára, en framseldi
rétt sinn félagi, sem varð gjald-
þrota 1885. Síðan hafa þær nám-
gerðar fleiri tilraunir. Hin fyrsta ur ekki verið reknar. Krísuvíkur-
iðjuveranna, en margra þeirra, og hl. af síld og hafði yfir 2 milj. kr
bin svo fylgt í farið, auk þess sem' veltu.
hin handbæra sérþekking hefirj
aukið mönnum þor og áræði.
Um aldamótin voru hér ekki
önnur iðjufyrirtæki en ullarverk-
sniiðjurnar, sem áður eru nefnd-
ar, silfurbergsnáman á Helgu-
stöðum og nokkrar hvalaveiða-
stöðvar. Fjölgaði þeim þó nokk-
uð síðar. Voru þær aðallega á
Vesturlandi, í Tálknafirði, Önund-
arfirði, Dýrafirði, Hesteyri, Álfta-
firði og Seyðisfirði, og síðan á
Austurlandi, í Mjóafirði, Hellis-
firði o!g við mynni Eskifjarðar við
Reyðarfjörð. Þær voru allar
eign Norðmanna og reknar fyrst
á Vesturlandi en síðan á Austur-
landi til 1911, er
voru friðaðir
bannaðar. Nú
hús, sem reist var fyrir nokkrum
árum á Akureyri og starfar enn;
Niðursuða var fyrst byrjuð 1906 þar er loftið ekki hitað, en vind-
jafnvel auðveldari afstaða fyrir
fiskiveiðar, og atvinnuvegi. Gert
var þanni!g ráð fyrir því, að hafa
mætti bryggjur norðan fjarðar-
ins, og nota þar stórt, óbygtsvæði
fyrir fiskireiti og fiskhús. Fiski-
reitirnir lenda þá á svæði því, sem
snjóflóðið mikla gekk yfir og
liggja út frá fyrirhúguðum fisk-
húsum, svo að allur flutningur
fisks yrði,mjög kostnaðarlítill og
óbrotinn. — í sambandi við þetta
mintist eg á þá gömlu hugmynd
mína, að þurka ætti fisk með raf-
magni, því að hvebgi er auðveld-
ara að fá ódýrt rafmagn, en á
Seyðisfirði.
Við komum við á Norðfirði, en
þar var skipulag gert fyrir
nokkru, sem gerbreytir mestum
hluta bæjarins. Nú er tekið að
leggja götur samkvæmt skipulag-
inu, o!g langt komið, að byggja
myndarlegan barnaskóla, rétt við
miðbik bæjarins. Þar er dal-
verpi mikið grasi gróið, sem veit
iúóti suðri, og gert ráð fyrir, að
þar verði plantað skógi. Kemur
barnaskólinn í brekkunni öðru
megin 'gilsins, en kirkjan hinu-
megin.
í Vestmannaeyjum er skipulags-
breytingin vel á veg komin. Ver-
ið er að leggja stóra götu beint
upp frá bæjarbrýggjunni, en til
þess þurfti að brjótast gegn um
eitthvað 30 fiskikrær. Var þetta
mikil bæjarhreinsun. Þá er og
verið að ljúka við mikla bryggju,
innar í h.öfninni, á svonefndu
Básaskeri. Verður hún mikið
mannvirki og nauðsynlegt. — Of-
an bryíggjunnar hafa verið verið
byfðar heilar raðir af myndar-
legum fiskihúsum, sem stinga
r;.jög í stúf við gömlu fiskikrærn-
ar.
Erfiðlega hefir það gengið, að
þurka fisk í Vestmannaeyjum eins
c'g víðar. Nokkuð bætir það úr
skák, að bygt hefir verið eitt
vandað þurkhús, en annað er í
smíðum.
Samkvæmt skipulagsuppdr. verð-
ur stór og einkennilegur bæjar-
völlur í miðjum bæ í Vestmanna-
eyjum. Nokkrar byggingar eru nú
komnar við völlinn, þar á meðal
nýi spítalinn og hús héraðslækn-
isins.
Það er augljóst, að skipulags-
gerðin breytir smámsaman bæj-
um vorum stórlega. Hvað sem að
henni má finna, þá efa ég ekki, að
hún sé mesti happadráttur fyrir
kauptúnin.” — Mgbl.
ar hjá Björgvin bónda þar. — Þá
hefir komið hlaup mikið í Selfljót
á Úthéraði, tók það mikið hey frá
Ara lækni á Hjaltastað og einnig
urðu heyskaðar af sömu völdum
a Bóndastöðum þar í grend. Mik-
ill vöxtur kom og í Lagarfljót og
tók nálega alla símastaura, sem
búið var að flyta í símalínuna
milli Hjaltastaðar og Kirkubæar.
Þá tók Lagarflót mikið af heyi á
Vífilsstöðum og Dagverðargerði 1
Hróarstunlgu, og enn fremur urðu
þá dálitlir heyskaðar í Húsey í
jökulsárhlíð og víðar. — Nýting á
heyjum þar eystra mjög bág og
óhugur í bændum. — Mgbl. 2. okt.
á ísafirði. Nú eru niðursuðu-
verksmiðjur 1 Reykjavík Borgar-
nesi og Akureyri. Það, sem soðið
er niður, er aðallega kjöt allskon-
ar o!g bjúgu, fiskur og mjólk.
Aðalmaðurinn í að koma smjör-
líkislgerðunum af stað, var hinn
ötuli iðnaðarfrömuður, Gísli Guð-
mundson. Smjörlíkisgerð Reykja-
víkur var stofnuð 1919; á Akur-
eyri og fsafirði komust þær á fót
1923, og sama árið var fjórða verk-
smiðjan sett á laggirnar hér í
Reykjavík.
Steinsteypuverksmiðjan “Pípu-
gerðin” var stofnuð 1907, og eru
hrainn einn látinn nælgja. Er það
vitanlega seinvirkara en hin.
Helgi H. Eiríksson.
—Timarit V.F.Í. 1930.
Skipulag kaupstaðanna
Skipulagsuppdráttur gerður
fyrir Seyðisförð.
Umbætur skipulagsins á Norð-
firði og í Vestmannaeyjum.
HEYRRUNAR OG VATNA-
VEXTIR.
Blaðið Dágur á Akureyri skýr-
ir frá vatnavöxtum og heybrunum
á Fljótsdalshéraði. Á Ketilstöðum
á Völlum er talið að hafi brunnii
200 hestar af heyi, og á Ketils-
stöðum í Jökulsárhlíð 150 hest-
FIMM ÞÚSUND ÁRA AST
fer út um þúfur.
Fyrir dómstóli í St. Louis í Ame-
ríku er nú hjónaskilnaðarmál, sem
þykir mjög merkilegt. Maðurinn,
sem heitir Mr. Ott, hefir skýrt
dómaranum svo frá.
— Við hjónin trúum bæði á end-
urfæðing í þenna heim, og við er-
um sannfærð um það, að við höf-
um elska hvort annað fyrir 5,000
árum. Þá áttum við heima í Egypta-
landi. Hún var þá prinsessa o!g hét
Amenris, dóttir Faraósins. Eg
hitti hana fyrst í hvelfingu drotn-
ingarinnar í stóra pyramídanum.
Við hittumst síðan oft í hqll föð-
ur hennar hjá ánni Níl, þar sem
hún var að mata krókódílana Var
það hennar mesta yndi. Eg minn-
ist enn hinnar hræðílegu nætur,
þegar Faraó komst að ást okkar
og lét varpa mér í dýblissu. Árið
1926 var eg á ferð í Egyptalandi.
Þar hitti é!g konu mína. Eg þekti
hana undir eins, og við giftum
okkur.---------,
Mrs. Ott trúir þessu líka fast-
lega. Hún er viss um það, að hún
hafi einu sinni verið Amenris
prinsessa, og hún man glögt eftir
því, þegar hún var að mata krókó-
dílana. Hún minnist þess einnig,
e/ hún hitti “fallegasta manninn
i heiminum” hjá pýramídanum.
— Og svo hitti hún hann aftur
1926, en þá hét hann Mr. Ott o'g
var Bandaríkjaborgar.i.—
— Þér þurfið ekki að undrast
það, sagði hún við dómarann, að
við skyldum hittast aftur eftir
svo langan tíma, því að eflaust
hefir egyzka gyðjan Isis vakað
yfir okkur og sameinað okkur að
nýju.
En þrátt fyrir þessa 5000 ára
ást, hefir frúin nú neyðst til þess
að sækja um hjónaskilnað, því að
maður hennar er afar uppstökkur,
misþyrmir henni í annára augsýn
og brýtur alt og bramlar á heim-
ilinu, þegar sá gállinn er á hon-
um. Auk þess er hann fram úr öllu
hófi afbrýðissamur, þrátt fyrir það
að konan hefir ekki gefið- honum
r.eina ástæðu til þess í öll þessi
5,000 ár. — Lesb.
Skipulagsnefndin
austur á Seyðisfirði
skipulagsuppdrætti
var nýlega
og vann að
kaupstaðar-
reyðarhvalir ( þar gerðar pípur, stólpar o. fl. úr ins.
og hvalaveiðar járnbentri steinsteypu, stéttahell- Mbl. hefir spurt Guðmund Hann-
hefir aftur verið ur o. fl. Á Akureyfi var önnur esson um ferð þessa.
leyft að veiða hvali og islenzkt fé- steinsteypuverksmiðja reist 1918 “Við vorum um vikutíma á
lag fengið sérleyfi til þess um 10' —19, og starfar hún enn. Gasstöð Seyðisfirði”, segir G. H., “og full-
ára skeið. j Reykjavíkur var reist 1910 og er gerðum uppkast að skipulagsupp-
Nú er svo komið, að hér á landieina stöðin á landinu, sem vinnur( drætti þar. Var hann síðan sýnd-
má telja starfandi 4 ullar- og'gas úr kolum. Acetylenverksmiðj-’ ur bæjarstjórn og nokkrum öðrum
klæðaverksmiðjur, 2 ölgerðir, 5 an “ísaga” var reist 1919 og 1925 bohgurum, og var honum vel
gosdrykkjagerðir, 3 súsunarverk-j aukin til framleiðslu á ildi og log- tekið.
smiðjur, 1 gærurotstöð, 7 skipa- suðugasi. Fullnægir hún nú þörf- Seyðisfjörður er nú tiltölulega
smíðastöðvar, 6 trá- og húsgagna- um landsmanna með þetta þrent. skipulegur og þrifalegur, en þó
verksmiðjur, 4—5 stærri vél- Kaffibrensla var stofnuð hér breytist hann talsvert við skipu-
smiðjur, 3—4 stærri efnagerðir, 1924 og ári síðar bættist við kaffi lagið; verður fegurri en áður og
ROSEOALE KOL
MORE HEAT—LESS ASH
Exclusive Retailers in Greater Winnipeg
Lump $12.00 Egg $11.00
Coke, all kinds, Stove or Nut $15.52N
Souris, for real economy, $7.00 per ton
Poca Lump — Foothills
Canmore Bricquets
Credit to responsible parties
THOS. JACKSON & SONS
370 Colony St. Phone 37 021