Lögberg - 17.12.1931, Blaðsíða 1

44. ARGANGUR
WINNIPEG, MAN., ^IMTUDAGINN 17. DESEMBER 1931
NÚMER 51
Mikil tíðindi og ill
ÍReynslan hefir smátt og smátt
verið að færa Islendingum heim
sanninn um, að þjóðin gat ekki í
framtíðinni reist afkomumöguleika
sína á hinni síauknu saltfiskfram-
leiðslu. Saltfiskur hefir á seinni
árum farið sí og æ verðfallandi.
Siafar það fyrst ok fremst af ó-
hóflegum framleiðsluauka, þó að
fleira komi þar til , sem hér skal
ekki rakið.
Þjóðin hefir vaknað til skiln-
ings á því, að reyna nýjar leiðir
tii sjálfsbjargar. Hafa ýmsar og
ekki ómerkar tilraunir verið gerð-
ar í þeim efnum, en tekist mis-
jafnlega, meðfram fyrir fjár-
skort.
Eitt helzta bjargræðið á þess-
um síðustu og verstu tímum, hef-
ir legið í því, að koma afrekstri
haustvertiðarinnar nýjum til
neytslulandanna. Hafa einstak-
lin'gar og félög bæzt í hóp togara-
eigenda. sem undanfarin ár hafa
sent skip sín til ísfiskveiða. Enn
fremur samþykti síðasta Alþingi
löggjöf er hné að því að létta
undir með smærri framleiðendum
á þessu sviði.
Það er ekki of mælt, þótt sagt
sé að sala á nýjum fiski í Eng-
landi og Þýzkalandi hafi verið
helzta bjargræðisvon fjöldans á
næstunni — gvo að segja eini
geislinn í skammdegi atvinnu-
lífsins, og hafa aldrei fyr jafn-
mahgir íslendingar átt lífsins við-
urværi undir þessum atvinnu-
rekstri og einmitt nú.
Þeim mun dapurlegri ; og ör-
lagaríkari eru þær fregnir, er
hingað hafa borist undanfarna
daga.
Fyrir skömmu gerðust þau tíð-
indi, að Þjóðverjar 'bðnnuðu að
senda úr landi andvirði þess
fisks, er erlend skip seldu þar í
landi. Hefir síðan verið hert á
þeim böndum, og er nú svo komið.
að helzt er að sjá, að engin tök
séu að hagnýta sér sölumarkað í
Þýzkalandi, nema með því að
kauna þee-ar í stað þýzkar vörur
fvrir andvirði fisksins. Er þá
kar.nske þess skemst að bíða, að
með öllu verði lokaðar þær leiðir
o!e bann laod: gegn sölu fisks af
erlendum skipum í Þýzkalandi.
í Enflandi hefir verið aðal
sólumarkaður íslenzks fisks. Það-
an bárust í gær freenir sem að
líVindiim eru upphaf hinna verstu
tiðinda. '
Ýms útcrerðarfélög hér í bæ
fengu frá ensVnm umboðsmönn-
um oinnm svnhliéðandi skevti;
“Vecrna sí-hækkandi innflntn-
irtrc! á erlendnm fiski. hingað til
landsisn, sem eyðileggur útgerð
okkqr. höfum við ákveðið að selia
ekki eða vera umhnðsmenn við
söin á erlendnm fiski eftir 1. des-
emher. nnz hrezka stiórnin hefir
jrert ráðcfafaT1Ír til hoqq að vernda
útfo-erð okkar. Helver Rros.”
Ekki er annað að sjá, en út-
gerðarmenn og e. b. v. verkamenn
í Hull, hafi bundist samtökum, um
að afgreiða ekki erlend skip, er
kynnu að vilja selja afla sinn þar,
og má þá líta svo á, sem Hull sé
lokuð fyrir ísl. fiski, a. m. k. fyrst
um sinn. Ef Grimsby og aðrir
brezkir fiskisölubæir gera hið
sama, er ekki annað líklegra, en
alveg stöðvist þessi atvinnurekst-
ur fslendinga, a. m. k. þangað til
útséð er um, hvort brezk stjórnar
völd ákveða að leggja toll á erl.
fisk, er seldur er í brezkum höfn-
um. — Mgbl. 15. nóv.
Verð á útfluttri vöru.
100 refaskinn voru flutt út í
októbermánuði, o!g er meðalverð
þeirra talið 24 krónur. Fyr á ár-
inu höfðu verið flutt út 23 refa-
skinn og meðalverð þeirra talið 83
krónur. í fyrra voru flutt út 101
skinn til októberloka, en þá var
meðalverðið rúmlega 123 krónur,
eða hvert skinn að meðaltali 100
krónum hærra heldur en á þeim
skinnum, sem flutt voru út nú í
október.
Samkvæmt talningu fiskimats-
manna, voru fiskbirgðir í landinu
1. nóv. 167 005 þur skpd, og er
það rúmlega 530 skpd. minna en
á sama tíma í fyrra. Alls er fisk-
aflinn talinn hafa orðið 31,369 af
þurrum skpd. minni í ár heldur
en í fyrra. Útflutningur er orð-
inn rúml. 7 milj. kg. meiri 1. nóv.
núna, heldur en í fyrra, en verð-
ið, sem fengist hefir fyrir hinn
útflutta saltfisk er þrátt fyrir það
rúmlega 6 milj. krónum lægra
heldur en í fyrra.
Af ]axi hafa verið fluttar út
8637 kg. í ár o!g fengist fyrir hann
15,530 krónur, eða um kr. 1.80 fyr-
ir hvert kg. f fyrra voru flutt út
14,761 kg. af laxi. og fengust fyr-
ir hann kr. 29.940, eða rúmlega 2
krónur fyrir kg.
Lýsisverð hefir verið heldur
lægra í ár heldur en í fyrra. í ár
hafa verið flutt út 2,668,420 kg.
af lýsi, og verðið hefir orðið til
jafnaðar 62% eyrir hvert kg. En
síldarlýsi hefir fallið miklu meira
í verði. 1 fyrra fengust 27 aurar
að meðaltali fyrir kg., en í ár ekki
nema 17 aurar.
Samkvæmt útflutningsskýrslum
hefir verðmæti útflutningsins í ár
til septemberloma numið 30% milj.
króna, eða rúml. 9 milj. kr. minna
en á sama tíma í fyrra . Er því
útflutnings verðmagnið rúmlega
23%, minna heldur en í fyrra. En
verðmæti innflutnings hefir 1 ár
orðið rúmlega 3 milj. kr. hærra
heldur en verðmæti útflutnings
(að. nokkru leyti ágizkun), en þar
eru ekki talin með innflutt skip.
Þó hefir innflutningurinn í ár
orðið 18 milj. króna (38%), lægri
heldur en á sama tima í fyrra, og
sést bezt á því, að þjóðin hefir
verið farin að spara innkaup áð-
ur en innflutningshöftin komu. —
Mlgbl. 15. nóv.
JACK DEMPSEY 1 WINNIPEG.
Þessi frægi hnefaleika kappi,
sem um eitt skeið skaraði fram úr
öllum öðrum, hefir verið í Winni-
pef undanfarna daga. Hann ferð-
ast nú víða og æfir sig í hnefaleik
og þjálfar líkama sinn í þeim til-
gangi, að verða aftur öllum fremri
í sinni íþrótt. Hér, eins og annars
staðar þar sem hann kemur, þyrp-
ist fólk að honum, því allir vilja
sjá þennan mann, sem hefir geng-
ið flestum öðrum betur fram í
því, að berja niður náungann með
hnefunum. Annars kvað Jack
Dempsey vera hinn viðkynnis-
bezti maður, glaðlegur og góðlát-
legur.
EIMKIPAFÉLAG ÍSLANDS.
Ferðaáætlun Eimskipafélags ís-
lands fyrir árið 1932, er nýútkom-
in, og tekur félagið nú upp ýmsar
mikilsverðar breytingar frá því,
sem áður hefir verið. Má þar fyrst
telja, að félagið hefir nú séð sér
fært, að koma á reglubundnum
ferðum eftir vikudögum, og mun
það að sjálfsögðu gera mönnum
rnikið hægra fyrir að átta sig á
ferðum skipanna. Verða nú ferð-
ir næstum alt árið frá Kaupmanna-
höfn og Hull annan hvorn þriðju-
dag, frá Hamborg annan hvorn
laugardag og xfrá Reykjavík til út-
landa þrisvar í manuði á miðviku-
dögum. — Hraðferðir verða frá
Reykjavík til Akureyrar á þriðju-
dögum, þrisvar í mánuði í sam-
bandi við komu skinanna frá út-
löndum. Er breyting þessi mjög
hagkvæm, skapar meiri festu í
samgöngum, og hlýtur að verða
öllum, bæði farþegum og við-
skiftavjnum félagsins til mikils
hagræðis.
önnur breytingin er sú, að
Gullfoss verður hafður í hrað-
ferðum milli Kaupmannahafnar,
Reykjavíkur og Akureyrar. Fer.
hann sjö slíkar ferðir á árinu.
Annars verða hraðferðir milli
Reykjavíkur og Akureyrar 29
alls, og standa í sambandi við
ffcrðir skipanna f rá útlöndum
(Khöfn, Hamborg, Hull og Leith).
Þriðja aðal-breytingin er sú, að
nú eru teknar upp fastar áætlun-
arferðir til Antwerpen í Belgíu
(með viðkomu í Leith). Annast
Selfoss ferðir þessar, og verða
þær tíu á árinu. Munu ferðir þess-
ar að sjálfsögðu greiða mikið fyr-
ir viðskiftum vorum við Holland,
Belgíu og jafnvel Frakkland, og
tryggja um leið ódýrari flutnings-
gjöld þaðan helduy en áður hefir
verið.
Alls verða ferðir milli íslands
og útlanda um 69 á árinu, eða nær
sex ferðir á árinu. Þar af eru 32
ferðir frá Kaupmannahöfn til ís-
lands, og annast þær skipin Gull-
foss, Brúarfoss og Lagarfoss, og
hafa um leið viðkomu í Leith. Frá
Hamborg til íslands verða 26
ferðir, með viðkomu í Hull, og
annast þær skipin Goðafoss og
Dettifoss. Frá Antwerpen verða
tíu ferðir, eins og áður ðr sagt, og
annast Selfoss þær. Kemur hann
við 1 Leith í hverri ferð. Auk þess
verður Brúarfoss látinn fara tvær
ferðir til Lundúna með frosið
kjöt, og kemur beint þaðan hing-
að til lands aftur.
Af ferðum frá Kaupmanna-
höfn verður ein farin beint til
Austurlandsins, og níu til Austur-
landsins og norður um land til
Reykiavíkur, með viðkomu á ýms-
um hnfnum. Fimm ferðir verða
frá Revkiavík vestur og norður
um land til útlanda. fimm ferðir
snður um land til Austfiarða, og
Hn far-ðír til Breiðafjarðar og
Vestfiarða. — Auk þess eru 29
hraðferðir frá Revkiavík til Akur-
evrar n<r H1 baka. Þær ferðir ann-
ast Goðafnas. Dettifoss og Gull-
foss. — Mgbl.
ENGIN HJALP TIL AÐ BYRJA
BÚSKAP.
Mikið hefir verið um það talað
hér í Winnipeg, að greiða nokkuð
úr atvinnuleysinu hér í borginni
með því, að hjálpa fjölskyldum,
sem hér hafa nú litla, eða enga
atvinnu, til að fara út í sveitir og
byrja þar búskap í smáum stíl.
Var hugsunin sú, að láta hverja
fjölskýldu fá þúsund dali, eða alt
að því, eftir því sem á stæði. Var
þetta alt vandlega hugsað og nið-
urlagt af mörgum málsmetandi
mönnum og sýndist líklegt, að
þetta gæti orðið til mikils gagns.
Var ætlast til, að sambandsstjórn-
in legði fram 50 per cent. fjárins,
Manitobastjórnin 25 per cent. og
Winnipegbær 25 per cent. Félst
fylkisstjórnin á þetta fyrir sitt
leyti og Winnipegbær sömuleiðis.
En þegar til sambandsstjórnar-
innar kom, neitaði hún algerlega
að eiga hér nokkurn hlut að máli.
Má því búast við, að þetta mál
komist ekki lengra.
LAUNALÆKKUN.
Járnbrautirnar í Canada hafa
lækkað laun mikils hluta þeirra
manna, sem hjá þeim vinna, um
10 per cent., frá 15. nóvember að
telja. Sáttanefnd, sem skipuð
var til að semja milli verkgefenda
og verkþiggjenda, hefir komist að
þeirri niðurstöðu, að kauplækkun-
in sé nauðsynelg og réttmæt. Það
er að segja, tveir af nefndar-
mönnunum þremur, þeir J. M. Mac-
Donnell frá Toronto, formaður
nefndarinnar, og Isaac Pitblado
frá Winnipeg. Þriðji nefndar-
maðurinn, J. C. Hemmeon, pró-
fessor í hagfræði við McGill há-
skólann, var á öðru máli, og taldi
óheppilegt að lækka verkalaunin.
Verkamennirnir hafa ekki enn
samþykt þessa kauplækkun, en sú
verður þó vafalaust niðurstaðan,
að kaupið verður lækkað.
UNDRA SIGLING
TIL NORÐURLANDA.
Hinar nýjustu samgöngubætur
valda því, að nú virðist jörð vor
vera orðin heldur lítil. Á dögum
Leifs Eiríkssonar var það hetjum
einum hent, að sigla yfir Atlants-
hafið. Á dögum Columbusar var
það æfintýraför mikil og hún var
það jafnvel fyrir bara hundrað
árum. Jafnvel 'gamalt fólk man
eftir þeim óþægindum, sem það
átti við að búa á mánaðarferð
milli Evrópu og Ameríku.
Sá sem nú fer þessa leið, slepp-
ur við öll óþægindin, sem ferða-
fólkið átti fyrrum við að búa.
Harðréttið hefir orðið að þæg-
indum og skemtun, sem fólk nú
hlakkar til.
Margt ferðafólk frá Ameríku
kýs heldur að fara til guður-
Evrópu, sem kemur til af því, að
skortur hefir verið á hentugum
ferðum til norðlægasta hluta álf-
unnar. Nú er þetta breytt og nú
eru lönd víkinganna gömlu að
verða heimskunn, og á The Swed-
ish American Line þar góðan
hlut að máli.
Vegna þess hve vel hefir geng-
ið áður, hefir verið ákveðið að
fara skemtiferð til Norðurlanda
í sumar, og hefst hún 28. júní frá
New York á hinu mikla mótor-
skipi “Kungsholm”. Fyrst verð-
ur komið við í Reykjavík, höfuð-
stað Sögulandsins, þar sem Leif-
ur hepni var fæddur og uppal-
inn. Þaðan verður farið til
North Cape og svo um hina fögru
firði Noregs, og kemur skinið við
í Hammerfest, Lyngenfjord Svar-
tisen, Trondheim. Molde Aadald-
nes, Bergen og fleiri staða. Tími
verður nægur gefinn til að skoða
þessa staði og bar á meðal hina
merkilegu og fögru dómkirkiu í
Trondheim og hinn gamla bæ.
sem herkonuncrurinn úlafur
Trvggvason bvcrði fvrstur.
Frá Oslo fer “Kungsholm” til
Visbv í Svíbióð, bæiarins, sem
kallaður er “bor'g rústa og rósa”
Frá Svíbióð verður farið til
Finnlands. “þúsund vátna lands-
ins”, og þaðan til Rússlands og t
Iæningrad verður staðið við í
þrjá daga og fo’-ðafólkinu getið
tækifæri til að kvnnast þar eins
mikið og hægt er.
Hinn 10. ágú«t verður aftur
komið til New Vork, og hefir
ferðin þá staðíð vfir í 43 da<ra
Nánari unnlvsincrax Vetnr fóiv
fengið með því að snúa sér til
umboðsmanna Swpdish Ameroian
línunnar. eða beint frá skrifstof-
unni í Winnipeg.
NOBEL VERÐLAUNIN.
Friðarverðlaunin hafa nú eins
og oft áður gengið til Bandaríkj-
anna. Þau hafa hlotið þetta ár-
ið Miss Jane Adams, sem fræg
er fyrir sitt Hull House í Chi-
cago, sem hún stofnaði, og margt
fleira, sem hún hefir unnið í frið-
af og umbóta átt, og Dr. Nicholas
Murry Butler, forseti Columbia
háskólans. Verðlaunin eru
$46,350. Áður hafa þessir Banda-
ríkjamenn hlotið sömu verð-
laun: Theódore Roosevelt, Wood
row Wilson, Elihu Root, Charles
G. Dowes og Frank B. Kellogg.
MEIRA GULL FUNDIÐ
í MANITOBA.
Þær fréttir hafa nýlega borist
víðsvegar, að gull sé fundið við
Island Laké, sem er norðarlega
í Manitoba, hundrað og fimtíu
mílur austur frá Norway House,
rétt austur undir landamærum
Ontario fylkis. Hafa menn þeg-
ar tekið að flykkjast þangað, en
leiðin mun ógreiðfær öðruvísi en
í loftinu. í vikunni sem leið
SIR GEORGE FOSTER
Þessi mikilhæfi og góðkunni
stjórnmálamaður liggur nú veik-
ur á heimili sinu í Ottawa, all-
hættulega, að því er fréttir þaðan
herma. Hann er nú nærri hálf-
níræður að aldri, en hefir haldið
sér allvel alt til þessa.
BENNETT KOMINN HEIM.
Bennett forsætisráðherra kom
til Halifax á laugardaginn úr
Englandsför sinni, og heim til Ot-
tawa á sunnudaginn. Var honum
þar vel fagnað af samverka-
mönnum hans og flokksmönnum.
Hann lætur hið bezta yfir ferð-
inni og segir heilsa sín sé nú í
bezta lagi, og aldrei hafi hann
verið vonbetri en nú.
FRÁ JAPAN.
Nýtt ráðuneyti hefir verið myna-
að í Japan. Heitir forsætisráð-
herrann Tsuyoshi Inukai. Urðu
þessi stjórnarskifti sérstaklega
út af fjármálum ríkisins. Fyrsta
verk nýju stjórnarinnar var að
áverfa frá gullinnlausn og banna
dtflutning á gulli, nema meú séi-
stöku leyfi stjórnarinnar.
HVEITIKAUP BRETA.
^trliían
Hátíða-samkomur í Fyrátu Lút. kirkju
Sunnudaginn 20. des.—
Kl. 11 f.h.—Jólaguðsþjónusta (ensk)i. Yngri söng-
flokkurinn synlgur marga hátíðar-söngva.
K1 7 e. h.— Almenn guðsþjónusta (íslenzk)/
Jólanótt, 24. des.—
Kl. 7.30—Jólatré og barnasamkoma
Jóladag, 25. des.—
kl. 11 f.h.—Hátíðar-guðsþjónusta (íslenzk). Eldri
söngflokkurinn syngur hátíðar-söngva.
Sunnudaginn 27. des.—
Kl. 11 f. h.—Sunnudagsskóli og æfingar.
Kl. 7 e. h.—Konsert sunnudagsskólans—
Cantata sungin af um hundrað manns.
Gaml árskvöld,—
Kl. 11 e. h. — Aftansöngur og bænagjörð.
Sunnudaginn 3. Jan.—
Kl. H f. h.—Nýárs-guðsþjónusta (ensk).
Kl_ y e- h.—Nýárs-guðsþjónusta (íslenzk)k
voru allar flu'gvélar í Winnipeg
uppteknar við það að flytja menn
þangað norður, sem allir vildu
komast í gullið. Væntanlega er
þarna eitthvað af gulli, en hve
mikið það kann að reynast, er
vitanlega alveg óvíst enn þá.
ÞJÓÐBANDLAGIÐ JAFNAR
MANCHURIU DEILUNA.
Eftir langvint þjark og lang-
vinna og mikla örðugleika, hefir
Þjóðbandalaginu nú hepnast að
jafna svo deilurnar milli Japana
og Kínverja út af Manchúríu mál-
unum, að ekki lítur lengur út fyr-
ir að til stríðs komi milli þessara
þjóða. Hafa nú fulltrúar beggja
þjóðanna fallist á þær sátta-
tillögur, sem Þjóðbandalagið hefir
komið fram með. Bandalagið skal
skipa fimm manna nefnd til að
rannsaka ágreiningsmálin og
gera út um þau. í þessum friðar-
umleitunum hefir tekið þátt sendi-
herra Bandaríkjanna, Charles G-
Dawes, og_ hefir hann samþykt
gerðir bandalagsins í þessu máli.
Bandaríkin hafa því í þessu máli
verið í samvinnu með Þjóðbanda-
laginu, þó þau tilheyri því ekki.
Þykir Þjóðbandalagið hér hafa
unnið mikið verk og þarft, og efl-
ist tiltrú þess meðal allra þjóða
vafalaust mjög við þetta.
NÝTT FYRIRKOMULAG.
Mentamáladeild fylkisstjórnar-
innar í Manitoba, ætlar að breyta
fyrirkomulagi við skólaprófin
þannig, að nemendur, sem taka
ætla próf úr áttunda bekk, upp í
níunda bekk, þurfi ekki hér eftir
að fara, oft langar leiðir, þangað
sem prófin eru haldin, heldur geti
hver nemandi tekið slíkt próf við
þann skóla, sem hann gengur á.
Einnig að prófgj?,ldið — tveir
dalir — sé afnumið. Eiga kenn-
ararnir sjálfir að sjá um prófin,
undir umsjón skólaumsjónarmann-
anna, en prófspurningar verði
samdar á sama hátt og verið hef-
ir. Telst mentamáladeildinni svo
til að þetta nýja fyrirkomulag
spari fylkinu um $5,000 á ári, o!g
vitanlega sparar það nemendun-
um þetta tveggja dala gjald, og
mörgum þeirra töluverðan ferða-
kostnað líka.
HUNDRAÐ MILJÓNA TEKJU-
HALLI.
Það þykir nú augljóst, að tekju-
halli stjórnarinnar í Ottawa á
þessu ári verði að minsta kosti
hundrað miljónir dollara. Er þó
ekki þar með talið það, sem
stjórnin verður að leggja iárn-
brautarkerfin,. og eitthvað fleira.
Með því öllu meðtöldu. verður
tekjuhallinn væntanlega eitthvað
um 8217,000,000. Þrátt fyrir alla
tollhækkunina, hafa stiórnartekj-
urnar, á þeim átta mánuðum, sem
liðnir voru af árinu 30. nóvember,
lækkað um $38.000.000 frá því í
fvrra. Miðað við þetta má gera
ráð fvrir, að tekjnrnar á fiárhags-
áWnu verði $341.000,000. Þetta er
$62 000.000 minna heldur en Mr.
Bennett gerði ráð fyrir að tekj-
urnar mvndu verða með hans háu
tollum. Að járnbrautnnum und-
ansVildnm er bóíst við að tekj-
urnar verðj «3^0 000,000. en út-
viaidin S44$000.000. LÍQrerur þá
eWi annað fvrir, en hneta upp
nallann með nýium sköttum.
Af öllu hveiti, sem Bretar þurfa
að nota, rækta þeir sjálfir að eins
15 per cent. og þurfa þeir því að
kaupa frá öðrum löndum 85 per
cent. Nú er mikið um það talað,
að haga hveitikaupunum þannig
hér eftir, að meiri hluti þess hveit-
is, sem Bretar þurfi að flytja inn,
verði hér eftir keypt frá samveld-
unum brezku, eða sem svarar 55
per cent., en 30 per cent. frá öðr-
um löndum. Ekki hefir enn ver-
ið gerð áætlun um það, hvað mik-
ið Canada getur selt Bretlandi
mikinn hluta, ef þetta kemst í
framkvæmd.
CHURCHILL SLASAST.
Winston Churchill, fyrverandi
fjármálaráðherra Bretlands, kom
til New York fyrir helgina í þeim
tilgangi, að ferðast nokkuð um
Bandaríkin og halda fyrirlestra.
Á sunnudaginn varð hann fyrir
því slysi, að bíll rakst á hann og
var hann þegar fluttur á spítala.
Var fyrst haldið, að Mr. Churchill
hefði ekki meiðst nema lítils-
háttar, en við nánari skoðun kom
í ljós, að meiðslin voru töluvert
aivarleg. Það er ekki búist við að
hann verði fyrst um sinn fær um
að halda áfram og flytja sína
fyrirlestra.
labrador til sölu.
Stjórnin í Newfoundland hefir
boðið Canadastjórn Labrador fyr-
ir $100,000,000. Ekki hefir stjórn-
in neitað þessu boði, en sér sér
ekki fært að eiga við það^ eins og
fjárhag landsins^er nú háttað og
f járkreppan heldur áfram. Það er
haldið í Newfoundland, að Can-
ada búist við að það muni með
tímanum gan'ga inn í fylkja sam-
bandið. En ekki segir Sir William
Coaker, að miklar líkur séu til að
svo muni verða. Segir hann að
landar sínir séu því algerlega
mótfallnir, en vilji búa út af fyr-
ir sig og að sínu. Sir William
segir, að Newfoundland selji aldr-
ei Labrador neinni annari þjóð en
Canada, en að leigja landið til 99
ára einhverju félagi, geti vel kom-
iö til mála. í Labrador eru skog-
ar miklir og viðurinn hentugur til
pappírsgerðar. Einnig er þar
vatnsorka óþrjótandi og eitthvað
af málmum.
FRA ISLANDI.
Kúabú Siglufjaröarkax<pstaðar
Siglufirði 23. nóv.
Bergsteinn frá Kaupangi og 2
aðrir eyfirskir bændur hafa verið
hér undanfarna daga a‘Ö athuga
möguleika fyrir mjólkurframleiðslu
og sölu hér. Mun þeim þykja lágt
mjólkurverÖiö hja Kaupfélagi Ey-
firðinga. Þeir hafa boðiÖ Siglu-
fjarðaræ að taka á leigu kúabú
bæjarins at5 Hóli, jarÖiftiar IIól og
Saurhæ, ásarnt byggingum og 20
kúm til 10 ára gegn 3080 króna árs-
leigu og ræktunaraukningu allveru-
legri eftir þvi sem nánar umsemd-
ist; einnig bjóða þeir að lækka
mjólkurverð úr 50 aurum, sem nú
er, í 45 aura litrann og sjá bænunt
fyrir nægilegri mjólk. Ráðgera að
hafa 50—60 kýr ng afla fóðursins á
jörðum sínum í Eyjafirði, Hóls-
búsnefndin leggst á móti því að biiið
verði leigt; þó tnun endanlegt svar
bæjarstjórnar ekki fram koiniö, en
talið sennilegt, að samningar takist
með einhverjum breytingum, því að
Hólabúið hefið verið óhóflega fjár-
frekt undanfarið. Eramkvæmdir
þar óhyggilegar og rekstur þess
rtiög í handaskolum.
Stú dentafélagið 60 ára
Félagið var stofnað 14. nóvem-
ber 1871, og bæjarfélagið hefir
orðið þess vart, hvað eftir annað,
einkum í mentamálum, sem eðlilegt
er. Hið fyrsta sinn, sem félagið
gerði vart við sig, var milli jóla
og nýjárs 1871. í almanakinu
stóð, að þá væri markaður í Rvík,
þeir vissu ekki hvað þetta átti að
þýða og könnuðust ekki viö nokk-
urn markað í bænum, en til þe3S
að gera þetta ekki alveg ástæðu-
laust, héldu þeir bókamarkað í
presta^kólahúsinU vinstra megin
við norðurdyrnar. Mennirnir, sem
fvrir þessu stóðu helzt, munu
bafa verið Eiríkur Briem, Valdi-
mar Briem, Jens Pálsson og Sig-
urður Gunnarsson.
Nýjársnóttin eldri hafði verið
le.ikin milli jóla og nýjárs, og frá
stúdentum kom herorðið um að
halda fyrsta álfadansinn, sem
haldinn hefir verið hér á landi.
Allir Latínuskólapiltar tóku þátt
í dansinum á Tjörninni á þrett-
ánda kvöld með blysum og þutu
þaðan upp í Tjarnarbrekku, sem
sýndist frá bænum eins og álfarn-
ir gengju í fjallið, og hyrfu þar,
eða svo sagði blaðið “Þjóðólfur”
frá þessari óvenjulegu sýningu.
Jón ólafsson orti þá danskvæðið,
“Máninn hátt á himni skín”, og
undir því var dansað á ísnum.
Næsta sinn sem stúdentafélag-
ið gerði vart við sig, var veturinn
1873—’74. Þá ákvað félagið að
það skyldi halda uppi sjónleikjum
í bænum og gerði það. Þeir léku
“Nýjársnóttina”, “Skuggasvein”,
sem Matthías Jochumsson þá var
búinn að gera upp úr “Útilegu-
mönnum” sínum, “Hellismenn”
og “Sængurkonuna” eftir Hol-
berg. Tveir eða þrir borgarar
bæjains ömuðust við þessum leik
stúdenta. Næsta skrefið, sem fé-
lagið tók, var að hafa sérstakt
tjald á þúsund ára hátíðinni 1874
á Þingvöllum, o!g koma þar all-
mannmargir. Þeir höfðu *fálka-
flaggið á tjaldi sínu, og ætlun
þeirram un hafa verið að gera
það að landsflaggi.
Árið 1875 gerði Stúdentafélag-
ið mesta stórvirkið, sem það hefir
gert. Það fór fram á að Alþingi,
sem var orðið löggjafar og fjár-
veiitngar þing, veitti fé til gufu-
skipaferða kringum landið. Frá
1857 komu póstgufuskipin að eins
til Reykjavíkur, og sjö sinnum á
ári. Jón Sigurðsson hafði fyrir
munni sér í Kaupmannahöfn hend-
ingar eftir Jónas Hallgrímsson:
,‘og ætla nú að eignast skip,
þótt enginn kunni að sigla”
og hefir víst þótt tillagan ólíkleg
í fyrstu, en á þinginu mælti Grím-
ur Thomsen með málinu og Hilm-
ar Finsen studdi með hægð og
festu, svo þingið veitti 15,600 kr.
árlega til strandferða. Sá, sem
þekkir haustferðalögin yfir Stóra-
sand, Grímstunguheiði, og Kalda-
dal, og þær ástæður notaði Grím-
ur Thomsen til að koma málinu
fram, og sá sem þekkir matar-
skortinn í Norðurlandi, þegar haf-
ísinn lá þar fram á Jónsmessu.
hann veit hve ágæt ráðstöfun
strandferðirnar voru fyrir þriðj-
ung allra landsmanna, því fyrsta
ferðin kemur á undan hafísnum,
að jafnaði.
Svo mun Stúdentafélagið lítið
hafa komið fram út á við, fyr en
1894—’95, þá ákvað félagið að
það skyldi leika um veturinn, og
það var gert.
Það var leikinn “forleikur” eft-
ir Bjarna Jónsson, allur laus-
kveðinn. “Hjá höfninni”, eftir
Einar Benediktsson, ‘ Systkinin í
Fremsta-Dal” og “Hellismenn” og
“Frænka Charles”, er þá kom
fram í fyrsta sinni. Leikirnir
gengu vel. Þá var leikið í leik-
húsi Breiðfjörðs og það var sett
svo, að þar mátti gera dimt og
bjart aftur á einu augnabliki og
skifta um leiksvið fyrir opnu
tjaldi.
Hin síðasta framkvæmd stúdenta
út á við og árum saman hefir ver-
ið það, að halda fullveldisdagmn
heilagan með því að ganga í
skrúðgöngu að Alþingishúsmu og
láta halda þar ræðu ruppi á svol-
unum, hafa svo ýmsar skemtamr
um síðari hluta dagsins, og enda
hátíðina með stúdentaleik um
kvöldið. Það er hátíðahald, sem
allir stúdentar, bæði ungir og
gamlir ættu að taka þátt í, og
það er vel að þess dags sé mmst.
því hátíðisdagur, sem aldrei er
haldið upp á, og enginn sómi er
sýndur, færist úr skrúðanum og
og verður vanalegur og hvérsdags-
legur atburður, og gleymist.
—Mgbl. L E'
FRA ÍSLANDI.
Úr Húnaþingi í nóvember.
Arið 1927 lét skógræktarstjór-
inn gera tilraunir á þrem stöðum
hér í sýslu með sáning á birkifræi.
Staðir þessir voru allir í Vatns-
dalnum, á Eyjólfsstöðum, Hofi
og Haukagili. Á öllum stöðunum
voru blettirnir girtir. Þ. 9. sept.
s. 1. athugaði skógræktarstjórinn
þessa reiti og gerði mælingar á
plöntunum. Taldi hann allmarg-
ar plötnur á Eyjólfsstöðum og
Hofi vera frá 7—9 þml. á hæð, en
á Haukagili 7—12 þml. Er rak-
lendast á Haukagili. I reitnum á
Haukagili fann hann eina plöntu
23 þml. háa. Var hún plöntuð
haustið 1927 í jurtapott og færð
út í reitinn um vorið. Sýnir þetta,
að flýta má fyrir plöntunum með
því að sá að haustinu í vermireit
og færas vo út að vorinu.
Eitt nýja embættið er eftirlits-
kennaraembættið fyrir Austur-
Húnavatnssýslu. Skipaður í það
embætti var Kristján Sigurðsson
frá Brúsastöðum. Nú er hann að
ferðast milli skólastaðanna.
Um miðjan þennan mánuð var
vegin ær á Hjallalandi í Vatns-
dal. Var ærin tvílemba, átti hrút
og gimbur; ærin vó 140 pd., hrút-
urinn 118 pd. og gimbrin -02 pd.
Skortur á verkafólki, einkum
kvenfólki, hefir verið í haust.
Sums staðar ekki hægt að matbúa
slátur, nema að nokkru leyti. Kom
það sér illa, þar sem glátrin eru
lítt seljanleg. Nokkur eftirspurn
hefir verið eftir mönnum til vetr-
arhirðinga. Virðist ástæða til þess
að benda fólki, sem vantar at-
vinnu, að leita hennar út um sveit-
ir landsins.
Fjárkreppan er nú að koma í
ljós. Vegna verðhrunsins gátu
menn ekki fengið peninga hjá
verzlunum — skuldir fyrir. 1
sparisjóðum er vegna kreppunnar
sagt upp inneignum og eiga þeir
erfitt með að að geta fullnægt
lánsþörfinni. Peningar í umferð
manna á milli eru því orðnir af
skornum skamti. — Mgbl.