Lögberg - 14.07.1932, Page 6

BIs. fi.
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 14. JÚLÍ 1932.
Náman með járnhurðinni
EFTIR
HAROLD BELL WRIGHT.
A leiðinni upp gilið fór Edwards aftur að
hug'sa um það, sem Lizard hafði sagt. Nú
vlssí hann það fyrir víst, að Marta hafði
ekki farið heim þessa leiðina. En hvar var
hún? rijá Saint Jimmy? Edwards efaðist
um, að stúlkan hefði farið til vina sinna eft-
ir það sem -komið hafði fyrir. Hann hélt
heldur ekki að hún mundi koma beint heim.
Hann þekti, eða hélt að hann þekti býsna vel
hennar næmu, kvenlegu tilfinningar, þó henn-
ar daglega viðmót líktist meira viðmóti og
framkomu pilta, heldur en stúlkna. Enginn
skildi betur en hann, hvaða áhrif hin mann-
vonzkulega framkoma Lizards gat hæglega
haft á þessa stúlku.
Hugh Edwards þekti vel þau afar illu á-
hiif, sem vanvirðan gat haft á hugarfar
manna. Hann vissi hvað það var, að vera
hafður fy rir rangri sök, en sem almenning-
ur hefði trúað, eins og svo oft kemur fvrir,
að fólk trúir alskonar rógburði um náung-
ann, og dæmir hann eftir því. Edwards
skildi það fullkomlega hvers vegiia Marta
liefði ekki komið heim, eftir þetta samtal
við Lizard.
Eins og sært og ofsótt dýr hafði þessi
maður komið þarna í Gullgilið svo nefnda,
eins og svo margir höfðu gert á undan hon-
um. Hann hafði komið til að glevma og til
að glevmast — og hann hafði fundið Mörtu.
1 sakleysi sínu og einfeldni hafði þessi stúlka
ekki vitað hvemig hún átti að dylja fyrir
honum ást sína. Hann sá ást hennar og hann
þráði hana, eins og hungraður maður þráir
að fá að borða, eða hreld sál þráir frið. En
hann hafði neytt sjálfan sig til að segja ekki
nokkurt orð, sem gæfi henni til kynna, að
hann elskaði hana lífca.
Þegar hann kom þarna fyrsit, hafði hann
ekki gert sér hærri vonir en það, að finna
þarna svo mikið af gulli, að hann gæti rétt
keypt það, sem hann nauðsynlegast þyrfti til
að geta dregið fram lífið, án þess að eiga
beinlínis við skort að búa. En svo þegar ást-
in hafði kviknuð í brjósti hans og verið næst-
um ómótstæðileg, þá hafði honum liðið enn
ver en áður. Honum sfcildist, að því að efns
hefði hann nokkum rétt til að tjá henni ást
sína, að hann gæti fengið réttlæting þess
óréttar, sem hafði rekið hann út í þessa úf-
legð, og að í sandinum og mölinni gæti hann
fundið miklu meira gull, heldur en hann
hefði enn fundið.
Eins og aðrir menn, sem leita gulls í stað
kærleikans, ])á hafði hann orðið fyrir von-
brigðum og draumar hans höfðu ekki ræzt.
í hvert sinn, sem hún var hjá honum, hafði
hann þvingað sjálfan sig til að dylja ást sína
til hennar. A hverri nóttu, þar sem hann
svaf einn í kofanum, hafði hann látið sig
dreyma að hann væri í raun og vera frjáls
og sjálfstæður maður. Með sólarappfcomu á
hverjum morgni, hafði hann farið til vinnu
sinnar með þeirri von, að einmitt þann dag-
inn mundi hann finna mikið af hinum dýra
málmi. Um sólarlag á hverju kveldi, þegar
hann hætti vinnu, hafði hann sagt við sjálf-
an sig: “Á morgun". Og nú var svona kom-
ið. Þegar hann hugsaði um, hvað lázard
hafði gert, gat hann hugsað sér, hverj-
ar aneiðingarnar gætu hæglega orðið:
Hann hafði naumasit stjórn á sjálfum sér,
hann var utan við sig af áhyggju og kvíða.
Ef Marta var ekki hjá vinum sínum í hvíta
húsinu í fjallshlíðinni, þá mátti hamingjan
vita hvað um hana var orðið. Höfðu félag-
arnir fundið hana? Var hún kannske ein á
freð einhvers staðar í illviðrinu og mvrkr-
inu, utan við sig og niðurbrotin af vanvirðu
og áhyggjum? Hafði hún kannske lent í
flóðinu? Var þessi fagri líkami kannske
hálf-sundurtættur að hrekjast niður gljúfr-
in? Kannske höfðu gömlu mennirnir lent í
flóðinu líka? Þegar þessar hugsanir og
spumingar sóttu á hann, tók hann til fótanna
og hljóp. Það hlaut að vera eitthvað—eitrt-
hvað, sem hann gæti gert. Aðgerðaleysið
var með öllu óþolandi.
Þegar hann kom heirn að girðingunni,’sem
var umhverfis húsið, þar sem Marta átti
heima, hrópaði hann nafn hennar af öllum
kröftum. Hann gerði það aftur og aftur,
þang^ð til einveran og myrkrið og hávaðinn
í straumnum í læknum hafði þau áhrif á
skapsmuni hans, að honum var ekki lengur
hægt iað haldast þarna við. Hann komst
ekki nema lítið eitt fram hjá sínum eigin
fcofa, því þá varð vatnsflóðið fyrir honum.
Aftur hrópaði hann af öllum kröftum:
“Marta! Marta! Thad! Bob!” En hann
heyrði varla til sjálfs sín vegna hávaðans í
vatninu, þegar það ruddist niður gilið. —
Loksins gat hann gert sér grein fyrir því,
hve þýðingarlaust það var, að láta svona;
hann gat ekkert gert í bráðina að minsta
kosti, var bara að eyða kröftum sínum til
ónýtis. Hann fór þangað, sem Marta átti
heima.
Han bara fór fram hjá sínum eigin kofa.
Það var eitthvað, sení neyddi liann að húsinu,
sem hann hafði komið til fyrir nokkrum mán-
uðum, þá ekki ósvipaður biluðu og brotnu
skipi, sem hafði verið að hrekjast úti á hafi,
en loksins náð höfn. Altaf síðan hafði hann
fund’ð þar griðastað. Á hverjujn morgni
hafði hann fyrst af öllu litið þangað, og það
hafði alt af glatt hann. A hverju kveldi
hafði hann líka litið þangað, og ef hann sá
Ijós í glugganum, var það honum gleðiefni.
Honum fanst það vera ein.s og viti í eyði-
mörkinni eða á ströndinni. Nú fanst honum
óþolandi iað sjá þar ekkert ljós og vita af
herbergjunum mannlausum.
Félagarnir sluppu með herkjubrögðum
undan flóðinu og komust svo hátt upp í hlíð-
jna, að þeim var óhætt.
“Það var gott, að hún var þó ekki héma,
livað sem öðru líður, ” sagði Thad. “Eg átti
fult í fangi með að sleppa.”
Bob blés mæðilega og reyndi að brosa, þó
honum væri alt annað en lilátur í hug.
“Það er rétt eins líklegt, að hún sé að
borða kveldverð hjá Sairnt Jimmy og það
fari eins vel um hana, eins og bezt má vera,
og svo hlær hún að okkur, að við skulum láta
eins og flón út af engu.”
“Við skulum vona ]>að,” svaraði hinn, “en
þetta hlýtur að verða drengnum slæm nótt.
Slæmt, að ekki skuli vera hægt að koma orð-
um til hans fyr en í fyrramálið.”
Þeir gátu ekki gengið nema heldur hægt og
]>að var orðið koldimt, þegar þeir komu að
litla hvíta húsinu. En þegar þeir sáu Ijósið
í glugganum, tóku þeir eins nærri sér, eins og
þeir gátu og flýttu sér sem mest þeir máttu,
þó vegurinn væri ógreiðfær mjög.
Minna en tíu mínútum eftir að Saint
Jimmy hafði opnað fyrir þeim, vora
þeir aftur lagðir af stað út í myrkrið. En
nú urðu þeir ekki lengur samferða, heldur
fóru sína leiðina hvor.
Eftir svo sem tvo klukkutfma slotaði ill-
viðrinu. Það hætti hér um bil eins snögglega
eins og það byrjaði. Eftir litla s'tund fór að
sjást til lofts og verða stjömubjart. En all-
ar lautir vora fullar af vatni.
Ekki langt frá gripakvíum Wheelers mætti
Tliad aftur félaga sínum og var hann nú ríð-
andi og hafði söðlaðan hest í taumi.
“Hún fór ekki heim eftir aðal veginum,”
sagði Bob.
“Sáu þeir nokkuð til hennar hjá Wheel-
er?”
“Já, George sá hana sjálfur, bæði þegar
hún fór og þegar hún fcom aftur. George er
farinn til Oracle til að vita hvort nokkur þar
hefir séð til hennar. Hann fer með marga
menn að leita að henni, strax þegar birtir.”'
Thad fór á bak, en heldur gekk lionum það
stirðlega. Svo sátu þeir báðir á hestsbaki
án þess að fana af stað og án þess að segja
nokkurt orð. Þeir litu til lofts, til skýj-
anna, sem sýndust vera að flýta sér svo ó-
sköp mikið að komast bak við fjöllin í
fjarlægð. >
“Það er ekki nokkur skapaður hlutur, sem
við getum gert, þangað til í fyrramálið,”
sagði Bob loksins.
Fóit fyrir fót og þegjandi riðu þeir í átt-
ina til hvíta hússins í fjallshlíðinni, til að
bíða þar hjá Saint Jimmy og móður hans
þangað til birti að morgni.
Þessir tveir hálfgerðu útilegumenn, höfðu
lent í margskonar hættum um dagana og lít-
il kynni haft af lífsþægindunum. Mestum
hluta lífsins höfðu þeir varið til þess að leita
að gulli og oft gert sér góðar vonir, en flest-
ar höfðu vonirnar bragðist. Þeir höfðu ekki
fundið nema lítið eitt af gulli, en þeir höfðu
af tilviljun fundið barn og þeir liöfðu sjálfir
alið það upp, og það var þeim óendanlega
miklu meira virði, heldur en alt það gull, sem
þeir höfðu nokkurn tíma gert sér vonir um
að finna. Þeir höfðu áldrei átt heimili í
vanelgum skilningi eða. haft fjölskyldu til að
vinna fyrir, sem miljónir manna sættu sig við
að leggja alt í sölurnar fyrir og eru viljugir til
að leggja á sig ótrúlega mikið erfiði til að
sjá því fólki farborða, en þeir höfðu með
gleði gert alt sem þeir gátu fyrir þessa fóst-
urdóttur sína. En af iþví þessir menn höfðu
lært sínar lexíur í einverunni, á eyðimörk-
inni, og í fjöllunum, þá kunnu þeir að dylja
áhyggjur sínar og kvíða. Þeir börmuðu sér
ekki og þeir sýndu enga óstillingu. Þeir
sátu hreyfingarlausir og þegjandi. Þeir
biðu.
Mrs. Burten lokaði sig inni í svefnherbergi
sínu. Þetta var ofraun fyrir taugar henn-
ar. En hún gat grátið og hún gat beðið.
Saint Jimmy gekk um gólf, hægt og stilt.
Við og við stanzaði hann við gluggann og
leit út í myrkrið, eða hann stóð úti í dyrunum
og hlustaði, hvort hann heyrði ekki eitthvert
liljóð, einhvers staðar úti í myrkrinu.
I húsinu, þar sem Marta átti heima, var
Edwards einsamall og beið þess líka, að aft-
ur færi að birta.
XV. KAPITULI.
Eftir þá óútmálanlegu mannvonzku, sem
Lizard hafði sýnt Mörtu, með því sem hann
hafði sagt við hana, var engu líkara, en hún
hefði fengið högg á höfuðið og hana svimaði
og hún gat ekki lengur hugsað skýrt.
Þetta hafði komið þegar verst gegndi.
Hún hafði verið að glíma við ótal spurn-
ingar, sem komið höfðu í huga hennar. Nú
liafði hún fengið ráðningu á þeim öllum í
einu og hún tók alt, sem Lizard hafði sagt,
sem gott og gilt.
Nugget var fcannske að hugsa um það,
hvernig á því gæti staðið, að Marta skvldi
sitja svona hreyfingarlaus, og hann fór eitt
eða tvö fet áfram, þó hann vissi, að hann
hefði ekki levfi til þess. Þegar liann fann, að
það dugði#ekki, hristi hann makkann, og
teygði svo á taumunum. “Hvað er að?”
virtist hann vilja spyrja. “Því höldum við
ekki áfram?” En þetta dugði ekkert og
hún lét ekki á sér bæra. Loksins lagði hest-
urinn samt iaf stað í áttina heimleiðis, án
þess þó að vita fvrir víst, hvort hann mætti
það eða ekki. Þegar hann kom að girðingar-
hliðinu hjá Wheeler, sneri Nugget sér þann-
ig, að Marta gæti opnað hliðið, án þess að fá
nokkra bendingu frá henni um það. Án
þess eiginlega að vita nokkuð um það, opn-
aði hún hliðið og hesturinn hjálpaði henni
til að loka því, frá hinni hliðinni.
Hefði Nugget mátt ráða, mundi hann hafa
farið götuna að hvíta húsinu í fjallshlíðinni,
eins og hann var vanur, þegar þa.u komu frá
Oracle, en hún vildi það, ekki og sveigði alt
í einu af leið. Nú vildi hún ekki fara þessa
leið. Nú mundi hún vel, og fyrirvarð sig
fvrir það, að hún hafði einu sinni stungið
upp á því við Saint Jimmv, að þau skyldu
gifta sig og fara eitthvað burtu. Og hún
háfði farið mörgum orðum um það, hvemig
heimilið þeirra ætti að verða. Nú skildi hún,
hvers vegna hann hafði hlegið eitthvað svo
skrítilega. að þessu. Það var engin furða, þó
manni eins og Saint Jimmy var, þætti það
mikil fjarstæða, að giftast lienni. Hann,
sem var af svó góðum ættum, en hún átti
enga foreldra og enga ættingja, og hefði
sjálfsagt aldrei átt að fæðast í þenna heim.
Þvílík fjarstæða, að hún skyldi láta sér detta
í hug að giftast slíkum manni, sem Dr. Bur-
ton var.
Saint Jimmy og móðir hans höfðu verið
góð við hana, en þau mundu vera góð við alla,
sem eitthvað svipað væri ástatt fyrir. Þau
hefðu viljað alt fyrir hana gera. En auð-
vitað hafði Jimmy bara hlegið, þegar hún
sagði honum, að hún vildi giftast honum.
Alt af mundi henni þykja vænt um þessa
vini sína og velgerðamenn, en henni fanst
hún helzt aldrei geta séð þau of'tar. Henni
fanst það mundi verða sér algerlega ofraun,
hún fyrirvarð sig svo mikið.
Hún gætti þess ekkert, hvemig útlitið var
með veður. Ávalt endrarnær hefði hún
glögglega séð, þegar óveðurs var von. Nú gaf
hún þessari hættu engar gætur. Hún var að
hugsa um alt aðra hættu. Hún var heldur
ekki fyrst og fremst að hugsa um Saint
Jimmy og móður hans. Þegar húp hafði
snúið af leiðinni til hvíta hússins, varð hún
að þvinga sjálfa sig til að hafa ekki allan
hugann hjá manninum, sem liélt til í kofan-
um, rétt hjá hennar heimili. Hún sagði
sjálfri sér hvað eftir annað, að hún mætti
ekki hugsa um hann. En hún gerði það
samt og hugsanir hennar voru eins og kolin
í eldstæðinu.
Nú vissi Marta það með liræðilegri full-
vissu, að húri unni Hugh Edwards, — efckí
eins og hún unni Saint Jimmv og það var
eina ástin, sem hún hafði þekt, þangað til
íiún kyntist Edwards. Hún unni honum með
ást konunnar, sem tekur einn mann fram yf-
ir alla aðra, og velur sér hann fyrir farar-
namt alla æfina og til að vera föður barn-
anna sinna. Hennar mikla gleði iþá um
morguninn, hafði verið aðallega í því fólgin,
að maðurinn, sem hún unni, væri hennar.
Hann hafði aldrei sagt nokkui-t orð í þá átt,
en hún vissi það. Á þúsund vegu liafði hann
sagt henni það þó ekfci væri með orðum.
Hve varfærinn hann hafði verið í þá átt,
hafði betur en alt annað sannfært bana um,
að hér hefði hún rétt fyrir sér, og það út af
fyrir sig, hafði aukið gleði hennar stóram.
En samt langaði hana til að hann segði sér
þaði sem hún vissi að lionum bjó í brjósti.
Hún hafði ekki skilið þetta. Hún hafði
jafnvel ekki gert sér grein fyrir, hvers vegna
hún vildi að liann segði sér, að hann elskaði
sig. Henni hafði bara fundist, að hún til-
heyrði honum og að honum þætti vænt um
sig, en hefði einhverjar ástæður til að segja
ekkert um það, rétt í bráðina. Nú skildi
hún ástæðuna, eftir að hafa lilustað á það,
sem Lizard hafði sagt við hana. Nú skildi
hún líka, að ást hennar á Edwards átti ekki
rétt á sér. Ilér gat heldur ekki verið um
hreina og göfuga ást að ræða af hans hálfu.
Nú vissi hún hvers vegna hann hafði ekki
sagt það, sem hana langaði svo mikið til að
heyra. Hann mundi allrei segja það. Hon-
um var líkt farið og Saimt Jimmy. Sú kona,
sem yrði móðir sona Hugh Edward.s, mátti
ekki vera einhver óþekt óskilamanneskja,
sem heiðarlegar konur sneru við bakinu, og
menn eins og Lizard gerðu gabb að og töl-
uðu um eins og eitthvert úrþvætti.
Hún var rétt að segja komin heim undir
kofa Edwards, þegar hún alt í einu stöðvaði
hestinn. Ef hún héldi áfram fáein fet lengra,
mundi hún finna Edwards. Hún gat ekki
haldið áfram. Það var eins og sitórt fjall
hefði risið upp rétt fvrir framan hana, sem
var óyfirstíganlegt. Hún var aðskilin frá
öðium manneskjum, lokuð úti. Óhrein!
Óhrein! Hún mátti ekki koma nærri þeim,
sem hún unni.
Hún sneri hestinum við og reið aftur upp
gilið. Hún vissi ekki hvert hún ætlaði að
fara og 'hún kærði sig ekkert um það. Hvað
gerði það svo sem til, hvert hún fór? Hún
var til með að fara hvert sem var, en bara
ekki þangað, sem hann var og beið hennar.
Hún reið hugsunarlaust inn í gamlan lækj-
arfarveg, sem var svo djúpur, að ekki sást
nema upp í heiðan himininn. Nugget var alt
annað en ánægður með þetta og gerði hverja
tilraunina eftir aðra til að snúa við heim-
leiðis, en hún neyddi hann til að halda áfram
upp gilið, þó honum væri' það nauðugt.
Góða stund gerði hesturinn það bezta, sem
hann gat, til að komast áfram eftir sandin-
um og mölinni og stórgrýtinu, því þessi leið
var alt annað en greiðfær. Og þegar illviðr-
ið skall á, var hún komin töluvert langt upp
eftir gilinu. Nugget va.rð aftur tregur til að
halda lengra, en Marta lét liann ekki komast
upp með annað, en bara að halda áfram,
hversu nauðugt sem honum var það.
Hún var komin að bugðu í gilinu, þar sem
það beygðis til suðurs, þegar illviðrið skall
á og vatnið eins og heltist úr loftinu. "V ind-
urinn og regnið neyddi hana til að lialla sér
áfram , næstum alveg ofan að makkanum á
hestinum. Það varð næsturn dimt, þó ekki
væri enn orðið framorðið. Nugget skildist
vafalaust, að Marta vissi ekkert um hættuna,
sem þau bæði voru komin í, svo hann tók til
sinna ráða og bjargaði þeim úr bráðri hættu,
í svipinn að minsta kosti.
Hún vissi ekki hvert hesturinn fór en hún
vissi að liann fór upp á móti. Hún liafði nóg
að gera að halda sér í hnakknum, en lét hest-
inn ráða ferðinni, enda gat hún ekki annað,
hann hafði tekið af henni ráðin. En þegar
hann loksins hægði á sér, og var nú aftur til
þess búinn, að láta að stjóm, var Marta búin
að tapa áttunum og vissi ekkert hvar hún
var stödd. Hún þefeti sig ekki og gat ekki
áttað sig á neinu.
“EG VILDI AÐ SJÓRINN YRBI AÐ MJÓLK”
og svör Látra-Bjargar.
Allir kannast við vísuna:
Eg vildi að sjórinn yrði að mjólk,
undirdjúpin að skyri,
fjöll og hálsar að floti og tólg,
frónið að kúasmjeri;
uppfyllist óskin mín,
öll vötn í brennivín,
Holland að heitum graut,
helv .... gamalt naut,
Grikkland að grárri meri.
Vísa þessi er eilgnuð séra Högna á Grenjaðar-
stað. — En mælt er, að svohljóðandi svar við vísu
þessa sé eftir Látra-Björgu:
Þó þú ættir nú þetta alt,
og þúsund sinnum fleira,
heiminn fullan með mjöl og malt,
merkur, sanda og leira,
ákavít áin Rín,
eyjarnar tóbaksskrín,
hafsaulgað fult með flot,
fyrir jól yrðu þrot,
uppætir æ því meira. *
.
Annað svar hljóðar svo:
Allur þótt sjórinn yrði að mjólk
og öll vötn, sem til hans fljóta,
varla fá sumir hálfan hólk,
hamingjan náir þrjóta.
Alt það til eyðslu fer,
ógæfan nálæg er,
á veturna heyrist vein
og voðalegt hungurkvein,
bræðingnum msnn þá blóta.
(Úr hrs. ól. J)av.)—Lesb.
i