Lögberg - 09.03.1933, Blaðsíða 6

BU fi
LÖGBERG, FIMTGDAGINN 9. MARZ, 1933
Múcklin kapteÍDD
— Endurminningar hcms. —
EFTIR
• RICHARD HARDING DAVIS.
Eg mundi eftir því, að einn af prófessorun-
um á West Point hafði einu sinni sagt okkur,
að í bardaga væri það aðeins ein kúla af
hverjum þrem hundruðum, sem hittu markið.
Nú óskaði eg þess, að hann væri þarna hjá
mér bak við gosbunninn. Miller lá þama við
fæturna á mér og skaut í sífellu. Meðan hann
var að hlaða riffilinn. leit hann til mín og
sagði: “Og þeir eru að segja manni að Mið-
Ameríkubúar kunni ekki að skjóta.” Eg sá
livítklæddar verur, svo að segja í hverjum
glugga. hvert sem eg leit, sem ýmist voru að
koma í ljós eða hverfa. Það var engu líkára
en hver manneskja í bænum væri vopnuð og
allir beittu vopnum sínum gegn okkur. Kúl-
urnar drifu að okkur úr öllum áttum og þær
af þeim. sem ekki hittu okkur, skullu á grjót-
veggnum, eða lentu í grasinu þar sem við
stóðum, og rifu upp moldina. Það var sjá-
anlega ekki gerandi að vera þarna kyr, en eg
gat ekki fengið mig til þess að leggja á flótta.
Æðið, sem kom á mennina, sem í herskál-
anum voru, þegar Garcia hóf árásina, var
þess valdandi, að þeir höfðu gleymt að loka
hliðunum á girðingunni, og þegar eg stóð
þama og vissi illa hvað gera skyldi, sá eg að
hermaður var að loka þeim. Hann var búinn
að leka einni hurðinni, þegar eg kom auga á
hann. Eg skaut úr skammbyssunni og hróp-
aði til minna manna. “Við verðum að kom-
ast inn fyrir þessi hlið,” sagði eg. “Við get-
um ekki verið hér. Hlaupið á hliðin!” Eg
benti þeim hvert þeir ættu að fara. Þeir
stukku á fætur og við hlupum allir á hliðin
eins hart og við gátum með miklum hrópum
og hávaða 'og við komum rétt áður en búið var
. að loka hurðinni og við komumst inn um hlið-
ið.
Við hlupum beint inn í bygginguna og kom-
um in í stórt herbergi. Einhverjir fUenn voru
þar, og skutu að okkur nokkrum skotum og
hlupu svo út. Þeir fáu. sem í byggingunni
voru hlupu allir sína leið. Við höfðum svo að
segja á svipstundu breytt svo til batnaðar,
að við vorum komnir svo að segja af bersvæði
innan tveggja feta þykkra múrveggja. Þarna
var líka fjöldi af rifflum, sem sýndist þá
stundina hafa mikla þýðingu fyrir okkur.
Þarna var morgunmatur líka tilbúinn handa
liundrað mönnum. eða nærri tilbúinn. Eg hefi
aildrei á æfi minni orðið fegnari heldur en eg
varð í þetta sinn. Það hafði áreiðanlega ráð-
ist vel fram úr því> sem um tíma leit mjög illa
út og það hafði ráðist svo merkilega vel fram
úr því. Mennirnir voru glaðir og kátir og
þeir hlóu og létu fögnuð sinn í ljós með öllu
móti, sem þeir gátu látið sér detta í hug. Þeir
tóku höndum saman 0g klöppuðu hver öðrum
ó herðarnar og sumir dönsuðu um salinn af
fögnuði, rétt eins 0g þeir væru börn. Við rif-
um frá gluggunum og veifuðum að félögum
okkar, sem voru nokkuð Iangt í burtu, og þeir
stóðu upp og fögnuðu okkur vel. Þama í ná-
grenninu við okkur varð alt kyrt, en við gát-
um vel séð, að vinir stjórnarinnar höfðu skot-
ið á okkur úr ýmsum íbúðarhúsum. Þegar
þeir sáu að við höfðum tekið herskálann, þá
komust þeir fljótt að þeirri niðurstöðu að nú
væri tími til þess kominn fyrir þá að þvo af
sér púðurreykinn 0g reyna að koma okkur í
skilning um, að þeir væru miklir vinir upp-
reisnarmanna. Eh það beyrðist enn skothríð
úr þeirri átt, þar sem Garcia var að fást við
stjórnarherliðið. Eftir hljóðinu að dæma
mátti ætla að hann væri kominn í útjaðar bæj-
arins. Eg lét mína menn hlaða upp mélpok-
um innan við járngrindurnar, sem voru fyrir
gluggunum og suma lét eg fara að fást við
matinn og enn aðra sendi eg til að sækja þá
sem særðir voru. Svo sagði eg svo fyrir, að
allir skyldu fá súpu og kaffi, en sjálfur fór
eg að tilkynna hvernig komið væri.
Laguerre kom fram í dymar á vöruhúsinu
og brosti góðlátlega til mín.
“Mér þykir mjög vænt um að þér eruð enn
lifandi,” sagði liann. “En eftir þetta vona
eg, að þér getið séð óvin yðar. þegar hann er
ekki nema fáein fet frá yður, án þess að
standa uppréttur.”
“Hinir, sem þarna voru hlóu og mér fanst
eg vera eitthvað hálf kjánalegur og eg fór að
reyna að stama út úr mér einhverju því við-
víkjaiuli. að setja fordæmi.
“Ef þér farið svo óvarlega, að þér verðið
skotinn,” sagði hann, þá setjið þér áreiðan-
lega mjög sla-mt fordæm*. Við megum engan
inissa og áreiðanlega ekki yður, kapteinn.”
Eg reyndi að líta út eins óyfirlætislega eins
og eg mögulega gat, en ekki gat eg varist því
að renna augum til þeirra, sem þarna voru
til að reyna að komast eftir því, hvort þeir
hefðu tekið eftir því, sem hershöfðinginn
sagði og mér var það mikið gieðiefni, að eg
sannfærðist um að þeir hefðu gert það.
Laguerre spurði mig hvort eg gæti haldið
herskálanum, og eg sagði honum, að eg héldi,
að eg gæti gert það. Sagði hann mér þá, að
eg skyldi vera þar.
“Vilduð þér ekki fá kaffibolla, hershöfð-
ingi?” spurði eg, og var auðfundið að honum
þótti meira en lítið vænt um þá spurningu, því
hann varð afar glaður við.
“Hafið þér kaffi?” spurði hann.
“Ef þér getið lánað mér nokkra menn,”
svaraði eg, “þá get eg sent yður svo sem átta
gallón af kaffi. ” Þeir, sem viðstaddir voru
ráku upp gleðióp. og hershöfðinginn klappaði
mér á öxlina. •
“Það er ágætt,” sagði hann. “Maður ger-
ir vanalega bezt þegar maður er saddur. Flýt-
ið þér yður nú,” bætti hann við og það var
engu líkara en hann væri að tala við krakka.
“Flýtið þér yður nú, en skjótið þér ekki fyr
en þér heyrið okkur skjóta, en sendið þér
okkur kaffið, áður en við þurfum aftur að
taka til starfa. ”
Eg kallaði á alla mína menn frá hliðar-
strætunum og leiddi þá til herskálans. Suma
þeirra sendi eg upp á þak, en kom þeim ann-
ars fyrir hvar sem mér þótti hentast.
Þegar eg var að þessu, sá eg hvar Porter
kom hlaupandi og einir tíu menn með honum.
Hann sagði mér að stjómarherinn væri á
liröðu undanhaldi 0g væri dreifður út um alt
og hver maður út af fyrir sig væri bara að
reyna að bjarga sínu eigin lífi og hlypu nú
sem fætur toguðu út í skóga. Næstu tvo
klukkutíma vorum við að hreinsa bæinn af
öllum stjórnarhermönnum, reka þá út úr búð-
um og íveruhúsum og hvar sem eg gat fundið
þá. Eín enginn maður var meiddur. Við bara
skutum í áttina til þeirra við og við óg létum
']>á halda upp höndunum, en særðum engan.
Um klukkan níu var eg búinn að hreinsa minn
hluta bæjarins, og kom nú aftur inn á gras-
flötina í miðjum bænnm. Þar var þá orðið
alveg fult af mönnum og múlösnum, því Gar-
cia var þá þar kominn með sína menn og þar
voru mikil fagnaðarlæti 0g okkar menn föðm-
uðu heimamennina að sér, sem þeir höfðu
flestum kynst áður, meðan þeir voru í bæn-
um. En þetta voru nú samt margir sömu.
mennimir, sem rétt áður höfðu verið að
skjóta á okkur. Laguerre var að tala við
Garcia, sem var í ágætu skapi og mjög ánægð-
ur pieð sjálfan sig. Hann tók ekkert tillit til
iþess. sem við hefðum gert og talaði eins og
hann hefði'bara tekið bæinn sjálfur, án hjálp-
ar nokkurra annara. Hann tók ekkert tillit til
þess, að stjórarherinn hafði haldið bænum
þanigað til við komum til sögunnar. Honum
þótti það ekki einu sinni þeas vert, að minnast
á það. Það leit út fyrir að Laguerre kærði sig
ekkert um þetta. til eða frá. Hann var víst
of ánægður með þetta morgunverk, til að vera
nokkuð að fást um það, hvernig það hefði
unnist. Einkverjir af okkar mönnum komu
þarna og tilkyntu að stjórnarherinn væri á
leið til Comyagua og tvær af vélabyssum
Iþeirra sætu fastar í forinni, svo sem mílu frá
Santa Barbara. Þetta voru miklar fréttir,
0g það var mér mikil ánægja, að flýta mér
sem mest eg gat, með nokkrum öðrum mönn-
um, þangað, sem sagt var að byssumar væm.
Við fundum þær þama fastar í forinní 0g við
náðum þeim, án þess að þurfa að eyða nokkru
skoti á óvinina til þess. Svo sem hálfum
klukkutíma síðar komum við með þær inn í
bæinn, og fólkið í Santa Barbara lét sem sér
þætti mjög vænt um þá hepni, sem við hefðum
hér orðið fyrir. Meðan eg var burtu höfðu
hermennimir gengið fullangt í því, að gleðj-
ast fyrir sigrinum og hafði eg aldrei séð aðrar
eins aðfarir. Fjöldi af Garcías mönnum voru
orðnir svo dauðadrukknir, að þeir urðu bara
að legjast niður þar sem þeir vora komnir,
en aðrir, sem færari vora gengu yfir þá og
duttu um þá. Það eina. sem hægt var að gera
við þessa náunga, var að koma þeim inn fyrir
girðingarnar um herskálann og láta þá svo
eiga sig, þangað til þeir yrðu aftur afdrukkn-
ir, en til þess þurftu þeir að sofa nokkuð
lengi.
Það var enn töluvert eftir af drykkjarföng-
um. en mest af matnum var farið sína leið og
eg var góða stund að huga að einhverju til að
eta, en loksins fann eg þá Miller, Von Ritter
og Aiken í familíu húsi, þar sem þeir sátu að
ágætri máltíð. Eg mæltist til að fá eitthvað
með þeim. Þeir tóku því beinlínis með fögn-
uði og gáfu mér sæti við borðið. Eg yar engu
síður glaður heldur en eg var svangur og mér
þótti sérstaklega vænt um að hafa nú ein-
hvern til að tala við um bardagann. Þarna
sátum við 0g átum og drukkum í meir en
klukkutíma og við töluðum eins hátt eins og
við mögulega gátum, og allir í einu. Við hefð-
um ekki verið glaðari eða fundist meira til
um sjálfa okkur, þó við hefðum tekið sjálfa
London herskyldi.
Vitaskuld hafði Aiken engan þátt tekið í
bardaganum enda talaði hann ekki um þetta
með mikilli alvöru. Eins og hans var von og
vísa, gerði hann hálfgert 'háð að þessu öllu
saman, og þá ekki sízt að mér fyrir alla
frammistöðuna í herskálanum. Hann sagði
að þegar eg hefði tekið mér stöðu þarna hjá
brunninum, þá hefði eg gert það vegna þess,
að eg hefði vitað, að margt kvenfólk hefði
getað horft á mig úr gluggunum í húsunum
þar alt í kring, og hann gaf það í skyn, að eg
hefði nú aldrei átt annað erindi inn í her-
skálann, en að ná í matinn, sem mig hefði
granað að þar mundi vera. Eg hefði vel vit-
að að þar voru engir menn. eða mjög fáir, svo
þar var ekki mikið að óttast.
“Það var kaffið, sem þeir voru að hugsa
um,” sagði hann. “Strax þegar Macklin
fann kaffilyktina. þá dró hann sverð sitt úr
skeiðum og hrópaði til sinna manna, að þeir
skyldu flýta sér inn í herskálann, því þar gætu
þeir fengið að eta, þeir skyldu bara fylgja
sínum hrausta og hugaða leiðtoga, og þeir
fylgdu honum trúlega alla leið fram í eldhús-
ið. Þeir ætla að gera innbrostþjóf úr Mack-
lin, og það verður líklega ekki mjög langt
þangað til hann verður nokkuð góður í þeirri
list, og þarf enga til að hjálpa sér.”
Mér þótti vænt um, að eg gat tekið’ þessu
gamni í góðu og, að hinir gerðu það líka.
Hann gat nú ekki lengur strítt mér eða gert
mig ergilegan. Betur en nokkur annar, vissi
eg, að eg hefði verið í mikilli hættu staddur
um tíma þennan morgun og einnig að eg hefði
sýnt þar mikla staðfestu og hugrekki. Sú
meðvitund gaf mér traust á sjálfum mér.
Mig hefir nú kannske ekki skort það tilfinn-
anlega, en þetta var fyrir mig eins og ný teg-
und af sjálfstrausti. Það hafði þau áhrif á
mig, að mér fanst eg vera eldri maður og mér
fanst sjálfhælni ekki mundi sækja á mig hér
eftir, eins og hún hefði gert. Mér fanst nú,
að það væri hægðarleikur fyrir mann, sem
eitthvað hefði gert um dagana, að láta lítið
yfir sér. Þegar maður hefir sjálfur gert eitt-
hvað. sem er einhvers virði, þá er ekki þörf á
því lengur, að reyna með öllu móti að koma
öðrum í skilning um. að hann sé mikill mað-
ur, enda er erfitt að telja öðrum trú um það,
ef maður hefir lítið eða ekkert til að sýna að
svo sé. Þeir, sem eitthvað verulegt hafa gert,
vita fullvel að verkin tala skýrar heldur en
maður getur gert sjálfur.
Við Miller sendum mann til Laguerre, til að
láta hann vita hvar við værum, og um klukk-
an þrjú kom maðurinn aftur og sagði okkur
að hershöfðinginn vildi finna okkur og eins
hvar við ættum að finna hann. Þegar þangað
kom voru allir að búa sig til að leggja af stað,
og svo sem klukkutíma seinna fórum við eftir
sama strætinu, sem við höfðum komið um
morguninn, og þar var húrrað fyrir okkur af
sama fólkinu, sem hafði skotið á okkur átta
klukkustundum fyr. Við skildum eftir eina
fimm hundruð menn, sem áttu að gæta þess,
að bæjarbúum snérist ekki liugur í annað
sinn, en héldu nú áfram að vera uppreisnar-
mönnum trúir. Við hinir lögðum allir af stað
áleiðis til Tegucigalpa. Það var viku ferð til
Comyagua, sem var eini staðurinn, þar sem
við áttum von á nokkurri mótstöðu, þangað
til við kæmum í nágrenni við höfuðstaðinn.
Þessi vikuferð gekk rétt eins og ferðin hefði
gengið, þegar við vorum á leið til Santa
Barbara. Það var þröng braut víðast hvar
gegnum þykkan skóg og smáþorpin vora eins
rykug og óaðgengileg. eins 0g áður og hitinn
alveg óskaplegur. Smá óvinaflokkar urðu á
leið okkar á einum tveimur stöðum, en okkur
veittist mjög létt að vinna þá og bara fáeinir
menn særðust. Fyrir það var engu að þakka
öðru en útlendinga herdeildinni. að þetta gekk
svona vel, því Garcia og hans menn komu
aldrei fyr en alt var búið, eða því sem næst.
Þá komu þeir og létu mikið. Laguerre hafði
orð á því, að þeir ættu töluvert eftir að læra,
til að verða góðir hermenn.
Það beZta sem eg get sagt um þessa viku-
ferð, er það hve mikið tækifæri hún gaf mér
til að kynnast mínum hershöfðingja. Því
meira sem eg var með honum, því meir lang-
aði mig til að vera með honum og honum ein-
um og engum öðrum. Þegar maður talaði við
Laguerre, þá fanst manni, að tala við aðra,
væri bara að eýða tímanum til ekki neins. Það
var eins og hann vissi alla skapaða hluti um
flesta merka menn og málefni og þekkingu
sína hafði hann ekki fengið úr bókum, heldur
hafði hann kynst mönnunum sjálfur og tekið
þátt í viðburðunum.
Þegar við höfðum lokið hverri dagleið, völdu
þeir mig æfinlega til að fara að tjaldi hans og
fá leyfi hjá lionum til að koma og sjá hann.
Þeir völdu mig vegna þ'ess, að þeir sögðu að
það leyndi sér ekki að eg væri hans uppáhald.
Þegar við sátum umhverfis hann, ýmist á
steinum, eða þá á kössum, sem skotfæri voru
geymd í, þá sagði eg oft við hann: “Viljið
þér ekki vera svo vænn að segja okkur sögur,
hershöfðingi, okkur langar til þess.” Hann
brosti þá vanalega og spurði: “Hverskonar
sögur víljið þið heyra,” Fór þá svo oftast
að einn vildi heyra þetta og annar hitt. en
altaf var það eithvað hernaði viðvíkjandi,
sem allir vildu heyra.
Það var oft> þegar hinir fóru, að hann kall-
aði á mig og þóttist þurfa að gefa mér ein-
hverjar fyrirskipanir fyrir næsta dag, en þá
sagði hann mér ýmsar sögur, sem mér skildist
að væru mjög merkilegar, en sem enginn sagn-
fræðingur hefir nokkurntíma skráð. Þær voru
meira mentandi heldur en nokkrar sagnfræði-
bækur, sem eg hefi nokkurntíma lesið, og gáfu
mér mikla löngun til að komast í kynni við
mikla menn, vera félagi þeirra og vinur, eins
og hann hafði verið, komast í náin kynni við
konunga og annað stórmenni. Þegar maður
hlustaði á sögur hans, sýndist heldur hægt að
gera þetta. Það virtist mér þá svo sem ekkert
undarlegt, þó 'hann hefði verið í nánum vin-
skap við konunga og aðra stóihöfðingja, þessi
írski æfintýramaður, því Laguerre var írskur
í aðra ættina, og hann hefði verið trúnaðar-
maður þeirra. Og mér þykir það enn ekki
nema eðlilegt að hann væri trúnaðarmáður
þeirra, því allir, sem kyntust honum hlutu að
finna. að hér var einlægur maður, sem óhætt
var að treysta,og eins trúr eins og nokkur
maður getur verið. Hann átti í eigu sinni eins
mikla trúmensku. eins og eg get hugsað mér
að nokkur maður hafi til að bera og hann var
eins óeigingjarn og eins yfirlætislaus, eins og
maður getur verið. Hann trúði þeirri kenn-
ingu, að konungurinn væri konungur af Guðs
náð, og að hann væri heilagur og friðhelgur.
Hann hafði ávalt fylgt þeim málstað, sem
honum sjálfum skildist að væri réttur og hann
hafði ávalt tekið mikið og sanngjarnt tillit til
Jieirra manna, sem hann hafði barist fyrir.
Þó margir hefðu brugðist honum, af þeim
höfðingjum, sem hann barðist fyrir, ]>á hafði
honum aldrei brugðist að festa traust á ein-
hverjum öðram. Þrátt fyrir öll vonbrigðin,
bar hann ávalt mikið traust til mannanna.
Það var fyrir þessa viðkynningu og þetta
sarntal við hann, oftast um miðnæturskeið, að
eg virti hann meira en aðra menn og fór að
elska hann, eins og sonur elskar föður sinn.
Það olli méf töluverðrar óánægju, að eg
varð þess var, að þeir voru töluvert margir,
sem litu á framkomu mína í Santa Barbara
eitthvað svipað eins og Aiken hafði verið að
stríða mér á, að hann liti á hana> en sem eg
tók þá ekki alvarlega. Það voru allskonar
sögur sagðar um mig í herdeildinni. Þdir
sögðu flest misjafnt um mig, sem ]>eir gátu
látið sér detta íhug. annað en það, að eg væri
hugleysingi. Aiken sagði mér svo aftur þær
sögur, sem um mig voru sagðar í herdeild-
inni, annaðhvort vegna þess að honum fanst
að eg ætti að vita hvað um mig væri sagt af
félögum mínum, eða J>á að hann hélt að eg
mundi hafa gaman af þessu. Eg þakkaði hon-
um fyrir að segja mér þetta og lét svo sem
mér þætti vænt um það og hló að þessu, en
sannleikurinn var nú samt sá, að mig sár-
langaði til að berja á Aiken fyrir að vera áð
segja mér þetta. Fólk, sem segir að kvenfólk
hafi gaman af að segja slúðursögur og talar
illa um náungann og stundi það með mikilli
alúð, þeir ættu að hlusta á þessa herðabreiðu
og hraustu hennenn, þegar þeir sitja kringum
eldana á kveldin, eftir að hafa verið á her-
göngu allan daginn. Hver sá sem legði triinað
á það sem þeir segja, og þó ekki væri nema
lítinn hluta af því, mundi komast að þeirri
niðurstöðu, að allir yfirmenn í hernum væru
mestu gallagripir. Jafnvel þegar maður gerir
eitthvað, sem ekki er hægt að komast hjá að
viðurkenna að vel hafi verið gert og hreysti-
lega, þá segja þeir að maður hafi gert það í
eigingjömum tilgangi. til að komast hærra í
tigninni, eða koma sér vel við hershöfðingj-
ann. Auðvitað getur þetta verið eitthvað
öðruvísi, þar sem allir fyrirliðarnir eru vel
mentaðir og vel siðaðir menn. En mennirnir
eru nú samt býsna mikið hver öðram líkir,
hvar sem þeir eru í heiminum, og eg veit full-
vel að mennirnir í þessari útlendingaherdeild
voru eins slúðursamir. eins og gömlu konurn-
ar á elliheimilunum. Eg var vanur að hugsa
og segja, að meðan Laguerre treysti mér og
mínir eigin menn og mín eigin samvizka væri
glöð og góð, þá kærði eg mig ekkert um hvað
þessar smásálir segðu. En sannleikurinn var
nú samt engu að síður sá, að þetta angraði
mig og var mér til mikilla leiðinda. Þegar eg
var á West Point tók eg mér nærri mér að
verða þess var, hve lítilla vinsælda eg naut, og
nú féll mér engu betur, að verða alveg liins
sama var hér. Sannleikurinn í þessu er sá,
að hinir fvrirliðarnir öfunduðu mig. Þeir öf-
unduðu mig af því að Laguerre fól mér vana-
lega alt það sem vandasamt var, þó eg væri
lang vngstur af þeim öllum. Þeir sögðu að
með þessu sýndi hann, að hann hefði gert mig
að nokkurskonar eftirlætisgoði og það benti
á veikleika hjá lionum, sem svo aftur dragi
úr þeirri virðingu, sem menn ættu að bera
fyrir honum, og sem honum væri nauðsynlegt
að njóta. Ef eitthvað var hæft í Jiessu, þá
var hitt ekki síður áreiðanlegt, að liann lét
mig gera fimm sinnum meira heldur’en nokk-
urn annan og liann sendi mig lil ýmsra staða.
sem enginn annar vildi fara til heldur en
liann sjálfur.