Lögberg - 13.12.1934, Blaðsíða 3

LÖGBEKG, FIMTUDAGINN 13. DEJSEMBEB, 1934.
3
Björg C. Þorlákson
Eftir Sigurð Nordal.
Björg C. Þorlákson:
Ljóðmceli. Reykjavík,
1934. Isafoldarprent-
smiðja.
Frú Björg C. Þorlákson var
kunnust almenningi á íslandi fyrir
þýÖingar sínar úr erlendum mál-
um, bækur sínar um mataræÖi og
útvarpserindi sín.—Margar af þýÖ-
ingum hennar hafa náð alþýðuhylli,
t. d. bækur Selmu Lagerlöf og
Insta þráin, eftir Jóhann Bojer,
enda var hún vönd i bókavali og rit-
aði lipurt mál og eðlilegt. Um kenn-
ingar hennar um mataræði er eg
ekki bær að dæma, en enginn efi er
á því, að þær hafa vakið fjölda
manna til umhugsunar um mikið og
merkilegt vandamál. Þó að ekki
lægi annað eftir hana en það, sem
nú hefir verið nefnt, mundi það
vera nægilegt til þess, að nafn
hennar yrði lengi í minnum haft.
En ekkert af þessu, né heldur grein-
ar hennar í íslenzk og erlend blöð og
tímarit, var annað en hjá verk. Um
margra ára skeið vann hún með
manni sínum, dr. Sigfúsi Blöndal,
að hinni miklu íslenzku- dönsku
orðabók, og var það ekki lítill skerf-
ur, sem hún lagði til framkvæmdar
þess verks á ýmsan hátt. En það
var ekki fyr en að því verki loknu,
þegar hún fékk styrk Hannesar
Árnasonar 46 ára gömul, sem hún
gat farið að gefa sig að þeim vís-
indum, sem hugur hennar lengi
hafði staðið til, sálarfræði og líf-
eðlisfræði. Flestir menn eru farnir
að stirðna til náms nýrra fræða á
þeim aldri. En frú Björg fékk þá
fyrst tækifæri til þess að sýna, hví-
líkum hæfileikum hún var gædd.
Hún hlaut doktorsnafnbót frá
Parísarháskóla fyrir rit sitt um
hinn lífeðlisfræðilega grundvöll
eðlishvatanna (1926) og sýndi með
því, hve föstum tökum hún hafði
tekið rannsóknarefni sitt. En sjálf
leit hún jafnan á það rit sem undir-
búning einap fyrir frekari rann-
sóknir og hélt þeim ótrauðlega á-
fram til dauðadags. Mun mikið
liggja eftir hana, sem enn er óprent-
að, og má búast við, að í þeim rit-
um sé sumt af frumlegustu athug-
unum hennar.
En þeim, sem nánust kynni höfðu
af dr. Björgu, fanst ef til vill enn
meir til um dugnað hennar og sál-
arþrek en gáfur hennar og lærdóm.
Frá því á unga aldri hafði hún átt
við erfiðan sjúkdóm að etja, brjóst-
veiki, sem um eitt skeið var að því
kominn að yfirbuga hana að fullu.
Hún gat haldið þeim sjúkdómi i
skef jum með stakri varúð og þraut-
seigju, en um fullan bata var aldrei
að ræða. Við þetta bættist annar ó-
læknandi sjúkdómur, krabbamein í
brjósti, sem hún gekk með nokkur
síðustu árin, sem hún lifði, og að
lokum varð banamein hennar. En
henni var léð sú líkn með þrautun-
um, að halda jafnan miklu af starfs-
kröftum sínum, og það hagnýtti hún
sér út í æsar. Líkaminn var mark
aður geirsoddi dauðans, taugarnar
voru orðnar svo veiklaðar af lang-
varandi veikindum, að hún þurfti
á öllu þreki sínu að halda til þess
að hafa stjórn á þeim. En hugs-
unin var skýr og lifandi, og það var
eins og hugur hennar til starfa hefði
aldrei verið rikari. Engum þeim,
sem kyntist henni á þessum síðustu
árum, gat* blandast hugur um, að
hún var í raun og sannleika mikil-
menni. Því verður að vísu ekki
neitað, að þrátt fyrir alt, sem eftir
dr. Björgu liggur, þá fóru hæfi-
leikar hennar i mola, eins og flestra
íslendinga. ,En eg held það sé ekk-
ert skrum, að ef hún hefði notið
sæmilegrar heilsu og fengið í tirna
að beina öllum kröftum sínum að
einu marki, sem henni hefði verið að
skapi, þá mundi hún hafa getað af-
rekað miklu, og það á ýmsum svið-
um. Hún var ekki einungis hneigð
til bóknáms og íhugana, heldur var
hún bæði hagsýn og djörf til fram-
kvæmda og einn hinn mesti mála-
fylgjumaður, þegar á þurfti að
halda, einbeitt og lagin í senn. Það
mátti segja, að vit og vilji væri
henni hvorttveggija jafnvel gefið.
Og hún var hugsjónamaður að eðl-
isfari og vildi í hvívetna láta gott
af sér leiða.
í Ljóðmælum hennar, sem munu
hafa verið fullbúin til prentunar
nokkrum mánuðum áöur en hún
lézt, en henni sjálfri auðnaðist ekki
að sjá gefin út, kemur fram nýr
þáttur í ritstörfum hennar, sem fá-
um var áður kunnugt um. Þó að
eg þekti hana allvel um nærri þrjá
tíu ára skeið og hefði séð ýmislegt
af skáldskapartilraunum hennar í
sundurlausu máli, flest á dönsku,
hafði eg ekki séð eftir hana nema
eitt smákvæði, og það er ekki í bók-
inni. Enda munu þessi ljóðmæli
flest vera frá síðustu æfiárum
hennar. Eg skal játa það, að eg
opnaði þessa bók með talsverðum
ugg. Leikrit það, sem hún gaf út
fyrir nokkrum árum, var að flestu
leyti mishepnað verk. Og mér hafði
jafnan fundist að verulegt listfengi
væri henni miður gefið en flest
annað. Því er heldur ekki að neita,
að þessum ljóðmælum er í mörgu
ábótavant frá skáldskaparlegu sjón-
armiði. Formið er viðvaningslegt,
kveðandi víða stirð, áherslur stund-
um rangar og meðferð málsins á-
fátt. Og það kemur alstaðar í ljós,
að höfundinum er tamara að láta
hugsanir sínar í ljós með hinu al-
menna og alhæfa orðalagi heimspek-
ingsins, en að velja þeim að búningi
hlutstæð orðatiltæki og líkingar, sem
bregði upp skýrum myndum. —
Samt sem áður á eg bágt með að
trúa því, að nokkur sá, sem les
þessi ljóðmæli með alúð og skiln-
ingi, verði ekki snortinn af þeim og
það rneir en ýmsu öðru, sem miklu
betur er ort. Þau eru þrungin af
reynslu, sem er ekki hversdagsleg,
andlegri baráttu og leit, sársauka og
vonbrigðum, sigrum og gleði. Þau
eru ort af innri þörf; það er ekki
andagiftin, sem brestur, eins og hjá
mörgum leiknum hagyrðingi, held-
ur tökin á því að klæða hana í rétt
orð. Það er eins og stundum muni
ekki nema hársbreidd, að þetta sé
mikill skáldskapur. Þessi kvæði
gefa hverjum þeim, sem vill kynnast
hinu torvelda sambandi milli skáld-
legs innblásturs og hæfileikans að
láta hann í ljós, svo að aðrir njóti
hans, tilefni margvíslegra athug-
ana og lærdóms.
En auk þessa — og það er frá
mínu sjónarmiði ekki minna virði
—bregða þessi ljóðmæli margvís-
Iegu Ijósi á persónulegt líf mikillar
og merkrar konu, sem önnur rit-
störf hennar gefa litla eða enga hug-
mynd um. Þau eru í raun og veru
full af djörfum og hreinskilnum
skriftamálum um tilfinningalíf,
hennar og “instu þrá.” Átakan-
legt er t. d. kvæðið. Orðabókinni
rniklu lokið, eftir 20 ára starf :
Ó, f jötrarnir hrundu, sem ár eftir ár
í álögum sálu mína bundu!
og læstu í huga mér frostnótta tár,
sem feldu hrím á unga gróðrarlundu
Ó, þrautirnar unnar, sem skapanorn
mér skóg,
er skráfesti’ hún urðarrúnir mínar!
Þó orðabókin þegi um anda míns óp,
um aldir þögul ber hún minjar sínar.
Und ösku var falinn minn f jörneisti
klár
of felhellu, er andans glóðir svæfði.
Og tíminn og gleymskan að verki
voru um ár,—'
eg vissi ei lengur, hvort mér frelsið
hæfði.
Sem vorsól úr hrími fær vakið
daggtár nótt,
svo vermir hug og frjóvgar neisti
hulinn.
—Hann lífglóðum örþyrstum anda
vekur þrótt,
unz aftur lifnar gróður sálar dulinn.
Sum af ástarkvæðunum í bókinni,
t. d. Skot og ást ogFaðmlag, verða
nianni lika minnisstæð, þó að eg
hirði ekki um að birta sýnishorn af
þeim hér. Og þessi barnlausa kona
yrkir langt kvæði, sem heitir Móð-
urljóð, og lifir þar í ímyndun sinni
þær tilfinningar, sem “veruleikinn”
neitaði henni - um. En mikið af
skálskap allra tíma er um það, sem
aldrei var, og er þó veruleiki á sinn
hátt:
Hvad du föler, tænker,
dig jo lykken skænker,
det er virkeligt, det lever du.
Þá kemur víða fram í kvæðun-
um tilhneigingin að glíma við síð-
ustu rök tilverunnar og fá í augna-
bliks djúpsýn þann skilning lífsins,
sem engin vísindi geta veitt. Eg
skal ekki dæma um, hversu langt
höfundurinn hefir komist á þessum
óravegum, því að það er ekki nema
snillingum gefið að veita öðrum
mönnum hlutdeild í slikri reynslu.
Margir menn kunna á beztu stund-
um sínum að komast upp í sjöunda
himin,
Though they come back
and cannot tell the world,
eins og Browning segir. En eg vil
benda á kvæði eins og Spurning og
Draumur, og þó einkum það síðar-
nefnda, sem dæmi þessarar viðleitni:
Duftsins ár og aldir hverfa,
efnishugsun þver.
—Nakta sál að himins herja
hæsta veldi ber.
Þá eru ennfremur í bókinni
kvæði, er lýsa hug höfundarins til
íslands og íslendinga, langt kvæði
um París, ádeilukvæði o. s. frv. Og
að bókarlokum er eins konar leikrit
i Ijóðum, Jólanóttin, táknræn mynd,
er sýni baráttu andstæðra eiginda
mannssálarinnar í nútíð eigi síður
en fortíð.”
Llöfundur þessara ljóðmæla hef-
ir sjálfsagt aldrei hugsað sér að
keppa með þeim um neinn sess á
skáldabekk. Því getum vér dæmt
bókina fremur eftir því, sem hún
hefir til að bera, en hinu, sem á
skortir. Enginn mun taka þessi
kvæði sér til fyrirmyndar sem lista-
verk. En hins mætti óska mörg-
um skáldum, að þau hefðu jafnauð-
uga reynslu og f jölbreytt sálarlif til
brunns að bera í ljóðum sínum.
Sigurður Nordal.
—Mbl.
Jarðskjálftasjóður
Áður auglýst........$1,152.69
Safnað af Árna Bjórnsson,
Reykjavík, Man.
Mr. og Mrs. A. Pálsson, $1.00;
Mr. og Mrs. A. B. Johnson $100;
Mr. Árni Björnsson $1.00; Mrs. V.
J. Erlendson $1.00; Sigurðssons
systkini 50C; Mr. og Mrs. G. Kjart-
anson $1.00; Mr. og Mrs. S. Kjart-
ansson 25C; Mr. og Mrs. R. Larson
25C; Mr. Gordon Thordarson 25C;
Mr. og Mrs. I. Gíslason $1.00.
AIls ............$7.25
Safnað aftslendingafélaginu “Vík-
ingur” í San Diego og National
City, California,
Mr. Guðm. Eiríksson, Nat. City,
$i.oo;Ingibjörg Goodmanson, Nat.
City, $1.00; Mr. og Mrs. Njáll
Kristjánsson, Nat. City, $1.00; Mr.
og Mrs. Steini Kristjánsson, Nat.
City, $1.00; Mr. og Mrs. Lúlli
Kristjánsson, Nat. City, $1.00; Mr.
Siggi Kristjánsson, Nat. City, 75c;
Mrs. Elín Kristjánsson, Nat. City,
25C; Mr. John Vium, Nat. City,
$1.00; Miss María Laxdal, Nat.
City, 50C; Miss Anna Laxdal, Nat.
City, 50C; Mr. og Mrs. Leo Krist-
jánsson, Nat. City, $1.00; Mr. John
S. Laxdal, Nat. City, $2.00; Mr.
og Mrs. Geiri Bogason, San Diego,
$1.00; Mr. Helgi Laxdal, Garðar,
N. Dak., $1.00; Mrs. Fríða Eiríks-
son, San Diego, 50C; Mr. og Mrs.
Einar Scheving, San Diego, $1.00;
Mr. og Mrs. Eirikur Magnússon,
San Diego, 25C; Mr. og Mrs. D.
Guðmundsson, San Diego, 25C;
Mrs. Lára Golden, San Diego, 25C;
Mrs. Óli Kristjánsson, San Diego,
25C; Mrs. Júlía E. Thomas, San
Diego, 50C; Mrs. K. Magnússon,
San Diego, 50C; Mr. og Mrs. B. K.
Guðmundsson, San Diego, 50C; Mr.
Páll Guðmundsson, San Diego,
$1.00.
Alls ..........$18.00
Safnað af S. A. Sigurðsson,
Gladstone, Man.
Mr. Stephen Anderson, $1.00;
Mrs, Oddný Anderson, $1.00; Miss
Albina Simpson, $1.00; Miss Dóra
(Framh. á bls. 7)
PROFESSIONAL AND BUSINESS CARDS
PHYSICIANS cmd SURGEONS
DR. B. J. BRANDSON 216-220 Medical Arts Bldg. Cor. Graham og Kennedy Sts. Phone 21 834—Office tfmar 2-3 Heimili 214 WAVERLEY ST. Phone 403 288 Winnipeg, Manitoba DR. J. STEFANSSON 216-220 Medical Arts Bldg. Talsfmi 26 688 Stundar augna, eyrna, nef og kverka sjúkdóma.—Er að hitta kl. 2.30 til 5.30 e. h. Heimili: 638 McMILLAN AVE. Talsfmi 42 691 Dr. P. H. Tý Thorlakson 205 Medical ArU Bldg. Cor. Gr&hun og Kennedy 8ts. Phonea 21 21$—21 144 Res. 114 GRENFELL BLVD. Phone 62 200

DR. B. H. OLSON Dr. S. J. Johannesson
216-220 Medlcal Arts Bldg. Cor. Graham og Kennedy Sts. Phone 21 834—Office tfmar 4.30-6 Viðtalstfmi 3—5 e. h.
Heimili: 5 ST. JAMES PLACE Winnipeg, Manitoba 218 Sherburn St.—Sími 30877
BARRISTERS, SOLICITORS, ETC.
H. A. BERGMAN, K.C. Islenzkar lögfrœöingur Skrifstofa: Room 811 McArthur Building, Portage Ave. P.O. Box 1656 PHONES 95 052 og 39 043 J. T. THORSON, K.C. tslenzkur lögfrœðingur 801 GREAT WEST PERM. BLD. Phone 92 755 W. J. LINDAL K.C. og BJORN STEFANSSON tslenzkir lögfrœðingar 325 MAIN ST. (á öðru gólfi) PHONE 97 621 Er að hitta að Gimli fyrsta miðvikud. í hverjum mánuði, og að Lundar fyrsta föstudag

G. S. THORVALDSON B.A., LL.B. tslenzkur lögfrœðingur Skrifst. 702 CONFEDERATION LIFE BUILDING Main St., gegnt City Hall Phone 97 024 E. G. Baldwinson, LL.B. lslenzkur lögfrœðingur Phone 98 013 604 McINTYRE BLK. Svanhvit Johannesson LL.B. lslenzkur "lögmaður” Viðtalsst.: 609 Mc ARTHUR BG. Portage Ave. (í skrifstofum McMurray & Greschuk) Sfmi 95 030 Heimili: 218 SHERBURN ST. Sfmi 30 877
DRUGGISTS DENTISTS
Medical Arts Drug Store R. A. McMillan PRESCRIPTIONS Surgical and Sick Room Supplies Phone 23 325 Medical Arts Bldg. Winnipeg, Man. DR. A. V. JOHNSON tsienzkur Tannlœknir 212 CURRY BLDG., WINNIPEG Gegnt pósthúsinu Sfmi 96 210 Heimilis 33 328 Drs. H. R. & H. W. TWEED Tannlœknar 406 TORONTO GENERAL TRUSTS BUILDING Cor. Portage Ave. og Smith St. PHONE 26 54^ WINNIPEG

Phone Your Orders Dr. Cecil D. McLeod DR. T. GREENBERG
Roberts DrugStores Pentist Dentist
Limited Royal Bank Building Hours 10 a. m. to 9 p.m.
Sargent and Sherbrooke Sts. PHONES:
Dependable Druggists Phones 3-6994. Res. 4034-72 Office 36 196 Res. 51 455
Prompt Delivery. Nine Stores Winnipag, Man. Ste. 4 Norman Apts.
814 Sargent Ave., Winnipeg
OPTOMETRISTS
MASSEUR
“Optical Authorities of the West”
STRAIN’S LIMITED
Optometrlsts
318 Smith Street
(Toronto General Trusts Buflding)
Tel. 24 552 Winnipegr
G. W. MAGNUSSON
Nuddlœknir
41 FURBY STREET
Phone 36 137
StmiS og semjiö um samtalsttma
BUSINESS CARDS
A. S. BARDAL
848 SHERBROOKE ST.
Selur lfkkistur og annast um tlt-
farir. Allur útbúnaður sá beztl.
Ennfremur selur hann allskonar
minnisvarBa og legsteina.
Skrifstofu talsfmi: 86 607
Heimilis talsími: 501 562
HANK’S
HAIRDRESSING PARLOR and
BARBER SHOP
3 Doors West of St. Charles Hotel
Expert Operatora
We specfallze in Permanent Waving,
Pinger Waving, Brush Curling and
Beauty Culture.
251 NOTRE DAME AVE.
Phone 25 070
J. J. SWANSON & CO.
LIMITED
601 PARIS BLDG., WINNIPEG
Fasteignasalar. Leigja hús. Ut-
vega peningalán og eldsábyrgð af
öllu tægi.
Phone 94 221
A. C. JOHNSON
907 CONFEDERATION LIFE
BUILDING, WINNIPEG
Annast um fasteignir manna
Tekur aö sér aC ávaxta sparifé
fólks. Selur eldsábyrgS og bif.
reiða ábyrgðir. Skriflegum fyrir-
spurnum svarað samstundis.
Skrifst.s. 96 757—Heimas. 33 328
^o°RE’s
* LTD.
28 333
LOWEST RATES IN THE
CITY
Furniture and Piano Moving
HÓTEL t WINNIPEG
C. E. SIMONITE TLD.
DEPENDABLE INSURANCE
SERVICE
Real Estate — Rentals
Phone Office 95 411
806 McArthur Bldg.
THE MARLBOROUGH
SMITH STREET, WINNIPEG
"Winnipeg’s Dovyn Toxon HoteV
220 Rooms with Bath
Banquets, Dances, Conventions,
linners and Functions of all kinds
Cotfee Shoppe
F. J. FALD, Manager
ST. REGIS HOTEL
285 SMITH ST., WINNIPEG
pœgilegur og rólegur hústaður i
miffbiki borgarinnar.
Herbergi $.2.00 og þar yfir; með
baðklefa $3.00 og þar yfir.
Ágætar máltfðir 40c—60c
Free Parking for Ouests
SEYMOUR HOTEL
100 Rooms with and without
bath
RATES REASONABLE
Phone 28 411 277 Market St.
C. G. Hutchison, Prop.
PHONE 28 411
CorntoaU ^otel Sérstakt verð á viku fyrir námu- og fiskimenn. Komið eins og þér eruð klæddir. J. F. MAHONEY, f ramkvæmdarstj. MAIN & RUPERT WINNIPEG -

It Pays to Advertise in the “] Lögberg”