Lögberg - 03.04.1941, Blaðsíða 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 3. APRIL, 1941
l»að er mínum skilningi of-
'•axið. Hvernig þeir geta verið
biindir i Kiljans sök, en sjáandi,
er þeir eiga sjálfir í hlut, eða —
et þeir mæla ug hug sér—hvern-
'g þeir geta varið það fyrir sjálf-
l>m sér að stuðla með skruminu
ll,n H. K. L. að þeirri spillingu
tnngunnar, sem misþyrmingar
hans á henni hafa valdið og
niunu valda, það er í mínum
augum “hinn óttalegi leyndar-
4ómur,” sem eg leiði minn hest
tria að botna i. Lesendur sýnis-
^nrnanna hér á undan geta
reynt, hvort þeim gengur það
óetur.
—Lesb. MbL...
Klukkan er tólf
°g alt er með
kyrrum kjörum
f’eir, sem geta séð inn í hulda
t'einia andalífsins, mundu ócfað
ef þeir væru á Englandi nú, sjá
þar svipi liðinna kynslóða á
SVe,mi í miljónatali; svipi hinna
t°mfrægu manna þess kynstofns,
er grundvöllinn lagði að frægð-
inm 0g kraftaverkunum, sem
nú er að brjótast fram í lífi og
striðsbaráttu þjóðarinnar, sem
enn einu sinni er kölluð fram til
'erja frelsi og mannréttindi,
^eð hugrökkum hug, hönd og
újarta.
Það er gleðilegt að vita til
Pess að meðal þeirra, sem hér
eru á sveimi, eru hinir gömlu
naeturverðir, sem ljósastikuna
aru jnn j hina myrkustu af-
'uia, hrópandi: “klukkan er
tólf 0g ait er með kyrrum kjör-
a,n ” Alt er í lagi á Bretlandi,
. synir þess og dætur standa
s'nn vörð með óbilandi hugrekki,
Se,n hið síðasta vígi gegn grimm-
úÖgum fjanda.
Alt fei- veþ því tungan þeirra
haucers, Shakespeares, Miltons,
eats, Kiplings, Tennysons og
arrie og biblíuþýðingin konung-
e4’a verður aldrei tunga þeirra,
Se,n þrældómsfjötrum eru
l,ndnir. Alt fer vel því blóðið
*ein ,rann í æðuin Frobisher,
rake, Raleigh, Cromwell, Well-
,ngton og Nelson og miljóna her-
júanna, sem dáið hafa fyrir
>Iezkt lýðfrelsi, getur aldrei
ri,nnið í æðum þeirra manna,
Seni i helfjbtra þrældóms eru
nndnir. Alt fer vel, því hin
s*erka frelsis og mannréttinda-
rá, sem logaði i hrjósti og
^'eikti eld í hjörtum mannanna
í Runnymede, sem fórn-
Jj n öllu til þess að kúgun og
ra*hnenska væri lögð að velli,
Seni knúði brezkt lýðræði braut-
lr,a lram til sigurs, spor fyrir
sP°r. samhliða vexti og þroska
ns mikla heimsveldis, verður
^ 1 rei upprætt eða drepin undir
ngUnarsvipu nokkurs einvalds-
herra.
Alt ier vel á Bretlandi, því
^j°ðin er vakandi. Almúginn,
Je,n gefið hefir þjóðinni sína
v °H mestu menn, hefir
o' na^ *** fullrar meðvitundar,
a óibilandi þrautseigju, stál-
íhnn vilja og andann ósigrandi
eni aldrei getur þolað fjötra.
t f^*n*r Vl^rus^u spekingar sam-
h ar|nnar geta ekki spáð um
a ok0jnna> ega hvað framtíðin
eymir } sjnu ghauti, en eitt-vita
f’r. menn, og það er það, að
sið manna °g hjartapunkti
ni6nningar vorrar er ógnað af
h I.. 1 myrkranna, svo sem aldrei
öiV^ Verið áður’ °g vig og varg'
kol Sten(Iur fyrir dyrum, og að
lln"m blása öfl ósiðmann-
ir^rar Vahlafýknar. Skuggi hvil-
það' ^ f°rnu og göfugu landi,
an ei dimt yfir gröfum skáld-
arv^ ^‘^spekinganna og písl-
yfir°ttanna' hví,ir skuggi
lllann] fset5ingarstað °g vöggu
n egs frelsis og mannlegrar
’ramsóknar.
^fHræfugi^mir svífa í loftinu,
Kn^i 1,11111111 tignu höfuðbólum
Uni' an(ÍS’ og friðgrænum lend-
l'eir hremma bráðina í af-
skektum, friðsælum sveitum og
hlifa ekki bústöðum smælingj-
anna. Vér hérna megin hafsins
vitum óljóst um það eina og þýð-
ingarmesta, sem þar hlýtur að
ráða úrslitum að lokum, en það
er andi fólksins, endurvakinn og
ákveðinn. Þar á Bretlandi eru
að gerast dásainlegir atburðir,
sem gullnum stöfum verða
skráðir á spjöld sögunnar. Mynd
þjóðarinnar verður ógleymanleg
er hún ris sem einn maður til
að verja hina kæru fósturjörð
fram í dauðann og hugsjónir
sem lífinu eru dýrari. Jafnvel
Hitler er skotið skelk í bringu.
Hvern annan skilning er hægt
að leggja í hans fáránlegu mót-
mæli eða umkvörtun, að “heima-
varnarliðið” sé brot á allsherj-
ar stríðslögum, og þá skuli um-
svifalaust skjóta, ef herteknir.
Heimurinn hefir aldrei þekt
broslegri óskammfeilni, en að
þessi maður skuli skírskota til
allsherjar lögbókar, hann og
Þjóðverjar, sem hafa öllum þjóð-
uin framar fótumtroðið með
grimd og miskunnarleysi al-
þjóðalög, heiður, mannúð og al-
ment réttlæti, hvar og hvenær
sem það hefir getað þjónað
þeirra grálynda hugarfari.
Hitler getur ekki sigrað Bret-
land. Vér, sem þekkjum sög-
una, anda fólksins og þýðingu
hrezkrar siðmenningar; vér sem
þekkjum hugrekki þjóðarinnar;
vér sem þekkjum ættjarðarást-
ina, sem logar i hjörtum þeirra,
vitum vel að enginn heldur lífi
af innrásarher, sem reynir að
stíga fæti á enska grund. Eins
lengi vg nokkur brezkur maður
er með lífsanda og fær um að
hregða vopni til varnar frelsi og
lýðræði. Það geta ekki orðið
nema ein úrslit er brezka þjóð-
in hefir risið og vaknað til með-
vitundar sem einn maður, með
eitt ákveðið markmið, að verja
hið tigna hásæti konunganna,
þessa sólkrýndu eyju, þennan
blessaða reit, þessa helgu jörð,
þetta ríki — England.
* * *
Það hefir margt gerst á þeim
mánuðum, sem liðið hafa síðan
þetta var skrifað. Sprengjurnar
hafa dunið yfir hið fornfræga
land og þjóðina hugrökku og
fornfrægu, en hún hefir staðið
á móti ógnunum með óbilandi
hugrekki manndóms og fórn
færslu, svo allur heimurinn dáist
að, og enginn efast um það, að
hún stendur eldraunina og eld-
vigsluna til enda, þar til sigur
er unninn, undir forustu hins
glæsilega og hugdjarfa leiðtoga
Winston Churchills., sem ber á
Herðum sér byrði hins mikla
heimsveldis, já, byrði alls heims-
ins, frelsis- og réttlætishugsjón
mannkynsins, sem svo dýru verði
hefir verið keypt, ineð lifi og
blóði hugsjónamannanna, frelsis-
boðbcranna, pislarvottanna! All-
ur héimurinn stendur á öndinni,
allir, sem frelsi og réttlæti unna
— engum getur verið sama — og
hiðja hátt og í hljóði um þrek
og styrk leiðtoganuin mikla, og
þjóðinni viðfrægu, sem ein hefir
staðið að heita má, á móti þeim
mestu og hræðilegustu öflum
myrkravaldsins, sem heimurinn
hefir þekt.
F'orsjónin skapar menn á
neyðartímum, til að mæta hinni
stærstu eldraun. Þannig hefir
það verið á öllum neyðartímum
mannlegrar reynslu, að upp hafa
risið menn, svo sem Pitt, Well-
ington og Nelson, Lincoln og
Llovd George og nú Churchill og
Roosevelt. Forsjóninni sé lof
fyrir Roosevelt, hann hefir hjart-
að á réttum stað, hugrekki hans
og manndómur og manngöfgi
skipa honum sæti jafnhliða
Churchill, hann og hin fríða
sveit, sem með honum hefir
staðið í hinni hörðu baráttu
(Cordell Hull, Willkie, Pepper,
Cromwell, Knox, Stimson, Bullit,
Dorothy Thompson o. m. fl.) og
sýnt og sannað það, að það hefir
getað lesið og skilið letrið á
veggnum. Það að öllum heirn
inum stendur hin mesta ógn af
árásarstefnu einræðisríkjanna
eða öllu frekar einræðisherr-
anna; það sem hefir fyr og síðar
bjargað heiminum frá eyðilegg.
ingu, er það, að til hafa verið
menn með stóra og göfuga sál,
háar hugsjónir, eins og þeir
Churchill og Roosevelt. Þeir
eiga eftir, með hjálp allra góðra
afla, að bjarga kristinni menn-
ingu samtiðarinnar frá glötun,
frelsi mannanna frá eyðilegg>
ingu og sál þeirra frá tortím-
ingu.
Það eru dagar ógna og skelf-
inga framundan, en
dagsbrún
jómar á lofti, ef allir frjálshugs-
andi menn leggja fram þá krafta,
sem þeir geta á einn eða annan
veg, málefninu til styrktar, hvar
sem þeir eru í heimi. Þetta er
ekki um líf eða dauða hins
brezka heimsveldis eingöngu að
ræða; það er íniklu frekar har-
átta um alheimsstefnur, lýðrarð-
isstefnur og einræðisstefnur og
alheimsdrotnun einræðisstefn-
unnar. Allra augu hvíla þvi á
Bretlandi, Kína og Grikklandi,
lýðræðisríkjunum þremur, sem
nú berjast því ekki einungis fyr-
ir frelsi sínu og sjálfstæði, held-
ur líka fyrir þeirri hugsjón, að
allar þjóðir og einstaklingar eigi
og inegi vera frjálsir. Vörn
þeirra og sókn á móti ofurefli og
öllum hugsanlegum öflum eyði-
leggingar og tortíiningar er að-
dáanleg, og andinn sem hjá þeim
lifir og ríkir getur ekki dáið.
G. J. O.
þörf að fá ykkur heim; alt stend-
ur hér fast og ekkert gengur;
annars hefir flest gengið vel síð-
an þurlcurinn kom og norðan-
áttin. Þú ert víst búinn að
vinna grenið; eg hevrði skot í
morgun, og heyrði að það var
drápsskot, eða var það ekki?”
“Eg held þú hafir heyrt rétt,
grenið er unnið.” Varð mér l'or-
vitni á að vita hvar hann var
er eg skaut og spurði hvar hann
hefði verið á þessum tima nætur;
en þá hafði hann verið út á
Gissursbrún á öftustu búfjárhög-
um, en sá eg þá að fleiri hefðu
vakað en við Dóri.
Stendur þá fóstri minn upp og
biður okkur blessaða að fara að
sofa, hann ætli að leggja sig
ofurlitla stund, en segist mega
til að vekja okkur um nónið, nú
sé ekki tími til að sofa. Þar var
engin athugasemd gerð við. All-
ir féllum við í væran svefn.
En með matnum vorum við fé-
lagar vaktir, en húsbóndann sá-
um við ekki, honum dugði fugls-
Litið um öxl
dúr
var farinn fyrir löngu
Eftir Víglnnd Vigfússon
LIFIÐ ER ENGINN LEIKUR
(Framh.)
Þegar við félagar fórum að
nálgast mannabygðir, fundum
við sterka kaffibaunalykt leggja
á móti okkur, svipað og sagt var
í útilegumannasögunum. Svo við
fórum að hvetja sporið, enda var
farið að halla mulan l'æti, komsu
ir heim á Mosaskygnir; eftir það
stígst fljótt heim til æskuheimil-
is iníns, er ofan i Stöðulhólana
kom og við sáum bæinn. Stóðu
reykirnir upp i loftið á hverjum
bæ, en sólina var yfir háskalla á
Heklu. Stóðu þá dagmúl er við
gengum heim stéttina, fegnir að
vera komnir heim.
Fóstra mín var að enda við að
krenna kaffi, en suðan að koma
upp í katlinum. Eins og innileg
fósturmóðir kemur hún á móti
okkur fram i bæjardyrnar og
bjrður okkur velkomna heim.
“Farið þið inn, drengir mínir;
eg skal verða fljót að koma með
matinn og gefa ykkur á eftir
kaffi af nýbrendum kaffibaun-
um, og mun ykkur sofnast vel
á eftir.” Þegar við vorum bún-
ir að næra okkur, spyr eg hvar
fólkið sé. “Það veit eg ekki,”
segir húsmóðirin; “stúlkurnar
hafa ekki sézt síðan þær borð-
uðu morgunmatinn, fóru þá að
lita eftir ánum. Fóstri þinn
hiefir enn ekki látið sjá sig í mat-
inn. Stúlkurnar sögðu mér að
hann hefði farið austur í Aust-
urhlíðar-stekkjatún til að spyrja
eftir ám, þegar búið var að
hleypa utan hérna. Síðan hefir
hann ekki sézt, en ofan fór hann
í morgun klukkan 3, og engan
mat fengið, svo eg viti.
‘,Hvenær fóru þeir á stað i
firðina?” “í firðina,” segir
fóstra mín, þeir eru ófarnir enn,
það finnast hvergi þrír hestarnir,
sem áttu að fara, tveir úr austur-
bænum og einn frá okkur; hafa
þeir Magnús og Steini verið að
leita i tvo daga að þeim og í
morgun fóru þeir í bíti, og eru
enn ekki komnir.” Þetta fanst
okkur Dóra stórtíðindi.
En i þessum svifum kemur
fóstri minn; er sem ungur að
vanda, en var þó kominn undir
sextugt, en karlinn bar sig vel,
léttur i lund og frár sem fjalla-
hind, enda var hann fjöllunum
vanur. “Það er gott að þið eruð
komnir, drengir mínir, nú var
eitthvað út; en hann kom og við
öll tókum aska okkar og skálar
og fórum að eta haunir og spik-
að sauðakjöt.
Að máltíð afstaðinni var ekki
til setunnar boðið. Stendur nú
húsbóndi vor upp og biður okkur
að duga sér vel í dag og að við
værum óþreytt eftir dagsverkin.
Það vildi oft brenna við að dýra-
skyttur ættu að tilheyra letingja-
garðinum, en hann var þá eng-
inn til á íslandi, svo allir let-
ingjar máttu leika lausum hala.
Skiftir hann verkum eða réttara
sagt skipar í leitir, því nú á að
fara að leita að ánum, sem týnd-
ar voru. Sendi hann Halldór
Þorvaldsson út í Hrúthaga og
Miðhúsahraun en mig upp í
Bjarnarfell. Hjá Guðmundi í
Austurhlið frétti hann, að hann
ætti þrjár lambær þar, eina upp
hjá Vallahnjúk en tvær i Stafn-
árbotnum. Klukkan var 4 er
við lögðum á stað, en það var
Attalega heitt og enginn vind-
svali. Vel mátti eg halda áfram
að ganga á klukkutíma upp að
Vallahnjúk, þar sem næsta
lambáin átti að halda til. Settist
eg nú niður til að hvíla mig og
kasta mæðinni og þurka af mér
svitann. Ekki hefði eg getað
öfundað Vallahnjúk þó hann
hreykti sér hátt og sæi margt;
ekki hefði verið hægt að hreyfa
sig svo hann sæi það ekki í allri
Árnessýslu; en næðingur var á
karli. Eg átti að vera að leita
að lambám, en ekki að slóra
undir Vallahnjúk. Eg dró mig
út úr skugganum og fór að svip-
ast eftir ánni; sá hvar hún var
hátt uppi í Bjarnarfelli, og sótti
eg hana, en erfið var hún mér
áður en eg kom henni ofan á
sléttlendið. Rak eg hana suður
með fellinu, en þá tók hún i sig
að vera svo þrá, að eg kom
henni ekki úr sporunum, eða þá
hún fleygði sér niður; hitinn
þvingaði hana eins og mig, af þvi
hún var í vetrarfötunum. Um
síðir kom eg henni þangað sem
eg ætlaði að hafa hana i vegi
minum er eg kæmi með hinar,
dal, en fyrir þessa forvitni fann
eg síðustu ána, sem eg leitaði að;
var hún þar í geira hin róleg-
asta. En hvað mig langaði til
að bregða mér heim til að fá
mér kaffi, en það varð að bíða
betri tíma. Eg fagnaði yfir þess-
ari hepni að finna kindina, hélt
með hana í áttina vestur, þar til
eg kom á móts við þá er eg fann,
sá eg hana, en á meðan snýr hin
til baka, svo eg verð að elta hana
langt austur. Á þessum eltinga-
leik stóð lengi. Þegar eg var
luiinn að koma þessari á rétta
leið, var hin farin; en alt fyrir
alt vanst mér ferðin vel og komst
eg þangað er eg skildi eftir roll-
una, sem eg fann, en hana sá
eg hvergi; Þótti mér það þungt
að verða að skilja hana eftir;
rek eg nú þessar tvær, er eg var
búinn að stríða við í langa tíð og
orðinn alveg uppgefinn; tek samt
það ráð að reka þær ofan i iniðja
Selgiljatunguna; hélt að þær
mundu tolla þar á meðan eg
leitaði að þeiríi stöku lambá
Snjr eg nú við og held sömu leið
upp, en þá sé eg að kvenmaður
kemur gangandi sunnan Austur-
hlíðarfjall og er kominn norður
fyrir Selvörður og heldur vestur;
greikka eg sporið til að geta hitt
hana og vitað hver hún var, en
þá sá hún mig og beið mín.
Þessi stúlka var Tobha í Hraun-
túni, dóttir Einars í Hrauntúni
og var að leita að tveimur lamb-
ám. Þorbjörg var hennar rétta
nafn; vorum við jafn gömul ög
fermingarsystkin. Eg sagði
Tobbu að henni væri óhætt að
snúa við og fara heim, því eg
væri búinn að fara hér um alt
og hennar ær væru ekki hér; en
segi svo í hálfgerðu spaugi, en
þó í alvöru við hana, hvort hún
sem áttu að vera í Stagsárbotn-
eftir mér á meðan eg leiti að
þeirri týndu og sjá til að eg tapi
ekki þessum tveimur er eg rak
hér ofan með Selgilinu. Sagði
hún það guðvelkomið, og létti
svo víir mér að eg varð að nýj-
um manni. Hún fór ofan til
lambánna, en eg norður með
Fjalli og alveg þangað sem hún
var; þar lá hún og jórtraði og
var hin ánægðasta, en lambið lá
svo sem faðm frá móður sinni.
Nú var enga miskunn að finna
hjá Víglundi; eg rak mæðgurnar
upp og hélt ofan eftir. Nú var
ærin þægari, enda var kvöld-
kul komið. Tobha og ærnar
biðu mín, en hún átti íult í fangi
að passa þær. Hefði eg ekki
verið svo heppinn að finna ferm-
ingarsystur mína er mér lá mest
á, hefði eg tapað ánum. Við
heldum ofan á milli giljanna
niður á jafnsléttu, en þá var
Austurhlíðarfólkið við stekkinn,
og við fórum þangað heim til að
vita hvort ærnar hennar væru
þar ekki, en þá sjáum við að
Eyvindur í Austurhlíð kemur
og rekur á undan sér tvær lamb-
ær; eru það ærnar, sem Tobha
var að leita að. Hann fylgir
okkur nokkuð á leið og þá vor-
um við sloppin að mestu. Við
skildum, hún hélt heiin til sín,
en eg rak minar ær jiorðvestur
austan undir Egilshól og síðan
vestur að Hellishúsi, þar stiaði
austurbæjarfólkið og var í að-
sigi að fara heim og var það
hepni fyrir mig að geta orðið
þvi samferða. Aðeins náði eg
niinu fólki við stekkinn; lömbin
tekin og sett í fangelsi, en ærn-
ar grétu sáran. Var þá dagsverki
mínu lolTið þennan dag, en eg
vissi ekki hvað sá næsti bæri í
skauti sér.
um. eftir þvi sem Guðmundur í
Austurhlíð sagði. Var nú ekki
orðið langt þangað, bara að þær
væru þar enn. Eg tók stefnuna
beint austur að ánni skaint fyrir
neðan Stakkinn, svo upp með
gilinu alt upp undir Stagsár-
botna, en sé þar enga skepnu;
fór að lítast illa á að eg fyndi
ærnar þetta kveldið. Geng eg nú
upp fyrir botninn og austur fyr-
ir árupptökin og finn þar aðra
ána. Lét eg hana vera kyrra eins
og eg sæi hana ekki, en hélt
austur með fjallinu þar til eg
var kominn á móts við Nyrðri-
dal, og þá ætlaði eg mér að snúa
til baka, því að kveldi var kom-
ið og datt mér i hug að mér
mundi verða nógu örðugt að
korna þessum tveimur heim.
Datt mér þó í hug að ganga ofan
á brúnina að Nyrðradalsfjalli, til
að sjá ofan að bænum i Nyrðri-
vilji ekki vera svo góð að bíða (Framh.)
$1101MSB anb A
DR. B. H. OLSON Phones: 35 076 . 906 047 Consultatíon by Appointment Only • íí\ vj v\ fz
Heimlli: 5 ST. JAMES PLACE Winnipeg, Manitoba

Dr. P. H. T. Thorlakson 205 Medical Arts Bldg. Cor. Qraham og Kennedy Sts. . Phone 22 366 • Res. 114 QRENFBLL BLVD. Phone 62 200 DR. B. J. BRANDSON 216-220 Medical Arts Bldg. Cor. Graham og Kennedy Sts. Phone 21 834—Oíflce tímar 3-4.30 • Hetmili: 214 WAVERLEY ST. Phone 403 288 Winnipeg, Manltoba

DRS. H. R. & H. W. TWEED TannUeknar • 406 TORONTO QEN. TRUSTS BUILDING Cor. Portage Ave. og Smith St. PHONE 26 545 WINNIPEG DR. ROBERT BLACK SérfrœBingur I eyrna, augna, nef og hálssjúkdðmum 216-220 Medlcal Arts Bldg. Cor. Graham & Kennedy VlBtalstlmi — 11 til 1 og 2 til 6 Skrifstofuslml 22 251 Heimillsstml 401 «91

DR. A. V. JOHNSON Dr. S. J. Johannesson
DentUt 806 BROADWAY
• Talsimi 30 877
506 SOMERSET BLDQ. Telephone 88 124 Home Telephone 27 702 • ViBtalsttml 3—6 e. h.

DR. K. J. AUSTMANN 512 MEDICAL ARTS. BLDG. Stundar eingOngu, Augna- Eyrna-, Nef og Háls- sjökdðma. VlBtalstíml 10—12 fyrir hádegl 3—6 eftir hádegi 8/crifrtofusími 80 887 Heimilissími 48 651 H. A. BERGMAN, K.C. ísienzkur töofrœöingur • Skrlfstofa: Room 811 McArthur Bulldlng, Portage Ave. P.O. Box 1656 Phones 95 062 og 39 043

J. T. THORSON, K.C. islenzkur löofrœOingur • 800 GREAT WEST PERM. Bldg. Phone 94 668 A. S. BARDAL 848 SHERBROOOKE ST. Selur líkkistur og annast um ttt- farlr. Allur útbúnaBur sá beatl. Ennfremur selur hann allskonar minnisvarBa og legsteina. Skrifstofu talstmi 86 607 Helmllis talsfml 601 562

J. J. SWANSON & CO. LIMITED 308 AVENUE BLDG., WPEG. • Fasteignasalar. Leigja hðs. Út- vega peningalán og eldsábyrgB, bifreiCaábyrgB o. s. frv. PHONE 26 821 ST. REGIS HOTEL 285 SMITH ST„ WINNIPEG • pægilegur og rólegur bústaöur i miBbiki borgarinnar Herbergi $2.00 og þar yflr; meB baBklefa $3.00 og þar yflr. Agætar málttBlr 40c—$0c Free l'arking for Quests