Lögberg - 10.08.1944, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 10. AGÚST, 1944
5
v
lýðveldi þar sem draumar henn-
ar eru þegar að r æ t a s t.
Þar semvísindi og verkfræði hag
nýta sér gjafir náttúrunnar, og
fossar og ár skapa ljós sem lýsir
skammdegið og yl sem eyðir vet
rarnepjunni. Vermireitir hjúfra
sig upp við hverana og blóm og
aldini vaxa þar sem áður var
auðn. Sléttir vegir tengja bygð-
ir og bæi og bogar brúa breiðar
ár. Þið horfið með henni til
sjáfar og sjáið sökkhlaðin fiski-
skip bera-að landi. Alstaðar vot-
tar fyrir nýjum áhuga, aukinni
samvinnu. Verkstæði opna nýja
atvinnuvegi; ný þjóðar sambönd
og vaxin viðskipti.
Um leið og hún biður ykkur
að samgleðjast sér, þakkar hún
ykkur öllum þá trúfesti og trygð
sem ætíð hefir verið henni auð-
sýnd. Hún veit nú að börnin
sem hurfu frá henni eru henni
ekki glötuð, heldur á hún í þeim
dýrmætan fjársjóð í fjarlægum
löndum. Hún veit að hvar sem
þau hafa aðsetur á meðal er-
lendra þjóða, þar er hún vel
kynnt. Hún veit að á öllum
sviðum athafna, vísinda og lista
hafa þau verið sjálfum sér og
henni til hins mesta sóma.
Hún er hljóð og hrygg og
henni syíður í hjarta þegar hún
hugsar til ykkar sem harma
missir hjartfólginna ástvina í
hinni ógurlegu frelsis baráttu
sem nú er háð um heim allan.
Hún biður góðan Guð að hugga
ykkur og styrkja.
I dag er fjallkonunni veittur
sá heiður að leggja blómsveig á
minnisvarða landnemanna sem
fluttu til þessa góða lands, og
sem með dugnaði og framtaks-
semi ruddu sér braut, sjálfum
sér, ættingjum sínum og Islandi
til sæmdar og virðingar.
Guð blessi minningu þeirra !
Sofía Wathne.
Gleymdur
Lauslega pýtt úr “Free Press”
af Jónbirni Gíslasyni
Það er vandalaust á eins
dags göngutúr um borgina Wash-
ington, að rekast á dýrðlegar
myndastyttur og einföld minn-
ismerki, eftir alla þá menn sem
einhverja sögu hafa átt.
Nokkur slík nöfn eru allvel
kunn hér í Canada. Við munum
Huey Long, Sam Gompers og
Cardinal Gibson. Aftur á móti
eru minningarnar ógleggri um
General Jackson, Sherman, Paul
Jones og fleiri. Ýmsir aðrir
eru aðeins innantóm nöfn og
ekkert meira.
Þótt leitað sé með logandi
ljósi um borgina þvera og endi-
langa, er ekki unt að finna nokk-
urn skapaðan hlut, er minni á
stórmennið er markaði svo djúp
og afdrifarík spor í sjálfstæðis-
sögu Bandaríkjanna og átti mik-
ilvægann þátt í straumhvörfum
Amerískra stjórnmála. Sá moð-
ur var Thomas Paine, einn hinn
undraverðasti maður sem uppi
hefir verið.
Fræðimenn álíta vafasamt
hvort Bandaríki Ameríku hefðu
nokkurntíma orðið sjálfstæð án
frægur til yztu endimarka þrett-
án nýlenda. Hinn innblásni
bæklingur h a n s “Common
Sense,” var heópið er vakti þjóð-
ina í sjálfstæðismálinu og blés
henni eldlegum áhuga í brjóst.
Hann gjörðiist byltingamaður.
Rit hans “Common Sense” var
prentað mörgum sinnum á fám
vikum; hundruðum þúsunda ein-
taka var dreift um landið þvert
og endilangt. Áður en þetta
gjörðist stefndu vonir og kröfur
landsmanna aðeins að einföld-
ustu kjarabótum. Nú var algjör
bylting talin sjálfsögð og eini
vegurinn til viðunandi sjálf-
stæðis.
Thómas Paine innritaðist í
her byltingamanna jafnskjótt og
hjólið á vígvellinum virtist snú-
ast öndvert við óskir og hags-
muni landsmanna, var það hann
er vakti þá til nýrra dáða og
afreka, með nýju flugriti er hann
nefndi “The American Crisis,”
og byrjaði á þessa leið:
“Tímabil lík þessu eru til þess
að prófa til hins ýtrasta and-
legt þor og karlmensku hvers
einasta einstaklings. En því
miður munu lukkuriddar-
arnir er búast við samfeldri
sumarblíðu og sólaryl, bregð-
ast hinni heilögu drengskap-
ar skyldu við land sitt og
þjóð á þéssari reynzlustund.”
Að byltingunni afstaðinni fór
hann til Englands og hafði þar
sýningu á marklegri uppgötvun
eftir sjálfan sig. Þar ritaði hann
sína frægustu bók: “The Rights
of Man,” og var dæmdur útlagi
að launum. Hann flúði til
Frakklands; þar var honum tek-
ið forkunnar vel og kosinn til
þingsetu, en fyrir tilraunir hans
til að frelsa líf Ludviks konungs,
var honum varpað í fangelsi og
slapp hann nauðuglega við högg-
stokkinn.
1 fangelsinu ritaði hann “The
Age of Reason,” mildar aðfinslur
gegn trúarskýringum kirkjunn-
ar; þar fyrir var hann brenni-
merktur sem trúleysingi, en því
fór fjarri að svo væri.
Þegar hann andaðist í New
Rochelle, N.Y., árið 1809, létti
ýmsum grönnum hans fyrir
brjósti.
Tíu árum síðar flutti William
Corbett, hans síðustu jarðnesku
leifar til Englands, en var neitað
um greftrun; var því öskunni
dreift út yfir landsbygðina.
Til eru skrásett, móðgandi
hrósyrði um Thomas Paine, eftir
Washington, Jefferson, Fr^ink-
lín og Randolph.
Hann var í sannleika hinn
fyrsti og merkasti alheimsborg-
ari. Það var hann er mælti
þessi frægu orð: “Mitt föður-
land er þar sem frelsið er út-
lægt.” Nú hefir Ameríka gjör-
samlega gleymt honum.
Enginn minnismerkjafræðing-
ur í Washington þekkir nafn
hans. Þeir vita glögg skil allra
merkismanna fyr og síðar, en
nafnið Thomas Paine er þeim
algjör nýung. Þeir minntust
ekki að hafa verið spurðir um
hann fyr. “Hvað gjörði hann?”
spurðu þeir. “Frá hverjum hluta
landsins var hann?” Þeir rann-
strikað út úr sögu landsins; en
jafnvel þó söguritararnir kann-
ist ekki við hann, og minnis-
merkja verðirnir klóri sér ' bak
við eyrað, fullir efasemda, mun
andi hans lifa.
Þegar mikils þykir við þurfa,
seilast ritstjórar og stjórnmála-
menn, ósjálfrátt til orða hans og
hugmynda, og gjöra þau að sín-
um. Setningar úr “The Amer-
ican Crisis” læðast inn i rit-
stjórnargreinar og pólitískar
ræður, í því skyni að vekja á-
huga fjöldans, á sama hátt og
þær fyltu hermennina frá Wash-
ington eldmóði árið 1777.
Ekkert minnismerki er til
yfir Thomas Paine, manninn
sem stóð í fylkingarbrjósti gegn
höfuðvígi harðstjórrar og aftur-
halds, en einhverstaðar norður í
Atlandshafi er smásnekkja í
fylgd með stórum skipaflota:
hún klýfur djarflega hinar soll-
nu úthafsöldur, h 1 a ð i n mat-
vælum, klæðnaði, vopnum og
flugvélaþörfum, fyrir frelsis-
stríð mannkynsins gegn kúgun
og harðstjórn á meginlandi norð-
urálfunnar. Henni er valið
sama hlutverk og Thomas Paine
kaus sjálfum sér í lifanda lífi.
Nafn snekkjunnar er — Tho-
mas Paine.
Björn Sigurðsson
Minnnigarorð
Hinn 28. Apríl s.l. andaðist á
sjúkrahúsinu í Eriksdale, Man.,
Björn Sigurðsson. Hann var
fæddur 4. sept., 1868, að Setbergi
í Fellum, Norður-Múlasýslu á
Islandi. Foreldrar haijs voru
Sigurður Björnsson, frá Borg í
Skriðdal í Suður-Mlúsaýslu, og
Guðfinna Oddsdóttir ættuð úr
Fljótsdalshéraði. Föðurbróðir
Björns var Jón Björnsson er
lengi bjó á Grund í Fljótsbygð.
Björn fluttist til Nýja íslands.
Þar giftist hann árið 1891 á ný-
ársdag, Jóhönnu Antoníusardótt-
ur. Hún var ekkja og átti tvær
dætur af fyrra hjónabandi. Mar-
gréti (Mrs. G. W. Goodall) og
Ingveldi (Mrs. E. A. Goodrich);
eru þær búsettar í Winnipeg. En
börn Björns heitins og Jóhönnu
eru þessi: Elis á heima í Glen-
boro, giftur Sigrúnu dóttur Kris-
tjáns Jónssonar frá Argylebygð.
Jónas; Jóhannes á Oak Point,
giftur Annie Zeke; Björn, er
heima á í Kansas City, kvæntur
þarlendri konu; Sigþóra, ekkja
eftir G. J. Vallis, á heima í Win-
nipeg; Anna, gift Jónatan John-
son frá Markland, Man, eiga
heima vestur við haf; og Anton-
íus, sem er dáinn fyrir nokkrum
árum. Fóstursonur Jóhönnu er
Eiríkur Thorsteinson. Björn
heitinn og Jóhanna kona hans
bjuggu í 12 ár við Riverton, og
fluttust síðan, árið 1903 til
Grunnavatnsbygðar og bjuggu
þar til ársins 1926. Þaðan flutt-
ust þau til Oak Point og hafa
búið þar lengst af síðan. Hið
síðasta ár hafa þau verið hjá
börnum sínum, enda var heilsa
Björns þá farin að bila og lést
hann eins og fyr segjir 28. Apríl.
Fjölmenn kveðju athöfn var
haldin að Oak Point.
Hann var jarðaður í grafreit
Riverton bæjar 1. maí s.l., sá er
þetta ritar flutti kveðjuorð við
gröf hans, en viðstaddir voru
margir vinir og vandamenn hans.
Björn heitinn Sigurðsson var
nýtur og dugandi maður, sem
vann trúlega dagsverk sitt, sem
var orðið langt og erfitt.
Lengst af stundaði hann bæði
fiskiveiðar og landbúskap og
farnaðist vel, því að hann var
framúrskarandi góður starfs-
maður. Hann var góðmenni í
framkomu og hugsun, vandaður
til orða og verka, og ungur í
anda, þótt árin færðust yfir
hann, og gleðimaður. Þau hjón-
in voru mjög gestrisin og vinsæl
af nágrönnum sínum. Er þau
höfðu verið 50 ár í hjónabandi,
héldu vinir þeirra þeim veglegt
samsæti í samkomuhúsinu að
Oak Point. Kom þar skýrt í
ljós hversu djúp ítök þau áttu
í hugum fjölda samferða manna,
er um langa samleið höfðu reynt
drengskap þeirra og manndóm.
Þeirri samleið er nú lokið,
hinn aldni starfsmaður hefir
horfið til hvíldarinnar og staður
hans auður, en orðstýr deyr
aldrei hveim sér góðan getur.
E. J. Melan.
DÁNARFREGN
Sigurlaug Einarson, vistkona
á Betel, andaðist þar laugardag-
inn 29. júlí síðdegis, eftir nokk-
urra vikna legu. Hún var fædd
að Blöndubakka í Refasveit í
Hunavatnssýslu, þann 9. júní,
1885. Hún ólst upp með for-
eldrum sínum þar, en síðan að
Efrilækjardal í sömu sýslu. Hún
var ein af eldri börnum foreldra
sinna er voru 8 að tölu. Foreld-
rar hennar voru Björn Einars-
son og Hólmfríður Guðmunds-
dóttir; munu þau bæði hafa ver-
ættuð úr Húnavatnssýslu. Sig-
urlaug mun jafnan hafa verið
í vinnukonu stöðu á Islandi. Hún
kom til Canada um aldamótin,
með Þorleifi Sveinssyni og Guð-
rúnu konu hans, er námu land
í Víðisbygð í Manitoba. Er.
’stusdir liðu bygði hún lítið hús
á landareign þeirra. Vann hún
hjá þeim og öðrum þar í bygð
árum saman; var hún mjög dug-
andi til allra verka, og kunni
ekki að hlífa sér. Sumar systur
hennar fluttu hingað til lands,
ein þeirra var Ragnhgiður kona
Ólafs Johnson, landnámsmanns
í Árborg. Hún misti mann sinn
frá öllum börnum þeirra á bern-
sku aldri. Þá tók Sigurlaug
einn son systur sinnar, Óla
Ragnar að nafni, til fósturs og
ól hann upp til 16 ára aldurs.
Festi hún við hann órofa trygð.
Eftir því sem henni var unnt
tók hún þátt í kjörum Ragn-
heiðar systuir sinnar í þungri
baráttu hennar. Um 1923, er
Sigurlaugu var tekin að förlast
sjón var hús hennar flutt frá
Víðir, í grend við hús systur
hennar í Árborg; naut hún þar
aðstoðar systur sinnar á margan
hátt, hin efri ár,—og síðar dæ*tra
hennar. I marz 1935 varð Sig-
urlaug vistkona á Betel. Var
hún þá orðin alblind. Unni hún
þar vel hag sínum um þessi hjá-
liðnu ár, og eignaðist þar marga
vini. —
Sigurlaug var k o n a mjög
vinnugefin, og kappsfull til af-
kasta, enda alin upp í hörðum
skóla, eins og þá átti sér stað
á Islandi. Hún var vel greind
og átti góða athyglisgáfu; vonum
framar fylgdist hún með því sem
var að gerast. Áberandi ein-
kenni hennar var mikil skap-
trygð, óvenjuleg þrá til að vera
sjálfstæð—og leita sem minst til
annara,- * hversu sem að henni
þrengdi. — Trúhneigð, og trúar-
þörf hennar var mikil, trúarlíf
hennar óvenjulega máttugt;
bænin var henni yndisleg iðja.
Einvera og erfiði torsóttrar æfi,
veittu sálu h e n n a r mikinn
þroska. Þótt árum saman væri
hún í myrkri—var þó að jafn-
aði bjart um hugarheim hennar;
áþreifanleg vissa um nálægð
Guðs, óbilandi kjarkur, stórbrot-
in og hrein lund gerði hana sér-
stæða og ógleymanlega. Útför
hennar fór fram á Betel, þann
31. júlí, að viðstöddu heimilis-
fólki og systrabörnum hennar,
er komu til að vera viðstödd út-
för frænku sinnar.
Útförin fór fram frá Betel, 31.
júlí.
hans fulltingis og liðveizlu.
Árið 1775, var hann lítt kunn-
ur blaðaritstjóri í Philadelphia;
í lok þess sama árs var hann
sökuðu allar leiðsögubækur o;
nafnaskrár, en engar upplýsing
ar um Thomas Paine.
Nafn hans er gjörsamleg
V erum samtáka um stuðning við allar líknarstofnanir
hverju nafni, sem þœr nefnast, og látum ekki undir
höfuð leggjast, að kaupa stríðssparnaðar skírteini.
DREWRYS
LIMITED
Á mynd þessari sjást hermenn sameinuðu þjóðanna á sigur-
för frá Aquino. Brú yfir Helfa ána hafði verið sprengd upp,
og urðu hermennirnir því að vaða yfir.
S. Ólafsson.
Ættarlandið
Þó að fjarri feðra bygð
forlög stýri sporum,
altaf lifir ættlands trygð
inst í hjörtum vorum.
Alt sem blessar land og lýð
léttir hug og kætir.
Ættlands sorg og ættlands stríð
eins vor hjörtu grætir.
Þú hefir enn, mitt ættarland,
auðnu veginn gengið.
Skríl né auðmakt yfirráð
ekki í hendur fengið.
Þegar hervöld heiftar-blind
heiminn reyra böndum,
þú ert frelsis fyrirmynd
flestum stærri löndum.
Alla farsæld framtíð þín
færir í skauti sínu.
Standi ætíð, ættjörð mín
efst á merki þínu.
Enginn böðull; enginn þræll.—
afl í hönd og túngu :
Þá mun hljóma, sigursæll
söngur hinna úngu.
Gott er að eiga ættarbönd;
ítök mörg og fögur,
þar sem fyr um fjörð og strönd
frægar gjörðust sögur.
Þar sem ætið lýsti lýð
ljóð og fræða andi;
þar sem frægðin fyr á tíð
frelsið bar af strandi.
Færum íslands fána á stöng,
fylgjum morgunroða—
Skeytum ei þeim aftansöng
er uglur kvöldsins boða.
Enn er bjart um vötn og völl;
von og þrá í barmi.
Ennþá gyllir Islands fjöll
Árdags frægðar-bjarmi.
—Kristján Pálsson.
gerða torfengnir — og ný
áhöld komin í stríð. Gætið að halda símþræði
óflæktum flækjur skemma vírinn. Haldið
börnum frá símanum; þau geta í gamni skemt
hann, eða tekið áhaldið af króknum; setjið ekki
taláhaldið harkalega niður; slíkt getur skemt
hina viðkvæmu, innri samsetningu. Beitið
samvinnu um gagnskiptilínuna; gætið þeirrar
gullnu reglu, að aðrir njóti sömu þæginda og
þér æskið.