Lögberg - 02.11.1944, Qupperneq 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 2. NÓVEMBER, 1944
5
LVENNA
Ritstjóri: INGIBJÖRG JÓNSSON
Inngangsorð
Þessir dálkar Lögbergs verða
framvegis helgaðir áhuigamálum
kvenna. Á þessum vettvangi
verða rædd, ekki einungis þau
mál sem snerta sérstöðu kvenna,
sem mæðra og húsfreyá, heldur
og mannfélagsmál yfirleitt, því
nútíma kona í lýðræðislandi gerir
sér ekki að góðu að vera bundin
andlega og líkamlega innan tak-
marka heimilisins eins og tíðkast
í einræðislöndunum. Henni er
að verða það ljóst með degi
hverjum, að hún er borgari lands-
ins og á heimtingu á þeim rétt-
indum, sem því er samfara og
vitaskuld er henni eki síður ljóst
að með auknum réttindum leggj-
ast henni skyldur á herðar, sem
henni ber að rækja Ekkert það
mál, sem miðar að velferð og
menninigu þjóðarinnar og mann-
kynsins í heild sinni er henni því
óviðkomandi.
Starf konunnar innan heimilis-
ins er bæði umfangsmikið og
ábyrgðarfult. Um hendur hús-
mæðra landsins fara verðmæti
dags daglega, svo tugum miljóna
dollara skiftir. Meðferð hús-
mæðra á þessum verðmætum
hefur mikil áhrif á efnalega af-
komu heimilanna og þjóðarinnar.
Á þekkingu húsmæðra á fæðu,
matreiðslu og hollum aðbúnaði,
veltur heilsufar þjóðarinnar.
Matur er manns megin. Nátturan
byggir hrausta og fagra líkami,
ef henni er fengin í hendur hinn
rétti efniviður — holl fæða fram-
reidd á réttan hátt.
Þegar ungu mennirnir voru
kallaðir í herinn í byrjun stríðs-
ins, kom í ljós, þegar þeir gengu
undir læknisskoðun að fjöldi
þeirra voru ekki nógu hraustir
til þess að gegna herþjónustu.
Stjórnin lét þegar rannsaka þetta
ömurlega ástand og kom það
upp úr kafinu að aðal orsök
þessara víðtæku vanheilsu var
vanfóðrun. Með breittu matar-
æði, útivist og líkamsþjálfun,
náðu margir þessara ungu manna
fullum líkamlegum styrk.
Þá þarf ekki að útskýra hina
miklu ábyrgð, sem á mæðrun-
um hvílir í sambandi við það
að ala upp framtíðar borgara
landsins. Það felst mikill sann-
leikur í orðtakinu: Sú hönd, sem
ruggar vöggunni stjórnar heim-
inum. Uppeldis vísindin eru að
sönnu komin skamt á leið, en
þó myndi það sennilega geta af-
stýrt mörgum mistökum og ó-
höppum ef mæður yfirleitt ættu
kost á að kynna sér grundvallar
atriði þessarar fræðigreinar.
I því augnamiði að verða kon-
um að einhverju liði í sambandi
við þessi mál mun verða birtar
í þessari deild Lögbergs, stuttar
greinar, sem fjalla um: Matar-
æði, heilbrigðishætti, fegrun,
snyrtingu, klæðnað, húsakynni,
húsverk, uppeldisfræði o. s. frv.
Greinarnar verða valdar efti"
sérfræðinga í þessum efnum eða
skrifaðar samkvæmt þeim beztu
heimildum sem völ er á.
Konum er boðið að skrifa rit-
stjóra deildarinnar, ef þær æskja
einhverra sérstakra upplýsinga
viðvíkjandi þessurn málum, og
hún mun leitast við að afla þeirra
upplýsinga og birta síðar. spurn-
inguna og svarið í blaðinu. Nafn
spyrjandans verður ekki birt.
Einnig yrði því tekið með þökk-
um ef konur vildu senda ritstjóra
þessarar deildar, sínar uppáhalds
matreiðslu uppskriftir eða aðrar
upplýsingar og bendingar við-
víkjandi heimilismálefnum, sem
gætu komið öðrum konum að
liði.
í næsta blaði verður skýrt frá
málum, almenns efnis, sem verða
til umræðu í þessum dálkum.
Misskilin börn
Fjöldi barna fær sífeldar a-
vítanir fyrir ósannsögli. Oft eru
þessar ávítanir ófyrirsynju og
byggðar á misskilningi en geta
haft hinar alvarlegustu afleiðing-
ar fyrir siðgæði barnanna og al-
veg gagnstætt því, sem til er
ætlast. Nýrri rannsóknir á hugs-
un og rökfærslum barna sýna að
börnin hugsa og álykta með alt
öðrum reglum en fullorðnir, enn-
fremur eru þau að eðlisfari óná-
kvæm í athugun og frásögn.
Verður þetta hvorttveggja oft
þess valdandi að þau eru mis-
skilin og höfð fyrir röngum sök-
um, svo að tjón hlýzt af.
♦
Heilbrigði og fegurð
Eftirfarandi ráð munu hjálpa
þér til þess að viðhalda heilbrigði
þinni og yndisþokka:
1. Sjáðu um að hafa nægan
svefn. minst átta klukkustundir.
2. Vertu úti einhvern hluta
dagsins og í ölium bænum gakktu
þá. Taktu ekki strætisvagn hve-
nær, sem þú getur.
3. Gættu að hvað þú borðar.
Varastu að borða of mikið feit-
meti og of mikið af sætum mat.
Borðaðu grænmeti, brauð úr
heilhveiti, mjólk, ávexti og á-
vaxtasafa.
4. Drekktu sex til átta glös af
vatni daglega. Drekktu ætíð eitt
glas á undan morgunverði.
5. Notaðu gleraugu, ef þú þarft
þess. Þú verður hrukkótt ef þu
rýnir of mikið.
6. Notaðu varalit og augna-'
brúnalit í hófi. Nú þykir minna
til þess koma en nokkru sinni
áður að vera eins og lifandi mál-
verk í framan.
7. Farðu til tannlæknis þíns
að minsta kosti tvisvar á ári.
8. Brostu umfram alt. Fólk sem
vinnur mikið, gleymir stundum
alveg að brosa, en bros er prýði
hverju andliti og lífgar upp í
hversdags stritinu.
9. Hreinsaðu andlit þitt vel,
a. m. k. einu sinni á dag. Gakktu
aldrei til hvílu án þess.
10. Burstaðu hur þitt svo það
verði lifandi og gljáandi. Þvoðu
það með jöfnu millibili.
11. Burstaðu hendurnar með
stífum bursta og berðu á þær
krem til þess að mýkja þær.
12. Taktu fótabað daglega og
burstaðu fæturnar með stífum
bursta. Gakktu aldrei í of þröng-
um skóm, hve fallegir sem þeir
eru. Klipptu neglurnar á tánum
áður en þú hefur eiðilagt falleg-
ustu sokkana þína.
13. Gakktu hreinlega til fara
innst og yzt. Ef þú gengur með
hvíta kraga, uppslög o. s. frv.,
sjáðu þá um að það sé verulega
hvítt og fallegt.
-f
— Heyrðu mamma, sagði lítill
drengur, sem var að koma heim.
—Á eg að segja þér hvað eg sá:
Eg sá mann, sem getur búið til
hesta.
— Ertu nú alveg viss um það,
svaraði móðirin.
— Já, alveg handviss. Hann var
rétt búinn með hestinn þegar eg
sá hann. Hann var að negla fæt-
urnar á hann.
-f
— Þessi selskinskápa er falleg,
sagði frúin. — En þolir hún rign-
ingu?
— Kæra frú, hafið þér nokk-
urntíma séð sel með regnhlíf?
-f
Hreykin móðir: — Já, hún
Della dóttir mín talar bæði
frönsku og algebru. — Heyrðu
Della! Segðu góðan daginn á al-
gebru við hana frú Garðland.
fréttabref
Vogar, 7. okt. 1944.
Herra ritstjóri!
Eg lofaði þér víst fréttabréfi
þegar við fundumst síðast; en
það er nú nokkuð langt síðan.
Það er svo fátt, sem ber við hér
í strjálbýlinu, sem í frásögur sé
færandi. Nú eru allar fréttir svo
stórkostlegar að menn gefa því
almennt lítinn gaum. Fyrrum
fluttu blöðin fréttir af tíðarfari
og afkomu bænda. Nú er varla
minnst á slí'kt nema fellibylji
og húsbruna. Og þá er það tíð-
arfarið sem hefur mest áhrif á
afkomu þeirra, sem við land-
búnað fást, en á honurn hvílir
afkoma flestra hér um slóðir.
Eg verð því að minnast á tíð-
arfarið, þótt það sé ekki “móðins”
nú á dögum.
Sumarið er nú bráðum á enda,
svo saga þess verður nú sögð í
einu langi. — Vorið var fremur
þurt og kalt framan af og spratt
þá seint gróður. Með júní hlýn-
aði og rigndi hóflega framan af
mánuðinum; spratt þá gras fljótt
og leit allur jarðargróður vel út
í mánaðarlokin. En þá gjörði
stórrigningu, þá mestu sem kom-
ið hefur á sumrinu. Uurðu þá
allmiklar skemdir af vatnsgangi
einkum á matjurtagörðum.
Kartöflur eyðilögðust víða þar
sem enginn halli var fyrir af-
rennsli. Akrar munu þá víðast
hafa skemst til muna; en víða
fóru engjar undir vatn svo þær
nýttust ekki, fyr en of seint.
I júlí og ágúst mátti kallast
hagstæð tíð, þá rigndi aðeins nóg
til að halda gróðri við, en þurkar
nægilegir. Garðávöxtur var góð-
ur, og nýting ágæt. Heyskap var
lokið hjá flestum fyrir lok ágúst-
mánaðar. Akrar og garðar nýtt-
ust einnig vel, þar sem þeir
skemdust ekki af rigningunni.
Má því kalla að uppskera hafi
verið sæmileg, af öllu nema
kartöflum; en þær eru víða ekki
nægar til heimilisþarfa.
September var fremur kaldur
og rosasamur. Rigndi oft en
aldrei mikið í einu. Varð því
seinleg þresking, en þó mun
henni nú lokið.
Eg veit að mörgum þykir þessi
lýsing á tíðarfarinu tortryggileg,
því hún mun vera nokkuð ólík
í ýmsum nálægum sveitum. En
þessi lýsing er aðeins gjörð fyrir
vesturhluta Sigluness sveitar.
Það eru nú aðeins 40 mílur héðan
suðaustur til Lundar, en þar
hefur rignt meira en hér í sumar.
En þá mun munurinn vera meiri
eftir því sem sunnar dregur. Þar
á móti rigndi minna en hér þeg-
ar norðar dróg með Manftoba-
vatni, þar var um tíma vatns-
skortur svo til vandræða horfði.
“Lengi getur vont versnað,” og
svo er hér með vinnukraftinn.
Vont var það áður, en verst
þetta árið. Flestir bændur hér
eru nú einyrkjar, nema þeir sem
höfðu stálpaða unglinga heima,
því fullþroskuð börn eru nú
annaðhvort horfin úr heimahög-
um, eða gift og farin að búa.
Laust vinnufólk er hér alls ekki
til, nema örfáir Indíánar eða
kynblendingar; en þeir eru flest-
ir ófáanlegir nema fvrir fáa daga
og þá farnir heim þegar minst
varir.
Félagslíf er hér dauft, eins og
við er að búast, þegar unga fólk-
ið vantar. Ungu bændurnir hafa
engan tíma til að sinna slíku.
Það eru aðeins 'konurnar, sem
hafa haldið uppi starfsömum
félagsskap um mörg ár. Hér hef-
ir líka verið nokkurskonar ungra
manna félag um mörg ár, sem
einkum var kennt við “Base
Ball” æfingar. Sá félagsskapur
var allvel ræktur um eitt skeið,
og vann oft verðlaun við stærri
samkeppni; en nú eru fáir á æf-
ingum nema hálfþroskaðir ungl-
ingar.
Allmargir unglingar hafa verið
kallaðir í herinn úr þessari bygð.
þeir eru nú dreyfðir um heim
allan en engir þeirra hafa fallið
enn svo fréttst hafi. En margir
þeirra hafa særst. Einn hefir
verið sendur heim særður. Sá
heitir Gísli Hallsson. Hann er
sonur Stefáns bónda hér í bygð-
inni, Eiríkssonar, Hallssonar
bónda á Hrærekslæk í Hróars-
tungu. Hann hafði misst vinstri
fót, og tvísýnt að hægri hendin
verði honum að notum, vegna
skemmda á öxl og upphandlegg.
Þó mun ekki vonlaust að úr því
rætist, því drengurinn er hraust-
byggður og þrekmikill. Hann
dvaldi um tíma hjá foreldrum
sínum, en var svo kallaður út
aftur til frekari athugunar á
spítala. Foreldrum Tians var hald
ið fjölmennt samsæti af bygða-
mönnum, skömmu eftir heim-
komu hans, var þar safnað dá-
litlum sjóði honum til glaðning-
ar.
Eg hef stundum bætt við
fréttabréf mín fréttum að heim-
an. Þaðan fæ eg mörg bréf eink-
um af Austurlandi. Það vill svo
til að margir af lesendum Lög-
bergs munu vera þaðan ættaðir
svo fréttir þaðan mundu vera
þeim kærkomnar.
Úr Fljótsdalshéraði er mér
skrifað:
“Vorið var kalt fram um
Hvítasunnu, og í vikunni fyrir
kom áfelli svo fé fennti víða, en
ekki varð samt tjón að því. Flest-
ir náðu ám sínum í hús og hýstu
þær allan sauðburðinn, því gróð-
ur var svo lítill í girðingum, að
þær höfðu ekki nærri nóg fóð-
ur þar. Lambahöld urðu samt
ágæt. Heyfyrningar voru litlar,
en hvergi heyskortur, en mikið
var gefið af síldarmjöli í við-
bót og reyndist það vel. Hey-
skapur byrjaði víðast hvar með
júlí, og er það í seinna lagi. Tún
voru ónýt þá, enda voru kuldar
fram að þeim tíma. En síðan
hefur mátt heita sólákin á hverj-
um degi, svo hey hefur þornað
jafnharðan og það hefur losn-
að. Taða er því vel hirt. Það
hefur sprottið mikið nú undan-
farið svo það lítur út fyrir góða
síðari sláttu af túnum. Flestir
nota nú vélar við túnvinnu og
eins á engi, þar sem því verður
við komið fyrir þýfi. Heyvinnu-
vélum fjölgar nú óðum hér í
sveitum, enda er það gagn, því
einlægt fækkar fólkið, sem hægt
er að fá til heyvinnu, karlmenn
fá nú 50 kr. á dag við vegavinnu,
en fást varla fyrir það hjá
bændum.”
Annar maður skrifar mér, að
karlmenn fáist nú ekki fyrir
minna en 1000 krónur um mán-
uðinn kvennfólk vilji ekki líta
við 500 kr. um mátiuðinn. Ekki
er von að landbúnaðurinn borgi
sig með þessu lagi, enda-fá nú
bændur stóra uppbót á vöru-
verði sínu úr ríkissjóði. Annars
mundu þeir flestir verða gjald-
þrota. Þessi bréf að heiman eru
skrifuð um miðjan ágúst og lít-
Frh. á 8. bls.
glllllllllillllllllllllllllllllllillllllllllllilllllllllllllllllllllllllillllllllllllllllllSllllllllllilllllllllllllll'llllliillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllillllllllllllllllllIIIII^
Fyrir
*
| SKÓGARHÖGG
SPYRJIST FYRIR HJÁ:
Nœstu ráðningar eða Selective Service skrif-
stofu, eða
Næsta fylkisstjórnar landbúnaðarumboðs-
manni, eða
— 9
Nœstu Búnaðarmálanefnd, eða
Þér gerið samning við umboðsmenn viðar-
og pappírsfélaganna, sem National Selective *%
Service hefir viðurkennt. Réttast er að fara
til félagsins, sem þér unnuð fyrir áður.
KOMIÐ STRAX
ffiiiiiiiiiiiiiiniiiiM
MIKILVÆGUR
öBOÐSKAPUR
til BÆND A og
VINNUMANNA ÞEIRRA
frá A. MacNAMARA
FORSTJÓRA NATIONAL SELECTIVE SERVICE
OG AÐSTOÐARVERKAMÁLARÁÐHERRA
“Uppskeran á qanadiskum bændabýlum í sumar
var slík, að sérhver landbúnaðar þjóð, hlaut að
fyllast metnaði. Og eg er viss um, að hvert einasta
mannsbarn í Canada, samfagnar bændum yfir
hinni risafengnu framleiðslu þeirra.
“En nú við aðkomu vetrar, leitum vér á ný
fullrar samvinnu canadiskra bænda og vinnu-
manna þeirra. Þessi áskorun er stíluð til þeirra
bænda og vinnumanna þeirra, sem eiga heiman-
gengt í vetur frá búskapnum og geta tekið á hend-
ur nauðsynjastörf á öðrum sviðum yfir vetrar-
mánuðina; nú er brýn þörf manna við skógarhögg,
viðarframleiðsiu til pappírsgerðar, svo og til
brennitekju og staura af öllum gerðum. Með því
að takast á hendur slíka atvinnu afla bændur sér
eigi aðeins aukatekna, heldur flýta þeir einnig
fyrir hinu mikla viðfangsefni canadisku þjóðar-
innar að vinna stríðið og undirbúa tímabil frið-
arins.
“Þótt bændur og vinnumenn takist á hendur í
vetur nauðsynjastörf utan heimilisins, ef þeir eiga
heimangengt, þá breytir það að engu til um frest
þeirra frá heræfingum, jafnframt því, er þörf
krefur, geta þeir nær, sem er, horfið á ný til
býla sinna.”
THE PULP AND PAPER INDUSTRY 0F CANADA