Lögberg - 17.05.1945, Síða 1

PHONE 21374
A Complcte
Cleaning
Institution
58. ÁRGANGUR
PIIONE 21374
V\vuw

,áerers-
rie<VieT
pr-V 01
A Complete
Cleaning
Institution
NÚMER 20
Frá fjallatindum til fi»kimida
niiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
Merkur tónliátarviðburður
Pearl Pálmason Agnes Sigurðson
Á fimtudagskvöldið þann 10. þ. m., voru haldnir í Gract
kirkjunni hér í borginni merkilegir og hrífandi hljómleikar, er
General Hospital Nurses Glee Club, stofnaði til við afar mikla
aðsókn; í hljómleikum þessum tóku þátt þær Pearl Pálmason
fiðluleikari, og Agnes Sigurðson píanisti; eru þær báðar vaxandi
snillingar hvor á sínu sviði, og komnar svo langt á braut hlut
aðeigandi lista, að þær eru almennt viðurkendar meðal gáfuðustu
og hæfustu konsertleikara hins canadiska þjóðfélags.
Dagblöðin í Winnipeg, sem gerðu áminsta hljómleika að
umtalsefni, dáðu mjög hina breiðu og mjúku tóna, sem Pearl
knúði fram úr strengujm fiðlunnar, ásamt þeim rafmögnuðu,
dramatísku töfrum, sem einkenna píanoleik Agnesar.
San Francisco
Af öryggisráðstefnu samein-
uðu þjóðanna í San Francisco,
hafa fáar fregnir borist undan-
farna daga; all-mikið hefir þó
verið rætt um þá óvæntu ein-
angrunarstefnu, sem fram kom
hjá erindrekum Suður-Ameríku-
ríkja lýðveldanna, er naumast
máttu heyra Norðurálfuna
nefnda á nafn; naumast leikur
þó vafi á, að þessar þjóðir verði
áður en lýkur að lúta þeim fulln-
aðarákvörðunum, sem teknar
verða á sínum tíma varðandi
stofnun alþjóðabandalags heims-
friðnum til fulltryggingar; stefn
unni er eigi lokið þó þaðan séu
farnir utanríkisráðherrar Bret-
lands, Rússlands og Kínaveldis.
Forsætisráðherra Canáda, Mr.
King, lagði af stað heimleiðis á
mánudaginn til þess að hefja
kosninga undirbúning sinn.
Að því er bezt er vitað, var
ágreiningurinn milli Breta,
Rússa og Bandaríkjastjórnar
vegna Póllands með öllu óleyst-
ur, er hlutaðeigandi, áminstir
valdamenn, lögðu af stað heim-
leiðis.
Alvarlegt uppþot
Á lokadag Norðurálfustríðsins,
varð í borginni Halifax svo al-
varlegt uppþot, að ekkert því
líkt hefir áður komið fyrir í
sögu canadisku þjóðarinnar; vín-
Makleg sœmd
Dr. Thorbergur Thorvaldson
Við uppsögn Manitoba háskól-
ans, sem fram fer innan skamms,
verður Dr. Thorbergur Thorvald
son,prófessor í efnafræði við há-
skóla Saskatchewan fylkis,
sæmdur heiðursgráðunni Dr. of
Science; er hann manna mak-
legastur slíkrar viðurkenningar,
sakir stórmerkra og raunnýtra
uppgötvana á sviði efnavísind-
anna, svo sem í sambandi við
steinsteypu og ýmis önnur bygg-
ingarefni. Dr. Thorbergur kom
á barnsaldri frá íslandi, og er
skagfirskur að ætt; hann er út-
skrifaður af Manitobaháskólan-
um, en stundaði síðar framhalds-
nám við háskóla í Norðurálf-
unni við hinn ágætasta orðstír.
Dr. Thorbergur er kvæntur
Margréti, dóttur W. H. Paulson,
sem um langt skeið átti sæti á
fylkisþinginu í Saskatchevan;
hann er bróðjir Sveins Thor-
valdsonar, M.B.E. í Riverton.
anir, voru brotnar upp og vör-
um hvarvetna rænt að vild,
þrátt fyrri allar hugsanlegar ráð-
stafanir til málamiðlunar af
hálfu lögreglu og stjórnarvalda;
eitthvað af canadiskum sjólið-
um tóku þátt í uppþotinu, þó
víst þyki nú, að algengir borg-
arar hafi í engu verið eftirbátar
þeirra, nema síður væri; eigna-
tjón er lauslega metið á 5 millj.
dala, og er þess vænst, að sam-
bandsstjórn muni hlaupa undir
bagga, og lána þeim, sem fyrir
tjóninu urðu fé, til þess að kippa
viðskiptafyrirtækjum sínum í
lag; víðtæk réttarhöld háfa stað-
ið yfir undanfarna daga, og
nokkrir menn verið dæmdir í
betrunarhús vist.
Skemtistöðum í Halifax, þar
á meðal kvikmyndahúsum, var
lokað áminstan dag; þessu undu
borgarbúar illa, og er sú ráð-
stöfun ein af ástæðunum, er tit
uppþotsins leiddu.
Úr nógu að velja
Síðastliðinn mánudag, fóru
fram víðsvegar um Canada hin
formlegu þingmenskuframboð,
og kom þá brátt í ljós, að úr
nógu yrði að velja, því 965 þing-
mannaefni verða í kjöri við hin-
ar almennu þjóðkosningar þann
11. júní næstkomandi; alls eiga
sæti í neðri málstofu sambands-
þings 245 þingmenn. 1 kosning-
unum 1940, voru 672 frambjóð-
endur í kjöri.
Sextíu og sjö frambjóðendur
keppa um 17 þingsæti í Mani-
toba.
saoa
Failnir, særðir, týndir
Samkvæmt nýjustu upplýsing-
um hemaðarvaldanna, nam
manntjónið í Canada af völdum
stríðsins upp að 7. þ. m., 102,875.
Af þessari tölu eru 37,000 dánir,
3,769 týndir, en hinir særðir.
í þessu stríði tóku þátt miljón
Canadamenn, en í fyrri heims-
styrjöldinni nam tala hermanna
héðan úr landi sex hundruð og
þrjátíu þúsundum.
Björnson systkynin
Nýlega var sú frétt í Fargo
Forum, að Kristján Björnson sem
útskrifast sem dýralæknir í vor
frá Ohio ríkisháskólanum í Col-
umbus, Ohio, hafi verið kósinn
félagi í Phi Teta, þjóðlegum
heiðursfélagsskap, fyrir nem-
endur í dýralækningum. Eru
kosnir í slíkan félagsskap aðeins
þeir, sem standa hæzt við nám-
ið. Auk Kristjáns er systir hans
Margaretta þar á skólanum líka.
Er hún að búa sig undir meistara
gráðu í stjórnmála vísindum
(political science). Hefur hún
æfinlega skarað fram úr við nám
frá því hún fyrst byrjaði skóla-
göngu. Eru þau Kristján og
Margaretta börn Dr. og Mrs.
B. K. Björnson, Fargo. Annar
sonur þeirra, Captain Sidney
Björnson er á íslandi.
Fögur kvöldstund
Það var bjart yfir lokasam-
komu Laugardagsskólans, sem
fram fór í Sambandskirkjunni
hér í borginni þann 5. þ. m. að
kvöldi; aðsókn var prýðileg; frú
Ingibjörg Jónsson, forstöðukona
skólans, stýrði samkomunni; það
var ánægjulegt að heyra, hve
börnin báru íslenzkuna greini-
lega fram, jafnt í söng, leik og
ljóði; þau voru alveg heima hjá
sér, og komu í hvívetna einarð-
lega fram; tveir unglingspiltar
skemtu með lúðraþyt, og tókst
hið bezta; söngur barnanna, und-
ir leiðsögn Miss Vilborgar Eyjólf
son, vakti almenna hrifningu,
eins og reyndar alt annað, sem á
skemtiskránni stóð; samkoman
bar þess raunhæft vitni, hve
Laugardagsskólinn á marga vini,
þótt vel mætti þeim fjölga í
framtíðinni.
Kennarar skólans síðastliðið
starfsár, voru þær Ingibjörg
Jónsson, frú Gyða Steinsdóttir,
Miss Vilborg Eyjólfson, Mrs.
Fred Bjarnason og Mrs. S. B.
Stefánsson, er aðstoðaði söng-
flokk barnanna með píano spili.
Mlli
Leystur úr prísund
Frú Guðlaugu Eggertson hjúkr
unarkonu hér í borginni, barst
nýverið símskeyti þess efnis frá
hernaðarvöldunum, að Pilot
Officer Edward sonur hennar,
sem verið hefir í þýzkum fanga-
búðum nokkuð á fjórða ár, sé
nú kominn heill á húfi til Eng-
lands. Edward er bráðgáfaður
maður, sem byrjaður var á námi
við Manitoba háskólann nokkru
áður en hann innritaðist í her-
inn; er fjölskyldu hans og hin-
um mörgu .vinum það ósegjan-
legt fagnaðarefni, að vita hann
leystan úr prísund Nazista.
I
Isletazk jarðarber
Félag Vestur-íslendinga hélt
skemmtifund í Oddfellowhúsinu
í s. 1. viku. Hálfdán Eiríksson,
formaður félagsins, stýrði fund-
inum.
Meðan setið var undir borð-
um las formaður upp kveðju frá
þingi Þjóðræknisfélags Vestur-
íslendinga í Winnipeg, sem er
svohljóðandi: “Tuttugasta og
sjötta ársþing Þjóðræknisfélags
Islendinga í Vesturheimi sendir
Félagi Vestur-íslendinga í Rvík
hugheilar kveðjur með alúðar-
þakklæti fyrir sýndan vinarhug.”
Auk þess las formaður upp bréf
frá prófessor Richard Beck þar
sem hann þakkar alúðlega mót-
tökur félagsins, er hann dvaldi
hér heima síðastliðið sumar, sem
fulltrúi Islendinga vestan hafs á
lýðveldishátíðinni. I bréfi sínu
til félagsins, sagði prófessor Beck
að hann hefði snætt íslenzk
jarðarber heima hjá sér í Grand
/orks, er honum hefðu verið
send héðan að heiman í flugvél,
af formanni félagsins. Hefðu
berni verið óskemd og hin ljúf-
fengustu í alla staði.
Séra Jakob Jónsson las upp
Úóð eftir Einar P. Jónsson rit-
^tjóra og Guttorm J. Guttorms-
Son skáld í Riverton. Var þeim
þætti dagskrárinnar mjög fagn-
að. Eftir að staðið var upp frá
borðum var stiginn dans fram
á nótt.
Næsti skemmtifundur félags-
ins verður árshátíð þess, sem
haldin verður í aprílmánuði.
Verður það hóf undirbúið sér-
staklega og mjög vandað til þess
Vísir, 13. marz.
Inneign Islendinga
I janúarmánuði námu innlög
í bankana næstum 600 milljón-
um króna — eða 599.790 þús kr.
Innlög höfðu aukist um rúm-
lega tvær og hálfa milljón í mán-
uðinum, því að þau námu 597.1
milljón kr. í árslok 1944. Útlán
höfðu á sama tíma aukizt um
hálfa aðra milljón, voru í árs-
lok 236.6 millj. kr., nú í jan-
úar 238.1 milljón kr.
Eins og venjulega minnkaði
seðlaveltan í janúar, þegar hin
miklu jólakauptíð var um garó
gengin. Þó dró ekki eins mikið
úr henni á þessu ári, eins og i
janúarmánuði í fyrra. Hún var í
janúarlok 160.1 milljón króna,
en var 167.4 í árslok. Hafði hún
því minnkað um 7.3 millj. kr. í
mánuðinum.
í árslok 1943 nam seðlaveltan
144.7 millj., en minnkaði í jan-
úarmánuði á eftir um 9.1 millj.,
varð 135.6 millj. kr. Hækkunin
frá janúar í fyrra til jafnlengdar
á þessu ári nemur því 24.5 millj.
kr.
Inneignir bankanna erlendis
voru 567.2 millj. kr. í lok janúar-
mánaðar. Höfðu þær þá aukist
um 4.3 millj. kr. og er það
minnsta aukning síðan í júní-
mánuði s. 1.
í lok janúar í fyrra áttu bank-
arnir innieignir, sem námu sam-
tals 458.5 millj. kr. Jukust þær
jafnt og þétt allt árið, nema í
maí, þegar þær minkuðu um
hálfa aðra milljón og desember
síðastliðnum er þær minnkuð.i
um hálfa tuttugustu milj. kr.
Aukning frá janúar 1944 til loka
janúarmánaðar nam alls 108.7
millj. króna.
Vísir, 23. marz.
MKgi
Goebbels fyrirfór sér
Samkvæmt staðfestum fréttum
frá Moskva, hefir áróðursráð-
herra Nazista, Joseph Goebbels,
fyrirfarið sér í jarðhýsi, sem var
20 metra neðan við yfirborð
Berlínar; hann hafði og drepið
konu sína og börn á eytri; þannig
lauk ævi þess manns, er vafa-
laust hefir verið mestur lygari
sinnar samtíðar.
saga
Kyrrahafið
Átök Bandaríkjahersins í
Kyrrahafinu aukast með degi
hverjum; einkum er hert á sókn
á Okinawa og Mandanay; nú
hefir ameríski herinn náð á vald
sitt höfuðborg hinnar fyrnefndu
eyjar, og hafa umráð yfir níu
tíundu hlutum þeirrar síðar-
nefndu; mannfall á báðar hlið-
ar hefir verið geisilegt á þess-
um vettvangi stríðssóknar, og
engu minna af hálfu Bandaríkj-
anna, að því er síðast fréttist.
Skipatjón Japana hefir mjög
farið í vöxt upp á síðkastið.
Msy$
Þjcðhöfðingjafundur
Þess er alment vænst, að inn-
an tiltölulega skamms tíma,
haldi fund með sér þeir Churc-
hill, Stalin og Truman, til þess
að ræðs um endurskipun og við-
reisn Norðurálfunnar, sem og
með það fyrir augum, að taka
fullnaðarákvarðanir varðand:
stríðssóknina í Kyrrahafinu.

Nírceðisafmæli
Frú Anna Ólafsson
Á laugardaginn þann 5. þ. m.,
átti hin höfðinglega merkiskona,
frú Anna Ólafsson níræðis-
afmæli, og var þess minst þá
um kvöldið með veglegu sam-
sæti í fundarsal Fyrstu lútersku
kirkju, að vistöddu miklu fjöl-
menni; veizlustjórn hafði með
höndum séra Valdimar J. Ey-
lands, er framkvæmdi það verk
með hinni mestu snild. Ræður
fluttu Ágúst Sædal, A. S. Bardal,
Gunnlaugur Jóhannsson og J. J.
Swanson. Páll S. Pálsson, skáld,
skemti með kýmnisöng; á slag-
hörpu lék Miss Ólafsson, en frú
Alma Gíslason söng kvæði, er
þeir Dr. Sig. Júl. Jóhannesson
og Einar P. Jónsson höfðu ort
til frú Önnu á sextugs afmæli
hennar; aðalræðuna fyrir hönd
móður sinnar og Ólafsson fjöl-
skyldunnar í heild, flutti séra
Sveinbjörn Ólafsson, og mæltist
honum hið bezta.
Viðstödd börn frú Önnu voru
frú Halldóra Þorsteinson, frú
Petrea Péturson, frú Helga
Árnason, séra Sveinbjörn og
Benedikt málari; einn sonur
ihennar, Einar, er búsettur á
Akranesi, og sendi hann móður
sinni samfagnaðarskeyti og frum
ort ljóð; einnig fluttu frumort
kvæði þeir Ragnar Stefánsson
og Gunnar Sæmundsson frá Ár-
borg; sægur mikill heillaóska-
skeyta frá Islandi, og víðsvegat
annarsstaðar að bárust frú önnu
í tilefni af þessum merka áfanga
í lífi hennar.
Frú Anna er ættuð úr Borgar-
firði hinum syðra, og kom hing-
að vestur um haf af Akranesi;
hún ber sinn háa aldur eins og
lífsglöð sigurhetja, og hefir þrátt
fyrir óhjákvæmilegt mótbyri
annað veifið á svo langri leið,
jafnan ferðast sólarmegin í líf-
inu; hún hefir átt miklu barna-
láni að fagna.
Lögberg biður Önnu guðsbless
unar og samfagnar henni á ní-
ræðisafmælinu.
KJARTAN ÓLAFSSON:
Richard Beck prófessor
Velkominn heim til þíns lands.
Vítt um háloftin heið
yfir hafdjúpin breið,
með þinn vordraum hins veglynda manns.
Með kveðjur og óskir frá íslenzku börnunum,
sem elska sitt land með fegurstu stjörnunum,
og blessa í fjarlægð við brjóst annars lands.
Vordísir unni þér alls,
þar sem ástjörð þín grær
og hinn eilífi sær
mætir auga frá fjöru til fjalls.
Svo hjarta þitt yngist með ættjarðarblómunum
og andi þinn fagni með sólglöðu hljómunum.
Já, finndu þig.heima við yndi þess alls.
. Feðranna fornhelga jörð
sé þér brosmild í blæ
og þú berð hennar fræ
þér í hug yfir fjarlægan fjörð. ’
Og leiði þig heilladís hamingjustjarnanna
til þíns heima, um landnám íslenzku barnanna.
Flyt þeim kveðjur frá móður- og minningajörð
Kvæði þetta flutti höfundur Richard beck prófessor, í sam-
sæti sem Þjóðræknisfélagið hélt honum að Hótel Borg í júní s.l.,
þegar hann var hér heima í boði ríkisstjórnarinnar.
Heimilisblaðið.