Lögberg - 17.05.1945, Blaðsíða 6

6
LÖGBERG, FIMTUDAGINN. 17. MAI, 1945
Dulin fortíð
“Nei, það er það besta; ef eg.skyldi einhvern-
tíma hafa mín eigin húsráð, þá ert þú velkom-
inn, en eg get ekki boðið þér á annara heimili.”
Þegar Verner kom heim, sagði lávarður
Dysart við hann:
“Mr. Elster, geturðu verið hér í allt kvöld?”
“Já, sjálfsagt.”
“Það er fyrir lafði Dysart; hún ætlar að fara
í Atlas-leikhúsið í kvöld og sjá Macbeth. Lafði
og Miss Damer fara með henni. Vilt þú nú
gera mér þann greiða að fara með þeim í minn
stað, því eg hefi lofað að mæta á fundi, sem eg
má ekki láta bregðast.”
"Það er mér stór ánægja,” sagði Verner. En
honum datt í hug hvað Robert mundi gera.
40. KAFLI.
Það var ekki vanalegt að Atlas leikhúsið væri
svo vel sótt, sem þetta viðburðaríka kvöld
í leikhúsinu voru tvær fríðustu konur borgar-
innar — lafði Damer og dóttir hennar, Rose. All-
ir voru alveg dáleiddir af fegurð þeirra, og
yndisleik, fjöldinn veitti þeim meiri athygli og
eftirtekt, en hinni frægu leikkonu, sem lék
hlutverk lafði Macbeths.
Aldrei hafði lafði Damer litði glæsilegar út.
Hún var í himinbláum guðvefjar kjól, perlum
skreyttum. Hið fagra hár hennar var enn eins
skínandi og gljáandi eins og það hafði verið
fyrir tuttugu árum, og andlitið hafði ekkert mist
af æskufegurð sinni. Að vísu var þessi töfrandi
fegurð, ungrar stúlku horfin, en nú var hún
sem hin fegursta og fullkomnasta mynd. hinnar
fullþroskuðu konu. Hún gat eftir öllu útsýni að
dæma, verið drottning; það var lítt mögulegt
að hugsa sér fegurri mynd en hana, þar sem
hún sat í hinni skrautlegu stúku í leikhúsinu.
Hún hélt í hendinni á stórum blómvendi, af
bleikrauðum rósum og hvítum liljum.
Það var annað sem var einnig eftirtektarvert
við lafði Damer; þegar hún hélt að enginn
veitti sér sérstaka eftirtekt, þá var eins og hún
væri í draumi, horfin langt burt úr leikhúsinu;
Það mátti sjá í hennar fjólubláu augum og
sorgblandna brosi á vöruim hennar. Hugur
hennar var á stöðugum flótta, en hún sat alveg
þegjandi og hreifingarlaus; Verner sem sat við
hlið hennar, veitti henni nána eftirtekt.
Hún hafði beðið um að hann fylgdi sér í
leikhúsið, hann var orðinn nafnkunnur sem
skáld. Milli þeirra var svo djúp samhygð að
þau þurftu ekki að tala, hvort til annars, þau
skildu hvort annað og heyrðu hvors annars
hugsanir, ef svo mætti segja.
Leikhúsgestirnir voru í mestu vandræðum
með, að komast að hreinni niðurstöðu um það,
hvort lafði Damer eða dóttir hennar væri fríð-
ari. Rose þurfti ekki að skreyta sig til þess að
vekja eftirtekt og aðdáun, hennar fríða og
góðmannlega andlit var nóg til þess, en þetta
kvöld var hún svo vel búin að allir hlutu að
líta á hana sem ímynd þess fegursta sem þeir
höfðu séð. Lávarður St. Albans, kærastinn
hennar, sat hjá henni og horfði á hana með
stoltri aðdáun.
Verner brosti stundum um kvöldið, þegar
hann hugsaði til Roberts, og hvernig hann leit
út. Lafði Damer tók eftir því og spurði hann að
hverju hann væri að brosa.
“Er það einhver fögur skáldleg hugsun sem
hrífur huga þinn?”
Hann sagði henni að bróðir sinn, sem ætti
heima úti á landsbygðinni, væri í leikhúsinu,
og lýsti honum svo að lafði Damer fór einnig
að brosa.
“Hvar situr hann?”
Verner skimaði allt í kring, en gat ekki kom-
ið auga á hann.
“Hann er kannske ekki hérna,” sagði hún,
“en þú mátt til að koma með hann til okkar;
Venjur hans og framkoma gerir ekkert til,
hann er velkominn^fvrst hann er bróðir þinn.”
Meðan þau voru að tala saman kom Robert
inn í leikhúsið og settist í stúku gagnvart þeim.
Hann sá brátt að augu tveggja kvenna og
tveggja manna störðu á stúkuna sem hann sat
í, hann hugsaði að það væri best að sjá allt sem
best, sem fyrir augun bæri, svo hann stóð upp
og leit í kringum sig. En er hann kom auga á
það fólk sem Verner var með, varð hann alveg
ruglaður í höfðinu. Kata var lagleg á sína vísu,
en þær Damer mæðgur, sem hann glápti á
meira en nokkur siðaður maður hefði vogað,
voru svo óumræðilega miklu fallegri, og það
svo, að hann hafði aldrei dreymt um neitt
slíkt.
“Hörund þeirra er sem silki og hárið sem
gull,” sagði hann við sjálfan sig. “Eg hefi aldrei
getað hugsað mér að til væri í heiminum, nokk-
uð svo elskulegt og yndislegt.”
Lávarður St. Alban talaði til Rose, og Robert
sá að hún brosti, þetta bros hennar ruglaði
dómgreind hans . með öllu, svo hugar ástand
hans varð ekki langt frá brjálæði.
Hann,hafði haldið að hann elskaði Kötu; hún
hafði líka brosað til hans og haldið honum
hugfangnum með glóandi rannsakandi augna-
ráði; hún hafði sagt honum meiningu sína, og
vakið metnaðargirnd hans. En þetta var eitt-
hvað brjálæðislegt hugarástand sem hafði her-
tekið hann og ruglað allri dómgreind hans.
Hann varð nábleikur í andliti, og hann nötraði
allur af óstyrk. Hann sór í huga sínum hræði-
legan eið. “Eg skal eiga hana hve hátt sem
hún kann að standa að ætterni yfir mig; og
þó hún væri krýnd drottning skal eg eiga
hana!”
Þegar hann fór í leikhúsið, var hugur hans
allur við það bundinn að komast að leyndar-
málinu og pína út úr hlutaðeigandi mikla pen-
inga og giftast svo Kötu. En nú hafði em
áátríðuþrungin augnablikshrifning gjörbreytt
áformi hans. Nú var hann gjósandi eldfjall; á
einu augnabliki var allur heimurinn orðinn
gjörbreittur í huga hans.
Það eru tilfelli, að menn verða alveg miður
sín við að sjá afburða fríðar konur; en hin
taumlausa ástríða Roberts, gekk úr öllu hófi.
Hugur hans og athygli beindist með svo mikilli
ástríðu að Rose, að hann hafði ekki veitt Verner
eftirtekt. En er lafði Damer talaði til Verners,
þá tók Robert fyrst eftir honum. Hann varð
enn fölari í andliti, ef það var hægt, og ógeðs-
legum glampa brá fyrir í augum hasn. Hann
dróg þungt andann og nöldraði við sjálfan sig-
“Svo hann er þarna, og eg hér; en það skal
ekki vera lengi.”
Nú blossaði upp takmarkalaust hatur í huga
hans til Verners, sem hann hafði áður skoðað
sem bróður sinn.
“Bróðir minn,” sagði hann og glotti ískyggi-
lega. “Eg er margfalt meiri maður en hann. Eg
veit hvað móðir mín heitir, og faðir minn
hvílir með heiðri og sóma í gröf sinni. En hann
á ekkert nafn, en eg á mitt nafn. Eg er miklu
betri maður en hann.”
En er hann horfði lengur á Verner, fann
hann þó tll þess, að hann var sér langt framar
í mentun og siðfágun og það gramdist honum
ákaflega, því svo mikið gat hann þó gert sér
ljóst, að Verner, bæði af útliti, hegðun og
mentun, gat vel verið prins.
“Því er eg ekki eins og hann?” hugsaði hann,
með gremju í hug. “Honum hefir verið veitt
allt sem hann hefur þarfnast, það mun einhverri
stúlkunni lítast vel á hann. Hann skal verða að
koma mér í kynni við þessa ungu stúlku. Hvað
er að mér? Eg vildi gefa til, alla peninga sem
til eru í heiminum, að hún vildi brosa til mín,
eins og hans.”
Honum fanst nú vera liðin mörg ár síðan hann
elskaði Kötu; nú var honum blátt áfram við-
bjóður að hugsa um hana.
Maður talar um fríðleika! Frítt, broshýrt
andlit, hefur segulmagnað áhrifa og aðaráttar-
afl, það var einmitt sem andlit Rose hafði, nógu
áhrifamikið til að svipta þann mann, sem horfði
á það, vitinu.
Robert réði sér ekki; hann hafði krampa-
kippi um allan líkamann, svo fólk fór að
veita honum eftirtekt; sumir héldu að hann
væri ekki með öllum mjalla, en aðrir að hann
væri drukkinn. Verner sá hann og brosti til
hans — já, og það sem meira var, Robert sá að
hann talaði til lafði Damer, og var viss um
að þau töluðu um sig, því hún leit til hans.
“Ef hann tekur mig til greina, sem bróðir
sinn,” hugsaði hann, “þá vil eg fyrirgefa hon-
um allt sem hann hefur gert á hluta minn.”
Þegar maður minnist alls þess sem Verner
hafði gert fyrir hann, þá gat ekki verið um
það að ræða að Verner stæði í neinni skuld
né skyldu við Robert. Hvað var það sem kom
Robert til að ímynda sér að hann ætti, sem
maður segir, stóra hönk upp í bakið á Verner?
Það var öfund, sem hann hafði á Verner fyrir
gáfur hans, lærdóm og tignarlega og fágaða
framkomu. Það var þetta sem hann vildi fyrir-
gefa Verner, ef hann tæki sig til greina sem
bróðir sinn.
Þangað til tjaldið var dregið niður að síðasta
atrðii leiksins loknu, stóð Robert og starði á
Rose Damer, og við það æstist ástríða hans að
miklum mun.
41. KAFLI.
Robert var í hálfgerðri leiðslu, og sat sem
agndofa eftir að tjaldið var dregið niður, og
fólkið staðið upp, og hraðaði sér út úr leikhús-
inu. Hann þaut allt í einu á flfetur, með skjótu
viðbragði — það var Verner sem hafði lagt
hendur sínar á herðar honum.
“Robert, komdu með mér.”
Án þess að segja nokkuð eða spyrja nokkurs
fylgdi Robert honum.
Það leið dálítil stund þar til vagn lafði Damer
kom upp að dyrunum, svo hún, ásamt Rose og
lávarði St. Albans urðu að bíða í forsalnum.
“Við verðum líklega að bíða í svo sem fimm
mínútur,” sagði lafði Damer, “svo þú hefur
tíma, Mr. Elster, til að lofa okkur að sjá bróðir
þinn.”
Hún talaði í svo mildum og mjúkum róm, eins
og hún æfinlega gerði er hún talaði til Verners.
Það var eitthvað í útliti hans sem hreif hana, og
gekk henni svo til hjarta, eins og óljós móður-
ást. Það sem hún undraðist mest var, að hann
var algjörlega laus við allt yfirlæti og tilgerð.
Hann talaði svo einlæglega og blátt áfram um
sína fátæku móðir, og heimili hennar. Hann
tók stöðu sína, sem einkaskrifari jarlsins, með
þeirri hógværð, og viðfeldni við alla, sem meðal
annars, vakti almenna ást og virðingu fyrir
honum.
Hann hafði oft sagt lafði Damer frá litla
húsinu móður sinnar, blómunum og trjánum, •
sem þar voru; hann hagði sagt henni frá því
á svo aðlaðandi og skáldlegan hátt. Hann hafði
og lýst útliti og fátæklegum búningi móður
sinnar, og örbyrgð fólksins í Croston.
Honum datt aldrei annað í hug, en hann
væri sonur Mrs. Elster, kominn af fátæku og
fákunnandi fólki; hann var þeim mun þakk-
látari forsjóninni fyrir gáfur sínar, sem höfðu
hafið hann hærra, en þó hann hefði verið
fæddur af foreldri sem hefði staðið hærra í
mannfélaginu.
Þegar hann fór, eftir beiðni lafði Damer, til
að sækja bróðir sinn, sagði hún við lávarð
St. Albans: “Mig furðar ekki á því að þú heldur
svo mikið af Mr. Elster, eg held að eg hafi
aldrei kynnst gáfaðri og betur uppöldum ung-
um manni, en honum.”
Lávarður St. Albans varð glaður við að
heyra þessi ummæli; því Verner var hahs einka-
vinur og félagi.
“Það er satt, framkoma hans, er svo aðlað-
andi, hann er fullkomið prúðmenni. Þú getur
vel hugsað þér, hvernig sumir í hans stöðu,
hefðu reynt að afsaka sig og skammast sín fyrir
að koma með ungan ófágaðan dreng utan af
landsbygðinni fram fyrir okkur. Hann er ólíkur
öllum sem eg hefi þekkt.”
Nú kom Verner með Robert. Hvar var nú
allt hans mikillæti; nú var hann eins og glópur,
sem vissi ekkert hvernig hann átti að koma
fram og hegða sér.
“Á eg að hafa hanskana á höndunum, eða taka
þá af mér?” hvíslaði hann í hinni verstu ráð-
villu, og um það snerust hugsanir hans, meðan
Verner fór með hann gegnum mannþröngina.
“Ef eg hefi þá á höndunum, sér enginn hring-
ina mína; en hendurnar eru bæði rauðar og
hrjúfar,” hugsaðfi hann, þegar hann leit á
hendur Verners, sem voru hvítar og sterk-
legar, en þó svo nettar; svo hann ákvarðaði
að taka ekki hanskana af höndunum.
Innan stundar stóð hann frammi fyrir hinni
fríðustu og glæsilegustu konu á Englandi, lafði
Damer, sem var einnig annáluð fyrir sína tign-
arlegu og stoltu framkomu. Nú lagði hún allan
tignarblæ og yfirlæti til síðu, til þess að bróðir
Verners gæti notið sín sem best meðal þeirra
Hún talaði við hann í vingjarnlegum róm, og
brosti svo innilega til hans; bros, sem flestum
stórherrum Lundúnaborgar hefði þótt virðing
og vegsauki að. Robert var nærri því eins og
glópur; það að dáðst að slíkri konu í fjarlægð,
er allt annað, en að standa auglitis til auglitis
við hana.
“Eg vona,” sagði lafði Damer, “að þér hafi
geðjast vel að leiknum sem var sýndur hér í
kvöld. Nýja leikkonan var hreint ágæt.”
Robert sagði eftir litla umhugsun, að það
hefði líkast verið “heldur gott”. Hefði það
verið einhver annar en bróðir Verners, hefði
lafði Damer ekki getað varist að brosa að
svarinu. Kynlegri náunga hafði hún aldrei mætt;
hún hafði aldrei séð slíkt sambland af feimni
og óskammfeilni, frekju og hugleysi, hégóma-
skap og tilgerð.
Lávarður St. Albans kom til þeirra og bjarg-
aði henni úr vandlræðunum. Hann heilsaði
Robert með handabandi, og sagði, með bros á
andlitinu.
“Það er ánægja fyrir mig að sjá þig, því
bróðir þinn er minn besti vinur. Veistu að
hann hefur bjargað lífi mínu?”
“Nei”, svaraði Robert, hann hafði ekki heyrt
neitt um það, en hann vissi, að Verner var
fær til flestra hluta.
Nú kynnti lafði Damer hann Rose Damer;
sem til að þóknast Archie, rétti honum sína
nettu gimsteinum prýddu hendi.
Nú hafði Robert náð því takmarki, sem
hann sóttist eftir; nú gat hann horft á hið
fríða andlit Rose Damer, og séð hennar unaðs-
lega bros, sem var alveg sem sólargeisli í aug-
um hans. Honum fanst er hann horfði á hana,
sem hlið paradísar stæðu opin fyrir sér.
Hann var klúr, fruntalegur og illa siðaður;
en hann var svo haldinn af taumlausri ástríðu,
að hann hefði getað fallið fram fyrir henni og
kyst fætur hennar, er hún brosti til hans.
Hann vissi ekki hvað hann sagði; hann sá
hina skínandi demanta festi um háls hennar,
og fann ilminn af klæðum hennar, sem gerði
hann bókstaflega sem drukkinn. Smátt og smátt
náði hann valdi yfir sér, og slagæðin fór að
slá hægara, og hann fór að geta greint hvað
hún sagði.
“Er þetta í fyrsta sinn, sem þú hefur komið
til Lundúnarborgar?” spurði hún, og horfði
brosandi á hann. Við þessa spurningu áttaði
hann sig ofurlítið, og æsingin í huga hans
rénaði dálítið.
“Nei,” svaraði hann, “eg hefi komið hingað
einu sinni áður, þá var eg hér í viðskipta erind-
um, en ekki, eins og nú, í skemtiferð.”
“Svo þú ert nú í skemtiferð hingað”, sagði
hún, “svo við verðum að reyna að láta þér
líða vel hér, og njóta ánægjunnar af því að
koma hingað til höfuðborgarinnar. Bróðir þinn
á sama sem heima hjá okkur.”
Að svo mæltu sneri Rose sér frá honum.
Iiann glápti hugfanginn á hana, í huga hans
var brjálæðisleg löngun til að fleygja sér niður
fyrir fætur hennar og láta hana ganga yfir sig.
Lávarður St. Albans kom nú til hans, til að
bjóða honum góða nótt.
“Hefurðu nokkurn tíma komið til Richmond?
spurði lávarðurinn.
“Nei, en eg ætla mér að koma þangað,”
svaraði Robert.
“Þá skulum við,” sagði hinn ungi lávarður,
“ef þú hefir tíma til, hafa miðdagsverð þar á
morgun. Það er skrautlegasta hótelið í ná-
grenni við borgina. Hvar býrðu?”
Robert sagði honum hvar hann héldi til. “Við
skulum keyra þangað,” sagði lávarðurinn; “svo
komum við Verner í fyrramálið og tökum þig
með okkur; eg er viss um að þú hefur ánægju
af að keyra með okkur og sjá þig um i borg-
inni, góða nótt.”
Lafði Damer talaði og nokkur orð til hans
að skilnaði, og Verner kvaddi hann. Nú stóð
Robert einn eftir, undrandi og gagntekinn af
því, sem fyrir hann hafði komið um kvöldið.
“Mamma”, hvíslaði Rose, brosandi, “hefurðu
nokkurntíma heyrt, að vínber og þistlar vaxi á
sömu grein?”
“Nei,” svaraði hún. -
“Það er þó tilfellið, þar sem Verner og bróðir
hans hafa vaxið upp undir sama þaki.”
Lafði Damer ypti öxlum.
“Hann er óþolandi en við verðum að vera
vingjarnleg við hann, Verners vegna. Eg ætia
að bjóða honum heim eitthvert kvöldið, þegar
við höfum enga aðra gesti.”
Rose fanst hún ætti mjög ervitt með að sýna
Robert nokkur almennilegheit. Hún hélt mikið
upp á Verner, hún gat ekki annað en brosað,
þegar hún hugsaði um þennan skrítna mann,
sem hún hafði skipst á fáeinum orðum við.
Lávarður St. Albans sagði Verner frá því, að
hann hefði boðið bróðir hans til miðdegisverðar
með þeim á Richmont hóteli; Verner líkaði
það a'llt annað en vel. Það var ekki af því að
hann skammaðist sín fyrir Robert, en hann
fann til þess hversu hann var óhæfur vegna
skorts á siðmenningu, og góðs uppeldis, til að
vera með hinu siðfágaða fólki landsins, þess
vegna gat ekki komið til mála að honum væri
nein ánægja í því. Mótsetningin var kveljandi.
Þegar Robert gekk heim um kvöldið, eftir
að hafa verið á leikhúsinu, var hann eins og
drukkinn rriaður. Himininn var heiðskýr og
stjörnurnar blikuðu skært, en hann sá þær
ekki; umferðin var feikna mikil á strætunum,
en hann virtist ekki sjá neinn. Gullhlið para-
dísar höfðu opnast fyrir honum; yndi himn-
eskra hljóma höfðu gagntekið hug hans. Hann
sá ekkert annað en hið aðdáanlega fríða and-
lit Rose, og það mundi æfinlega vera fyrir
augum hans til dauðans. Það átti að leiða hann
— en hvert, það var ekki gott að vita.
“Og eg á að sitja til borðs með lávarði,”
sagði hann við sjálfan sig. “Já, reglulegum lá
varði. Hvað mun móðir mín segja, hvað mun
Kata segja um það?”
Áður en hann fór að sofa um kvöldið, skrif-
aði hann langt bréf til Kötu. Það helsta í því
er á þessa leið:
“Eg veit ekki, Kata, hvort eg muni una mér
í Croston, eftir að hafa verið hér. Þar eru engir
heldrimenn, sem eg get haft umgengni við, allir
ómentaðir daglaunamenn; geturðu ímyndað
þér, að einn af hinum stóru lávörðum Lundún-
arborgar hefir boðið mér til miðdegisverðar
með sér, og fleiri stórherrum á fínasta hóteli
borgarinnar. Slíkir menn falla mér svo vel í
geð, svo frjálsir og vingjarlegir, og lausir við
stolt. Á morgun, rétt um það leyti sem þú
mjólkar kýrnar, ek eg í vagni lávarðsins til
hótelsins, þar sem við borðum svo dýra og
fullkomna máltíð, sem þú getur ekki gert þér
minnstu hugmynd um. Nú finn eg í fyrsta sinn
lífið, eins og eg hefi hugsað mér það, eg finn,
að eg er kjörinn til þess, sem forlögin hafa
ákveðið mig til, að vera meðal herramanna.
Eg hefi séð stúlku, sem er svo fín og fögur, að
eg er hræddur um, að þú verðir hrædd um mig
fyrir henni.”
Honum kom ekki til hugar, er hann skrifaði
þessi síðustu orð, til sinnar kæru Kötu, að
þau mundu verða tilefni til morðs,