Lögberg - 24.04.1947, Qupperneq 2

2
JjÖGBERG, FIMTUDAGINN 24. APRIL, 1947

Fábjáni er stærðfræðissnillingur
BELGISKI UNDRAPILTURINN OSKAR VERAEGE
Foreldrax Oskars Veraege vissu, að hann var and-
lega vanþroska og fóru með hann fil sálsjúkdóma-
sérfræðings, sem hraðaði sér með hann á fund
frægs sfærðfræðings. Belgiskir stjörnufræðingar
voru kvaddir á fund og kom þeim saman um, að
hann væri andlega vanheill, en gáfu honum viður-
kenningarskjal fyrir undragáfur.
Hinir lærðu stjörnufræðingar við konunglega stjörnuturninn
í Brussel urðu fyrir miklum vonbrigðum, þegar Prófessor Fernand
Charles, hinn mikilhæfi stærðfræðingur leiddi belgískan ungling,
að nafni Oskar Veraege, inn í fundarherbergið.
“Þessi unglingur er yfirnáittúrlegur — hann er töframaður í
hugareikningi”, hafði prófessorinn sagt þeim af mikilli áfergju
áður um daginn. “Þið ættuð að koma saman og prófa hann sjálfir.”
Fábjáninn reikningsfróði.
Þegar þeir nú litu á þennan 20
ára pilt, voru stjömufræðing-
amir vantrúaðir og hugðu sig
blekkta. Fyrir utan það, að hann
leit ekki út fyrir að vera neitt
undrabarn, sýndi hann greinileg
einkenni andlegrar vanheilsu.
Orðaforði hans var ekki nema
örfá barnaleg orð. Hann virtist
lifa í sínum eigin þögla heimi,
en skelti upp úr með bjánalegum
hlátri öðru hvoru, að því er virt-
ist án nokkurrar ástæðu.
Stjörnufræðingarnir leiddu
piltinn upp að reikningstöflu og
réttu honum krítarmola með
þeim ásetningi að ljúka þessu
prófi sem fyrst. Þeir báðu hann
að hefja 259 upp í þriðja veldi.
Það birti yfir svip Oskars eins
og barni, sem hefir verið gefinn
poki með marglitum brjóstsykri.
Eftir um það bil tveggja sekúnda
bið hagræddi hann krítinni
klaufalega milli fingra sér og
krotaði töluna: 17373979. Vís-
indamennirnir, er þarna vom
saman komnir, urðu meira en
lítið forviða. Þeim datt í hug,
að hann hefði fest sér nokkrar
tölur í minni, því að það væri
eina leiðin fyrir slíkan fábjána
til að geta komið með rétt svar
á svo skömmum tíma.
Næsta dæmi var öllu erfiðara.
“Viljið þér gera svo vel að reikna
út tvo í áftatugasta og níunda
veldi, Monsieur Veraege”, hljóð-
aði ósk þeirra
Pilturinn hóf þunna höndina
aftur upp að töflunni og skrif-
aðitöluna 608930272883777846205
939712. — Hann þurfti aðeins
tvær sekúndur til umhugsunar.
1 næstu fjórar klukkustundir
hélt Oskar áfram að leysa fyrir
þá hin flóknustu viðfangsefni án
sjáanlegrar fyrirhafnar. — Þeir
rannsökuðu blöðin, sem hann
hafði haft með sér og fundu, að
þau vom útkrotuð af tugum rétt
reiknaðra dæma.
Betri en reiknivél.
Einn af prófurunum ritaði síð-
ar um þennan unga töframann á
þessa leið: “Fullkömnasta reikni-
vél gæti ekki unnið eins hratt og
hugur þessa pilts. Sex og sjö
veldi er barnaleikur fyrir hann.
Hann hefir ef til vill sínar eigin
aðferðir til að leysa úr reiknings-
þrautum, en til allrar óhamingju
er orðaforði hans svo takmark-
aður, að hann getur ekki útskýrt
þær.
Fundur þessi leiddi það af sér,
að stærðfræðingarnir, sem áður
höfðu verið svo tortryggilegir,
færðu Oskari Veraege skil-
merkilegt viðurkenningarskjal,
þar sem segir á einum stað: “Osk-
ar Veraege er undravert fyrir-
brigði. Hann mun eiga eftir að
öðlast heimsfrægð.”
Þessar óvenjulegu gáfur Osk-
ars Veraege voru ókunnar, þar
til foreldrar hans fóm með hann
til frægs geðveikralæknis í febrú-
ar 1943. Gæti hinn góði læknir
gefið ráð, spurðu þau, sem gerði
þenna 17 ára son þeirra andlega
heilan sem aðra drengi á hans
reki.
Geðvedkralæknirinn úrskurð-
aði með sjálfum sér, jafnvel áður
en hann hafði lokið rannsókn
sinni, að drengurinn væri
“greinilegur fábjáni.”
Oskar hafði ekki einu sinni
öðlast nægan orðaforða til að
svara auðveldutsu spurningum
um sjálfan sig.
Fram að þessu var ekki vitað
um neitt óvenjulegt í líísfenli
drengsins. Hann er sonur búð-
arþjóns, fæddur 16. apríl 1926, í
Belgíu. — Þegar hann var átta
ára gamall varð hann svo alvar-
lega óstyrkur, að skólastjórnin
óskaði eftir, að hann hætti að
sækja skólann. Það sem eftir var
bernsku hans og æsku var hann
þrár og feiminn og sýndi engan
áhuga fyrir íþróttum eða leikj-
um, eins og aðrir unglingar.
Safnar almanökum.
Oskar hafði lært að lesa og
skrifa tölustafi, þó að hann kynni
ekki að lesa að öðru leyti.
Eitt atriði kom lækninum þó
til að halda, að hann hefði ekki
greint sjúkdóminn rétt. Faðir-
inn skýrði frá því, að Oskar ætti
eitt áhugamál, að safna alman-
ökum.
“Venjulega lætur hann eins og
hann tilheyri ekki þessum heimi”
sagði faðirinn, “en þegar eg færi
honum almanak, lifnar hann all-
ur við, skoðar dagsetningarnar
og krotar tölur yfir þær á alla
vegu. Það eru ekki forsíðumar,
sem vekja áhuga hans, heldur
tölustafirnir.
Þegar læknirinn prófaði stærð-
fræðilega hæfileika sjúklings
síns varð hann meira forviða en
nokkru sinni fyr á öllum starfs-
ferli sínum. Hann sá, að þessi
unglingur hafði undraverða
hæfileika til hugareiknings.
Hann gat naumast trúað sín-
um eigin athugunum og ók því
með hinn unga Veraege í flýti
til háskólans í Brussel, til að leita
álits vinar síns, Prófessors Fern-
ard Charles, sem er frægur
stærðfræðingur. Eftir að Pró-
fessor Charles hafði spurt dreng-
inn í einn eða tvo klukkutíma
var hann orðinn svo hrifinn af
þessum belgíska unglingi, að
hann kallaði stjörnufræðingana
við konunglega stjörnuturninn
saman eins og fyr er frá sagt.
Þögull og feiminn.
“Fyrir fáum dögum”, segir |
Guy Montfort í Ce Soir í París,
“fór eg til Genhal, lítillar borgar
í Belgíu, þar sem Oskar býr í litl-
um kofa með foreldrum sínum.
Við tal mitt við þenna sálsjúka
snilling var eitthvað hið skemti-
legasta, sem eg hefi átt um dag-
ana, þó að samtal okkar hafi ver-
ið takmarkað við örfá orð.”
“Eg fann Oskar sitjandi úti í
horni í eldhúsinu og sneri hann
baki að mér. Hafði hann andlitið
falið í höndum sér. Þegar eg
heilsaði honum stóð hann fljótt
upp, tók í höndina á mér og sett-
ist svo aftur án þess að mæla orð
af vörum. Hann gaf mér ekki
gaum frekar, fyr en eg lagði fyrir
hann fyrstu spuminguna.”
“Eg hafði heyrt, að Oskar gæti
sagt nákvæmlega til um vikudag
hvers dags, liðins eða ókomins.
Eg var ákveðinn í að prófa hann
í þessu og spurði því: “Hvaða
dagur var 21. maí 1940?”
“Þriðjudagur,” svaraði hann
án þess að hika.
“Og 26. janúar 1920?”
“Mánudagur.”
“En hvað um nýársdag árið
2000?”
“Laugardagur,” flýtti hann sér
að segja, næstum því um leið og
eg sleppti orðinu að því er virt-
ist sneyptur vegna fyrra sein-
lætis síns. Útreikningurinn tók
hann nákvæmlega eina og hálfa
sekúndu. .
“Til að leggja reglulegan próf-
stein á hæfileika þessa unga
Belga, fór eg að spyrja hann um
dagsetningu páska hvers árs.
Eins og allir vita, eru páskar
fyrsta sunnudag eftir nýtt tungl
og færast alt á milli 13. marz og
25 apríl. Þrátt fyrir hina aug-
ljósu erfiðleika var Oskar ekki
nema 30 sekúndur að segja til um
dagsetningu páska 1921, sem 27.
marz og á 10 sekúndum reiknaði
■hann út, að páskana 1956 ber upp
á 18. apríl. Einhverrar dular-
fullrar ástæðu vegna virtust
páskarnir 1653 erfiðari viðfangs,
því það tók hann 90 sekúndur að
finna út, að þeir voru 13. apríl.”
Þar sem sérfræðingar þurfa að
minsta kosti hálfa klukkustund
til að leysa viðfangsefni, sem
þessi, má segja, að þessi ungi
Belgi sé óskiljanlegur leyndar-
dómur. Það er áreiðanlegt, að
hann getur ekki haft nógu sterkt
minni til að muna kvartil tungls-
ins gegnum allar aldimar.
Lík fyrirbrigði.
Læknar munu benda á, að til-
felli svipuð Oskars Veraege, hafa
komið fyrir áður. Menn eins og
Colborn, Maginelle og Henry
Moudeux voru allir, hver á sín-
um tíma, víðfrægir sem töfra-
menn á sviði stærðfræðinnar.
Einnig er sagt frá því í annálum,
að einu sinni hafi lifað tveir
'hirðingjar, sem gátu gert krafta-
verk með tölum.
í dag nýtur Fransmaðurinn
Maurice Dagbert heimsfrægðar,
vegna þess að hann getur reikn-
að út kvaðratrætur og margfald-
að lengstu tölur á sama tíma og
hann leikur á fiðlu sína.
Jafnvel í samanburði við töfra-
menn á stærðfræðisviðinu er
Oskar talinn skara fram úr. Hin
brennandi fíkn hans í að leika
sér að tölum er svo sterk, að
hugur hans vinnur úr hverri tölu,
sem hann sér, hvort sem það
er bifreiðanúmer eða núrner á
vátryggingarskírteini. Hann
leggur þær saman, margfaldar
þær og deilir og margfaldar þær
með sjálfum þeim, ef svo ber
undir.
“Mér hefir verið sagt,” segir
Guy Montfort enn fremur, “að
Oskar Veraege muni bráðlega
koma til París, og verður hann
þá vdndlega skoðaður. Tekin
verður Röntgen-mynd af heila
hans og sérfræðingar í sálsýki
munu reyna að bæta andlega
vanheilsu hans. Auk þess munu
þeir leitast við að læra það kerfi,
sem hann notar við útreikninga
sína.”
Það sem vísindamenn og fræði-
menn munu sennilega ekki geta
komist að, er á hvern hátt hin
órannsakanlega náttúra gat
sameinað ofurmenni á stærð-
fræðisviði og andlegan aumingja
í einum og sama Oskari Veraege.
—Mbl. 26. marz.
Þegar aluminium var fyrst
uppgötvað þótti það mjög dýr-
mætur málmur. Meira að segja
svo dýrmætur, að í veizlum við
frönsku hirðina borðuðu þau
Napoleon III. og drotning hans af
aluminium-diskum, en aðrir
urðu að láta sér nægja gull- og
silfurdiska.
Kennarinn: — Jæja, Hans
minn, geturðu sagt mér, hvers
vegna við vitum að jörðin er
hnöttótt?
Hans: — Já, það er sagt frá
því í landafræðinni.
Jónína Sigurrós Jónsdóttir Arason
1866 — 1946
“pú Ijósum skrýdda logahvelfing bldat
hví Ijómar pú svo skœrt fyrir auga
manns ?
Ó, sýnir þú í himingeimnum háa
í hátign alla vegsemd skaparans?
Nei, langt í frá, en aðeins ímynd smáa
og undra lítið skin af Ijósi hans.
Sú prýði, sem á himins dúk er dregin,
er daufur skuggi af Ijósinu’ hinum
megin”
Þetta vers úr “Biblíuljóðum”
Valdimars Briem túlkar réttilega
það djúpstæða traust og þá ó-
hagganlegu trú, sem hélt ljósi
vonarinnar lifandi í brjóstum
frumbyggjanna í gegnum alt
þeirra erfiði, stríð, basl og fá-
tækt. Eitt fyrsta verkefni þeirra
var að koma skipulagi ,á kristi-
lega félagsskapi sín á meðal, til
að halda við ‘þeirri trú, sem hefir
fært íslenzku þjóðinni það heild-
artáp, sem hún er svo víðþekt
fyrir. Hin einlæga Krists trú
hefir auðvitað, á öllum öldum
og alstaðar, þar sem hún hefir
verið iðkuð, þroskað göfgi manns
Moldhaugum í Kræklingahlíð í
Glæsibæjarsókn í Eyjafjarðar-
sýslu, þar sem hún ólst upp. For-
eldrar hennar voru þau Jón
Kristján Jónsson, húnvetnskur
að ætt, og Rósa Míkaelsdóttir,
Árnasonar skálds á Skútum á
Þelamörk í Eyjafjarðarsýslu.
Með móður sinni og systur,
Margréti, er giftist Þórði Isfjörð,
en nú dáinn, kom Jónína sál. til
Winnipeg árið 1888 og þar átti
hún heima í rúm 20 ár. 1891
giftist hún Árna Níels Kristjáns-
syni, Jónssonar, frá Geitareyjum
á Breiðafirði.
Mann sinn misti hún árið 1906.
Jónína stóð nú eftir ein með 5
börn í ómegð.
Þau hjónin eignuðust 8 börn,
3 drengi og 5 stúlkur. Þrjú böm-
in dóu í æsku. Árni heitinn var
jarðaður 5 nóv. og dóttir þeirra
Rósbjörg Árný fæddist næsta
dag; hún dó eftir 3 mánuði. Þetta
♦ -f

JÓNÍNA SIGURRÓS ARASON
F. 1866 — D. 1946.
(Kveðja frá dætrum hennar)
Milda, ljúfa móðurhöndin þín,
Hún mat það fyrst að hlynna að okkar þörfum,
En hirti minna um þreytusárin sín,
Er sviðu undan lífsins þungu störfum.
En létti byrði og mýkti allskyns mein.
Ó, móðurástin lýsti sér þar hrein.
Það náði lengra en okkar aðeins til,
þú alira vildir þrautir reyna að græða,
Og rík þú varst af hreinum hjartans yl,
En hryggðist við að líta sárin blæða
Dýr og fuglar áttu athvarf þar
sem örlát hönd og meðlíðan þín var
»
Nú hvíldar nýtur þreytta höndin þín,
Og þrauta stundin sára burtu liðin.
Döpruðum augum, aftur sólin skín,
þú öðlast hefur varanlega friðinn.
Vertu sæl! Þitt höfuð hvíldu rótt.
Hjartans, kæra móðir. Góða nótt.
L. B. M.
sálarinnar og framleitt allar há-
fleygustu hugsjónir mannlegs
lífs, og það var traustið á algóð-
um skapara og föður alls rétt-
lætis, sem styrkti og hughreysti
þessa merkiskonu á öllum stund-
um.
Jónína var fædd 7. júlí 1866, að
var mjög örðugt tímabil fyrir
móðurina.
Árið 1912 flutti Jónína til
Gimli með börn sín. Hér varð
hún fyrir þeim mikla söknuði að
missa son sinn, Eðvald Elert, 20
ára gamlan.
Börnin, sem lifa móður sína
eru: Victoria Dolores, í Winni'
peg; Mrs. Paulina Elinborg
Einarsson, nú einnig til heimihs
í Winnipeg; Gavrós Katrín, (Mrs-
E. Anderson), búsett milu fyrh
sunnan Gimli, og Aðalheiður
Magdalena, (Mrs J. Bjarnason),
á Gimli.
Árið 1922 giftist Jónína, Egg'
erti Ólafi Arasyni, sem var um
langt skeið vitavörður á Georg®5
Island, en sambúð þeirra varð
ei löng því Eggert andaðist 2 ár-
um síðan.
Þó að lífskjör þessarar göfugu
konu og góðu móður hafi verið
mjög þröng á ómegðartímabib
barna hennar og þó að hún hefð1
mætt mörgum sorgaráföllum a
lífsleiðinni, þá samt geymó1
Jónína í hjarta sínu bjartsýn1
lífsins til æfiloka. Hún var að"
eins 12 ára gömul þegar hún for
að ganga út í vinnu. Eftir fr®'
fall fyrri manns hennar varð hun
ein ábyrgðarfull fyrir vellíða11
fjölskyldunnar, því á þeim tíma
var ekki um að tala neum
stjórnarstyrk fyrir ekkju og börn
þeirra; en vegna hennar fram ur
skarandi eljusemi auðnaðisi
þessari skylduræknu móður a
hafa börn sín hjá sér og að ala
þau upp sjálf, í umhverfi hins
blíða móðurfaðms.
Það má sérstaklega minnast a
hvað Jónínu þótti mikið varið 1
blóm og hvað hún var góð við
skepnur. Henni var margt ve
géfið, bæði til munns og handa-
Jónína var merkilega berdreym'
in og þessi dularfulli hæfileih1
hafði náð hjá henni óvanalegu
þroskastigi. Hún var sterktrúuð
og stóð andlega í föstum grund'
velli. Þau 34 ár, sem hún átti
heima á Gimli, studdi hún kirkju.
sína eftir beztu getu og var starf'
andi þjónn í þarfir kristindomS'
ins meðan líkamlegur þróttui
leyfði. Stuttu ' áður en húu
kvaddi þetta líf, meðtók hún hi
heilaga kvöldmáltíðar sakra'
menti Drottins vors sér til tru-
arstyrkingar og eflingar í öUu
góðu. Jónína var heilhuguð ug
velviljuð og þeir, sem þektu
hana bezt stóðu næst henni.
\
Hún var veik í tvö ár og alveg
rúmföst síðasta árið: allan þem1'
an tíma var Jónína til heimil15
hjá dóttur sinni og téngdasyu1’
Aðalheiði og Joe, þar sem húh
naut kærleiksríkrar umönnunar-
Jónina var jarðsungin af séra
Skúla Sigurgeirssyni frá lútersku
kirkjunni á Gimli, 13. marz, l94v-
Margir voru vinirnir, sem fylgúu
hennar jarðnesku leifum
grafar. S. S.
FRANK DENNER
Fyrsta viðskiftaárs
afmæli
Hr. Denner og hr. Lyons færa öllum
vinum og viðskiftanautum sínum
þakkir fyrir góð viðskifti, og velvild
sér sýnda á þessu fyrsta viðskiftaári
þeirra og
HAROLD LYONS
Tilkynna að þeir hafa nú
Vísindalega tempraða geymsluskápa fyrir
Kalda - GRAVÖRU GEYMSLU - Kalda
Kuldastigið í geymsluskápunum er hið sama bæði nótt og dag, sem er viðurkent að vera
það hagkvæcasta loftstig, til að geyma loðfatnaði, sem þekt er.
Viðgerðir — Loðfatnaði breytt og ný loðföt sniðin
og saumuð eftir máli
Símið
96 251
og við
sækjum
loðíöt yðar
314 TIME BUILDING
FURRIERS
Símið
96 251
og við
sækjum
loðíöl yðar
PORTAGE and HARGRAVE