Lögberg - 02.03.1950, Síða 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 2. MARZ, 1950
5
ÁHUGAMÁL
LVENNA
Ritstjóri: INGIBJÖRG JÓNSSON
Göfugra hlutverkið
Það er miklu göfugra hlutverk að byggja upp en að rífa niður,
og miklu vandasamara. Þeir, sem grunnhyggnir eru, geta auð-
veldlega rifið niður; þeir, sem ruddalegir eru, eyðilagt fögur verð-
mæti og traðkað þau undir fótum sér. Það er vandi að byggja
UPP; það útheimtir kunnáttu og mikla vinnu að reisa fagra bygg-
ingu, en fáfróður skemdarvargur getur kveikt í henni og brent
hana niður til grunna á svip-
stundu. Guð getur skapað yndis-
legt blóm, málað það fögrum lit-
um, en óvita barn getur tætt það
sundur á nokkrum augnablikum.
Og það er auðvelt og lítill
vandi að vanmeta og gera lítið
úr listaverkum og höfundum
þeirra; maður þarf jafnvel ekki
að vera gæddur yfirburða kjarki
til þess að reyna slíkt; en til þess
að kunna að meta listaverk að
verðugu, verður maður ekki ein-
ungis að hafa nægilega þekkingu
heldur og að vera gæddur næm-
um skilningi og hæfileikanum til
að geta orðið hrifin.
☆
MAMMA FLENGIR MIG
—Strákhnokki segjir frá—
Papi flengir mig stundum og
mamma flengir mig líka. Þau
gera þetta af því að þau eru bál-
reið út af einhverju. Eg veit ekki
út af hverju.
1 dag var ég að búa til leir-
lummur. Eg þurfti að sækja vatn
í könnu inn í eldhúsið: Eg missti
vatnið niður í eldhúsinu og
þurfti að fá aftur í könnuna.
Mamma þurrkaði eldhúsgólfið
•og gaf mér svo hálfa könnu af
vatni, en það var ekki nema í
eina leirlummu. Eg fór aftur inn,
skreið upp á stól hjá vaskinum
og fyllti tvær könnur af vatni.—
Mamma sagði mér að láta hurð-
ina ekki skellast, er ég færi út,
en hvernig átti ég að gera við því
með báðar hendur fullar.
Næstum allt vatnið lak úr
annarri könnunni, svo ég þurfti
að fá meira vatn. Eg fór inn með
stóru fötuna mína til þess að
sækja nóg vatn. Þá brotnaði
þunnt glas á eldhúsborðinu. Eg
setti fötuna frá mér á eldhús-
gólfið og tók að tína upp gler-
brotin. Þá kom mamma og rak
fótinn í fötuna og setti allt vatn-
ið niður. Og þá þurfti ég auðvit-
að að fá vatn aftur. Mamma fór
að sækja gólfþurrkuna, en ég
skreið aftur upp á stólinn. Hann
sporðreistist og ég datt. Mamma
®pti upp yfir sig vegna þess að
óg helti niður dálitlu af vatni, þó
ekki eins miklu og hún. Og nú
iét hún mig út með fötuna og
sagði, að ég skyldi ekki voga mér
að koma oftar inn eftir vatni.
^ún sagðist hafa höfuðverk og
^tla að hvíla sig stund.
Næstum því strax vantaði mig
^atn, en ég mundi, hvað mamma
oafði bannað mér, svo ég fyllti
tötuna af sandi og fór með hana
eg könnur mínar, bolla, byttur,
^ska, kassa, skóflur og spæni
Iuu í eldhús. Það fór ekki mikið
a sandinum á gólfið. Nú var allt
S^° Þ^gilegt og ég þurfti ekki
rI 3ra. aiitaf inn eftir vatni. Eg
, atti út leirkökurnar á vinnu-
borði mömmu og stráði sykri á
þær. Eg lét ekki neitt fara til
spillis af sykrinum. Það sem út
af fór, skóf ég upp aftur og lét í
sykurskálina. Eg ætlaði að láta
eina kökuna inn í bökunarofn-
inn, en hurðin slengdist opin.
Þetta gerði hávaða. Þegar ég
sneri mér við, stóð mamma þar
og horfði á mig. Hún virtist vera
bálreið út af einhverju.
Mamma flengdi mig. Eg veit
ekki hvers vegna. Pabbi segir, að
stundum sé erfitt að botna í
mömmu.
Þegar mamma flengir mig,
segir pabbi, þú veizt að þetta er
ekki til neins. Þegar pabbi
flengir mig, segir mamma, þetta
gagnar ekki, skilurðu. Þau eru
tvö, en ég aðeins einn. Eg vildi
að þau héldu oíurlítið meira
saman.
Pabbi kom seint í bílnum sín-
um frá vinnunni. Mamma
spurði, hvað hann hefði verið að
gera allan þenna tíma. Hann
sagði, að loft hefði komizt í ben-
zínrörið og svo hefði sprungið
hjá honum. Mamma sagði mér er
sama, hve margar þú hefur, en
því hringir þú ekki til mín og
lætur mig vita. Pabbi tuggði
matinn og sagði svo, að þessar
steiktu kartöflur væru ekki eins
góðar og þær, sem mamma hans
hefði oft steikt. Því varstu þá
ekki kyrr hjá henni, sagði
mamma. Það er aðeins eitt að
mömmu, sagði pabbi, hún hrýtur
í svefni.
Það stóð í mömmu. Komdu
mér ekki til að hlæja, sagði hún,
ég hef verið að eltast við þenna
strák í allan dag. — Hvernig
stendur á því? sagði pabbi. —
Þenna strák, sagði mamma og
benti á mig. Ó sagði pabbi hvern
ig mundi þér þykja að eignast ó-
sköp lítinn bróðir? Eg vil fá ó-
sköp litla systur, svo ég geti
lumbrað á henni, sagði ég.
Mamma reis á fætur og bað, ó,
Guð, fyrirgefðu mér, ég veit
ekki hvað ég geri. Pabbi strauk
á mér hárið. Jæja,*góði, þú færð
ósköp lítinn bróðir og þér mun
þykja vænt um hann. Hann gekk
svo til mömmu og kyssti hana,
svo að hún færi ekki að gráta.
Eg hugsa, að hann hafi verið
þreyttur, því að hann fór út og
lagðist undir bílinn.
Þegar pabbi er að gera við
eitthvað, þá hjálpa ég honum.
Eg náði mér í ofurlítinn hamar
til þess að gera við vatnskassann.
Eg barði í hann nokkrum sinn-
um til þess að reka burt flugu.
Pabbi skreið undan bílnum og
sagði ó, jæja, það gerir ekkert
til, hann lekur hvort sem er. En
lánaðu mér snöggvast skrúfjárn-
ið þitt. Hann tók hamarinn minn
og skreið aftur undir bílinn.
Hann skildi eftir stóra olíukönnu
og ég tók hana og helti inn í bíl-
inn. Pabbi rak höfuðið út undan
bílnum og það var allt svart af
olíu. Hann sagði, þessi olía er of
óhrein, góði minn, til þess að láta
hana á bílinn. Því hjálparðu ekki
heldur mömmu eitthvað? þá tók
ég með mér nokkur verkfæri til
þess að hamra á þvottavélinni.
Eg var rétt byrjaður, þegar
mamma kom og tók af mér stóra
hamarinn án þess að segja eitt
orð. Eg spurði hana, hvað hún
ætlaði að gera með hamarinn,
því að ég þyrfti hann til þess að
gera við þvottavélina? Hún
sagðist ætla að nota hann til þess
að gera bráðum við höfuðið á
sér. Svo kom pabbi að leita að
einhverju verkfæri. Hann tók
hinn hamarinn. Hefur þú verið
með rafmagnsborinn minn?
spurði hann. Nei, sagði ég, og
svo fann hann rafmagns borinn
og skreið aftur undir bílinn. —
Snúran festist undir bílhjóli.
Þegar pabbi kippti í hana, þá
drógst tengillinn út úr veggn-
um. Ó, hver þremill|nn, sagði
pabbi, enginn straumur. Hann
fór að tengja þráðinn við borinn,
en ég stakk klónni aftur inn i
tengilinn í veggnum. Það heyrð-
ist hátt bomms, er pabbi rak höf-
uðið í bílinn. Hann kom í hend-
ingskasti undan bílnum. Hann
æddi fram og aftur og hristi
fingurna. Fariþaðallttilhelvítis,
hrópaði hann. Eg hljóp líka til
og frá og hristi fingurna. Eg hló
og sagði, fariþaðallttilhelvítis.
Viðskiptasamningar
íslands órið 1949
1. Bretland. Hinn 13. apríl
1949 var undirritaður í Lundún-
um heildarsamningur um við-
skipti milli Islands og Bretlands
fyrir árið 1949. Umræður um við
skiptasamninga milli landanna
hófust í fyrri hluta febrúarmán-
aðar. Áður var búið að undirrita
sérsamning um fisklandanir í
Bretlandi fyrir sumarmánuðina.
Eftirfarandi viðskiptasamn-
ingar hafa verið gerðir fyrir ár-
ið 1949:
Samkvæmt heildarsamningn-
um er selt til Bretlands verulegt
magn af hraðfrystum fiski, og
nokkrar aðrar fiskafurðir, síldar-
lýsi og síldarmjöl. Einnig er sam
ið um innflutning frá Bretlandi
á ýmsum vörutegundum, sem
venja er að kaupa þaðan, svo
sem járn og stálvörum, kolum o.
fl. og er gert ráð fyrri, að þessi
innflutningur verði ekki minni
en á árinu 1948.
Þeir, sem sömdu við Breta fyr-
ir íslands hönd, voru Stefán Þor-
varðson sendiherra, formaður,
Haraldur Guðmundsson for-
stjóri Ólafur Jónsson framkvæm
dastjóri, Óskar Norðmann stór-
kaupmaður, Sveinn Benedikts-
son framk.-stjóri og Vilhjálmur
Þór forstjóri.
2. Danmörk. Hinn 17. júní
1949 var í Reykjavík undirritað-
ur samningur um vöruskipti
milli íslands og Danmerkur, og
gildir hann til 1. maí 1950.
Samkvæmt samningnum er
gert ráð fyrir að selja til Dan-
merkur íslenskar afurðir fyrir
22 miljónir danskra króna, þ. á.
m. síldarmjöl og síldarlýsi fyrir
um 10 milljónir kr., 20.000 tunn-
ur af saltsíld, 500 tonn af salt-
fiski, gærur fyrir 1,5 milljónir
króna, þorskalýsi og stearin fyrir
2,5. milljónir króna, lamba og
kindagarnir, ull og ullarvörur.
Innflutningur frá Danmörku
á samningstímabilinu er áætlað-
ur um 20 milljónir danskra kr.
þ. á. m. 400 tonn af smjöri, 2000
tonn af sykri, 1000 tonn af rúg-
mjöli, 3500 tonn af kartöflum,
20.000 tonn af sementi vélar og
áhöld fyrir 3,5 milljónir króna,
járn- og stálvörur, útvarps- og
símavörur, rafmagnsvörur og
annað efni, bækur og tímarit og
ýmsar aðrar vörur.
Samkomulag varð einnig um
yfirfærslur á ölum venjulegam
greiðslum milli íslands og Dan-
merkur, þ. á m. dönskum
inneignum á íslandi, fyrir sam-
tals 1,6 milljónir danskra króna.
íslenzka samninganefndin var
skipuð eftirtöldum mönnum:
Agnar Kl. Jónson skriftstofu-
stjóri, formaður, Árni Jónson
kaupmaður, Birgir Kjaran hag-
fræðingur, Gunnar Viðar banka-
stjóri, Haraldur Guðmundsson
forstjóri, Helgi Péturson fram-
kvæmdastjóri og Ólafur Jóns-
son framkvæmdastjóri.
3 Finnland. Hinn 20. maí 1949
var undirritaður í Helsingfors
viðskiptasamningur milli íslands
og Finnlands. í samningnum er
kveðið á um viðskipti milli
landanna á tímabilinu frá 20.
maí 1949 til 30. júní 1950.
Samkvæmt samningi þessum
flytja Finnar inn frá íslandi m.
a. 25.000 tunnur síldar og auk
þess gærur og garnir, síldarmjöl
og lýsi og aðrar fiskafurðir. —
Frá Finnlandi kaupa Islending-
ar m. a. timbur, krossvið og aðr-
ar trjávörur, blaðapappír og
pappa.
Af íslands hálfu sömdu við
Finna þeir Jón L. Þórðarson for-
stjóri, Erlendur Þorsteinsson
framkvæmdastjóri og dr. Oddur
Guðjónsson og var hann for-
maður samninganefndarinnar.
4. Frakkland. Samningur sá,
sem gerður var við Frakka í júní
1948 gilti aðeins til ársloka það
ár. I febrúar 1949 var framlengd-
ur eldri samningur um gengis-
tryggingu á inneignum íslend-
inga í Frakkalandi. Seint á ár-
inu var gerður nýr samningur
við Frakkland.
5. Holland. Hinn 17. desember
1948 var undirritaður Haag við-
skiptasamningur milli Islands og
Hollands. Samningurinn gildir
fyrir tímabilið 1. desember 1948
til 30. nóvember 1949. Sam-
kvæmt honum er Hollendingum
selt fiskimjöl, síldarmjöl, hrað-
frystur fiskur, söltuð fiskflök,
síldarlýsi, þorskalýsi og skinn,
en frá Hollandi keyptar margvís
legar vörur.
Við Hollendinga sömdu fyrir
islands hönd Eggert Kristjáns-
son stórkaupmaður, er var for-
maður íslenzku nefndarinnar,
Sveinn Benediktson forstjóri,
Helgi Þorsteinson framkv.stjóri,
Guðmundur Albertsson framkv.-
stjóri og Gunnlaugur Pétursson
deildarstjóri í utanríkisráðu-
neytinu.
6. Pólland. Hinn 7. apríl 1949
var undirritaður í Varsjá við-
bótarsamningur við íslenzk-
pólska viðskiptasamninginn frá
14. júní 1948.
Samkvæmt viðskiptasamning-
Rúmlega 100 millj. kr. við-
skipti við Bretland órið 1949
Frystur fiskur aðalútflutningsvaran
HAGSTOFAN hefur nú birt skýrslu sína um útflutning íslenzkra
afurða á árinu 1949. Samkvæmt henni, varð -hraðfrystur fiskur
aðalútflutningsvara okkar á árinu og Bretland langsamlega mesta
viðskiptaland okkar. Af um 289 millj. kr. verðmæti útfluttrar vöru,
keyptu Bretar af okkur fyrir rúmar 104 milljónir króna.
Vörutegundir
útflutningsverzlunarinnar.
Næst freðfisknum að verð-
mæti til, kemur ísvarinn fisk-
ur fyrir rúmar 75 milj. kr. á
móti liðlega 20 milj. á árinu
1948. Þá koma síldarafurðir,
síldarolía, saltsíld og freðsíld,
fyrir um 37.8 milj. kr., og salt-
fiskur, bæði verkaður og óverk-
aður fyrir um 37,1 milj. kr.
Lýsissalan nam um 18.7 miij. kr.
Aðrir vöruflokkar ísl. afurða er
fluttir voru út á síðasta ári, ná
að verðmæti til ekki 10 milj. kr.
Er hér um að ræða 15 vöruflokka
og sá flokkurinn sem lægstur er,
er „hross“ fyrir tæpt hálft fimm
tánda þús. kr.
Bretland er eins og fyrr segir
Pabbi flengdi mig. Eg veit
ekki hvers vegna. Hvað mundi
pabbi gera, ef hann tryði á
flengingar? —Reader’s Digest
—Eining
mesta viðskiptaland okkar, en
næst því kemur Þýzkaland, með
um 60 milj. kr. viðskipti eftir ár-
ið. Hið þriðja í röðinni eru
Bandaríkin með um 17,8 milj.
kr. viðskipti og fjórða er Italía
með 15,2 milj. kr. og svo kemur
Tékkóslóvakía með 13,6 milj. kr.
og Holland með 12,2 milj.
Viðskiptin við hin Norður-
löndin urðu sem hér segir: Við
Danmörku fyrir 7,6 milj. Fær-
eyjar rúmlega 27 þús. kr. Nor-
egur rúmlega 663 þús. kr. Sví-
þjóð um 5,1 milj. kr. og Finn-
land með 7,4 milj. kr. Viðskipti
okkar við Grikkland námu 9,6
milj. kr. og Pólland 8,2 milj. kr.
og Portugal 8,2 milj. kr. Við-
skipti við átta lönd önnur náðu
ekki fimm milj. kr., en það landa
þessara, sem við höfðum mest
skipti við er Kanada með lið-
lega 71 þús. kr. viðskipti eftir
árið 1949.
Mbl. 1. febrúar
ingi þessum er gert ráð fyrir, að
Islendingar selji Pólverjum m.
a. 650 smálestir af grænum og
20 þúsund tunnur af saltsíld, en
kaupi í staðinn 60 þús. smál. af
kolum, 600 smál. af ómöluðum
rúgi, 3000 smál. af rúgmjöli, 1000
smál. af sykri og nokkuð af járni
og stálvörum.
Viðskiptin á hvora hlið munu
nema nálægt 10 milj. íslenzkra
króna samkvæmt viðbótarsamn-
ingnum.
Af íslands hálfu sömdu Har-
aldur Kröyer sendiráðsritari í
Osló, er var formaður íslenzku
samninganefndarinnar, Gunnar
Kvaran stórkaupmaður og Helgi
Pétursson frakvæmdastjóri.
7. Svíþjóð. Hinn 16. júní 1949
var gert í Stokkhólmi samkomu-
lag um viðskipti milli íslands og
Svíþjóðar. Svíar munu veita inn-
flutningsleyfi fyrir saltsíld, syk
ursaltaðri síld og kryddsíld frá
íslandi og ennfremur fyrir öðr-
um íslenzkum vörum eins og
hrognum og kjöti á sama hátt og
undanfarin ár. Innflutningsleyfi
fyrir sænskum vörum til íslands
munu fara eftir því vörumagni,
er Svíar kaupa af Islendingum.
Af íslands hálfu tóku þátt í
samningaumleitununum v i ð
Svía Jón L. Þórðarson, forstjóri,
dr. Oddur Guðjónsson frá Fjár-
hagsráði, Erlendur Þorsteinsson
framkvæmdarstjóri og dr. Helgi
P. Briem sendifulltrúi, sem var
formaður íslenzku samninga-
nefndarinnar.
8. Tékkóslóvakía. Hinn 16.
febrúar 1949 var undirritaður í
Prag viðskiptasamningur milli
íslands og Tékkóslóvakíu.
Samkvæmt samningi þessum,
sem gildir til aprílloka 1950,
selja íslendingar Tékkum hrað-
frystan fisk, fiski og síldarmjöl
iðnaðarlýsi, þorskalýsi, gærur,
saltsíld, niðursoðnar fiskafurðir,
ull, loðskinn, hreistur og sútuð
fiskroð.
Frá Tékkóslóvakíu verða
keyptar svipaðar vörur og síð-
astliðið ár.
Gert er ráð fyrir, að viðskiptin
á hvora hlið, muni nema nálægt
30 milljónum ísl. króna.
Fyrir íslands hönd sömdu við
Tékka Pétur Benediktsson sendi
herra, er var formaður íslenzku
samninganefndarinnar, dr. Odd-
ur Guðjónsson frá Fjárhagsráði,
varaformaður, dr. Magnús Z.
Sigurðsson vararæðismaður,
Helgi Pétursson framkv.stjóri og
Gunnar Kvaran stórkaupmaður.
P. Th. Iðnuðarritið
MINNINGARORÐ
Frederick Frank Eyjólfsson,
andaðist í Riverton, Man., þann
20. febrúar, 49 ára og 5 mánaða
gamall. Hann var sonur land-
námshjónanna Þorsteins Eyjólfs
sonar og Lilju konu hans Halls-
dóttur að Hóli. Þann 28. júlí 1928
kvæntist hann Arnheiði elztu
dóttur Guttorms skálds Gutt-
ormssonar og konu hans Jensínu
Daníelsdóttur. Bjuggu þau jafn-
an í Riverton. Þau eignuðust
þrjá sonu, tveir þeirra eru á
lífi: Maurice Carlyle, starfsmað-
ur í Sales Promotion Work í
Moore Business Forms Ltd.
Winnipeg, og Unnsteinn Dennis,
heima hjá móður sinni; þau
mistu 18 mánaða gamlan svein
Melvin Frederick að nafni
„Fred“, eins og hinn látni var
venjulega nefndur, var véla-
meistari að iðn, og ágætlega góð-
ur verkmaður í sinni grein. Um
s.l. 9 ár var hann vélstjóri á
skipum á Norðurvötnum Can-
ada. Áður um hríð vann hann í
námum Austur-Manitoba. Hann
var duglegur að hverju verki
sem hann tók sér fyrir hendur;
en lét lítið á sér bera í félagsleg-
um málum. —
Auk eiginkonu og sona er
hans einnig sárt saknað af fjöl-
mennum systkina hópi og
frændaliðs. Útför hans fór fram
frá kirkju Bræðrasafnaðar í
Riverton, þann 24. febr. að fjöl-
menni viðstöddu. Séra Sigurður
Ólafsson flutti kveðjumál, í
sjúkdómsforföllum sóknarprests
ins. S. Ó.
STYRK OQ STÁLHRAUST
DVERG-RUNNA
JARÐARBER
Avextir frá fyrsta ilrs fræl;
auCræktuC, sterk og varanleg;
þroskast ágætlega fyrripart
sumars unz þau deyja af
frostí eru Bérlega bragCgóC og
llkjast safaríkum, villijarO-
berjum; þau eru mjög falleg
útlits, engu síður en nytsöm,
og prýða hvaða stað sem er,
P6 þau séu smærri en algeng
jarðarber, sem höfð eru að
verzlunarvöru, eru þau þö
stærst sinnar tegundar og
skera sig úr, og skreyta garða,
Vegna þess hve fræsýnishorn
eru takmörkuð, er vissara að
panta snemma, (Pakki 25c) (3
pakkar — 60c) pöst frttt.
Ný akuryrkjuverkfæri, vélar og önnur áhöld ?
Nýja aðstöðu til nautgriparæktar ?
Raflagnir um býlið ?
Girðingar, framræzlu og annað til bóta ?
Ný peningshús eða íbúðarhús ?
Viðbætur eða aðgerðir við núverandi byggingar ?
Ldn til búnaðarbóta í
áminnstum tilgangi,
fást með aðgengileg-
um kjörum hjá öllum
útibúum The Roy<1
Bank of Canada. Fáið
upplýsingabækling hjá
næsta útibúi, er skýrir
þetta út í æsar.
THE
ROYAL
BANK
OF CANADA