Lögberg - 14.09.1950, Blaðsíða 8

LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 14. SEPTEMBER, 1950
Stalmisminn er hin „mikla
villutrú" — segja Titoistor
Þeir ielja sig hina sönnu sósíal-
isla; en á Moskvumáli eru þeir
„svikarar"
Brezka blaðið Economist
gerði deilumál Rússlands og
Júgóslavíu nýlega að um-
talsefni. I þessu sambandi
ræddi blaðið nokkuð hug-
sjónalega misklíð Stalins og
Titos og sagði, að það væri
Tito, sem sækti þar á, en
Stalin og fylgjendur hans
væru í varnarstöðu.
„Tito og fylgjendur hans gera
sig ekki ánægða með að verja
sig gegn áróðri Kominform“,
sagði blaðið. „Þeir ásaka Stalin
um. svik við hugsjón kommún-
ismans, svik við hina sönnu trú.
í þeirra augum er Stalin alls
ekki lengur hinn óviðjafnanlegi
og óskeikuli skýrandi kenninga
Marx og Lenins. Þvert á móti.
Hann er eins og villuráfandi
kind og alls ekki þess virði að
vera talinn leiðtogi“.
Þá getur blaðið þess, að það
sé í sjálfu sér ekkert nýtt, að al-
þjóðaforusta kommúnista sé
gagnrýnd. Bendir það á deilur
Trotskys og ráðamannanna í
Kreml þessu til staðfestingar.
En það sé mikill munur á að-
stöðu Titoista og Trotskyista.
Um þetta segir blaðið:
„Trotsky gagnrýndi forustuna
árum saman. Vakti hann mikla
gremju í Kreml. En hann var
heimilislaus útlagi; hann hafði
engin yfirráð yfir ríki og átti
sér aðeins fáa fylgjendur. Varð
hann oftast að láta sér nægja að
prenta gagnrýni sína í bækling-
um eða þá í blöðum auðvalds-
ins.
Tito er á hinn bóginn æðsti
maður Júgóslavíu. Land hans er
sæmilega stórt og í því eru nægj
anlegir möguleikar, — efnalegir
og persónulegir, — til þess að
halda úti öflugu málaliði, sem
deilir stöðugt á andstæðinginn,
°g tryggir þannig að heimurinn
fái að heyra sína hlið málsins
eigi síður en hlið Moskvu-
manna“.
I þessu sambandi bendir Econ-
omist á kosningaræðu þá, sem
Djilas herforingi, hélt 18. marz
s.l. Vakti ræða hans alheims-
athygli, en hún var flutt á veg-
um Belgradháskólans og er tal-
ið að áheyrendur hafi verið
a. m. k. 20.000 nemendur og
kennarar víðs vegar að.
Djilas ásakaði kommúnista-
flokk Sovétríkjanna um „endur-
skoðunarstefnu" í ræðu sinni, en
að ásaka kommúnista um endur-
skoðunarstefnu eru jafnvel
meiri skammir en þær að ásaka
biskup um fjölkvæni.
Djilas hélt því fram, að það
stefndu alltaf tvær hættur að
alþýðubyltingum og ríki þeirra.
Önnur væri tilraunir hinna sigr-
uðu kapítalisma til að komast
aftur til valda með gagnbylt-
ingu; hin væri vaxandi ríkis-
bákn og embættismannaklíka
innan sjálfs alþýðuríkisins.
„Rússland hefir orðið seinni
hættunni að bráð“, sagði Djilas.
„Auðvaldinu hefir verið rutt úr
vegi í Rússlandi, en hinn sanni
sósíalismi hefir horfið líka. Ef
allt væri með feldu ætti ríkis-
báknið og embættismanaklíkan
að hverfa að mestu með tíman-
um í sósíalistisku þjóðfélagi. En
í Rússlandi hefir þróunin orðið
öfug. Þar er ríkisbáknið alltaf
að vaxa, og er raunverulega bú-
ið að drekkja sósíalismanum.
Augljósasta dæmið um þetta er
hindrun á frelsi fólksins til hvers
konar framkvæmda og útrým-
ing málfrelsis manna þar í
landi“.
Blaðið getur þess, að Djilas
hafi einnig bent á, að það væri
fásinna að segja, að efnahags-
legur jöfnuður hefði komizt á í
Rússlandi. Afnám stéttaskipting
arinnar er jafnvel enn fjarlæg-
ari draumur í dag en hann var
á dögum keisaraveldisins.
„í Rússlandi“, sagði Djilas,
„er kaupmismunurinn meiri í
dag en hann er í flestum, ef ekki
öllum auðvaldsríkjum; tekjur
manna í Sovétríkjunum eru allt
frá 400 upp í 15.000 rúblur á
mánuði.
Economist getur þess í fram-
haldi af þessu, að Djilas hafi
gagnrýnt mjög harðlega þá
firru, að Rússar væru að fram-
kvæma sósíalisma. „Hæddi hann
þá einfeldninga“, segir blaðið,
„sem taka slíkt trúanlegt. Þetta
er ekkert annað en áróður em-
bættismannaklíku, sem er að
reyna að halda staðreyndunum
leyndum fyrir fjöldanum. —
Staðreyndirnar væru hins vegar
þær, að valdhafarnir í Kreml
væru að framkvæma rússneska
heimsveldisstefnu og byggja upp
sérréttindaríki fyrir sjálfa sig“.
í umræddri ræðu sagði Djilas
ennfremur þessi mjög athyglis-
verðu orð:
„Stærsta hættan, sem stefnt
getur að sósíalismanum, er að
ofvöxtur hlaupi I ríkisbáknið,
embættismannaklíkuna. í auð-
valdsþjóðfélögunum er embætt-
ismaðurinn fremur lítilsigld-
ur, vegna þess að þar er auð-
maðurinn hinn raunverulegi
ráðamaður; í ríki sósíalismans
hættir embættismanninum íil að
líta á sig sem sérsiakan afburða-
mann, sem fæddur hafi verið til
þess að gefa fólkinu fyrirskip-
• »#
amr .
í framhaldi af þessu ræddi
Djilas nokkuð ástæðurnar fyrir
því, að ráðamenn Rússlands
hefðu fallið fyrir þeim hættum,
sem séu alltaf og hljóti alltaf að
verða á vegi þeirra manna, sem
ætla að framkvæma hugsjónir
Marx og Lenins. Telur hann að-
alástæðuna vera þá, að Rússar
hafi verið illa upplýstir, þegar
byltingin fór fram, auk þess sem
byltingarmennirnir hefðu tekið
upp stranga einveldisstefnu m.
a. vegna þess að Rússland var
umlukt óvinveittum þjóðum,
sem vildu sósíalismann feigan.
Aðstæðurnar séu hins vegar aðr-
ar í Júgóslavíu. Tito og lands-
menn hans munu ekki falla í
sömu gröfina og rússnesku
kommúnistarnir. Hin nýja heims
veldisstefna rússnesku embætt-
ismannaklíkunnar hlyti að vekja
andúð meðal lýðfrjálsra manna
hvarvetna um heim, kommún-
ista jafnt sem annarra, enda
væri hún í algjöru ósamræmi
við kenningar Marx og Lenins.
Blaðið getur þess að lokum, að
Titoistarnir telji sig hina sönnu
fylgjendur og skýrendur kenn-
inga Marx og Lenins. Þess vegna
vari þeir við því, að fólk láti
Moskvumenn afvegaleiða sig í
þessum efnum. Stalinismann
kalla þeir „hina miklu villutrú",
sem hefur niðurlægt Rússland,
byltinguna og forvígismenn
hennar.
Það má telja líklegt, að gagn-
rýni Titos og fylgismanna hans
á stjórnarstefnu valdhafanna í
Rússlandi hafi framvegis enn
meiri áhrif en hingað til, enda
þótt ráðamennirnir í Kreml geri
allt, sem þeir geta til þess að
draga úr þessum áhrifum.
Kommúnistar um heim allan
komast ekki hjá því að heyra
eitthvað af því, sem Tito og
hans menn segja, og margir
þeirra hafa þegar farið að efast
í trú sinni á forustuna í Kreml.
Vesturveldin hlusta líka með at-
hygli á deilumál Titos og Stalins,
því að í þeim kemur margt það
fram um kommúnismann, sem
annars væri hulið heiminum.
Gagnrýni Titoista á Sovét-Rúss-
landi er ekki hvað sízt athyglis-
verð fyrir það, að júgóslavnesku
kommúnistarnir hafa sjálfir
hlotið menntun sína í beztu
byltingarmannaskólum Rúss-
lands, v o r u nákunningjar
margra ráðamanna í Kreml,
þekkja hugsjónir þeirra, valda-
drauma og persónuleika.
„Gagnrýni Titoista á ráða-
mennina í Moskvu“, segir Econo
mist, „getur vafalítið orðið
heimsveldisstefnu Rússa mjög
hættuleg, m. a. vegna þess, að
það er ekki aðeins margt í stjórn
skipulagi Rússa í dag, sem var
þar ekki í tíð Lenins, heldur er
þar margt, sem fer bókstaflega
í bága við kenningar hans“.
Það verður fróðlegt að sjá,
hver endalok misklíðar Moskvu
og Bergrad verða. Tíminn einn
mun skera úr því. En það er út
af fyrir sig fróðlegt, að þessi
deila skuli eiga sér stað. Áður
fyrr þótti það sjálfsagt, að rúss-
neskir umbótamenn miðuðu
starf sitt við það, að bæta kjör
Rússa, ekki Japana eða Banda-
ríkjamanna. Enn þykir það sjálf
sagt í hinum vestræna heimi, að
umbótahreyfingar miði starf sitt
|við það að bæta kjör fólksins,
Modern lcelandic
Poets
Framhald af bls. 4
The Poels
Among the two-score other
Icelandic Canadian poets treated
in the volume are Kristinn
Stefansson, Jon Runolfsson,
Magnus Markusson, Jonas Sig-
urdsson, Sigurdur Julius Johan-
nesson, Gisli Jonsson, Guttor-
mur J. Guttormsson, Thorsteinn
Th. Thorsteinsson, Einar Pall
Jonsson, Jonas Stefansson fra
Kaldbak, Pall S. Palsson, Krist-
jan Palsson, Sveinn E. Bjorns-
son, and Jakobina Johnson.
Laura Goodman Salverson and
Helen Swinburne (Sveinbjorn)
have chosen to writé their verse
in English.
This excellent volume by Pro-
fessor Beck will not only serve
as an introduction to the modern
poetry of Iceland but will en-
hance the admiration of Canad-
ians for the cultural achieve-
ments in this land of the sons
and daughters of a small but
highly gifted nation.
—Free Press, Aug. 26, 1950
Dónarfregn
Jón Friðfinnur Finnson, sonur
Guðjóns Finnsonar og konu
hans Guðrúnar Grímsdóttur, nú-
verandi á Gimli, Man., andáðist
af slysi í Flin Flon, Man., er
hann var að verki sínu í námu
Hudson Bay Mining og Smelting
félagsins þar, þann 26. ágúst.
Hann var fæddur 16. ágúst 1916
í Howardville, Man. Hann ólst
upp hjá foreldrum sínum, er
bjuggu um langa hríð í Selkirk,
Man. Þar gekk hann á skóla og
ólst upp fram yfir tvítugs aldur.
í maí 1940 innritaðist hann í
her Canada, hóf þjónustu í Ev-
rópu í ágúst 1940. Hann var í
herþjónustu til stríðsloka og
þjónaði á Italíu, Cikiley, Þýzka-
landi og Hollandi, og gat sér
ágætan orðstýr. Þann 28. maí
1943 kvæntist hann Edna Moe
Green; lifir hún mann sinn á-
samt ungum syni þeirra, Garry
Jón að nafni.
Systkini hins látna eru: Grím-
ur, Winyard, Sask.; Einar, Van-
couver, B.C.; Ólafur, Cleverdale,
B.C.; Finnur, Selkirk, Man.; og
Friðrikka, Mrs. Dr. Solf Hoode
Winthrop, Minn., U. S. A. —
Jón var einkar hjartfólginn
öldruðum foreldrum sínum, syst
kinum og vinum, er hann átti
marga. Eiginkonu sinni og ung-
um syni var hann frábærlega
umhyggjusamur og hugljúfur.
Stuttu eftir heimkomu úr hern-
um hóf hann á ný námuvinnu,
er hann hafði áður stundað, og
vann í Flin Flon síðari ár og
hafði eignast þar heimili. Hann
var „Reserve“ Officer í her Can-
ada er hann lézt. —
Útför hans fór fram frá kirkju
Selkirksafnaðar 2. sept.; hann
var lagður til hinztu hvíldar í
hermannareitnum í Brookside
kirkjugarði í Winnipeg.
S. Ólafsson
sem í landinu býr; á íslandi
berjast umbótamenn fyrir um-
bótum á íslandi, ekki í Rúss-
landi, Þýzkalandi, eða Dan-
mörku. Á sama hátt finnst
manni eðlilegt, að Tito leggi að-
aláherzluna á að koma fram um-
bótum á högum Júgóslava, en
fórni ekki hagsmunum fólks
og lands fyrir Rússa. Þetta vildi
hann gera, en einmitt þetta skap
aði misklíð hans við Moskvu,
Titoismann.
Ef dæma má af aftökum þeim
og dómum, sem átt hafa sér
stað í ýmsum löndum innan járn
tjaldsins síðustu tvö árin, þá
mætti ætla, að hinn gamli þjóð-
ernislegi umbótahugsunarhátt-
ur, sem nú er kallaður Titoismi,
eigi sér töluvert fylgi innan
járntjaldsins. Og það er einmitt
þessi hugsunarháttur, sem getur
orðið erfiðasti þröskuldurinn á
vegi heimsvaldastefnu Rússa.
DAGUR
7/Free
Winter Storage”
Send your outboard motor in now ond have
it ready for Spring.
Free estimate on repairs.
Specialists on . . .
Johnson - Evinrude & Elto Service
BREEN MOTORS Ltd.
WINNIPEG Phone 927 734
STOP ROAD
KILLIJ\G!
In Manitoba alone last year, 24 children
were killed and 541 were injured in traffic
accidents. LET’S STOP THIS KILLING!
Be especially careful when driving in
school zones, residential areas, and near
play-grounds. Slow down, be SAFETY-
WISE—remember, your NEXT mistake . . .
may be your LAST!
THIS SPACE CONTRIBUTED BY
SHEA’S WINNIPEG BREWERY LTD.
MD-266
Prof. Skuli Johnson to Speak
on Stephan G. Stephansson
Prof. Skuli Johnson, M.A., of
the Classics department of the
University of Manitoba will give
an address in English on the
eminent Icelandic-Canadian poet
Stephan G. Stephansson, at the
First Lutheran Church, Monday,
September 18th, at 8 p.m.
The concert is under the
auspices of the Jon Sigurdson
chapter, I.O.D.E., and a number
of selected musical items will
also be presented on the pro-
gram.
Prof. Johnson has just re-
turned from Markerville, Alta.,
where he was guest speaker at
the unveiling of the Stephanson
Memorial Monument, erected by
the Historic Sites and Monu-
ments Board of Canada, and the
naming of the Provincial Park
at Markerville, in honor of
Stephan G. Stephansson, Sep-
tember 4th.
Prof. Johnson is well known
as a distinguished scholar and
an outstanding speaker. Always
an autþority on his subject
matter, nis delivery is effectively
clear and forceful. His address,
“Our Heritage”, given at the
75th Anniversary Celebration at
Gimli last August, won him
much public acclaim. His excel-
lent lectures, given in the educa-
tional series of the Icelandic
Canadian Evening School, as
well as other popular lectures in
recent years, have won him
many admirers far and wide, as
many of these talks have been
published and widely distrib-
uted.
The Jon Sigurdson chapter is
happy to give the public an
opportunity to hear this fine
speaker give an address on the
well-beloved poet, Stephan G.
Stephansson, as this is a most
timely subject. The professor
will include in his talk a number
of some very fine translations of
Stephansson’s poems.
The public is invited to at-
tend. There is no admission
charge, but collection will be
taken in aid of the chapter’s fund
for the Chair in Icelandic at the
University of Manitoba.
MESSUBOÐ
Fyrsta Lúterska Kirkja
Séra Valdimar J. Eylandu.
Heimili 776 Victor Street. Sími
29017. —
Árdegismessur á ensku hefj-
ast á sunnudaginn kemur, 10.
sept. kl: 11.
Sunnudagaskóli kl. 12:15.
Isl. guðsþjónusta kl. 7 e. h.
Allir æfinlega velkomnír.
☆
Arborg-Riverton preslakall
17. sept. — Hnausa, messa kl.
2 e. h. — Riverton, ensk messa
kl. 8 e. h.
B. A. Bjarnason
☆
— Argyle Presiakall —
Sunnudaginn 17. sept.
Grund kl. 2:30 e. h.
(ensk messa).
Baldur kl. 7:00 e. h.
(ensk og íslenzk messa).
Allir boðnir velkomnir.
Séra Eric H. Sigmar
☆
Lúterska kirkjan í Selkirk
Sunnudaginn 17. sept.
Ensk messa kl. 11 árd.
Sunnudagaskóli kl. 12
Ensk messa kl. 7 síðd.
Allir boðnir velkomnir.
S. Ólafsson
ON THURSDAY, FRIDAY AND SATURDAY
September 14 - 15 - 16
Mr. 0. F. Bjornson
(son of Mr. and Mrs. Oliver G.
Bjornson)
assisted by
Miss Yvonne Halldorson
will demonstrate the new
Melrose
XXXXX
Cofíee
at the
■iUDSCN D>4y STDDDðlÍ
(GROCERY DEPT.)
Visit the Melrose display and enjoy a cup of this||jPPí
blend, taste its delicious flavor, test its strength andbody.
THE FINEST COFFEE MONEY CAN BUY
Business College Education
In these modern times Business College
Education is not only desirable but almost
imperative.
The demand for Business College Educa-
tion in industry and commerce is steadily
increasing from year to year.
Commence YourBusiness Traimng Immediatelyl
For Scholarships Consult
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
PHONE 21804 695 SARGENT AVT. WINNIPEG