Lögberg - 09.11.1950, Blaðsíða 6

6
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 9. NÓVEMBER, 1950
NÓTT
OG
MORGUN
Eftir LYTTON LÁVARÐ
J. J. BtLDFELL,, þýddi
Þessir drengir voru ólíkir. Sá eldri, sem var
um fimtán ára aldur, virtist eldri en hann var,
það var ekki aðeins vöxtur hans sem benti til
þess, heldur líka hörundslitur hans sem var
dökkur og andlitssvipur sem var bæði einarð-
ur og fyrirmannlegur og sem án þess að vera
viðkvæmur, eins og andlitssvipur æskufólks-
ins oft er, bar á sér festu og tignarbrag. Dökk-
græni veiðimannsbúningurinn sem hann var í,
með belti, veiðihorni, húfu með gyltan skúf,
sem sat á miklu og fallegu hári, er rauðblárri
slykju sló á og máske bar vitni um framtíðar-
smekk hans og stórhug, eins og að búningur-
inn bar líka vott um móðurlega snild og um-
hyggju. Sá yngri var riaumast níu ára. Hann
haíði jarpt hár og náðu hrokknir lokkarnir
niður á axlir. Andlitið var þýtt og forkunar
frítt og frá því starfaði barnsgleðin saklaus og
lifandi, sem ekki bar aðeins vott heilbrigði
heilsu og hugar, heldur líka dásamlega móður-
handleiðslu. Augun voru stór og djúpblá. And-
litssvipurinn mildur en þó í dásamlegu sam-
ræmi við hina fullkomnustu æskufegurð —
æskufegurð og andlitssvip sem Laurence sóttist
eftir að fá að mála og Chantrey að móta í leir.
Þessi augasteinn móðir sinnar var klæddur i
blá flauelsföt með snjóhvítum síðum kraga, út-
saumuðu skrautbelti og gylltum víravirkis-
hnöppum.
Báðir drengirnir báru á sér merki þeirra,
sem velgengnin vakír ávalt yfir allt frá vögg-
unni — velgengni allsnægta og erfðatignar,
munaðar-atlætis og óráðs eftirlætis, eins og að
heimsbraut þeirra væri rudd fyrir fætur þeirra
og skjól byggt kinnum þeirra til varnar fyrir
hverjum loftsblæ.
Móðir þeirra hafði verið forkunarfríð, þó
að fölva væri nú byrjað að slá á kinnar henn-
ar, þá átti hún enn nóga fegurð til þess að
kveikja nýjan ástareld, sem oft er auðveldara,
en að kveikja, en að slökkva. Báðir synir hennar,
þó þeir væru ólíkir, báru svip af henni. And-
litsfall hennar endurspeglaðist í andliti þess
yngra, og máske hver sem hefði séð hana í
æskublóma hennar, hefði þekkt glaðlega og
sviphreina andlitið á henni í andlitssvip drengs-
ins. Nú sérstaklega þegar að hún var þögul,
eða hugsandi þá líktist svipur hennar frekar
eldri drengnum; kinnarnar, sem voru svo rjóð-
ar, voru nú orðnar fölar, þó að þær væru lit-
bjartar, og eitthvað sem lífsreynslan ein veitir
af metnaði og hugrekki var stimplað á enni
hennar, sem var mikið, og á andlit. Sá, sem
hefði getað litið hana á einverustundum henn-
ar, hefði máske séð, að metnaður hennar var
blandinn blygðun, og hugsanir hennar skugga
óttans og sorgarinnar.
En nú á meðan að hún var að lesa bréfið
var það gleðin ein, sem skein á andliti hennar.
Augun leiftruðu og hjartað barðist um í brjósti
hennar og að síðustu bar hún bréfið upp að
vörum sér og kygsti það aftur og aftur. Svo
leit hún upp og sá að eldri drengurinn horfði
hvast á hana þögull en alvarlegur. Hún greip
hann í faðm sér og brast í grát.
„Hvað gengur að, elsku móðir mín?“ spurði
sá yngri og tróð sjálfum sér á milli Philips og
móður sinnar.
„Faðir ykkar er á leiðinni heim, hann kem-
ur í dag — innan klukkutíma; og þú — þú
barn — þú Philip . . . .“ Hér sótti að henni
grátur, svo að hún kom engu orði upp.
Bréfið, sem hafði þessi áhrif, hljóðaði
þannig:
„Til frú Morton Fernside.
Elskulega Kat. — Síðasta bréf mitt bjó þig
undir fréttirnar, sem að ég hefi nú að segja: —
Föðurbróðir minn er dáinn. Þó að ég umgeng-
ist hann ekki mikið upp á síðkastið, þá samt
gengur dauðsfall hans mér til hjarta; en það
er mér raunabót að vita, að nú er ekkert leng
ur í veginum fyrir því , að ég sýni þér fullt
réttlæti. Ég er eini erfinginn að öllum hans
auð. — Það er á mínu valdi, elsku Kate, að
endurgjalda þér allt, sem þú hefir orðið að
þola og líða mín vegna — heilagur vitnis-
burður frá minni hendi um hið mikla um-
burðarlyndi þitt, s1;aðfasta kærleika, ranglætið
sem þú hefir orðið að þola og um þína látlausu
tryggð. Börnin okkar líka — minn göfugi
Philip! Kysstu hann, Kate — kysstu hann þús-
und sinnum.
Ég skrifa þetta í flýti — jarðarförinni er ný
lokið, og bréfið tilkynnir aðeins heimkomu
mína. Elskulega Katrín, ég kem heim til þín
nálega eins fljótt og þú lítur þessar línur, með
augunum sem aldrei hafa litið mig öðru vísi
en með blíðu, þrátt fyrir allar mínar yfirsjónir
og galla.
Þinn ávalt og ævinlega,
Philip Beaufort“.
Þetta bréf hefir sagt sína sögu og litlu þar
við að bæta. Philip Beaufort var einn þeirra
manna, sem eru ærið fjölmennir í samkvæmis-
lífi því, sem hann átti heima í: Kærulaus,
geðgóður, örlátur og gæddur ríku tilfinninga-
lífi, sem var dómgreind hans yfirsterkara.
Hann hafði erft álitlega fjárupphæð, en
tveir þriðju partar þess fjár voru komnir í
hendur Gyðinga, áður en að hann náði tuttugu
og fjögra ára aldri. Hann vonaðist eftir að fá
geysimikinn arf eftir föðurbróðir sinn, gamlan
einsetumann, sem í fyrstu var félagslyndur
gleðimaður, en á síðari hluta ævi sinnar hafði
snúist upp í kaldsinnaðan, kænan, illhryssings-
legan og yfirlætisfullan mannhatara. Frá þess-
um frænda sínum fékk Philip mjög sæmilegan
lífeyri.
Hér um bil sextán árum áður en saga þessi
hefst, strauk Philip Beaufort að heiman með
Katrínu Morton, sem þá mátti heita barn að
aldri og hafði misst móður sína. Hún var kaup-
mannsdóttir og hafði verið sett til mennta á
borðingsskóla, sem þótti settur ofar stétt þeirri,
sem hún heyrði til.
Philip Beaufort var í æsku gæddur þeim
hæfileikum sem mjög ganga í augun, og þeim
vísdómi, sem leiðir ástareiginleikana hvað ber-
ast í ljós. Sumir gengu út frá því, að þau
væru leynilega gift, en ef svo var, þá var það
leyndarmái svo vel falið, að föðurbróðir Philips
komst aldrei að því, þrátt fyrir ítrekaðar til-
raunir hans. Samt var það margt, ekki aðeins
í fari hennar, sem var í senn hógvært og göf-
ugt, heldur í skapgerð hennar, er var bæði ör
og dálítið metnaðargjörn, sem gaf ástæðu til
efasemda. Beaufort, sem að eðlisfari skeytti
lítt um siðvenjur sýndi henni hina mestu alúð
og umhyggju, sem sjáanlega var ekki sprottin
af nautnaþrá, heldur af trausti og virðingu.
Tíminn þroskaði andlegt atgjörfi Katrínar um-
fram það, sem Beaufort átti yfir að ráða, enda
vanst henni nægur tími til að þroska það. Við
áhrif þau, sem stöfuðu frá andlegu atgerfi
hennar bættist opinskátt, hjartahlýtt og að-
laðandi viðmót; börnin gerðu samband þeirra
enn innilegra. Beaufort var mjög hneigður til
leikfimi. Hann eyddi mestum tíma ársins með
Katrínu á heimili þeirra sem var prýðilegt og
þar hafði hann látið byggja hús fyrir veiði-
hesta, sem voru aðdáun allra héraðsmanna, og
þó að heimili þeirra væri skammt frá Lundún-
um, þá var það ekki oft, sem að glaumur borg-
arinnar dróg hann í burtu að heiman meir en
dag og dag í senn — oft ekki nema fáa klukku-
tíma í hvert skipti og flýtti hann sér þá ávalt
aftur, með tilhlökkun, heim til sín.
Hvert svo sem sambandið á milli Katrínar
og Philips var (og því hefir verið sagt frá í
fyrsta kapítulanum í þessari sögu) þá voru á-
hrif hennar búin að venja hann frá öllu óhófi
og mörgum göllum, sem hann óneitanlega hafði
áður en hann þekkti hana, sem líklegir sýnd-
ust sökum hans uppihaldslausu léttúðar, með-
fædda hugsunarleysi og ófullkominnar mennt-
unar, að gjöra hann veikann fyrir ósiðum þeim,
sem tilkomu mestir þóttu til að létta af sér logn-
mollumókinu; og hvort sem að kirkjan hafði lagt
blessun sína yfir sambúð Philips við Katrínu eða
ekki, þá var hann fyrirmyndar eiginmaður og
umhyggjusamur faðir. Eftir því sem hanri naut
sambúðarinnar lengur við Katrínu, því dýpri
voru áhrif hinna ágætu eiginleika hennar á
hann og því nánara varð samband hans við
hana, börnin og heimilið. Hefði hann með ein-
lægni og fölskvalausri umhyggju ásett sér að
lyfta skugga þeim, sem hvíldi yfir sambandi
þeirra og var sem þyrnir í lífi Katrínar, þá
hefði hann getað gjört það með opinberri gift-
ingu. En, þótt hann væri veglyndur, þá var
hann ekki frí frá hégómlegum siðvenjum, sem
hann hafði vanist á æskuárum sínum í félags-
lífi því, sem að hann ólst upp í. Föðurbróðir
hans, ættarherra einnar af þeim fjölskyldum,
sem árlega hverfa úr óðalsbændatölunni inn í
lávarðaupphefðina, en sem einu sinni voru
sérstæð og einkennileg fylking í höfðingja-
stétt Englands — fjölskyldur, sem stóðu á æva-
gömlum ættmerg, áttu geysilega verðmætar
lendur og önnur fríðindi og voru í sannleika
tignar, en ókrýndar. Þessi föðurbrpðir Philips
var ekki neinum samningum bunainn að því
er ættaróðalið snerti, öðrum en sínum eigin
kenjum. Þó hann léti sem sér þætti mikið í
Philip varið, þá var hann honum lítt hand-
genginn. Þegar að hann frétti um þetta leyni-
samband, sem að bróður sonur hans átti að hafa
gjört, þá ásetti hann sér fyrst að rjúfa það, en
þegar að hann varð þess var, að Philip var
hættur að spila upp á peninga, hleypa sér í
skuldir og taka þátt í veðreiðafargani, en hafði
snúi ðsér að jarðyrkju, lét hann sér nægja að
rannsaka þetta giftingamál og komst að þeirri
niðurstöðu, að það sem hann hefði heyrt um
það væru gróu-sögur einar; og hann máske
hélt, að þegar að á allt var litið, að það væri
hyggilegra, að látast ekki sjá smá yfirsjónir,
sem að kostuðu hann ekkert, og höfðu ailtaf
fylgt mönnum eins og skugginn, en líta á það
sem bryskleika aðeins hjá þessum kærulausa
bróðursyni sínum. Hann lét því við það sitja,
að fordæma hneykslisframferði samtíðarmanna
sinna og opinberlega að ávíta, ekki hneykslið
sjálft, heldur sýna fram á aðferð til þess að
bæta fyrir það. „Ef það kemur nokkurntíma
fyrir“, sagði hann og leit illilega framan í
Philip, „að velborinn maður svívirði ætt sína
með því að taka að sér konu, sem að systir
hans gæti ekki verið þekkt fyrir að bjóða inn
í sitt eigið hús, þá ætti hann að sökkva ofan á
sama stig og hún er á, og auður mundi aðeins
gjöra þá svívirðingu meira áberandi. Ef að ég
ætti einkason, og að sá sonur væri nóga mikill
auli til að gjöra sig sekann í þeirri svívirðingu,
að giftast ótignaðri konu, en að hann er sjálf-
ur, þá vildi ég heldur, að þjónn minn tæki arf
eftir mig heldur en hann. Skilurðu það, Philip?“
Philip skildi það og leit í kring á húsið til-
komu mikla og garðinn undurfagra og veglynd
ið stóðst ekki eldraunina. Katrín, sem hafði
ótakmarkað vald yfir honum, hefði máske auð-
veldlega sigrað sýngirnis hugsanir hans, en
hinn viðkvæmi kærleikur hennar var of göf-
ugs eðlis til þess, að hún hugsaði um sjálfa sig.
Vonin, sem lá næst hjarta hennar. Og börnin!
— já, fyrir þau leið hún, og þeirra vegna von-
aði hún. Fram undan þeim lá löng leið og hún
treysti Philip fyllilega. Það hafði upp á síðkast-
ið verið allmikill vafi á hvað kærkominn að
eldri Beaufort bróðirinn var föðurbróðir sín-
um og um það hve vel að vonir hans, sem
hann frá æsku hafði byggt á, mundu rætast.
Yngri bróðir hans var miklu handgengnari
gamla manninum og virtist vera í uppáhaldi
hjá honum. Þessi bróðir Philips var gjörólík-
ur honum, hann var reglusamur, hógvær, virð-
ingagjarn, með bros á vör, en ís í hjarta.
Gamli maðurinn veiktist skyndilega, og það
var sent eftir Philip. Robert, yngri bróðirinn,
var líka við sjúkrasængina, kona hans, því
hann hafði gift sig eftir kúnstarinnar reglum
og tvö börn þeirra, sonur og dóttir. Föðurbróð-
ir þeirra minntist ekki einu orði á hvernig að
hann hefði ráðstafað eignunum þangað til
klukkutíma áður en að hann dó. Þá leit hann
á bróðursyni sína og sagði:
„Philip, þú ert iðjuleysingi, en drengur góð-
ur! Róbert, þú ert varfærinn, ráðsettur og að-
laðandi maður, og það er skaði að þú skyldir
ekki verða kaupmaður, því í þeirri stöðu hefðir
þú grætt stórfé! Þú erfir ekkert eftir mig, þó
að þú vonist eftir því. Ég hefi veitt þér eftir-
tekt. Philip, varaðu þig á bróður þínum. Látið
þið prestinn koma inn til mín“..
Gamli maðurinn dó. Erfðaskráin var lesin,
Philip voru ánafnaðar 20.000 £ tekjur á ári.
Robert 5.000£ á ári, og einkennilegt samsafn
af flöskum með allslags slöngum í.
III. Kapíluli
„Þarna, Robert, þarna sérðu nýju hesthús-
in mín. Þau eru þau fullkomnustu, sem til
eru í ríkjunum þremur!“
„Það er heilmikil þústa. Er þetta húsið?
Þú hýsir hestana betur heldur en sjálfan þig“.
„En er ekki húsið fallegt, en það á alla sína
fegurð Katrínu að þakka. Elskulega Katrín!“
Þessi samræða átti sér stað á milli bræðr-
anna á meðan að þeir voru að fara ofan hæð-
ina, sem heimili og landareign Philips var und-
ir. Robert Beaufort dróg hatt sinn ofan á ennið
og það kom þóttasvipur á andlitið á honum,
en hvort heldur að sá svipþungi stafaði frá
nafninu eða hreimnum í málrómi Philips, þeg-
ar að hann nefndi það, er ekki gott að segja,
en þeir þögnuðu báðir og stóð sú þögn unz
hún var rofin af þriðju persónunni, sem var í
vagninum með þeim — dreng, sem sat and-
spænis þeim.
„Hvaða drengir eru þarna á flötinni fyrir
framan húsið, frændi?“
Hverjir eru þessir drengir? Þetta var ein-
föld spurning, en hún lét illa í eyrum Roberts
Beauforts: „Hverjir voru þessir drengir, sem
komu hlaupandi eftir flötinni til að fagna föð-
ur sínum, og sólin sem var að síga í vestri
baðaði í geislum sínum, með bros á vörum
og fjör æskunnar svellandi í hverri taug“.
„Þessir drengir“, hugsaði Robert Beaufort,
„synir ósómans ræna son minn því, sem hon-
um réttilega ber — arfleifð sinni“.
Philip leit við þegar Robert bar fram spurn-
inguna og sá svipinn sem var á andlitinu á
honum. Hann beit á vörina og svaraði alvar-
lega:
„Arthur“ (það var sonur Roberts, sem með
þeim var) „það eru drengirnir mínir“.
„Ég vissi ekki að þú værir giftur“, svaraði
Arthur og beygði sig áfram til að geta betur
athugað drengina.
Það lék napurt bros ,um varir Roberts Beau-
forts og Philip stokkroðnaði í framan.
Vagninn stansaði við bæjarhliðið. Philip
opnaði vagnhurðina og steig út úr vagninum.
Robert og sonur hans gjörðu það líka. Eftir
mínútu kom Katrín, og Philip tók hana í faðm
sér. Drengirnir komu og toguðu í frakkalöfin
og sá yngri hrópaði í sífellu: „Pabbi! Pabbi!
Þú sérð ekki Sidney, pabbi!“
Robert Beaufort studdi hendinni á öxlina
á syni sínum og hélt honum til baka á meðan
að þeir virtu Philip, Katrínu og drengina fyrú
sér.
„Arthur“, sagði hann í hásum og hvíslandi
rómi. „Þessi börn eru okkar svívirðing og
réttarræningjar. Þau eru hórbörn! hórbörn! og
eiga að verða arftakar hans!“
Arthur svaraði þessu ekki, en brosið sem
leikið hafði um varir hans hvarf.
• „Kate“, sagði Philip Beaufort um leið og
hann sneri sér frá frú Morton og tók yngri son
sinn í fang sér, „þetta er Robert bróðir minn
og sonur hans: Þeir eru velkoirmir, eru þeir
ekki?“
Robert hneigði sig og rétti frú Morton hend-
ina með uppgerðar hæversku og muldraði eitt-
hvað sem átti að vera faguryrði, en enginn
heyrði.
Þau gengu öll heim að húsinu. Þeir Philip
og Arthur síðastir.
„Ert þú skotmaður?“ spurði Arthur frænda
sinn, því Philip hélt á byssu í hendinni.
„Já. Eg vona, að ég geti skotið eins vel
og hann faðir minn þegar veiðitíminn kemur:
hann var orðlögð skytta. En þetta, sem ég er
með, er einhleypa og gamaldagshólkur. Faðir
minn verður að fá handa mér nýja byssu. Ég
get ekki staðið mig við það sjálfur“.
„Ég skyldi nú halda ekki“, sagði Arthur
og brosti.
„Ó, já, hvað það snertir“, hélt Philip áfram
undir eins og roðnaði, „þá hefði ég getað það
hæglega, ef að ég hefði ekki keypt veiði-
hunda fyrir $150.00 um daginn: Það eru þeir
beztu veiðihundar, sem þú hefir nokkurn tíma
séð“.
„Hundrað og fimmtíu dollara!" endurtók
Arthur og leit á Philip með kýmnis undrun.
„Nú jæja, hvað ertu gamall?“
„Ég var fimmtán ára á síðasta afmælisdag-
inn minn“. „Heyrðu John! John Green!“ kallaði
Philip í myndugum málrómi. Það var einn af
garðmönnum föður hans, sem var að ganga
yfir garðinn, „sjáðu um að tjaldið verði reist
niður við vatnið á morgun við birkitréð klukk-
an níu. Ég vona að þú skiljir mig í þetta skiptið:
Hamingjan veit að tyggja þarf nokkrum sinn-
um í þig áður en hægt er að láta þig skilja
nokkuð!"
„Já, hr. Philip“, sagði maðurinn auðmjúk-
lega, og muldraði svo þegar að hann fór:
„Fjandinn hafi hann! Hann talar til fátækl-
inganna eins og að þeir væru hundar“.
„Á faðir þinn veiðihesta“, spurði Philip.
„Nei“.
„Hvers vegna?“ v
„Ein ástæðan fyrir því er máske sú, að hann
er ekki nógu ríkur“.
„Ó! það er leiðinlegt. En fástu ekki um það,
við skulum lána þér reiðskjóta, ef að þú vilt
heimsækja okkur“.
Arthur rétti úr sér og svipur hans, sem 1
eðli sínu var mildur og opinskár, varð þótta-
fullur og dulur. Philip horfði á hann og styggð-
ist; hann vissi sjálfur naumast hvernig á þvi
stóð, en frá þeirri stund lét hann sér fátt finnast
um frænda sinn.
IV. Kapíluli
Bræðurnir tveir, þeir Philip og Robert sátu
með ölglös sín eftir að hafa borðað miðdags-
verð, Robert drakk rauðvín, en Philip portvín.
Katrín og drengirnir sátu undir trjánum úti
í garðinum.
Philip Beaufort var fjörutíu og fimm ára
gainall, hár vexti, hraustlegur og rammur að
afli. Andlitsfallið var sérlega viðfeldið og staf*
aði það ekki aðeins frá fríðleik þess heldur líka
frá því, hve opinskátt, myndarlegt og glaðlegt
það var. Hann var útitekinn í andliti, mátu-
lega holdugur, brjóstvídd leikfimismannsins,
sem bar vott um hraustleika og í viðbót við
þetta var hann léttlyndur og kátur. Robert,
sem vanur var borgarlífinu, var einu ári yngrl
en bróðir hans, nálega eins hár, en fölur og
holdgrannur, boginn í herðum og á andliti hans
áhyggjufullur hungursvipur, sem gjörði brosið,
er lék um varir honum, kalt og óeðlílegt. Hann
var hóflega en þó þokkalega klæddur, fram-
ganga hans var blátt áfram og eðlileg, málróm-
urinn mildur og lár, og hann hafði það við sig,
sem þó það væri ekki laðandi, vakti virðingu
einhver prúðmennska, sem ekki var þægHe&
að lýsa, en átti eitthvað skylt við tímans venj-
ur, hreyfingar hans voru seinar og reglubundn-
ar og háðar hefðarvenjum þeim, sem ráðandi
voru í félagslífi því, sem hann umgekkst.
„Já“, sagði Philip, „ég hafði alltaf ætlað
mér að framkvæma þetta eftir að föðurbróðh
minn væri látinn og að ég sæi mér það fært-
Þú hefir séð Katrínu, en þú þekkir ekki helm-
inginn af kostum hennar: hún sómir sér vel i
hvaða stöðu sem er og auk þess hjúkraði hun
mér með nákvæmni í fyrra þegar ég var veik-
ur — viðbeinsbrotnaði í þessari fjandans hindr-
unar kappreið minni. Robert, ég er orðinn o
þungur og gamall til að taka þátt í slíkum
drengjalátum“.