Lögberg - 18.09.1952, Síða 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 18. SEPTEMBER, 1952
5

f A | AI I I AHAI
Jf- J txVENNA
\ \ / Ritstjór;: INGIBJÖRG JÓNSSON
Fagrar endurminningar frábærrar konu
Frú Kristín Josephson í Water- sér birtu og yl inn í nálægt og
fjarlægt umhverfi. Minni hennar
town, South Dakota, sem nu er
91 árs að aldri, hefir árum sam-
an sent Lögbergi til birtingar
fagurhugsaðar og fræðandi rit-
gerðir, sem flestar hafa verið í
endurminningaformi frá æsku
hennar á íslandi, en nú á síðustu
árum hefir hún sent Kvenna-
síðu Lögbergs meginþorra rit-
gerðanna, sem hafa verið þakk-
samlega þegnar og orðið lesend-
um blaðsins til mikillar ánægju.
í ritgerðum frú Kristínar spegl-
ast fögur konusál, sem veitir frá
☆
☆
tr slíkt að til undantekninga má
telja; atburðir frá æskustöðvum
hénnar standa henni lifandi fyr-
ir hugskotssjónum og orka þann-
ig ábærilega á hugi þeirra
manna og kvenna er verða henni
samferða og veita þeim fulla at-
hygli. — Af eftirfylgjandi grein
má ljóslega marka hve trúin á
handleiðslu Guðs var henni
snemma í brjóst borin og hver
leiðarstjarna hún hefir verið
henni jafnan síðan. —Ritstj.
☆
Táknin um alstaðar nálægð Guðs
vel hún leysti af hendi það mikil-
væga hlutverk að vera önnur
hönd, stoð og stytta síns mikil-
hæfa eiginmanns, forsætisráð-
herra Canada.
Forseti félagsins, Mrs. Arthur
F. Brown, stjórnaði samsætinu.
Mrs. J. B. T. Hebert, forseti St.
Boniface-deildar félagsins, mælti
nokkur orð á frönsku. Mme St.
Laurent, sem sjaldan talar opin-
berlega braut þá venju í þetta
skipti og lét í ljósi fögnuð sinn
yfir því að vera í félagsskap
Liberal-kvenna í Manitoba.
Minningaritt um
hetjur hafsins
Eftir DR. RICHARD BECK
Nú þarf ég að minnast á nokk-
ur atriði úr æskulífi mínu í sam-
bandi við trú mína á Drottinn.
Það var snemma auðvelt fyrir
mig að trúa á gæzkuríkan Guð;
ég las á kveldin bænir og vers;
mér fannst Guð vera hjá mér og
heyra þegar hann er beðinrr af
hreinu hjarta.
Það var árið 1869; ég var þá
átta ára, þegar við fórum frá
Hálsi. F^ðir minn hafði fengið
loforð fyrir jarðnæði þar í sveit-
inni, en einhverra orsaka vegna
brást það, svo að foreldrar mínir
stóðu uppi ráðalaus með okkur
börnin þrjú. Vinkona mömmu
bauð þeim þá að hafa mig í
r.okkrar vikur þar til eitthvað
rættist fram úr fyrir þeim. Svo
fór pabbi með mig ^þangað; var
ég þar í góðu yfirlæti um tíma.
Svo var það einn dag um vorið,
að Guðmundur bóndi kom heim
af hreppsnefndarfundi og fer að
segja frá að börnum og gamal-
mennum hefði verið komið niður
hér og þar um sveitina; bendir
síðan á mig og segir: Þessi fer
að bæ, sem hann nefndi.
Það var eins og sverði hefði
verið stungið gegnum hjarta
mitt við að heyra þessi orð; ég
skildi strax, að nú væri ég kom-
in á sveitina. Ég fleygði mér upp
í rúm með miklum harmi og var
óhuggandi allt kveldið. Maður
eftir mann kom til að hugga mig,
en ekkert dugði. Ég var grát-
andi lengi nætur að biðja Guð
að láta mig ekki fara á sveitina,
það væri svo átakanlegt þegar
börnin þyrftu að fara frá mömmu
cg pabba, og sagt væri að þessi
eða hinn hefði verið alinn upp
á hrepp. Ég gat hreint ekki
þolað það; svo bað ég Guð heitt
og innilega að leyfa mér að vera
hjá mömmu.
Þegar leið á nóttina fann ég
að bænin var heyrð; allur kvíði
og angist var frá mér horfin.
Ég sofnaði vært og vaknaði með
glöðu sinni um morguninn. —
Eftir nokkra daga kom mamma
að sækja mig; þau voru þá búin
að fá húsnæði og pabbi vinnu á
fiskibát.
☆ :
Ég var mikið þakklát Guði fyr-
ir að bænheyra mig; svo ég hét
því með sjálfri mér, þegar ég
væri orðin stór, eins og konurn-
ar á bænum, ætlaði ég að gjöra
góðverk og taka mörg munaðar-
laus börn, sem ættu að fara á
sveitina, fóstra þau upp og vera
þeim góð móðir. Þetta hefir nú
ekki tekizt, samt getur skeð, að
eitthvað af því, sem konan skrif-
ar, verði börnunum til hjálpar.
Ég var heilsutæp fram að ferm
ingaraldri og lá stundum rúm-
föst. Það var álitið að ég hefði
innvortis meinsemd. — í einni
þessari legu vaknaði ég upp um
nótt með ákafri köldu og miklum
þjáningum og hræðslu. Ég vildi
ekki vekja mömmu; hún var ný-
lega sofnuð. Mér kom strax til
hugar, að biðja Guð að hjálpa
mér. Það gerði ég einlæglega.
Þá fannst mér ég heyra orð:
Óttastu ekki; ég lækna þá, sem
leita mín. — Kvíðinn og hræðsl-
an hurfu frá mér; ég gleymdi
mínu líkamlega ástandi en fann
lifskraft líða gegnum mig, sem
eyddi þrautinni þar til ég sofn-
aði. Þarna fór mér að batna og
hefi ég aldrei síðan kennt þessa
meins. —
Eitt sumar var ég að leita að
kindum, sem vöntuðu; ein af
þeim var eftirlætiskindin hennar
mömmu, með fagran lagð og
síðan. Ég leitaði lengi dags en
fann ekki kindurnar, svo ég var
vakin snemma næsta morgun til
að leita enn á ný. Mér fannst ég
ekkert vita hvert ég ætti að fara;
ég var alstaðar búin að leita dag-
inn áður. Nú bað ég Guð, að vísa
mér þangað, sem skepnurnar
væru; svo las ég bænir mínar
og morgunbæn séra Hallgríms
Péturssonar; en meðan á þessu
stóð kom ég auga á kindurnar,
og var þá ekki lengi að koma
þeim heim.
Öll þessi dýrðlegu sannleiks-
tákn eru traustir steinar í undir-
stöðu trúar minnar. Drottinn
sýndi mér þegar í æsku, hans
alstaðar nálægð, föðurumhyggju
og læknandi kærleiks-almætti.
Kristín frá Watertown
„Föðurland vort hálft er hafið,
helgað þúsund feðra dáð.
Þangað lífsbjörg þjóðin sótti,
þar mun verða stríðið háð.
Yfir logn og banabylgju
bjarmi skín af Drottins náð.
Föðurland vort hálft er hafið,
hetjulífi' og dauða skráð.“
Forsætisráðherrafrúnni fagnað í Winnipeg
Þegar Louis St. Laurent for-
sætisráðherra Canada ferðaðist
nýlega um þvert og endilangt
landið voru í fylgd með honum
kona hans og dóttir, og héldu
Liberal-samtök kvenna í Mani-
toba þeim mæðgum veglegt há-
clegisboð á miðvikudaginn 10.
september að Fort Garry Hotel,
Winnipeg. Voru þar saman-
komnar yfir 200 konur úr borg-
inni og víðsvegar að úr fylkinu.
Miss Stefanía Sigurdson, verzl-
unarstjóri frá Árborg, flutti aðal-
ræðuna við þetta tækifæri, en
hún hefir, eins og kunnugt er,
verið árum saman virkur méð-
limur Liberalflokksins og er
fyrrverandi formaður Manitoba
Liberal Women’s Association.
í ræðu sinni mintist Miss
Sigurdson var fulltrúi á þinginu
kynst Mme. St. Laurent sem
konu leiðtoga Liberalflokssins
Miss Sigurdson var fulltrúi á
þinginu í Ottawa, er Mr. St.
Laurent tók við forustu flokks-
ins af Mr. Mackenzie King. —
Miss Sigurdson rakti í stórum
dráttum sögu flokksins, fram-
kvæmdir og afrek hans, og henni
láðist ekki að minna konur á, að
það hefði verið Liberalflokkur-
inn, er veitti þeim atkvæðisrétt
cg kjörgengi; í staðinn hefðu
konur- veitt flokknum hollustu
sina og fylgi án þess að pólitísk
afskipti þeirra yrðu konum
fremur en körlum í hag. — Um
leið og Miss Sigurdson bauð þær
mæðgur velkomnar þakkaði hún
forsætisráðherrafrúnni fyrir hve
Þannig farast Jóni Magnús-
syni skáldi orð í hinum fagra og
hjartnæma sjómannasálmi sín
um, er að verðugu hefir verið
tekinn upp í nýjustu útgáfu ís
1 e n z k u Sálmabókarinnar; og
skáldið dregur hér á áhrifamik-
inn hátt athygli lesendaanna að
því, hversu grundvallandi hið á-
hættusama s t a r f sjómannsins
hefir verið og er í lífi og afkomu
þjóðarinnar, þó að hann eigi nú,
góðu heilli, við stórum meira ör-
yggi að búa í ótrauðri sjósókn-
inni heldur en áður var.
En hafið hefir heimtað sínar
fórnir, og heimtar enn, þó að sjó-
maðurinn standi nú stórum bet-
ur að vígi en fyrrum í óvægri
baráttunni við æðisgang sævar
og storma. Öll sjávarbyggðalög
íslands eiga sammerkt um það,
að hafa goldið slíkar mannfórnir
í sókninni hörðu og hættusömu
eftir lífsbjörg út á hafið; en ó-
hætt mun mega segja, að engin
þeirra, að minnsta kosti í hlut-
falli við fólksfjölda, hafi orðið
að sjá á bak' í djúpsins þöglu
gröf fleiri hraustum sonum úr
sjómannahópi sínum heldur en
Vestmannaeyjar. Sannarlega
eiga þessar hetjur hafsins, hvað-
an sem þær eru af landinu, það
skilið, að nöfnum þeirra sé á
lofti haldið. Þar hafa Vestmanna
eyingar nú riðið fyrstir á vaðið,
sjálfan sér til heiðurs og öðrum
landshlutum eða byggðalögum
til fyrirmyndar.
Frá þessu brautryðjendastarfi
þeirra er sagt í Minningarriíi, er
út kom í Vestmannaeyjum í
marz síðastliðnum, og gefið var
út af hálfu Páls Oddgeirssonar
(prests Gudmundsen) f y r r v.
kaupmanns og útgerðarmanns
þar í Eyjunum, sem samið hefir
ritið og safnað til þess; en Páll
hafði átt forgönguna að því, að
sjómönnum og öðrum úr Vest-
mannaeyjum, er farist hafa í
slysförum síðan um aldamót,
hefir nú verið reistur þar vegleg-
ur minnisvarði.
Þeim atburði og fyrstu tildrög
um hans lýsir Halldór Guðjóns-
son, skólastjóri í Eyjunum, á
þessa leið í hinum greinagóða
formála sínum að Minningarrit-
inu:
„Sunnudaginn 21. október 1951
var afhjúpað minnismerki
drukknaðra við Vestmannaeyjar
-hrapaðra í björgum eyja—og
þeirra sem létu líf í flugferðum
Forsaga þessa máls hefst á
þjóðhátíð Vestmannaeyja 11. á-
gúst 1935. Flutti þá Páll Iddgeirs-
son, kaupmaður, ræðu fyrir
minni sjómanna og stofnaði
nefndan aag sjóð í því augnamiði
að reist yrði veglegt minnis
merki í Vestmannaeyjum.“
Síðan rekur Halldór skóla-
s t j ó r i framhaldssögu minnis
varðamálsins, minnist þeirra,
sem þar hafa mest komið við
sögu, og hyllir að verðleikum
sérstaklega Pál Oddgeirsson, upp
hafsmann málsins. og formann
sjóðstjórnar, fyrir forgöngu hans
og ötulleik í málinu, og fyrir
margháttaða nytjastarfsemi hans
í bágu Vestmannaeyja og órofa-
tryggð hans við þessar æsku-
stöðvar sínar.
Lýsir skólastjóri síðan afhjúp-
un minnisvarðans, sem var um
allt hin virðulegasta og hugþekk-
asta. Sóknarpresturinn séra Hall
dór Kolbeins prédikaði, o'g „sner-
ist ræða hans um minningu
hinna föllnu og tilgang og tákn
minnismerkisins.“ Þ e i r, sem
þekkja til ræðumennsku séra
Halldórs, efast ekki um, að hon-
um hafi mælst vel við það tæki-
færi. Aðaldæðuna við afhjúpun-
flutti Páll Oddgeirsson, og fleiri
tóku þar einnig til máls, eins.og
frekar mun sagt verða.
Um minnismerkið sjálft fer
Halldór skólastjóri þessum orð-
um: „Guðmundur Einarsson,
listamaður, frá Miðdal, hefir
gert líkneskið, sem stendur á
allháum fótstalli. Er sjálft lík-
anið, sjómaður í fullum klæð-
um með tilheyrandi áhöldum,
glæsilegt listaverk og sameinar
sem bezt má verða hin tvö
sjónarmið: fegurð og táknræni.
Merkið er að vísu til minningar
um fleiri en sjómenn, eða þá,
sem Ægir hefir heimt til Helju.
En það eru þó fyrst og fremst
sjómenn, sem byggja þessar eyj-
ar og flestar fórnir hafa fært.
Og það sem ég tel bezt um lista-
verkið er einmitt það, að það
minnir einkum á hreysti sjó-
mannsins og störf þeirrar stétt-
ar, og er því réttilega hvort
tveggja í senn, minnismerki
hinna föllnu og hinna lifandi og
starfandi, hraustu sjómanna-
stéttar í Vestmannaeyjum. Stétt
ar, sem aldrei mun gefast upp í
baráttunni við hamfarir hafsins,
er um eyjarnar lykur.“
Annars er ritið, eins og nafn-
ið bendir til, helgað minningu
hinna sömu og sjált minnismerk
ið. En í ritinu eru, auk hins
prýðilega formála, ágæt ræða
Páls Oddgeirssonar við afhjúp'
unina, sem þrungin er innilegri
samúð og djúpu trúartrausti, og
gagnorðar og markvissar ræður
jeirra Ólafs Kristjánssonar bæj-
arstjóra og Steingríms Bene-
diktssonar barnakennara.
Þá eru hér frásagnir um
fyrsta slys við Vestmannaeyjar
á 20. öldinni, sem Björgunarfélag
Vestmannaeyja og f y r s t a ís-
lenzka strandvarnaskipið, um
Skipa- og Bátaábrygðarfélag
Eyjanna, um Slysavarnardeild
kvenna, og önnur kvenfélög í
Eyjum, sem unnið hafa mikið
að mannúðar-og menningarmál-
um, og um Guðmund Einarsson,
myndhöggvara frá Miðdal, sem
gerði, eins og fyrr segir, hið
glæsilega minnismerki, en hann
er fjölhæfur og löngu víðkunn-
ur listajnaður. Næst er skrá yfir
já, er drukknað hafa við Vest-
mannaeyjar, eða hrapað þar í
björg, og þeirra. sem látið hafa
Kfið í flugferðum. Síðan er stutt
frásögn um slysfarir fyrri tíma
og loks hinn trúarheiti kveðju-
sálmur Hjalta Jónnsonar skip-
stjóra, er hann orti skömmu fyr-
ir andlát sitt, og sunginn var
við útför hans.
Þá ber þess að geta, sem eigi
er minnst um vert, en það eru
hinar mörgu myndir í ritinu,
meðal annars fjöldi mynda af
þeim, sem farist hafa, og auð-
vitað af sjálfu minnismerkinu.
Jafnframt er ritið hið snotrasta
að ytri frágangi. Haldast þar því
í hendur mikill fróðleikur, eins
og þegar hefir verið gefið í skyn,
og sambærilegur búningur.
Sveitungar Páls Oddgeirsson-
ar sérstaklega, og í rauninni all-
ir þjóðhollir landar hans, skulda
honum þökk fyrir þá athafna-
semi og ræktarsemi, sem hann
hefir sýnt við minningu sjó-
mannanna og annarra, með for-
göngu sinni um minnisvarða-
málið og með Minningarritinu.
Eiga þar við spakleg orð Davíðs
skálds Stefánssonar:
„Minning þeirra, er afrek unnu
Fréttir fró ríkisútvarpi íslands
Framhald af bls. 4
leggur nú eindregið til að keypt'
verði jörðin Skeggjastaðir í Mos-
fellssveit, en þar er nýlegt íbúð-
arhús nægilegt fyrir 20 vist-
menn og starfsfólk og þyrfti
litlar breytingar að gera á hús-
næðinu, ef til kæmi, en nefndin
telur það miklu varða, að hælið
geti tekið til starfa sem fyrst.
Á Skeggjastöðum eru góð skil-
yrði til ræktunar og hafa má þar
mikla kartöflurækt. Þá segir í
skýrslu nefndarinnar, að telja
megi víst að hjálparstöð fyrir á-
f engissj úklinga, áfengisvarnar-
stöð, geti tekið til starfa 1. októ-
ber, en henni er síðar ætlað
húsnæði í hinni nýju bygg-
ingu heilsuverndarstöðvarinnar í
Reykjávík.
☆
Stykkishólmshreppur átti 60
ára afmæli á miðvikudaginn var.
Aður var hann hluti af Helga
fellssveit, og þegar skiptin fóru
fram voru íbúar í Stykkishólms-
hreppi á þriðja hundrað, en nú
840. Fyrsta stóra mannvirkið,
sem í hreppnum var gert, var
hafskipabryggja er tekin var í
notkun 1909. Elztu stofnanir í
Stykkishólmi eru lyfjabúð, sem
sett var á stofn 1838, og amts-
bókasafnið frá 1847.
☆
Ferðafélag Islan’ds efnir til
ljósmyndasýningar fyrir áhuga-
menn í tilefni af 25 ára afmæli
félagsins, og verður sýningin
haldin í Reykjavík um mánaða-
mótin október-nóvember.
☆
Hér hefir dvalist að undan-
förnu .þýzkur sérfræðingur í
baðlækningum, dr. Heinrich
Lampert. Hann kom hingað að
beiðni forstjóra Elliheimilisins
Grundar í Reykjavík til þess að
athuga notkun á hveravatni,
hveraleir og hverahita með hlið-
sjón af nýstofnuðu elli- og dval-
arheimili í Hveragerði, sem Ár-
nessýsla á, en Elliheimilið
Grund annast reksturinn. Dr.
Lampert lætur mjög vel af að-
stöðu hér til baðlækninga, og
mun sérfræðingur frá sjúkra-
húsi hans verða til aðstoðar og
leiðbeiningar fyrir elliheimilið,
m. a. að því er gigtarlækningar
varðar.
☆
Fegrunarfélag Hafnarfjarðar
hefir úthlutað verðlaunum fyrir
fagra og vel hirta garða í bænum.
Verðlaun fyrir fegursta garð
bæjarins hlaut Herdís Jónsdóttir,
öldugötu 11. Félagið hefir beitt
sér fyrir ýmsum málum, er lúta
að snyrtingu bæjarins, og hefir
m. a. látið girða Hamarinn og
gróðursetja þar 2000 barrtré.
☆
Skipið Hekla fór í gærkveldi
frá Reykjavík með rösklega 150
farþega áleiðis til Spánar. Skipið
fer fyrst til Bilbao, en verður
síðan viku í San Sebastian og
geta farþegarnir ferðast á meðan
um landið.
☆
Þessa vikuna hefir hópur
ballett-dansara frá Norðurlönd-
um og indversk dansmær sýnt
listdans í Þjóðleikhúsinu. Dans-
fólkið fór í morgun. Þjóðleikhús-
ið mun bráðlega taka upp aftur
sýningar á óperettunni „Leður-
blakan“, sem sýnd var þar í vor
við mjög mikla aðsókn.
— NAFNAGÁTUR —
1. Einn gerir á ísum herja
~2. Annar byrjar viku hverja
3. Þriðji gjörir húsum hlúa
4. Hita fjórði náir spúa
5. Limmti hylur ásýnd íta
6. Oft hinn sjötta í skóg má líta
7. Sjöundi dauða snúist fjær
8. Mold áttundi pikkað fær.
Ráðningar á bls. 8
yljar þeim, sem verkin skilja."
Spurningar og svör varðandi canadíska banka
Hverjir nota hina
löggiltu banka?
Övarið er: „Svo segja allir.“
Bændur, launafólk, iðjuhöldar, eftirlaunaþegar,
húsmæður . . . fólk af öllum stéttum nytfærir
sér þjónustu hinna tíu canadísku löggiltu banka.
Sérhvern dag, munið þér koma auga á við-
skiptavini í hinum 3,700 bankaútibúum, sem
skipta ávísunum eða leggja inn fé . . . smásölu-
kaupmenn, með daglegar inntektir sínar . . .
fólk, sem ræðir um lántökur, kaupir ferða-
ávísanir eða sendir peninga yfir hafið.
Canadamenn eiga yfir 8,000,000 viðskipta-
reikninga í hinum löggiltu bönkum, hér um bil
helmingi fleiri en fyrir tíu árum. Þetta er
sönnun þess hvers trausts bankarnir njóta í
augum canadísku þjóðarinnar vegna styrks og
ábyggileiks.
Þér megið treysta hinu vingjarnlega útibúi yðar
til að annast prúðmannlega og vel um yðar
bankaþarfir.
Kin af aug'Ifsingumtm, scnt
BANKINN 1 NÁGRENNI
YÐAR BIRTIR