Lögberg - 02.10.1952, Síða 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 2. OKTÓBER, 1952
7
Heimsókn iil Færeyingahafnar: ,
Rányrkja á miðunum við Grænland
Eru boinvörpuveiðarnar að eyða
fiskistofninum?
Danskur blaðamaður, sem í
júlí í sumar ferðaðist með
skipinu Umanak með fram
vesturströnd Grænlands, rit
aði grein þá, sem hér birtist,
um heimsókn sína til Fær-
eyingahafnar. Er hún þýdd
úr Kaupmannahafnarblað-
inu Cocial-Demokraten. Höf-
undurinn hefir það eftir
kunnugum, að fiskistofnin-
um við Grænlandsstrendur
sé hætta búin af ofveiði með
botnvörpu, auk þess sem
hann lýsir Færeyingahöfn,
sem kunn er orðin hér af
fregnum blaða um veiðar ís-
lenzkra skipa við Grænland.
Stormurinn hvein og söng,
þegar við vöknuðum á ,Umanak‘
eftir 4 tíma nætursiglingu frá
Godthaab á leið suður til Fær
éyingahafnar. En öldurnar á
höfninni þar voru ekki stærri
en þær, sem getur að líta í stóra
stormi á litlu vatni. Náttúran
hefir sjálf byggt slíka brim-
brjóta á alla veguna fjóra um
hverfis hana, að jafnvel hinir
dugmestu verkfræðingar myndu
hvína af öfund. Úti fyrir hafn-
armynninu svifu fjallháir borg-
arísjakar með tignarsvip úti
regnmóðunni, og vatnið
streymdi af berum klettunum
niður fjallshlíðarnar umhverfis
þessa byggð. Það var sem sé
hellirigning, algengasta veðrið
á þessum slóðum.
Það lágu milli tiu og tuttugu
bátar og skip í höfninni En hún
rúmar margfalt fleiri. Stundum
liggja hér allt að hundrað skip
Ifrá ýmsum þjóðum. Færeyinga-
höfn er alþjóðleg. Hér er Möller
umsjónarmaður æðsta vald, sem
þó að formi til er nánast það að
gegna störfum hafnarstjóra
venjulegri danskri smáhöfn, og
til viðbótar ber þessum hafnar'
stjóra að bæta á sig slíku smá
ræði sem störfum lögreglu-
stjóra ásamt öðru því, sem fell-
ur í verkahring almennra yfir-
valda í hverjum hafnarbæ.
Færeyingahöfn varð til árið
1927, þ. e. a. s. þá var byggð hér
loftskeytastöð, sjúkraskýli og
svo sem tíu lítil hús, afmörkuð
legusvæði fyrir skip og höggvin
út festarhöld í klettana. Fyrir
því, sem til viðbótar þarf, hefir
náttúran sjálf séð, ef frá er talin
snotur olíustöð, norskt sjó-
mannaheimili og fyrsta hluta-
íélag, sem stofnað var og rekið
á grænlenzkri grund, Græn-
lenzka iðnaðar- og verzlunar-
félagið h.f., sem skammstafað
er Asgriko.
Færeyingahöfn var, eins og
i inafnið bendir til, upphaflega
byggð fyrst og fremst handa
færeyskum fiskimönnum, þeim
til hjálpar á langri leið frá heim-
kynnum þeirra til fiskimiðanna
á* vesturströnd Grænlands. —
Fyrstu árin komu þangað 15—20
færeysk skip, en svo var höfnin
opnuð skipum annarra þjóða.
Með orðum Möllers þúsundþjala
smiðs: „Höfnin er stór og rúm-
góð, og hjartarúm hefir heldur
aldrei skort.“
Fyrstu árin voru ýmsar höml-
ur lagðar á afgreiðslu skipa
utan Færeyja og Danmerkur; en
COPENHAGIN
Bezta munntóbak
heimsins
síðan 1937 hefir Færeyingahöfn
verið „fríhöfn" og mjög almennt
notuð af skipum annarra þjóða.
Helzta erindi skipa þangað er
vitanlega að kaupa þar ýmsar
vistir og nauðsynjar. Áður fyr
komu hingað stór birgðaskip
Færeyinga, Norðmanna og ann-
arra þjóða, og afgreiddu slíkar
nauðsynjar til fiskiskipanna; en
þau urðu oft að fara margar
ferðir til heimalandsins meðan
á vertíðinni stóð, og þetta þótti
mjög kostnaðarsöm útgerð.
40 þúsund íonn gegnum
Færeyingahöfn s.l. ár
Árið 1949 voru samþykkt lög,
sem heimila einkarekstur í
Grænlandi (tímabil einokunar-
innar er sem kunnugt er ekki
liðið í Grænlandi ennþá. —Þýð.).
Rétt á eftir var Asgriko stofnað
sem danskt félag, en að mestu
með norsku fjármagni, þannig
að norsk félög lánuðu Asgriko
peninga til verzlunarreksturs,
innkaupa á t. d. salti í stórum
stíl, handa færeyskum og norsk-
um skipum fyrst og fremst, en
vörurnar eru eigi að síður seld-
ar skipum annarra þjóða einnig.
Niels Arup hæstaréttarmála-
flutningsmaður er leiðandi í
þessum félagsskap. Hann kom í
fyrsta skipti á þessu sumri til
Færeyingahafnar. Hann telur
reksturinn hafa gengið vel til
þessa, og að fyrirtækið hafi á
þremur fyrstu árum þess getað
endurgreitt helming þeirrar
milljónar króna, sem í það var
upphaflega lagt umfram hluta-
féð, sem nemur 100 þúsundum
króna.
Danskir fiskimenn hafa til
þessa ekki sótt gull í greipar
Ægis á þessum slóðum. Niels
Arup er þeirrar skoðuna, að
Danir hafi látið sig fiskiveiðarn-
ar hér litlu varða. Skipin þurfa
að vera allstór. Möller hafnar-
stjóri telur, að fiskiveiðar á hin-
um alþjóðlegu fiskibönkum gefi
pf lítið af sér til þess að danskir
fiskimenn á frekar smáum skip-
um þeirra geti staðizt sam-
keppnina. Það verður oftast að
vinna í átján tíma á sólarhring
á vertíðinni, og þó verður hlut-
urinn oft ekki nema svo sem 400
danskar krónur á mánuði.
Fiskimenn frá Norður-Noregi
hafa heldur ekki látið sjá sig í
sumar. Þeim finnst útgerðin vart
bera sig.
Eigi að síður er veiðin gífur-
leg. I fyrra komst saltfiskveiðin
upp í 40 þúsund tonn, og verð-
mæti aflans náði 40 milljónum
króna. Ef hægt væri að verka
aflann í landi, myndi verðmætið
verða miklu meira. Það gera
Grænlendingarnir, sem veiða
fisk sinn inni á þröngu fjörðun-
um, og hjá þeim gengur útgerð-
in líka miklu betur, þótt veiði-
magnið hjá þeim sé miklu
minna.
Það hefir verið fengizt við
lýsisbræðslu, en hún hefir ekki
skilað miklum arði. Lifrin hefir
verið orðin of gömul, þegar hún
hefir komið til hafnar, og því
hafa Norðmenn sent sérstök lýs-
isbræðsluskip á miðin, sem tekið
hafa við henni alveg nýrri. Þeir
hafa líka sent þangað kæliskip
og ísað aflann úr veiðiskipunum.
Það er vafamál hvort nóg er
af fiski til frambúðar.
Niels Arup gerir sér vonir um,
að Asgriko geti fært út kvíarn-
ar og tekið upp kaup á fiski af
fiskiskipunum til verkunar í
Færeyingahöfn, þannig, að fé-
lagið selji þeim salt og aðrar
nauðsynjar og kaupi svo af þeim
fiskinn til útflutnings, að sjálf-
sögðu að frá dregnum þeim
gjöldum, sem félagið verður að
inna af höndum fyrir réttinn til
þess að hafa þarna starfsemi
sína.
Alþjóðleg samvinna
Danska ríkið hefir látið koma
Sunrise Lutheran Camp Notes
upp olíustöð, sem leigð er af
fjórum aðalolíufélögunum í
Danmörku. Öll erlend fiskiskip
geta fengið keypta olíu í Fær-
eyingahöfn. Hafnargjaldið er 25
aurar danskir á sólarhring pr.
tonn skráðrar skipsstærðar.
Norska sjómannaheimilið var
stofnað í fyrra. Þar er rúmgóður
kvikmyndasalur og allstórt leik
svið, baðstofa og gufubað,
þvottahús og veitingastofa. —
Heimilið er öllum opið, en gestir
þess eru aðallega norskir fiski-
menn.
Með öðrum orðum: Hér er all-
náin alþjóðleg samvinna, sem,
að því er virðist, gengur alveg
árekstralaust. Spurningin er
bara sú, hvort svo getur orðið
til frambúðar; m. ö. o.: hvort
fiskurinn heldur áfram að vera
nógur handa öllum.
Rányrkja á miðunum
Það er oft talað um fiski-
gengdina miklu á grænlenzkum
fiskimiðum. Möller hafnarstjóri
er varkárari en margir aðrir,
sem um hana tala og skrifa, að
maður ekki segi að hann sé bein-
línis svartsýnn í þeim efnum.
Tilefnið eru hinar sívaxandi
veiðar með botnvörpu.
Batnvörpungarnir hafa bók-
staflega mokað upp fiskinum
Veiði þeirra hefir oft og tíðum
verið öldungis ævintýraleg. Þar
sem þeir skafa botninn, er öllu
dauðinn vís, fiskurinn, bæði
stór og smár, allt niður í fisk-
seiðin, svo og allur botngróður.
í botnvörpunni kremst smælkið
og deyr; ekkert sleppur að heitið
getur. Fiskimennirnir hafa
stundum mokað upp hrygnum
dögum saman og svo orðið vitni
að því þegar karlfiskurinn æðir
inn yfir fiskibankana í stórum
bylgjum, til þess að frjóvga
hrognin með svilum sínum. Það
gæti því í fljótu bragði virzt
svo, sem viðkoman sé svo mikil,
að stofninum sé ekki hætta
búin; en svo koma botnvörp-
ungarnir og útrýma öllu lífi. Og
hvað gagnar það, þótt í nokkra
daga sé hægt að moka inn fisk-
inum, ef veiðin fjarar svo út rétt
strax og fer máske síminnkandi
ár frá ári?
Hvernig gengur svo Græn-
lendingum í þessu mikla kapp-
hlaupi? Möller hafnarstjóri
skýrir svo frá, að útlendum
fiskiskipum sé bannað að veiða
í grænlenzku fjörðunum, og
fiskurinn, sem þar veiðist hrygni
þar að öllum líkindum einnig.
Grænlendingar fiska með línu,
og það gera reyndar ýmsir fleiri
úti á bönkunum, og .sú veiðiað-
ferð myndi áreiðanlega ekki
stofna fiskimiðunum í neinn
voða um langa framtíð.
Það er talið, að afli Græn-
At the closing exercises of the
Camp, August 23, the following
remarks were delivered by the
chairman of the Camp, Mr. S. O.
Bjerring:
Friends:
The seventh operating year of
the camp’s activities is now
nearing its close, the exercises
this evening being the final ones
for the season.
The camp supervisor will be
preparing her report for pre-
sentation to the camp committee
and the executive ,of the L.W.L.
respectively for their informa-
tion and appraisal.
What this report will reveal is
expected to be alternately en-
couraging a n d disappointing,
giving both cause for a little
concern and at the same time
reason for hope, but it will be
interesting.
For me to attempt to go into
any details here would be out of
order, but I consider some brief
remarks at this time are due and
owing to the many friends that
have shown interest and lent
their support to this institution
of service, sponsored and man-
aged by the Lutheran Women’s
League.
It is not overstating that the
Sunrise Lutheran Camp is a
going concern, in fact it is
making history, and a name for
itself, as it conducts its labor of
service from year to year. It is
definitely on the map and has
drawn praise from groups that
at different times have held
gatherings or conventions at
various camps across Canada.
One such group this year made
the statement that our camp was
the best of its kind anywhere in
Canada. This is a matter for
some justifiable pride, even
though we are aware that it is
still a much uncompleted pro-
ject.
It is also worthy of note at this
time, that at this year’s session
of our Icelandic Lutheran Synod,
there was a motion adopted to
the effect that the sum of $500
be budgeted towards the support
of the camp, and while the of-
ficial minutes of the Synod have
not as yet been published I feel
safe that I am not divulging any
secrets.
The foregoing is very gratify-
ing and shows a growing con-
sciousness for the objective of
the Camp and the value and
usefulness of its speci'al steward-
ship.
The Camp has also benefitted
lendinga hafi á síðastliðnu ári
numið um 6000 tonnum af full-
verkuðum fiski. Fyrir þann afla
hafa þeir fengið 10 milljónir
króna, eða um helmingi meira
en fyrir hann óverkaðan.
—A. B., 18. ágúst
by some bequests, details of
which at this time cannot be
given, but mention of which may
serve to prove a convincing faith
in the camp’s place and mission
in the over-all welfare under-
takings of the Icelandic Luther-
Parishes, from which the
Lutheran Women’s League de-
rive their main support.
To continue in a gratifying
vein and coming to matters con-
cerning this year’s activities, it
appears from records to date that
the camp’s operations have been
on a paying basis, which is a
cause for satisfaction, for al-
though t h e r e is no profit
objective in the policy of its
administration, certain business
prirícipals have to be recognized
and applied if all is to go well.
I have hinted at some disap-
pointments, which while not a
pleasant thing to dwell on may
be profitable to bring up, for
there are varied problems, but
I will only mention what may
class as a major one, which is
the one of Senior Leadership,
i.e., Camp Deans and Matrons.
Yes, our pastors whose numbers
are limited and whose services
are much in demand have come
to the rescue — the best they
could, but the Camp’s needs in
that respect have been on a
touch and go basis. It is the hope
of those directing affairs that
more Pastors may be able to so
arrange their programme for the
year that provision be made for
“time out for Camp”.
I mentioned before that this
welfare enterprise of ours is a
non-profit one, yet I am pre-
pared to state that it pays
dividends, but they are dividends
of satisfaction, mutually shared
by all participants that have
shown interest or contributed
time, talent or substance in its
behalf.
We have been fortunate in and
are grateful for the specialized
talent that has come to us and
been with us for but a nominal
stipend, and while not mention-
ing any names we hope to enjoy
their valued services again next
season and in others to come. We
are thankful to all who accord-
ing to their ability and capacity
have come to the rescue with
their ready assistance.
The operation of a camp is a
complex matter and calls for
varied skills, talent and labor.
I can speak for the men on the
committee associated with the
sponsors of this camp and state
that we know full well that the
women are not content to rest
on their laurels of achievement
to date but that they dream
dreams and have visions. For
the realizing of such visions they
must depend on an ever widen-
ing circle of friends and sup-
porters. They need the h'elp of
the little brother that can spare
a dime as well as that of the
bigger brother that can spare a
few hundred of them. They
still count on their generous
minded sisters that háve helped
out in so many ways and con-
tributed huts, buildings, furnish-
ings and equipment.
I would suggest that the con-
gregations of our Synod and par-
ticularly those of our Manitoba
Parishes consider the work of
the Camp as an extension service
of their own work for which at
least a token yearly budgeting
would repay itself.
With such co-operation and
combined participation, not only
would results be apparent in
development that would meet
the eye as expressed in addi-
tional buildings and recreational
facilities, in sanitary installa-
tions, in landscape beautifying,
such as driveways, boulevards,
gardens and flower beds, in out-
side shrines and features of in-
terest, but in such expressions
will be symbolized the spirit
of a progressive generation
endowed with a heritage of
Christian culture and idealism.
This is a bright goal and a
high one, but such are the hopes,
dreams and aspirations of the
L.W.L.
What now are the needs tcr
attain and achieve this high
purpose? They are the ever
present ones of new workers,
more workers, younger, more
energetic anc^ enthusiastic work-
ers to take over administrative
positions. These must be found
and forthcoming very soon.
To share one’s talents in the
interests of the young is ever an
opportunity and a challenge.
There is much more could be
said but time will not permit me
to eontinue so I’d like to con-
clude by leaving the thought
with you that this is OUR Camp
—yours and mine—and while
we are content to leave the
responsibility of it and its
trusteeship to the ladies that
launched it we should be ready
at all times to do all we can not
only to preserve but also to im-
prove our stake in it. It will pay
dividends of Better Citizenship.
Handhæg rif-yél
Vér getum útvegað yður rit-
vél, sem þér getið haldið á,
með letri yðar eigin tungu.
Samið um greiðslur
THOMAS & COMPANY
88 Adelaide Stiect West, Toronto
LEIÐBEININGAR UM PERSÓNULEG BANKAVIÐSKIPTI........ EIN AF FLEIRI AUGLÝSINGUM
Tvger innstæðutegundir, sem fullnægja þörfum yðar
Með það fyrir augum að greiða fyrir
viðskiptum, hefir The Canadian Bank of
Commerce tvær innstæðutegundir.
1. Sparireikningur — Inn í þennan
reikning leggið þér peninga, sem gefa
af sér vöxtu og lagt er reglubundið inn
í án þess að ætlast sé til, að þér greiðið
reikninga yðar úr þeirri innstæðu. Þó
getið þér nær, sem er, gefið út ávísanir
á þessa inneign. Greiddar ávísanir verða
ekki endursendar, en þær verða ávalt
geymdar í bankanum.
2. Hlaupareikningur — Þessi innstæða
er notuð nær, sem þér þurfið að borga
skuld með ávísun, eða afgreiða önnur
viðskipti. í hverjum mánuði er banka-
bókin gerð upp, er sýnir innlag og úttekt,
og verða þá ávísanirnar endursendar.
Útibússtjóri yðar aðstoðar yður með
glöðu geði varðandi þá viðskiptaaðferð,
er, bezt þykir henta. Hafið hugfast, að
The Canadian Bank of Commerce býður
yður fullkomna bankaþjónustu.
Ad. No. 5 and 6.
The Canadian Bank of Commerce
Býður yður velkomin . .
YFIR 600 ÚTIBÚ í CANADA
AÐALSKRIFSTOFA
1 TORONTO