Lögberg - 16.04.1953, Qupperneq 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 16. APRÍL, 1953
Lögberg
Ritstjóri: EINAR P. JÓNSSON
Gefið út hvern fimtudag af
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MANITOBA
J. T. BECK, Manager
Utan&skrift ritstjðrans:
EDITOR LÖGBERG, 695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MAN.
PHONE 74-3411
Verð $5.00 um árið — Borgist fyrirfram
The 'Lögberg" is printed and published by The Oolumbia Presa Ltd.
695 Sargent Avenue, Winnipeg, Manitoba, Canada
Authorized as Second Class Mail, Post Office Department, Ottawa
ífrekuð traustsyfirlýsing
Það vakti að sjálfsögðu almennan fögnuð meðal fólks
af norrænum stofni, er Norðmaðurinn, Tryggve Lie, var
kjörinn hinn fyrsti aðalritari Sameinuðu þjóðanna, því fáir
efuðust um það, að hann væri að fullu vandanum vaxinn;
enda kom það brátt á daginn að hann, sakir ágætra skipu-
lagningarhæfileika og skapfestu, væri réttur maður á rétt-
um stað; að hann tíðum ætti úr vöndu að ráða verður eigi
dregið í efa, og að minsta kosti reyndi það á þolrif, að
bregðast jafn skjótt og drengilega við, er Norður-Kórea hóf
á sviksamlegan hátt árásarstríð sitt gegn hinu unga lýð-
veldi í Suður-Kóreu. Tryggve Lie var ekki lengi að átta sig
á því, að með innrásinni hefði Norður-Kórea gerzt brotleg
við skýlaus fyrirmæli þjóðbandalagssáttmálans og þar af
leiðandi ættu Sameinuðu þjóðirnar eigi annars úrkosta
en að grípa til vopna og sýna ofbeldisöflunum í tvo heim-
ana; fram að þessu hefir Sameinuðu þjóðunum, þrátt fyrir
óverjandi afstöðu rússneskra stjórnarvalda, lánast að ein-
angra Kóyeustríðið og koma með því í veg fyrir að þriðja
heimsstyrjöldin brytist út; að Norðmaðurinn, Tryggve Lie,
ætti í þessum skjótu viðbrögðum drjúgan þátt, mun sagan
á sínum tíma að fullu sanna; skipun Tryggve Lie í það
mikilvæga embætti, sem hann nú lætur af vegna þrálátra
ofsókna af hálfu Rússa, var bein traustsyfirlýsing á sið-
ferðilegt gildi norrænnar menningar í andlegum og af-
komulegum skilningi; og nú hefir hinum norræna kyn-
stofni fallið ítrekuð traustsyfirlýsing í skaut, þar sem í hlut
á Svíinn, Dag Hammerskjöld, er nú hefir tekið við aðal-
ritaraembættinu af Tryggve Lie.
Norrænu þjóðirnar, að minsta kosti, Noregur, Danmörk
og Svíþjóð, hafa lært þá miklu lífsins list, að búa í friði að
sínu; treglegar hefir tekist til í þessum efnum varðandi Is-
land, þar sem „sundurlyndisfjandinn“ hefir að ástæðulitlu,
eða jafnvel alveg ástæðulausu, skapað pólitíska Sturlunga-
öld; vonandi er, að þar komist þó á áður en langtum líður,
innbyrðisfriður.
Hver veit nema hinn næsti aðalritari Sameinuðu þjóð-
anna verði íslendingur og væri þá vel.
Það er gott og gagnlegt að vera af norrænum stofni
kominn og holt að leggja drengilega rækt við norrænan
menningararf.
☆ ☆ ☆
Verðskulduð viðurkenning
Ekki er það nema sanngjarnt, að þeim nýbyggjum, sem
með ráðdeild og atorku hafa rutt sér braut í þessu landi sé
einhver sómi sýndur og að störf þeirra í þágu lands og
þjóðar séu að verðugu metin; margar Evrópuþjóðir hafa
lagt þessu landi til góðan efnivið í gilda og þjóðholla borg-
ara og eru Hollendingar þar engin undantekning nema síður
sé; innflytjendur þaðan úr landi, sem fest hafa hér rætur,
hafa reynst búmenn góðir og flutt þá dygð með sér að
heiman að farðast rányrkju og krefjast ekki meira af mold-
inni, en hún sanngjarnlega getur látið þeim í té.
Velferðarmálaráðherra fylkisstjórnarinnar í Ontario,
W. A. Goodfellow,. lét fyrir nokkrum dögum þannig um-
mælt í sambandi við nýja innflytjendur til landsins:
„Á nokkrum undanförnum árum hafa allmargir inn-
flytjendur frá hinum ýmsu Evrópuþjóðum tekið sér ból-
festu í Ontario, einkum í hinum riorðlægu héruðum fylkis-
ins; þeir hafa flutt með sér mörg og mikilvæg menningar-
sérkenni, sem canadísku þjóðinni er holt að kynnast;
margir þessara nýju þjóðfélagsþegna hafa við góðum ár-
angri lagt fyrir sig búskap og aukið með því á þjóðarauðinn;
ég get fullvissað hvern, sem á mál mitt hlýðir um það, að
hinir nýju Canadamenn vilja ekki vera upp á aðra komnir,
enda er það sjaldgæft, að slíkir menn leiti aðstoðar af hálfu
þess opinbera. Ég get ekki látið undir höfuð leggjast, að
minnast hollenzkrar fjölskyldu, sem fluttist til norðurhluta
fylkisins og hóf þar búskap; heimilisfaðirinn var hálf-
fimtugur að aldri; hann valdi sér sjálfur jarðnæði og kom
'þangað í stórum gömlum bíl með konu og ellefu börn og
seytján dollara í vasanum; með dæmafárri atorku braut
hann nægilegt svæði til að afla sér þó nokkurrar uppskeru
fyrsta árið og naut við það aðstoðar þriggja elztu sona sinna,
sem þó voru enn innan við tvítugt; nú á þessi fjölskylda
sex blómlegar bújarðir, sem gefa af sér ríkulegan arð. Þessi
umræddi innflytjandi frá Hollandi hefir skapað fagurt for-
dæmi; hann framleiðir kynstrin öll af matvælum og hann
hefir eigi aðeins auðgað hið nýja fylki sitt heldur og jafn-
framt canadísku þjóðina í heild.“
Fiskimál
Framhald aí bls. 1
frá fiskifélögunum, Guðm. F.
Jónasson forseti Prairie Fish-
eries Federation ogm forstjóri
Keystone Fisheries Ltd ásamt A.
S. Barber forstjóra Booth
Fisheries Ltd. Einnig voru þar
æðstu embættismenn Mines and
Natural Resources deildarinnar:
Hon. J. S. McDiarmid ráðherra,
J. G. Cowan, Deputy minister og
svo forstjóri fiskideildarinnar G.
W. Malaher og aðstoðarmenn
hans S. Sigurdson og B. Steph-
anson. í kringum borð í miðjum
sal sat nefndin. Forsætisráðherr-
ann, Hon. D. L. Campbell, sat
fundinn mestallan tímann og
fóru þó fram aðrir nefndar-
fundir um önnur mál samtímis.
Þar var einnig til staðar Eric
Willis formaður íhaldsflokksins.
Fundurinn hófst kl. 10 árdegis
á föstudaginn, var frestað kl.
1 e. h., hófst aftur kl. 9 á laugar-
dagsmorgun og var loks slitið
kl. 1.00 e. h. Sýnir þetta gjörla
hve málið þótti þýðingarmikið.
Það sannar , líka hve þing-
mennskan er í raun og veru
erfið, því vitanlega sitja þessir
sömu menn á þingi eftir hádegi
og stundum langt fram á kveld
til að ræða fylkisins gagn og
nauðsynjar.
Dr. S. O. Thompson reifaði
málið, sem fyrir fundinum lá.
Byggði hann ræðu sína á hinni
árlegu skýrslu Mines and
Natural Resources deildarinnar;
las hann tölur úr þeirri skýrslu,
og reiknaði út frá þeim hve
miklar inntektir fiskimenn
Winnipegvatni hefðu að meðal-
tali, að kostnaði frádregnum,
árlega. Er hæpið að skýrsla
deildarinnar sé, með öllu rétt,
því samkvæmt þessum útreikn-
ingi urðu meðalinntektir fiski
mannsins í fyrra um $182 fyrir
árið, og getur þetta varla staðist.
Ennfremur las hann skýrslur
um hið árlega magn fiskifram
leiðslunnar og hvað mikið fiski
mennirnir bæri úr býtum sam-
anborið við markaðsverðið; sam
kvæmt því hafði mismunurinn á
greiðslu til fiskimannsins og
markaðsverðsins breyzt geysi-
lega á síðustu árum, þannig að
í fyrra var markaðsverðið orðið
hér um bil 80 prósent hærra en
það verð, sem fiskimaðurinn
fékk. Þetta getur heldur ekki
staðist vegna þess, að í fyrra var
fiskimönnum greitt hærra verð
fyrir fiskinn en nokkru sinni
áður; það sem að bagaði var, að
lítið aflaðist. Skýrslur fiski-
deildarinnar geta því ekki verið
mjög ábyggilegar.
Dr. Thompson gat þess til, að
opnun fjölda smávatna í norður-
hluta fylkisins og sá kostnaður,
sem fiskifélögin leggðu í, í sam-
bandi við þau kæmi e. t. v. niður
á fiskimannastéttinni í heild.
Ekki var hann fylgjandi því, að
fiskimenn stofnuðu samvinnu-
félag til að selja fisk sinn, né að
stjþrnin tæki söluna í sínar
hendur; honum fannst fiskifé-
lögin og reynsla og hæfileikar
forstjóra þeirra fiskiðnaðinum
nauðsynleg. Hins vegar ætti fé-
lögin að vera undir miklu strang
ara stjórnareftirliti, en þau hafa
verið. Að lokum lagði hann til,
að skipuð yrði milliþinganefnd
í málið, er gæti útvegað sér upp-
lýsinga og rannsakað málið
gaumgæfilega og lagt síðan til-
lögur fyrir næsta þing, er hefðu
fylgi hinna þriggja aðila: fiski-
mannanna, fiskifélaganna og
stjórnarinnar.
Þá báru fulltrúar fiskimanna
og fiskkaupmanna fram álits-
skjöl sín, er verða mætti fiski-
framleiðslunni í heild til úrbóta.
Margir þessara manna voru af
íslenzkum stofni, töldust til
þriðju kynslóðar íslendinga í
þessu landi. Við, sem fundinn
sátum, fundum til metnaðar yfir
því, hve þessir menn gerðu mál-
stað sínum glögg skil, hve sann-'
gjarnir þeir voru í ályktunum
sínum og prúðir í framkomu.
Fluttu þeir mál sitt í þessari röð:
Paul Olson, Gimli; Pete Bilen-
duke, Winnipegosis; Helgi G.
Tómasson, Hecla; T. R. Thor-
valdson, Winnipeg; Kari Grahn,
Hnausa; Marus Brynjólfsson,
Riverton; Páll O. Einarsson, Oak
Point; A. Forsythe, Eriksdale,
Kári Byron, Lundar; Steve
Stephanson, Selkirk, Einar John
son, Oak Point.
Mjög var það athyglisvert hve
flest-allir þessara manna gættu
þess, að ásaka engan aðila, held-
beindu orðum sínum með
ar vilja ekki lifa lifa á styrk- að keppa við sjávarframleiðsl-
ur
festu og einbeitni að nauðsyn-
legum umbótum að þessum
mikilvæga atvinnuvegi.
Ekki er rúm í blaðinu til að
birta mál þeirra allra sérstak-
lega, enda komu sömu bending-
arnar fram hjá mörgum:
1. Að skipa fulltrúa fiski-
manna með sama hætti og gildir
um búnaðarfulltrúa, er starfi í
samráði við fulltrúa fylkisstjórn-
ar og fulltrúa fiskifélaganna
varðandi ákvæðisverð fiskjar.
2. Að skipa nefnd, er starfi í
sambandi við Natural Resources
deildina og rannsaki allar hliðar
fiskiðnaðarins þetta ár.
3. Margir fiskimenn minntust
a það, að fleiri fiskimönnum
hefðu verið veitt í seinni tíð
veiðileyfi en vötnin gætu borið,
þeir þyrptust að vötnunum þeg-
ar gott væri í ári og færu síðan
burtu; þeir lögðu því til, að
aðeins fiskimönnum, er stund-
uðu fiskiveiðar árið í kring (á
Winnipegvatni) og ár eftir ár,
yrði veitt fiskileyfi.
4. Farið var fram á að stjórn-
in setti lágmarksverð á fisk, og
ef fiskifélögin gætu ekki greitt
það vegna óstöðugs markaðs, að
þá skyldi stjórnin greiða niður
mismuninn.
5. Mikið var talað um keiluna
í Winnipegvatni, sem virðist
hafa fjölgað á síðari árum; og
er hún skaðlegur óvinur nytja-
fiskjarins. Var lagt til að stjórn-
in legði fram fé til höfuðs henni.
Var einnig minst á að keilu-
lifrin væri fjörefnarík og mætti
ef til vill selja hana og nota af-
gang fiskjarins í minkafæðu.
6. Minst var á, að nauðsynlegt
væri að opna lokuð fiskiklök
(eins og Gull Harbor-klakið) og
byggja ný fiskiklök til þess að
viðhalda og auka nytjafisk eins
og hvítfisk og pickeral.
7. Farið var fram á að stjórnin
setti stimpil sinn á lögleg net
áður en þau væru seld fiski
mönnum (höfðu þeir þá í huga
netin, sem voru tekin af fiski-
mönnum í fyrravetur, og þeir
héldu að væru lögleg).
8. Mikill áhugi kom fram
bæði hjá fiskimönnum og fiski-
kaupmönnum um það að enginn
seldi skemdan eða óætan fisk,
því það spilti markaðinum fyrir
góðum fiski. Var stjórnin beðin
að hafa strangt eftirlit með
þessu.
9. Þá héldu ýmsir fiskimenn
því fram, að strangara eftirlit
yrði að hafa með því, að leyfa
ekki að veiða fisk meðan hann
væri að hrygna, og ekki heldur
fisk, sem ekki hefði náð fullri
stærð.
10. Bent var á, að æskilegt
væri að auglýsa betur Manitoba
fisk, svo meira seldist af honum
í fylkinu.
11. Manitobavatnsfiskimönn-
um var mjög umhugað um að
fá til afnota um vetrarvertíðina
svæðið á vatninu, sem flugher-
inn hefir nú til umráða fyrir
skotæfingar.
12. Farið var fram á, að komið
væri í veg fyrir, að vatnafiski
svo sem keilu og sugfiski, væri
kastað úr netunum í vatnið, því
þannig fjölgaði þeirri tegund en
markaðsfiskurinn, sem yrði hon
um að bráð minkaði.
Ýmsar aðrar bendingar báru
fiskimenn fram, er ekki gefst
rúm til að skýra frá hér, en
koma munu að góðu gagni fyrir
þær nefndir, sem að þessum
málum munu starfa. Þrátt fyrir
alla örðugleika báru fiskimenn
höfuðin hátt; einn þeirra mælti
eitthvað á þessa leið: „Islending-
veitingum, en við viljum að
fiskimálunum sé ráðstafað
þannig, að við getum aflað okk-
ur sæmilegs lífsviðurværis á lög-
legan hátt.“
Þegar fulltrúai fiskimanna
höfðu lokið máli sínu, kom fram
fulltrúi fiskifélaganna, G. F.
Jónasson. Félögin eru 9 að tölu,
sem flytja út fisk, en aðeins
hann og forstjóri Booth félags-
ins voru þarna staddir.
„Ég hefi ekkert að hylja,“
sagði G. F. Jónasson. „Ég fagna
því, ef stjórnin tekur fiskimálin
fastari tökum og reynir að greiða
úr þeim, meira að segja benti ég
á það sjálfur fyrir 5 árum, að
æskilegt væri að stofna sams-
konar nefnd og Dr. Thompson
hefir í huga, er fulltrúar fiski-
manna, fiskifélaga og stjórnar-
valda ættu sæti í. Ég býð Dr.
Thompson og öðrum þingmönn-
um að skoða allar bækur okkar
félags og munu þeir komast að
raun um, að við höfum ekki ver-
ið að féfletta fiskimenn; hefði
ég óskað, að hann hefði komið
fund fiskifélaganna og aflað
sér upplýsinga hjá þeim, áður en
hann flutti árásarræðu sína á
iinginu.“
G. F. Jónasson skýrði frá því,
að Prairie Fisheries Federation
hefði ekki verið stofnað sem
samtök til að borga fiskimönnum
sem minst verð fyrir fiskinn
heldur til hins að reyna að bæta
hag fiskimanna og vinna að vel-
ferð fiskiðnaðarins í heild. Væri
ietta félag deild af Fisheries
Council of Canada, en því til
heyrðu 90 prósent allra fiskifé-
laga í landinu. Sagði hann að
fyrir atbeina þessa félagsskapar
hefði Fisheries Prices Support
Board verið stofnað, hefði hann
sjálfur verið í þeirri nefnd, er
fór á fund forsætisráðherra
Canada í þeim tilgangi að fá
það framkvæmt; fyrir tilhlutan
Prairie Fisheries hefði nú Sam
bandsstjórnin tvisvar keypt fisk
af fiskimönnum í Manitoba, sem
ekki var markaður fyrir, bæði
1949 og í ár, og færi sú greiðsla
beint til fiskimanna en ekki til
félaganna. Ennfremur sagði
hann, að Prairie Fisheries
Federation hefði komið því í
gegn að Bandaríkin lækkuðu
toll á sumum tegundum fiskjar
og einnig á innfluttum gas- og
diesel-vélum. Skýrði hann frá
því, að erfitt væri að tilkynna
fiskimönnum fyrirfram um verð
á fiski vegna þess, að söluverðið
í Bandaríkjunum breyttist dag
frá degi, en vegna þess, að
Prairie Fisheries hefði getað
ráðstafað sölu Manitobafisks í
einu lagi í fyrravetur hefðu fiski
menn þá fengið hærra verð fyrir
Manitobafisk en nokkru sinni
áður í sögunni.
Mr. Jónasson sagði, að norður-
vötnin í Manitoba hefðu verið
opnuð á stríðsárunum vegna
beiðni sambandsstjórnarinnar,
en henni var þá umhugað um
að auka framleiðsluna sem mest,
væri nú hans félag að hætta
framleiðslu á mörgum þessara
vatna vegna hins háa flutnings-
kostnaðar. Þá skýrði hann frá
hinni ströngu samkeppni í fiski-
framleiðslunni, hve erfitt væri
una, því þann fisk mætti fram-
leiða á ódýrari hátt; sagði hann,
að Manitobafiskur væri í raun
og veru „luxus“ vara; hann yrði
að keppa við fisk frá austur-
vötnunum og nú væri byrjað að
flytja inn fisk í stórum stíl frá
Evrópu, jafnvel Pickeral fillets
frá Hollandi.
Að lokum bauð Mr. Jónasson
fylkisstjórninni alla þá sam-
vinnu, er hann, félag hans og
Prairie Fisheries Federation
gætu látið henni í té til að koma
fiskimálunum í viðunanlegt horf.
Mr. Bar.ber tók einnig til máls
og talaði mjög í sama anda.
Að síðustu skýrði J. G. Cowan,
Deputy Minister, og G. W.
Malaher stuttlega nokkur atriði,
er fiskimenn höfðu minst á.
Hon. D. L. Campbell lagði nú
til að farið yrði eftir ráði Dr.
Thompsons, að skipa milliþinga-
nefnd til þess að rannsaka þessi
mál, og var ákveðið að í henni
ættu sæti 7 þingmenn. Eric
Willis lagði til, að ennfremur
yrði mynduð nefnd, sem full-
trúar fiskimanna, fiskifélaga og
stjórnarvalda ættu sæti í, og
starfaði hún í samráði við þing-
nefndina. Mr. Mc Dowell, þing-
maður frá Ibberville, fór fram á,
að fulltrúar frá neytendum ættu
einnig sæti í þeirri nefnd og var
það samþykkt; var J. G. Cowan
falið að sjá um að þessi nefnd
verði mynduð. Var síðan fundi
slitið og virtust allir fara af
fundi ánægðir.
Eins og áður var vikið að, er
afkoma fjölda Islendinga bundin
fiskiveiðunum hér í fylkinu;
þeir eru lánsamir að eiga nú
mjög hæfa menn á réttum stöð-
um, á þingi, í framkvæmda-
stjórn fiskifélaganna, og enn-
fremur meðal fiskimannanna
sjálfra; má vafalaust treysta því,
að þessir menn taki saman hönd-
um og vinni drengilega að því
að greiða úr þessum vandamál-
um undir foríistu hins ágæta
forsætisráðherra fylkisins, D. L.
Campbell, sem virðist hafa mik-
inn áhuga fyrir því, að þessum
málum verði komið í betra horf.
Væntanlega munu þessir menn
ekki einungis bera fyrir brjósti
velferð fólksins, sem þennan at-
vinnuveg stundar, heldur og
vatnanna sjálfra, sem hafa verið
íslendingum svo gjöful, — að
þessi kynslóð láti þau óspilt í
hendur næstu kynslóðar.
To Meet Your
Particular
Needs:—
9\0

Bred for
Production
CHICKS
BRETGOLDS
This cross of specially selected Rhode
Island Reds and Barred Rocks is a
Pioneer product combining heavy egg
production with heavy meat produc-
tion, vigor, and disease resistance.
Introduced last year — proved popular
with all buyers as the ideal for prairie
conditions.
A COMPLETE LINE of all wanted
breeds:—
Light Sussex - Barred Rocks - White
Leghorns - White Rocks - New Hamp-
shires - Jersey Giants - Rhode Island
Reds - Austra-Whites - Black Austra-
lorps.
Also “bred for próduction” by Pio-
neer, and Pioneer's prices are lower in
'53. Write for catalogues and price list.
BRETT-YOUNG’S
Pioneer Hatchery
416 Corydon Ave. Winnipeg, Man.
Producers of High Quality Chicks
Since 1910.
STRIVE FOR KNOWLEDGE
In these modern times Business College
Education is not only desirable but almost
imperative.
The demand for Business College Educa-
tion in industry and commerce is steadily
increasing from year to year.
í
Commence Your Busincss
Training immediately!
For Scholarships Consult
THE COLEMBIA PRESS LmiTED
PHONE 74-3411 695 SARGENT AVE., WINNIPEG