Lögberg - 16.04.1953, Qupperneq 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 16. APRÍL, 1953
7
Meðal hirðingja í íran
í sunnanverðu íran er nokkurn
veginn sjálfstæð hirðingjaþjóð,
sem nefnist Kashgais. Hún dvelst
á vetrum suður við Persaflóa, en
á sumrin fer hún langt norður
til fjalla með allan búpening
sinn, tjöld og vistir. Er hún því
á sífelldu ferðalagi 3—4 mánuði
ársins. Núverandi höfðingi henn-
ar heitir Nasser Khan. Hann
kom talsvert við sögu í stríðinu,
því að hann gerði uppreisn gegn
Bretum, er þeir höfðu lagt suð-
urhluta landsins undir sig 1942.
Brezkt herlið hafði tekið sér
stöðu einmitt á þeim slóðum, er
Kashgai-menn þurftu að ferðast
um. — Nasser Khan fékk þýzk-
an hershöfðingja, Dr. Schultze-
Holthus sem ráðgjafa í stríðinu,
og þótti Bretum hann sá vágest-
ur, að þeir lögðu of fjár til höf-
uðs honum. Kashgai-menn eru
herskáir og gerðu Bretum marg-
ar skráveifur, svo að þeir urðu
að senda mikið varalið frá
Egyptalandi gegn þeim. — Nú
lifa hirðingjar þessir í friði, eins
og sjá má á eftirfarandi grein,
sem birtist nýlega í „Geographi-
cal Magazine“ og er eftir hjónin,
Jean og Frank Shor.
Á SVÆÐINU frá Persaflóa upp
til Zagros-fjalla, hefst við hirð-
ingj aþj óðf lokkur, sem nefnist
Kashgai. Þeir hafast mest við á
hestbaki, eru stöðugt á faralds-
fæti og búa því í tjöldum. Eru
þeir fastheldnir á fornar venjur
og þótt þeir hafi haft kynni af
vestrænni menningu, vilja þeir
ekki hverfa frá hirðingjalífinu.
☆
Við hjónin vorum stödd í veit-
ingahúsi í Teheran og and-
spænis okkur við borið sat inn-
fæddur maður. Hann var í ný-
tízku fötum og talaði ensku með
Oxford-framburði. Samkvæmis-
líf Lundúna og klúbblíf virtist
henta honum bezt. En þessi mað-
ur var þó af hirðingjaþjóðinni í
íran, einn af höfðingjum henn-
ar. Hann hét Malck Mansur
Kashgai — kenndur við þjóð-
flokk sinn — og hann var frægur
um allt landið fyrir það hvað
hann sat vel á hesti og var
slyngur veiðimaður.
— Heimsækið okkur þegar þið
komið næst til íran, sagði hann.
Dveljizt hjá okkur, lifið okkar
lífi. Þá getið þið sagt öðrum
þjóðum frá því hvernig hirð-
ingjar lifa. —
Ári seinna áttum við hjónin
erindi til Austurlanda. Við skrif-
uðum þá Malek Mansur og
spurðum hvort hann stæði við
boð sitt frá í fyrra. Við fengum
skeyti frá honum: — Við erum
upp til fjalla. Flýtið ykkur til
Teheran, frændi minn mun taka
þar á móti ykkur og fylgja ykk-
ur til bækistöðva okkar.
Við flugum til höfuðborgar
írans, en fengum þar vondar
fréttir. Olíudeilan var að ná há-
marki og stjórnin hafði strang-
lega bannað útlendingum að
ferðast um landið.
í raunum okkar snerum við
okkur til keisarans og hann tók
okkur vel. Tveimur dögum
seinna afhenti forseti herforingja
ráðsins okkur vegabréf, sem
leyfðu okkur að ferðast um land
Kashgai-þjóðflokksins. „Og svo
átti ég að skila kveðju frá hans
hátign keisaranum“, mælti hann
brosandi.
Habib Kashgai hét frændi
Malek Mansur, sem sendur var
til ^ð taka á móti okkur. Honum
fylgdu tveir þjónar. Annar
þeirra bar riffla og kassa af
Coca-Cola, en hinn bar ískassa
og vissum við ekki hvað í hon-
um var geymt,
Við flugum til Isfahan. Þar
voru nokkri menn komnir til
móts við okkur með jeppa og
herflutningabíl. Farangrinum
var raðað á stóra bílinn, en við
settumst inn í jeppann, og svo
var lagt af stað til Shahriza, en
þangað eru 50 mílur. Hjá hverju
þorpi á leiðinni voru verðir, sem
stöðvuðu okkur, en þegar þeir
sáu vegabréf okkar, kvöddu þeir
að hermannasið og leyfðu okkur
að halda áfram.
Hjá Shahriza fórum við út af
aðalþjóðveginum og fórum inn
á mjóan veg, sem brátt varð
mesti tröllavegur. Þar sem
þennan veg þraut höfðu nokkrar
fjölskyldur Kashgai-manna sleg-
ið tjöldum og settumst við að hjá
þeim. Tjöld þeirra voru ofin úr
svörtu geitarhári. Okkur var
boðið inn í tjöldin og þar fengum
við hrísgrjón og lambakjöt steikt
á steini. Morguninn eftir lögð-
um við af stað ríðandi á hestum
og ösnum og var nú tekin stefna
til bækistöðva Malek Mansur.
— Nú erum við í landi Kash-
gai-manna, sagði Habib. Allir
þeir, sem þið hittið hér, eru af
okkar þjóðflokki.
Frjálst og skemmiilegt líf
Leiðin, sem við fórum í jepp-
anum, hafði að mestu legið yfir
hrjóstrugt og gróðurlaust land.
En nú varð breyting á þessu, er
við nálguðumst Zagros-fjöllin.
Fram undan risu fjöllin 14.000
feta há og voru hæstu tindar
þeirra snæviþaktir. En vegurinn
lá yfir blómskrýddar dala-
grundir og sums staðar voru
akrar. Sauðahirðar í litklæðum
gættu þar hjarða og voru kind-
urnar allar með langa og feita
rófu. Hvarvetna sáust hvítir úlf-
aldar á beit. Ríðandi menn á
eldfjörugum fákum þeystu fram
hjá okkur og veifuðu byssum
sínum í kveðjuskyni.
Undir kvöld komum við að
bækistöð Maleks. Voru það tjald
búðir í háum fjalladal. Milli
tjaldanna, sem ýmist voru úr
segldúk eða geitarhársvoðum,
rann fjallalækur og stóðu tré í
röðum á bökkum hans. Segldúks
tjöldin voru lituð skærum litum,
blá, gul, og rauð og stungu mjög
í stúf við hin svörtu tjöld.
Við fórum af baki fyrir fram-
an stærsta tjaldið og þar tók
Nasser Khan á móti okkur. Hann
er eldri bróðir Maleks og æðsti
maður kynflokksins. Hann er
hár og herðibreiður og með
tindrandi augu. Hann var í
jakkafötum að vestrænum sið og
fleginni skyrtu. Við hlið hans
stóð Malek í veiðimannajakka
og kaki-buxum. Okkur var þegar
boðið inn í tjaldið.
Þarna birtist okkur sjón, sem
minnti á lýsingar Marco Polo af
austurlenzkri viðhöfn. Þykkar
og litskrúðugar ábreiður þöktu
gólfið, en allt um kring var
tjaldað handofnum dúkum með
skærum litum. Með silkitjöldum
voru gerð skilrúm í tjaldinu. Á
borði stóðu silfurdiskar með á-
vöxtum og á silfurskutli voru
okkur bornir ávaxtadrykkir og
erlend vín.
Síðan var okkur vísað í tjald
það, er okkur var ætlað. Þangað
báru þjónar volgt vatn í silfur-
könnum til þess að lauga hend-
ur okkar. í hvílurúmunum voru
undirsængur með akurhænu-
fiðri.
— Ef þetta er hirðingjalíf,
sagði Jean brosandi, þá skulum
við setjast hér að. Aldrei hafði
mig órað fyrir að slík viðhöfn
og skraut gæti verið annars stað-
ar en í höllum, þar sem öll nú-
tímaþægindi eru.
En þá fyrst urðum við forviða,
þegar kvöldverður var fram
reiddur. Gríðarmikill hvítur
dúkur var breiddur á gólfábreiðu
í stóru tjaldi, sem opið var að
neðan. Þar snæddum við af
silfurdiskum. Þar voru á borðum
tvö stór ílát með hrísgrjónum; í
öðru voru þau skreytt með
safran og í þau blandað pistasíu-
hnetum og rúsínum ,en í hinu
var akurhænubrjóstum raðað
allt umkring. Svo var þar fjöldi
silfurdiska. Á þeim ar steikt kjöt
af villifé ,steingeitum og lömb-
um, ásamt baunum og græn-
meti og kryddað með kúmen.
Þar voru eldrauðir egg-ávextir,
úttroðnir með akurhænukjöti og
soðnir í viðsmjöri. Þar var súr-
mjólk (yoghurt), steikt akur-
hæns og geitostur. Og að lokum
voru bornar fram melónur, sem
kældar höfðu verið í ánni.
— Ég verð að biðja ykkur að
afsaka hve fátæklega var á borð
borið, mælti Malek, er við risum
á 'fætur. Við vissum ekki glöggt
hvenær þið munduð koma og
gátum því ekki búið okkur undir
að fagna ykkur sem skyldi.
í sama bili komu þar tveir
menn og roguðust með fjóra
steingeitarhausa og voru hornin
allt að meter á lengd. Þeir
lögðu niður hausana og hneigðu
sig fyrir Naser Khan, en hann
þáði hornin og hrósaði veiði-
mönnunum. Þeir urðu glaðir við
og fóru með hausana.
— Þetta er gamall siður, sagði
Habib við okkur. Þegar einhver
veiðir klettahafur þá kemur
hann með hausinn svo höfðing-
inn fái að sjá hann, en helming-
urinn af kjötinu fer í vistabúr
höfðingjans.
Armur laganna
— Það er bezt fyrir ykkur að
ganga snemma til hvíldar, sagði
höfðinginn við okkur, því að við
förum á veiðar með birtu, og ef
þið viljið vera með, þá er okkur
sönn ánægja að því.
Um miðnætti vorum við vak-
in. Háttsettur foringi í íranska
hernum var kominn og vildi
finna okkur. Hann hafði fengið
skeyti frá herstöðvunum í
Shiraz og í því stóð:
— Tveir útlendingar hafa farið
inn í Kashagi-land. Þetta er lög-
brot. Rannsakið málið þegar. Ef
þeir hafa ekki vegabréf frá inn-
anríkisráðuneytinu og foringja
leynilögreglunnar, þá á að taka
þá fasta og flytja úr landi. —
— Hver gaf út vegabréfin
okkar? hvíslaði Jean skelkuð.
—\ Ég veit það ekki, sagði ég.
Ég get ekki lesið það. Biddu nú
fyrir okkur.
Syfjaður þjónn kom með ljós-
k:er og herforinginn fór að rýna
í rauðu vegabréfin okkar. Hann
var fyrst þungur á svip, en svo
var sem honum létti.
— Þetta er allt í lagi, sagði
hann. Afsakið ónæðið.
I þessu kom Malek Mansur og
herforinginn sagði honum sögu
sína. Hann hafði fengið skeytið
um kvöldið og til þess að hlýða
skipun hafði hann fyrst ekið 60
mílur í jeppa og síðan farið ríð-
andi 13 mílur í kolsvarta myrkri.
Tveimur klukkustundum seinna
gátum við lagzt til svefns aftur,
en nóttin varð allt of stutt.
Við vorum vakin og morgun-
verður var þá til — te, egg, gróft
brauð og ávextir. Þegar við
byrjuðum að snæða kom þjónn
með bláa krús og setti fyrir
okkur. Og þegar ég opnaði hana
sá ég að í henni voru styrju-
hrogn.
Habib hló dátt þegar hann sá
hvað ég varð hissa.
— Þér sögðuð Malek frá því í
Teheran í fyrra að yður þætti
írönsk styrjuhrogn eitthvert
mesta sælgæti og þér vilduð
helzt borða þau á hverjum
morgni,' sagði Habib. Okkur
langar til að uppfylla allar óskir
gesta okkar, og sérstakur maður
var sendur frá Teheran með
hrogn. Hann varð okkur sam-
ferða. Hrognin voru í ís-
kassanum.
Og um hálfs mánaðar skeið
fengum við styrjuhrogn í morg-
unmat. Jean ætlaði ekki að þora
að bragða þau í fyrstu, en þegar
hún komst á átið þóttu henni
þau hið mesta lostæti.
Hæfnir Skolmenn
Þegar Kashgai-menn fara á
veiðar, þá hafa þeir ekki með
sér nesti, heldur flytja þeir með
sér híbýli sín og alla búslóð.
Um leið og morgunverði var
lokið voru öll tjöld felld, bundin
í baga og látin á asna og úlfalda.
Allt annað var sett í klyfjar og
löng lest lagði á stað yfir dalinn
og fóru þjónar með hana.
Bornir voru fram enskir og
belgiskir rifflar og var hver
þeirra konungsgersemi. Við
máttum velja.
— Við viljum eiga góð vopn,
sagði Nasser Khan. Kashgai-
maður skilur byssuna sína sjald-
an við sig. Hjá okkur er máls-
háttur á þessa leið: Hafðu byss-
una þína alltaf handbæra, en
láttu konuna geyma peningana.
Sá, sem fylgir þessu heilræði
kemst sjaldan í vanda.
Við stigum nú á bak arabisk-
um gæðingum og hleyptum á
eftir lestinni. Um tuttugu veiði-
menn voru í hópnum og hverj-
um manni fylgdi þjónn, sem
reiddi byssuna hans. Við Jean
fengum líka slíka þjóna.
Kashgai-menn eru framúr-
skarandi hestamenn og þeim
þykir vænt um reiðskjótana
sína. Þeir struku þeim blíðlega
um háls og mdkka og snoppu
áður en þeir stigu á bak og
héldu léttilega í taumana. Þetta
er einkennilegt, þar sem Austur-
landabúar eru ekki neinir dýra-
vinir og fara ekki vel með
skepnur.
Um miðjan morgun vorum við
komin í nær 10.000 feta hæð.
Þar var grýtt og aðeins á stöku
stað sáust grastoddar og smá-
runnar. Nú fórum við að heyra
í akurhænunum. Við staðnæmd-
umst og ég bjóst til að stíga af
baki, en Malek Mansur stöðvaði
mig.
— Við ætlum að sýna ykkur
hvernig Kashgai-menn fara að
því að veiða, sagði hann. Það er
bezt að þið hjónin haldið hér
kyrru fyrir á hestbaki.
Vopnaðir menn riðu nú á
skokki inn dalinn og rétt á eftir
heyrðist mikill vængjaþytur og
stór hópur akurhænsna hóf sig
á loft og hugðist flýja.
Nú var sprett úr spori og hest-
arnir fóru á harða stökki á eftir
fuglunum. — Veiðimennirnir
slepptu taumunum, þrifu byssur
sínar og iniðuðu þeim. Svo gall
við hvert skotið á eftir öðru og
það var eins og akurhænsnum
rigndi til jarðar. Ég horfði á
Malek Mansur. Það var eins og
hestur og maður væru samgrón-
ir. Þrisvar sinnum hleypti hann
af belgisku hríðskotabyssunni
sinni, og þrjár akurhænur
steyptust til jarðar.
Eftir þessa fyrstu skothríð
stöðvuðu veiðimenn hesta sína*
en þjónar söfnuðu saman veið-
inni. Fjörutíu og fjórar akur-
hænur voru bundnar við söðul-
boga.
— Þetta verður að nægja í bili,
sagði höfðinginn. Við kærum
okkur ekki um að útrýma veið-
inni, en næsta ár verður þessi
hópur jafn stór og hann var nú.
Síðan riðum við umhverfis
hæð nokkra og komum þá að
hinum nýju bækistöðvum. Þar
höfðu öll tjöldin verið reist að
nýju, og í okkar tjaldi var allt
eins og áður hafði verið. Mið-
degisverður var framreiddur og
eftir konunglega máltíð fengum
við okkur miðdegishvíld. Um
nón voru allir komnir á kreik
aftur. Og þá gengu menn í skot-
bakka. En höfðinginn og helztu
menn hans sýndu skotfimi sína
og hún var nær ótrúleg. Meðal
annars lék Nassar Khan sér að
því að skjóta fríhendis fimm
krákur, sem flugu fram hjá.
'Seinna var það í veiðiferð að ég
sá Malek ríðandi á harða spretti
leggja fimm antilópur að velli
með fimm skotum.
Góðhestar
Þótt ég væri hrifinn af veiði-
mennsku þeirra, var ég þó enn
hrifnari af hestunum þeirra,
þessum glæsilegu arabisku reið-
skjótum. Það var engu líkara en
að þeir hefðu mannvit. Þegar
veiðimaðurinn sleppir taumum
á fullri ferð, stendur í stigreip-
unum og miðar byssu sinni, þá á
hánn allt undir viti hestsins. Líf
mannsins er í veði, ef hesturinn
tekur viðbragð út á hlið eða
staðnæmist skyndilega. Það var
eins og hestarnir vissu þetta.
Þeir gættu þess að fara ekki út á
neina ófæru og ef þeir þurftu
að beygja, þá tóku þeir krókinn
svo langan að manninum væri
engin hætta búin.
Seinna dvaldist ég um viku-
skeið 1 tjaldbúðum Ziat Khan,
eins af helztu foringjum kyn-
flokksins og þess mannsins, sem
aðallega sér um tamningu hest-
anna. Hann er oft kallaður
„Hestakóngur” og hann er fræg-
ur um allt land fyrir hesta-
mennsku sína. Hann hafði tamið
hesta þeirra Nasser Khan og
Malek Mansur og hann átti
bezta hestakynið í landinu.
Það eru nú rúmlega 300 ár
síðan að Kashgai-þjóðflokkurinn
keypti fyrstu hestana frá Arabíu
og kyninu hefur verið haldið
hreinu síðan. Þeir eiga einhverja
elztu ættarskrá hesta, sem til er
í veröldinni.
Þegar við komum til Ziat
Khan urðum við forviða á því,
að sjá fagurlimaða hryssu standa
á dýrindis dúk inni í tjaldi hans
og folald hennar þar hjá henni.
— Þessi foli er undan bezta
hestinum mínum, sagði Ziat
Khan og klappaði á hálsinn á
hinu háfætta folaldi. Hann verð-
ur listaskepna með tímanum, sá
bezti, sem ég hef alið upp. Hann
fær að búa í tjaldinu hjá mér og
hann á að fara hvert sem ég fer.
Góður reiðhestur er alltaf einn
af fjölskyldunni.
Uppruni Kashgai-
þjóðflokksins
Þegar við höfðum verið
nokkra hríð hjá Nassar Khan,
sagði Malek okkur, að ráðstaf-
anir hefðu verið gerðar til þess
að við skyldum dveljast nokkr-
ar vikur í tjaldbúð bónda
skammt þaðan.
— Ykkur þykir eflaust fróð-
legt að kynnast lífi alþýðunnar,
sagði hann og ég býzt við að
ykkur komi það mjög á óvart,
hvernig þar er umhorfs. Flestir
menn eru hér vel bjargálna. Þeir
eiga góð föt, hafa nóg að bita
og brenna og una hag sínum vel.
Við erum frjálsir menn og óháð-
ir og alls ekki ólíkir Ameríku-
mönnum. — Velmegunin er eng-
inn mælikvarði á líf þjóðanna,
þar þarf dýpra að grafa og þá
mun koma í ljós að margt er
líkt um okkur.
Þetta sama kvöld sátum við í
stóra tjaldinu og þeir Malek og
Nasser Khan sögðu okkur sögu
þjóðar sinnar. Hún hefur aldrei
verið skráð, heldur hefur hún
gengið frá föður til sonar um
margar aldir og hún hefur verið
sögð við þúsundir varðelda. Eng-
ir þekkja hana þó betur en þeir
bræður, því að þeir eru afkom-
endur fyrsta foringja þjóðflokks
ins, og ætt þeirra hefur ríkt
þarna í rúm 400 ár.
—FRAMHALD
VASABÓK
CANADISK
Þetta er ein þeirra greina,
sem sértaklega eru a-tlaðar
nýjum Canadamönnum.
BANKAMAL
1 Canada eru tiu löggiltir
bankar, er hafa til samans
yfir þrjú þúsund útibú í borg-
um, bæjum og þorpum frá
strönd til strandar. Cana-
dískir bankar inna af hendi
margvíslega þjónustu I þágu
viöskiptavina sinna. Hver,
sem vill, getur opnaö spari-
sjóösreikning og hann getur
tekið út peninga eftir því,
sem þörf gerist. InnstæSu-
peningar gefa af sér vexti,
tem lagSir eru viS höfuSstól
neS reglubundnu millibili.
Hlaupareikningar bera ekki
vexti, en eru til þess gerSir
iS greiSa fyrir daglegum viS-
skiptum og kvitta fyrir seld-
ir vörur. Sameiginleg inn-
stæSa kemur sér vel fyrir
tleiri en eina persónu, svo
sem hjén, er geta bæSi tekiS
út peninga úr sama reikningi.
Bankar geta yfirfært pen-
inga úr einum staS 1 Canada
til annars og einnig landa á
milli meS litlum tilkostnaSi.
Þeir gefa einnig út ferSa-
mannaávfsanir, sem skipta
má í peninga í hótelum, járn-
brautaskrifstofum, bönkum
og stérum búSum svo menn
þurfa ekki aS hafa á sér
mikiS af lausum peningum.
Einnig leigja bankar ör-
yggishélf fyrir lágt verS til
feymslu skrautmuna og verS-
bréfa. Forstjórar banka og
starfsfólk þeirra leggur sig
■ líma um aS greiSa fyrir
tjármálaviSskiptum ySar og
t hinum meiriháttar bygSar-
Jögum eru bankaþjónar, sem
tnæla á flest Evrópumál.
Cppástungur og athuganir
I sanibandi við framliaUls-
greinar verða kærkomnar lijá
Calvert House og mun rit-
Mjóri þessa blaðs koma þeim
á framfæri.
I næsta mánuði — Mentainái
Calvert
DISTILLERS LTQ
aMherstburg. ontario
■^lllUIIIIIIIIIUIIIIIlUUIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllUllllllllllllllllllliiJ
Sendið engin meðöl til Evrópu
þangað til þér hafið íenglð vora nýju verðskrá.
Skrlflð eftlr hinni nýju 1953 verðskrá, sem nú or á taktelnmn.
Verð hjá oss er mlklu iægrn en nnnars staðnr í Canndn.
RIMIFON — $2.10 fyrir 100 töflur
STREPTOMYCIN — 50c grammið
Sent frá Evrópu um víða veröld. jnfnvel austnn járiitjaldstns. —
1‘óstgjnld lnnlfalið.
STARKMAN CHEMISTS
403 BIiOOR ST. WEST
TOKONTO