Lögberg - 23.04.1953, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 23. APRIL, 1953
Lögberg
Ritstjóri: EINAR P. JÓNSSON
GeflS út hvern flmtudag af
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
695 SARQEN.T AVENUE, WINNIPEQ, MANITOBA
J. T. BECK, Manager
Utanáakrlft rltstjórana:
EDITOR LÖGBERG, 695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MAN.
PHONE 74-3411
Verð $5.00 um árið — Borgist fyrirfram
The 'Lögberg” ls printed and published by The Columbla Press Ltd.
695 Sargent Avenue, Winnipeg, Manitoba, Canada
A.uthorlzed as Second Clasa Mail, Post Office Dep>artment, Ottawa
Einhuga þjóð á öru þróunarskeiði
Þegar framtak einhuga þjóðar beinist í einn og sama
farveg verður eitthvað undan að láta og glæsileg afreksverk
að koma í ljós; þetta má ábærilega heimfæra upp á norsku
þjóðina, sem stigið hefir eitt risaskrefið öðru meira fram á
leið eftir að hún endurheimti frelsi sitt 1945.
Eins og að líkum lætur voru margar máttarstoðir hins
norska þjóðfélags færðar úr skorðum meðan á hernáminu
stóð; víðtækt viðreisnarstarf varð þegar að hefja og endur-
skipuleggja rekstur landbúnaðar, fiskiveiða og iðnaðar;
þjóðin bar gæfu til þess, að eiga ágætum forustumönnum á
að skipa og þar af leiðandi sóttist henni viðreisnarstarf-
semin undursamlega greitt; henni var það ljóst, að nú væri
um að gera að halda ekki að sér höndum, heldur yrðu allir
að leggjast á eitt um aukin afköst einstaklingsins og marg-
faldaða heildarframleiðslu; að þessu markmiði var stefnt
með samræmdri orku vits og vilja og sérhagsmunastreitu
vísað á dyr; vinnufriður varð hinn ákjósanlegasti þar sem
atvinnurekendur og vinnuþegar lögðust á eina sveif varð-
andi framleiðslumálin; afstaða verkalýðsfélaganna varð
slík, að til fyrirmyndar mátti teljast.
1 öndverðum yfirstandandi mánuði háðu sjötíu norsk
verkalýðsfélög ársþing sitt í Oslo þar sem mættir voru
erindrekar úr flestum landshlutum, ásamt gestum, sem
komnir voru langan veg að, svo sem fimm erlendir sér-
fræðingar á vettvangi framleiðslunnar og var meðal þeirra
Bandaríkjamaðurinn, Dr. Larry Cohen.
Formaður norska verkalýðssambandsins, Konrad
Nordahl, flutti ræðu á þinginu og lýsti þeim margháttuðu
breytingum, sem einkent hefðu norskt athafnalíf síðan að
styrjöldinni lauk; mannafli í þjónustu framleiðslunnar
hefði framan af verið af skornum skamti, kröfur um marg-
breyttari vöru hefði þegar aukist að mun, þó kaupmáttur
hefði eigi vaxið að sama skapi vegna óhagstæðs peninga-
gengis og erfiðleika á öflun hráefna; þó hefði þjóðin á til-
tölulega skömmum tíma sigrast á slíkum örðugleikum
vegna aðdáunarverðs samræmis í þjóðfélaginu þar sem
þjóðarmetnaðurinn varð hið fyrsta og æðsta boðorð.
1 ræðu sinni skýrði Konrad Nordahl frá því, að félög
atvinnurekenda hefðu í samráði við verkalýðssamtökin,
stofnað til reglubundinna námsskeiða varðandi framleiðsl-
una með það fyrir augum, að auka hana og koma á ná-
kvæmari vöruvöndun, en áður hefði gengist við; með þessu
hefði skapast gagnkvæmt traust öllum aðiljum til gagns og
gleði; ræðumaður kvað óneitanlega mikið hafa áunnist, þó
sýnt væri, að styrkari átaka yrði þörf; hann lét þess getið,
að þó þjóðartekjurnar væri að vísu miklar, þyrfti þó meira
fjár við til að standa straum af rekstri nýrra fyrirtækja
eða greiða götu þeirra, sem væru svo að segja í uppsigl-
ingu; kjör almennings væru heldur ekki komin í það horf,
er þau ættu að komast og þyrftu að komast í áður en liði
mánuðir og ár.
Hinn mikli og virðulegi verkalýðsleiðtogi lauk ræðu
sinni með svofeldum orðum:
„Hið mesta verkefni samtaka vorra, er fólgið í því,
að auka afköst*hvers einstaklings á hvaða starfssviði, sem
er þjóðhag vor til eflingar, en næsta skrefið verður svo það,
að tryggja á sem allra réttlátastan hátt dreifingu þeirra
margvíslegu gæða, sem frá aukinni framleiðslu stafa.“
Reidar Danielsen skrifstofustjóri í iðnaðarmálaráðu-
neytinu kvaðst enn vera í nokkrum vafa um það, hvort
norsku þjóðinni lánaðist í ár, að fullnægja ákvæðum hinnar
gagnkvæmu efnahagsstofnunar þó vera kynni, að þannig
greiddist úr, að slíkt yrði kleift; hann sagði að menn yrðu
að venja sig af þeim ósið, að varpa öllum áhyggjum sínum
upp á stjórnina, því engin stjórn væri alls megnug; hún
vitaskuld gerði alt, sem í hennar valdi stæði til að afla
sem allra víðtækastra markaða fyrir afurðir landsmanna,
en einkafyrirtækin þyrftu líka að gera eitt og hið sama;
aðeins samstilt átök gætu greitt þjóðinni götu inn í heið-
ríkju frjálsmannlegs og óháðs athafnalífs; að þessu yrðu
allir að stefna og mundi þá bjart verða um framtíð norsku
þjóðarinnar.
Norska þjóðin hefir á síðustu árum lagt mikla og
fagra alúð við trjárækt og glætt með því ást æskunnar til
landsins; árið, sem leið nam gróðursetning trjáa frek-
lega 35 miljónum; á trjáræktardaginn (Arbor Day), eru
það einkum skólabörn í 6. og 7. bekk, er að gróðursetningu
vinna og fyllast hrifningu yfir því að eiga þess kost, að
hjálpa til að klæða landið; í þessu er falin fögur þjóðræktar-
starfsemi, sem stuðlar mjög að glæddri þjóðeiningu og lífs-
hamingju þegnanna.
Bókmentir norsku þjóðarinnar standa í blóma og
stjórnarfar hennar er á bjargi bygt.
MINNINGARORÐ:
AUGUST MAGNÚSSON
Fæddur 25. október 1863 — Dáinn 24. íebrúar 1953
August Magnússon var fædd-
ur 25. október 1863 að Kot-
hvammi á Vatnsne'si í Húna-
vatnssýslu á íslandi. Foreldrar
hans voru þau hjónin Magnús
Magnússon og Margrét Jóns-
dóttir, sem lengi bjuggu að
Bakkabúð við Miðfjörð í sömu
sýslu: voru því bæði Húnvetn-
ingar.
Jón Árnason frændi Augusts
og Ögn kona hans að Illuga-
stöðum tóku hann í fóstur þegar
hann var á fyrsta ári, og var
hann alinn upp hjá þeim þang-
að til hann var 12 ára gamall;
en þá tók Jakob Bjarnason við
jörðinni af tengdaforeldrum sín-
um: hann var kvæntur Auð-
björgu dóttur þeirra. Fór þá
August til Jakobs og var hjá
honum tvö ár, en að þeim liðn-
um fór hann aftur til fóstra
síns.
August hlaut miklu betri upp-
fræðslu en flestir unglingar
áttu að fagna í þá daga, og voru
aðallega til þess þrjár ástæður:
í fyrsta lagi var August óvenju-
lega námfús og fróðleiksþyrstur;
í "íiðru lagi lét Jón fóstri hans
sér mjög ant um að gera hann
sem bezt úr garði, andlega ekki
síður en líkamlega, og í þriðja
lagi var skynsöm og upplýst
stúlka lengi vinnukona hjá þeim
hjónum, sem Valgerður xhét
Bergþórsdóttir; hún lét sér ant
um að fræða August og kenna
honum alt, sem hún gat, óg hún
var fróð um margt. Hann lærði
því skrift og reikning, dönsku
og fleira. Hann var því býsna
vel búinn undir lífsbaráttuna.
Meðal annars lét fóstri hans
hann læra bókband og keypti
honum verkfæri til þess að
vinna með að þeirri iðn, gerði
hann það á vetrum.
Þegar hann var 21 árs gamall
fór hann suður á Seltjarnarnes
til sjóróðra. Og þegar til Reykja-
víkur kom lærði hann að synda
og stóðst próf í þeirri þörfu list.
Það skeði oftar á æfi hans en
einu sinni að hann nálgaðist eitt-
hvert mikilsvarðandi takmark,
sem brást alt í einu og skapaði
honum vonbrigði. En hann lét
þó aldrei hugfallast; hugsaði
málið og sá nýjar leiðir. Þannig
var það þegar hann hafði á-
kveðið að hefja nám við búnað-
arskóla. Hann var ferðbúinn og
vonirnar himinháar. En þá komu
yfir landið afskapleg harðindi,
hafísar og hungur svo að til
vandræða horfði. Varð hann þá
að nota það litla fé, sem hann
átti foreldrum sínum til bjargar.
Námshugmyndin varð ómöguleg
og hann sneri tafarlaust við
blaðinu og ákvað að flytja til
Vesturheims með þeirri hug-
mynd að geta bjargað fólki sínu
frá því hallæri, sem þá virtist
vofa yfir landi og lýð.
Ferðin hófst 24. ágúst 1887 á
skipinu „Camoence". Voru þar
700 farþegar (300 íslendingar).
Var lent í Granlon og farið það-
an með járnbrautarlest til
Quebec. Á leiðinni yfir hafið
kyntist August skozkum manni
sem T. C. Rae hét; var hann
verzlunarstjóri fyrir H. B. fé-
lagið. Þessi maður vildi fá tvo
Islendinga til þess að vinna fyrir
félagið. August gaf sig fram á-
samt öðrum íslendingi, sem hét
Sveinn Bergmann Þorbergsson.
Þeir réðust hjá félaginu til árs.
Hvernig á því stóð að Rae vildi
sérstaklega fá íslendinga vissu
þeir ekki, en sjálfsagt hefir það
verið vegna þess, að þeir (ís-
lendingarnir) hafi verið reyndir
hjá félaginu sem góðir og trúir
starfsmenn.
Þegar árið var liðið vildi fé-
lagið ráða þá til annars árs. Þor-
bergsson gat ekki verið lengur
vegna þess að honum leiddist,
en August réðist áfram. Bað
„Mun syrgja margur:
Mest hver þekti bezt.“
Sleingr. Tborsteinsson
August Magnússon
hann félagið að lána sér $100
og var það auðfengið. Hann sendi
foreldrum sínum þessa $100.
Seinna hjálpaði hann þeim og
systkinum sínum til þess að
flytja vestur.
Árið 1891 keypti August helm-
inginn af þvottahúsi: „Brandon
Laundry“ og gekk í félag við
Jón Jónsson, sem var klæðskeri
og átti þvottahúsið. Féll þeim
vel saman og gekk vel. En þá
komu svo mikil leiðindi yfir
móður Augusts að hann varð að
yfirgefa Brandon og flytja
út á land með foreldra
sína. „Því hvers virði • er góð
staða og peningar, ef ánægju
brestur,“ sagði hann sjálfur.
Hann hafði nú þegar fyrst fórn-
að glæsilegu námsskeiði og í
öðru lagi arðvænlegu verzlunar
fyrirtæki og sýnir það hversu
góður og skyldurækinn sonur
hann var.
Hann flutti frá Brandon til ísa-
foldar bygðar 1894, en árið 1896
flæddi yfir þá bygð, svo flestir
flýðu þaðan til Grunnavatns-
bygðar.
Um þetta leyti trúlofaðist
August Ragnheiði Jóhannsdóttur
Straumfjörð og flutti til Eng-
eyjar. 5. febrúar 1898 voru þau
gift í Engey af séra O. V. Gísla-
syni. „Og var það“, segir August
sjálfur, „byrjun á nýjum fram-
sóknarhvötum, nýrri ánægju og
kærleiksríku lífi, ásamt fullkom-
inni lífsalvöru, samfara hinni
unaðsríku ástarsælu.“
Árið 1899 varð hann vitavörð-
ur í Mikley og gegndi því starfi
í 5 ár. Nýgiftu hjónin voru sæl
og hamingjusöm, ekki einungis
þessi fyrstu ár sambúðarinnar,
heldur alla þá hálfu öld, sem
hamingjan leyfði þeim samvist-
ir. Getur August þess í dagbók
sinni hversu oft og stundum
lengi, Ragnheiður hafi verið ein
við „búskaparbaslio“, þegar
hann varð að vera í burtu. Og
svo segir hann þetta: „En alt
var það borið án möglunar, og
altaf var heimkomu minni fagn-
að með hinu sama ilríka, ein-
læga viðmóti og blíðu: í einingu
var notið ánægjunnar og í ein-
ingu voru bornar þrautirnar."
Þannig lýsir August sambúð
þeirra hjóna, og þannig var hún.
August var prýðilega hagmælt-
ur, þó hann færi dult með það.
Hafði hann það fyrir reglu að
yrkja kvæði eða vísu til konu
sinnar á afmælisdaginn hennar,
en það var einnig giftingardagur
þeirra hjóna.
Þegar Coldvelís sveit var
stofnuð var August kjörinn
skrifari og féhirðir og hélt hann
því starfi í aldarfjórðung með
hinni mestu nákvæmni, ráð-
vendni og hagsýni.
August Magnússon var djúp-
vitur maður og mætavel gefinn.
Hann fylgdist vel með öllum
málum, erlendum jafnt sem inn-
lendum, rígbatt sig aldrei nein-
um flokki, en var stefnutryggur;
enda var trygðin eitt aðalein-
kenni hans.
Þau hjónin eignuðust alls
fimm börn, tvær dætur, sem
báðar dóu kornungar, og þrjá
syni, sem allir eru á lífi: Agnar
Rae kennari við miðskóla í Win-
nipeg, Jóhann Magnús bifreiða-
smiður í Winnipeg og Kristberg
Margeir, vinnur við kornverzl-
un í Winnipeg, allir kvæntir.
Þau áttu einnig þrjár fóstur-
dætur, voru þær allar systur-
börn Augusts. Systir hans dó frá
þeim ungum, en faðir þeirra var
dáinn áður; stúlkurnar voru því
munaðarlausar; hann gerði sér
hægt um hönd, fór með þær allar
heim til sín og ól þær upp. Fóru
þau hjón með þær eins og þær
☆ ☆
væru þeirra eigin dætur. Enda
hafa þær reynzt fósturforeldrum
sínum eins og beztu dætur.
August Magnússon var merki-
legur maður fyrir margra hluta
sakir: Hann var sérstaklega ást-
fólginn eiginmaður, óvenjulega
umhyggjusamur faðir, trúr og
staðfastur vinur og beztu gáfum
gæddur. I stuttu máli: Hann
var fyrirmyndarmaður. Og hann
var líka hamingjusamur maður,
sérstaklega að því leyti, að hann
eignaðist ágæta konu; enda var
hjónaband þeirra æfinlega viður-
kent sannarleg fyrirmynd.
Sig. Júl. Jóhannesson
☆
August Magnússon
i.
Þeir fækka: okkar fremstu og beztu menn:
í frónska hópinn skarð er höggvið enn.
Og kona og börn hins látna, mæta manns
í minning horfa’ á auða stólinn hans.
II.
í hljóði góðvinir gráta,
er gæfu til hans hafa sótt.
Að loknum dáðríkum degi
hann dreymir og sefur rótt.
Hann konan og börnin biessa
og bjóða’ ’honum „góða nótt“.
Því hann var þeim alt í öllu
um æfinnar löngu braut.
Og því er svo margt að þakka,
er þreyttur hann hvíldar naut. —
Þau lifa það alt upp aftur:
Þar eiga þau líkn í þraut.
Sig. Júl. Jóhannesson
KAUPENDUR LÖGBERGS
Á ÍSLANDI
Gerið svo vel að senda mér sem fyrst greiðslu fyrir
yfirstandandi árgang Lögbergs, kr. 75.00. Dragið
ekki að greiða andvirðið. Það léttir innheimtuna.
Æskilegt að gjaldið sé sent í póstávísun. Þeir sem
eiga ógreidda eldri árganga, eni vinsamlega beðnir
að snúa sér til mín.
BJÖRN GUÐMUNDSSON
FREYJUGATA 34. REYKJAVIK
Kirkjuþingsferðin 1953
Hið sextugasta og níunda ársþing Hins ev. lút. kirkjufélags
Islendinga í Vesturheimi, verður haldið í Seattle, Wash-
ington, dagana 24.—27. júní n.k. og hefst í kirkju Hallgríms-
safnaðar þar í borg, á miðvikudaginn, 24. júní, kl. 2 e. h.
Framkvæmdarnefnd félagsins hefir tekist að komast að
samningum við Canádian Pacific járnbrautarfélagið um
sérstakan vagn fyrir kirkjuþingserindreka, og aðra, sem fara
vilja vestur þann dag sem tiltekinn er, og einnig afslátt á
fargjaldi, ef nógu margir gefa sig fram í tíma til fararinnar.
Þessi samingur er þó skilyrðisbundinn sem hér greinir:
1) Fargjaldið verður að greiða fyrir 24. maí.
2) Að minnsta kosti fimmtán manns verða ag gefa
sig fram til fararinnar, með mánaðar fyrirvara.
3) Menn skuldbinda sig til að koma aftur austur
innan mánaðar, frá því af stað er farið.
Fargjaldið, að meðtöldum svefnvagni, (lægra rúmi), er $86.30,
báðar leiðir. Vilji menn nota efra rúmið sparast $4.00. Af-
slátturinn á fargjaldi nemur þannig $13.00, að viðbættum
$3.00, fargjaldinu frá Vancouver til Seattle.
Væntanlegum erindrekum frá Minnesota og Norður Dakota
er á það bent, að járnbrautarfélögin í Bandaríkjunum, hafa
ekki „tourist“ fargjöld á lestum sínum, og myndu þeir því
spara rúmlega $27.00 með því að ferðast norðan línunnar, og
auk þess njóta sjóferðarinnar frá Vancouver til Seattle. Til
samanburðar má geta þess, að fargjaldið frá Grand Forks,
N.D., til Seattle, og til baka, að svefnvagni meðtöldum
er $113.39.
Lestin leggur af stað frá C.P.R. stöðinni í Winnipeg kl. 10:15,
fyrir hádegi, (Standard Time) á sunnudaginn, 21. júní. Þeir
sem ferðast vilja sjóleiðis frá Vancouver til Seattle, halda
áfram, áleiðis frá Vancouver til Victoria, á þriðjudag, 23.
júní, kl. 10 f. h., og koma til Seattle, kl. 8, að kvöldi sama
dags.
Trauðla mun finnast fegurra landslag en þar sem Kanadiska
Kyrrahafslínan liggur. Lestin fer um þessi héruð að degi til,
og gufuskipið frá Vancouver til Seattle fer um eyjasundin
fögru um hábjartan dag. Hér gefst tækifæri til óvenjulega
skemmtilegrar ferðar, einkum fyrir þá, sem ekki hafa farið
þessa leið áður. Vagnar þeir, sem notaðir verða, eru nýir,
með loftkælingu og öðrum nýmóðins útbúnaði.
Sendið umsóknir yðar til:
N. O. BARDAL, Treas. Ice. Synod,
841 Sherbrook St.,
Winnipeg, Man.