Lögberg - 12.11.1953, Qupperneq 7

LÖGBERG, FIMMTUDAGINN, 12. NÓVEMBER, 1953
7
Ungu rithöfundarnir eru
hlutlausir í list sinni
í þeirra augum hafa áróðurs
bókmenntir oflast lítið
lislrænt gildi
Hinn kunni bandaríski bók-
menntafræðingur og rithöf-
undur Malcolm Cowley,
hefir nýlega skrifað grein
um unga rithöfunda í Banda
ríkjunum, yrkisefni þeirra
og stefnu; birtist hún í
Harper’s Magazine ekki alls
fyrir löngu.
„Nýtt tímabil í bandarískum
bókmenntum,“ segir hann, er að
hefjast, og er tónn ungu höfund-
anna allt annar en hinna eldri.
Áður fyrr höfðu þeir Hemming-
way og Faulkner gífurleg áhrif
á bandaríska rithöfunda og það
er trú mín, að ef einhver hinna
ungu rithöfunda nú hlýtur
mikla viðurkenningu, þá koma
hinir á eftir, svo að eygja megi
nýtt bókmenntatímabil í Banda-
ríkjunum; er jafnvel farið að
örla á því nú þegar.
ÞÓ ERU ekki allir hinir ungu
bandarísku rithöfundar tals-
menn hins nýja tímabils, heldur
Cowley áfram. Má nefna marg-
ar nýlegar bækur yngri manna,
þar sem ekki koma fram sjón-
armið ungu höfundanna, sem
Cowley ræðir um, og nefnir
hann því viðvíkjandi The Naked
and the Dead og From here to
Eiernity; kveður hann þær
heyra gömlu skáldskaparstefn-
unni til bæði að efni og búningi.
Þær eru natúralistískar og hafa
á sér pólitískan blæ gagnstætt
því sem er í skáldverkum ungu
höfundanna. Rithöfundar þeir,
sem verið hafa boðberar þeirrar
stefnu, sem nú er að ganga sér
til húðar, eru flestir komnir á
sextugsaldurinn; þeir voru á
sínu ítmma margir hverjir á-
kveðnir stuðningsmenn hins al-
þjóðlega kommúnisma og skrif-
uðu bækur sínar í áróðursskyni,
sem orðið hefir til þess eins að
rýra til muna bókmennta- og
fagurfræðilegt gildi þeirra. Á-
róðurinn — boðskapur komm-
únismans — var látin skipa önd-
vegi, listin látin víkja.
Eru ekki list
Ungu rithöfundarnir eru hins
vegar ekki kommúnistar, þeir
eru hlutlausir í list sinni, — reka
ekki áróður fyrir neina stjórn-
málastefnu. í þeirra augum eru
áróðursbókmenntir einn liður í
blaðamennsku okkar tíma, þær
geta aldrei orðið hrein og tær
list. — í sannleika sagt eru bæk-
ur þeirra ópólitískar, lausar við
alla þjóðfélagsádeilu. í augum
ungu rithöfundanna eru bækur
sem brendar eru þessu marki
neikvæðar — og oftast nær lítils
gild listaverk. Þurfum við Is-
lendingar sannarlega ekki að
fara út fyrir landsteinana til
þess að komast að raun um hið
sanna,- jafn áróðurskennd og
síðari tíma skáldverk okkar
hafa verið mörg hver. — En
hafa þá bækur þessara ungu
höfunda nokkurn boðskap að
flytja, hljótum við að spyrja? —
Eru þessir menn yfirleitt í
nokkrum tengslum við samtið-
ina, — hvert eru þeir eiginlega
að fara?
SKÁLDVERK, segir Cowley, er
sjaldnast skrifað til þess að það
falli mönnum í geð. Það verður
til af öðrum orsökum, og þó að
ungu skáldin minnist lítið sem
ekki á mikilvæg atriði nútíma
þjóðfélags, s. s. kjarnorku-
sprengjur, einræði kommúnism-
ans, þverrandi persónufrelsi
o. b- 1., þá hefir þetta allt haft
veigamikil áhrif á skoðun þeirra
og efnisval; þessir þættir í sögu
okkar tíma, já, harmsögu okkar
tíma, laða þau ekki að sér, held-
ur fæla'þau frá sér, þau snúast
til andúðar á hinni miskunnar-
lausu þjóðernisstefnu kommún-
ismans, sem dulbúizt hefir al-
þjóðahyggju og bræðralagi og
snúa sér að hinu persónulega,
einstaklingnum. — Atburðarás
samtímasögunnar hefir sýnt
þeim fram á, að „hið vonda býr
í mannshjartanu." Þau eru
knúin, til að leita einhvers, sem
þau geta trúað á í þeirri ör-
væntingu, sem hvarvetna blasir
við okkar kynslóð, reyna að
skilja á milli góðs og ills. Þau
hrífast meira af snilli og kænsku,
en þessu tvennu er því miður
of oft ruglað saman nú á tímum.
Þau hafa ekki forkastað trúnni,
heldur hafa mörg þeirra þvert á
móti leitað huggunnar í fagnað-
arerindinu, beðið ásjár við altari
kristinnar kirkju.
SKÁLDSÖGUR ungu höfund-
anna eru heldur grófar, stíllinn
er einfaldur, en ákveðinn, ef svo
mætti segja, málið hreint og
tært, hugsanir allar skýrar; má
yfirleitt segja, að bækur þeirra
séu fágaðar þrátt fyrir allmikið
af grófum orðum úr alþýðumáli.
Þó er oft erfitt að fylgja höfund-
unum eftir, því þeir klæða efnið
oft dularbúningi táknmáls (sym-
bolum), svo að erfitt er við
fyrstu sýn að sjá háðið sem bak
við býr.
Einslaklingurinn laðar þá
að sér
1 staðinn fyrir pólitíkina og
hinar þjóðfélagslegu ádeilur, sem
svo mjög ber á í ritum gömlu
höfundanna, verða atburðir úr
lífi einstaklinga eða lítilfjörleg
atvik ungu höfundum að yrkis-
efni. Þeir skrifa t. d. um sálarlíf
ungs fólks og fyrstu kynni þess
af lífsbaráttunni, vonbrigði þess,
vonir og sigra, en fyrirlíta allar
þjóðfélagslegar bollaleggingar.
Einstaklingurinn laðar þá að sér,
heildin hrindir þeim frá sér. Sög-
ur þeirra gerast gjarna á hótel-
um, baðströndum eða einhvers
staðar uppi í sveit — aldrei með-
al áhrifamanna eða þar sem
unnið er að einhverju ákveðnu
máli, t. d. á stjórnarskrifstofum
eða á öðrum opinberum stöðum.
Kunna beiur við sig
í Róm en París
Þjóðfélagslega séð heyra ungu
bandarísku rithöfundarnir til
tveggja hópa: Sumir eru auð-
mannasynir, flestir frá Suður-
ríkjunum, t. d. nokkrir frá austur
hluta Texas, en þaðan hafa engir
meiri háttar rithöfundar komið
áður. Þeir hafa stofnað til nýrra
„bóhemssamtaka“ og kunna
þessir listamenn betur við sig
undir bláum himni Rómaborgar
tn í skarkala og næturlífi París-
ar. — I hinum rithöfundahópnum
eru yfirleitt háskólaborgarar,
sem fást við bókmenntakennslu í
framhaldsskólum eða háskólum.
Aldrei hafa fleiri ung bandarísk
skáld, rithöfundar eða gagnrýn-
endur verið háskólamenn og má
því viðvíkjandi benda á nöfn eins
og Robie Macauley, Mary Mc-
Carty, Lionel Trilling, Allen
Tate, John Crowe Ransom,
Kenneth Burke, Cleanth Brooks,
Richard Blackmur, svo að nokk-
urra þeirra helztu sé getið. —
Eru miklar vonir bundnar við
allt þetta unga fólk, enda er það
brennandi af áhuga, víðlesið og
menntað.
AÐ LOKUM minnist Cowley í
fyrr nefndri grein sinni á lista-
gagnrýni í Bandaríkjunum. —
Kemst hann að þeirri niðurstöðu,
að hún standi þar með miklum
blóma. Segir hann t. d., að nú
séu ritdómar þar mun betur
skrifaðir en fyrir 30 árum, og
bendir á fjölmörg bókmennta-
tímarit máli sínu til sönnunar.
Einnig sýnir hann fram á, hversu
góð gagnrýni og bókmennta-
kennsla hafi mjög stuðlað að
bættum smekk og aukinni mennt
un ungu rithöfundanna.
—Mbl., 8. okt.
Kaupið Lögberg
Víðlesnasta
íslenzka blaðið
Bréf frá Glenboro
31. OKTÓBER 1953
Góður gestur frá íslandi
Það komu oft hingað í þessa
byggð á fyrri árum góðir og
skemtilegir gestir að heiman, en
á seinni árum hefir þeim mjög
fækkað, hafa þeir flestir strand-
að í Winnipeg. Á þessu síðasta
ári eða svo man ég eftir 4, sem
okkur hafa heimsótt frá íslandi:
Dr. Páll Kolka frá Blönduósi,
hr. Jónas Kristjánsson frá Akur-
eyri, hr. Jón Þ. Björnsson frá
Sauðárkrók og séra Einar Stur-
laugsson pjrófastur frá Patreks-
firði, sá hinn sami, er gaf blaða-
og tímaritasafn sitt til Mani-
tobaháskólans. Hefir þeirra
þriggja fyrst töldu verið getið
héðan í fréttagreinum. Séra
Einars vil ég hér geta og þakka
honum komuna. Hann kom hér
laugardaginn 19. sept., var á
hraðri ferð og dvaldi aðeins til
mánudags. Hingað kom hann
með sama sem engum fyrirvara,
gat því ekki prédikað eða flutt
erindi í Glenboro; sunnudegin-
um var ráðstafað áður, sem ekki
var hægt að breyta. Sýndi hann
samt hreyfimyndina „Björgun
skipbrotsmanna við Látrabjarg",
sem er sönn saga úr samtíðinni;
var þarna yfirnáttúrlegt afrek
unnið og sýndu björgunarmenn-
irnir undraverða dáð og hug-
rekki. Skýrði hann myndina vel
og greinilega og þótti fólki mik-
ið til hennar koma. Á sunnudags
kvöldið prédikaði hann í Baldur
og sýndi myndina aftur; sótti
fólk þangað úr allri byggðinni
og rómuðu allir málsnild séra
Einars og prúðmennsku.
Séra Einar var hér vestra í
boði Manitobaháskólans í virð-
ingar- og þakklætisskyni fyrir
hina merkilegu blaðagjöf hans
til íslenzku deildarinnar við há-
skólann; er hann eftir sögn
mikill og trúr þjónn í víngarði
þeim, sem hann á að yrkja, bæði
á hinu kirkjulega sviði, sem og
á bókmenntasviði þjóðarinnar,
og hefir hann unnið þar stórt
dagsverk, þó enn sé hann maður
á bezta aldri. — Kærar þakkir
fyrir komuna hingað, og ham-
ingjuóskir fyrir komandi ár;
megi honum enn lengi endast
aldur og starfskraftar þjóð vorri
til sæmdar.
í September voru hér á ferð
þau Mr. og Mrs. Ingi Brynjólfs-
son frá Chicago. Er hann sonur
Sveins Brynjólfssonar konsúls,
er lengi var í Winnipeg, en hún
er dóttir þeirra Mr. og Mrs. S.
Christopherson, er lengi bjuggu
á Grund í Argylebyggð, og þar
mun hún vera fædd og á hér
marga fornvini.
Við nýafstaðnar sveitarstjórn-
arkosningar 1 Argyle var hr.
Hjalti S. Sveinsson kosinn odd-
viti (Reeve) með miklu magni
atkvæða; hefir hann átt sæti í
sveitarráðinu í s.l. 9 ár.
Hr. H. S. Johnson var kosinn
sveitarráðsmaður gagnsóknar-
laust, þeir eru báðir gildir
bændur í Brúarbyggðinni. Hr.
Johnson flutti til Argyle frá
Minnesota 1920.
í Glenboro var Árni Joseph-
son kosinn í skólaráð bæjarins.
Giftingar
Þann 3. okt. s.l. voru gefin
saman í hjónaband þau Halldór
Tryggvi Paulson og Jean
Victoria Traquair frá Minne-
dosa, Man., og þar giftust þau.
Giftingartúr fóru þau suður í
Bandaríki. Heimili þeirra verð-
ur á búgarði brúðgumans, sex
mílur norðaustur af Glenboro.
Brúðguminn er sonur þeirra
Árna J. Paulson og seinni konu
hans Guðrúnar Stefaníu Eyjólfs-
dóttur, sem bæði eru látin.
Sama dag voru gefin saman í
hjónaband W. I. Isleifsson og
ungfrú Phyllis Peacock frá
Aleda, Sask., og þar fór gifting-
arathöfnin fram. Brúðguminn er
sonur Jóns S. Isleifssonar, Glen-
boro, og konu hans, er var af
hérlendum ættum, dáin. Brúð-
hjónin, eftir stuttan giftingartúr,
hafa sezt að í Glenboro, þar sem
brúðguminn hefir góða atvinnu.
Dánarfregnir
Þann 15. október andaðist í
Winnipeg Mrs. Björg Mýrdal,
eftir all-langt . veikindastríð;
hún var tvígift, en var nú ekkja.
Fyrri maður hennar, Jónas
Björn Goodman, dó 24. ágúst
1934, en seinni maður hennar,
B. B. Mýrdal, dó 11. jan. 1944.
Björg var dugnaðarkona, starf
rækti hún stórt matsöluhús á
undanförnum árum með frá-
bærri elju og þrautseigju. Hún
eftirskilur eina dóttur 14 ára
gamla.
Björg var fædd 1895 að Sin-
clair, Man., foreldrar hennar
voru Albert Guðmundsson og
ólína Jónsdóttir, eru þau bæði
löngu dáin. Björg átti heima hér
um slóðir í rúm 40 ár; hún var
félagslynd og drenglunduð.
Steinlaug ísfeld dó í Winnipeg
4. okt. s.l. Hún var fædd og upp-
alin í Argyle, og mun hafa verið
55 ára. Foreldrar hennar voru
Þorlákur Guðnason og kona
hans Ingunn Guðrún Hrólfs-
dóttir, mestu sæmdarhjón. Hún
lætur eftir sig eiginmánn sinn,
Hring ísfeld, og gifta dóttur í
Glenboro, Mrs. T. R. Sigurdson.
Á þessu tímabili var stutt á
milli stórra högga. Setti flesta
hljóða, er fregnin kom svo
óvænt um lát Thos. Johnson 3.
okt. og séra E. H. Fáfnis 13. okt.
Thos. Johnson var fæddur í
Argyle og átti þar heima þar til
fyrir sex árum, að hann flutti
til Winnipeg. Hann var 62 ára,
bezti drengur og vinsæll, góður
íþróttamaður og lagði sérstak-
lega rækt við Curling og Golf.
Kona hans og tvö börn syrgja
hann; eru börnin uppkomin.
Séra E. H. Fáfnis þjónaði í
Argyleprestakalli í 15 ár; átti
hann sterk ítök í hjörtum fólks
hér; var hið skyndilega fráfall
hans reiðarslag öllum hér. Hann
kom fullorðinn frá íslandi og
barðist hann drengilega til
mennta og frama. Hefir hann
unnið stórt dagsverk; hann var
fjölhæfur drengskaparmaður og
þjóðrækinn. Hann dó ungur;
um hann verður óefað nákvæm-
lega skrifað af einhverjum af
stéttarbræðrum hans, en ég
vísa til umsagnar um hann í
Sögu Vestur-íslendinga, 4. bindi,
bls. 209. Allir hér samhryggjast
ekkjunni og drengjunum hans
þremur og systur hans, sem og
ástvinum þeirra, sem burtkall-
aðir hafa verið og hér er getið.
Fjöldi fólks héðan úr byggðinni
voru viðstaddir jarðarför séra
Egils á Mountain.
Hermann Arason, sem verið
hefir í Englandi síðan í vor. ann-
ar hinna tveggja frá Canada,
sem kostaðir voru til framhalds-
náms í landbúnaði, eins og getið
hefir verið í blöðunum, kom
heim 31. október mjög svo for-
framaður; hann ferðaðist víða
um Bretlandseyjar, sá mikið og
heyrði margt og lærði. Til meg-
inlandsins fór hann og ferðaðist
um Vestur-Evrópulöndin: Hol-
land, Belgíu, Frakkland og
Þýzkaland. Einnig flaug hann til
íslands og dvaldi þar nokkra
daga, og ferðaðist nokkuð um
landið. Hermann er sonur þeirra
Mr. og Mrs. A. S. Arason í
Glenboro. — Velkominn heim
með sæmd og sigri.
Árshálíð Glenboro-safnaðar
(Anniversary Supper Concert)
var haldin í kirkjunni 7. októ-
ber og lukkaðist ágætlega að
vanda; sóttu hana um 400 manns.
Máltíðin var með afbrigðum
góð fulltrúum, söfnuði og sér-
staklega konunum til mestu
sæmdar. Skemtiskránni stjórn-
aði sóknarpresturinn séra Jó-
hann röggsamlega; fóru þar
fram ræðuhöld, söngur og hljóð-
færasláttur, og var glatt á hjalla.
Þar söng einsöng Ingibjörg
Bjarnason frá Winnipeg við
góðan orðstír og jók mjög á
gildi skemtiskrárinnar.
Ýmislegt fleira mætti tína til,
en hér læt ég staða rnumið. —
Sumarið er liðið og veturinn fer
senn í hönd, en enginn veit,
hvað hann ber í skauti sínu.
Sumarið var hér ágætt, og októ-
ber með afbrigðum góður. Upp-
skeran var mikil og nýting góð;
haustvinna gekk vel og er nú al-
mennt lokið. — Með þakklæti
fyrir hið liðna ár horfist fólk í
augu við framtíðina með trausti
og bjarsýni, enda hefir það fulla
ástæðu til að vona alls hin bezta,
því hvergi í heimi eru lífskil-
yrðin betri en hér í Manitoba.
G. J. Oleson
Ásbyrgi . . .
Framhald af bls. 3
ur, en hún er áhuga- og kapps-
mál íbúa þorpsins og vænta þeir
að ekki verði lengi dregið úr
þessu að koma þessum fram-
kvæmdum á.
Sjálfur kvaðst sýslumaður
hafa undrazt stórlega þá ráð-
stöfun landnámsstjóra að taka
til ræktunar nýbýli óræktar
mýrai^ í Ljósavatnsskarði, en
láta ónotuð stærðar landflæmi í
Reykjahreppi þar sem heita
vatnið svo að segja flæðir um.
Finnst manni þó að jarðhitinn
sé svo þýðingarmikill að ekki
verði fram hjá honum gengið
að ófyrirsynju.
Lögreglumál
Atburðir þeir, sem í sumar
hafa gerzt á síldveiðihöfnum,
ekki sízt á Seyðisfirði, en líka
á Raufarhöfn, gefa ótvírætt til
kynna að nýja skipan verður að
koma á í lögreglumálum og lög-
gæzlu úti á landi. Ríkisvaldið
verður að hafa á að skipa sterkri
og hreyfanlegri ríkislögreglu
sem auðvelt er að færa á milli
staða eftir því sem þörf krefur.
Lögreglubifreiðar þurfa að vera
til úti á landsbyggðinni, sem
hægt yrði að grípa til eftir að-
stæðum á hverjum stað. Sömu-
leiðis þarf að koma upp fanga-
geymslum í sumum kauptúnum
og m. a. á Raufarhöfn.
Annars eru öll þessi mál í góð-
um höndum hjá núverandi
dómsmálaráðherra og þarf ekki
að efa að hann gerir þeim góð
skil.
Leikstarfsemi Húsvíkinga
Leikstarfsemi stendur með
miklum blóma á Húsavík um
þessar mundir.'í fyrra tóku þeir
Skugga-Svein til meðferðar og
sýndu hann 10 sinnum fyrir
troðfullu húsi og afbragðs und-
irtektum. Voru sýningarnar sótt
ar úr öllum hreppum Suður-
Þingeyjarsýslu, en líka frá
Akureyri og norðan úr Keldu-
hverfi. Sérstök barnasýning var
haldin með mjög niðursettu
verði og sóttu hana um 300
börn. Nú kvaðst sýslumaður
hafa verið beðinn að taka sýn-
ingar á Skugga-Sveini upp aftur
og meira að segja verið beðinn
um að koma með hann til Akur-
eyrar.
VÍSIR, 29. sept.
C0PENHAGEN
Bezta munntóbak
Keimsins
lnnkö!lunar-menn Lögbergs
Bardal, Miss Pauline Minneota, Minnesota i
Minneota, Minnesota Ivanhoe, Minn., U.S.A.
Einarson, Mr. M. Arnes, Manitoba
Fridfinnson, Mr. K. N. S. Arborg, Manitoba
Arborg, Manitoba Geysir, Manitoba ; Hnausa, Manitoba Riverton, Manitoba
Vidir, Manitoba :
Arnason, ]\Ír. R. Elfros, Saskatchewan
Gislason, T. J. Morden, Manitoba
Gislason, G. F. Churchbridge, Sask. Bredenbury, Sask.
Grimson, Mr. H. B. Mountain, North Dak.
Mountain, N.D. Edinburg, North Dak. ■ Gardar, North Dak. Hallson, North Dak. ; Hensel, North Dak.
Johnson, Mrs. Vala Selkirk, Manitoba
Bjarnason, Mrs. I Gimli, Manitoba !
Gimli, Manitoba Husavik, Manitoba “Betel”, Gimli, Man. Winnipeg Beach, Man,
Lindal, Mr. D. J. Lundar, Manitoba
Lyngdal, Mr. F. O. Vancouver, B.C.
5973 Sherbrook St. Vancouver, B.C.
! Middall, J. J ...Seattle, Wash., U.S.A.
6522 Dibble N.W. Seattle, Wash., U.S.A.
Myrdal, S. J. . .Point Roberts,
Box 27 Wash., U.S.A.
Oleson, G. J. ...Glenboro, Manitoba
Glenboro, Man. Baldur, Manitoba
Cypress River, Man.
Olafson, Mr. J. Leslie, Saskatchewan
Simonarson, Mr. A. Blaine, Washington
R.F.D. No. 1, Blaine, Wash. Bellingham, Wash.
Sigurdson, Mrs. J. Backoo, North Dak.
Backoo, N.D., U.S.A. Akra, North Dak. Cavalier, North Dak. Walhalla, North Dak.
Valdimarson, Mr. J. . Langruth, Manitoba
Langruth, Man. Westbourne, Manitoba
•