Lögberg - 30.09.1954, Blaðsíða 6

6
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 30. SEPTEMBER 1954
Hann gekk til hennar og ætlaði auðsjáanlega að jafna þessa
misklíð með kossum og faðmlögum. Hún hopnaði á hæl og sló
hann í andlitið með votri rýju, sem hún hafði verið að þurrka
bollapörin með.
„Þú skalt láta það ógert, að kyssa mig í þetta sinn“, sagði hún.
Hann tók rýjuna af henni og fleygði henni á gólfið, greip um
báða úlnliði hennar og kreisti þá svo fast, að hún veinaði af
sársauka og hræðslu. „Það er svo sem ekkert, sem gengur á fyrir
þér, kona góð. Þú bara lætur þig í það að slá mig“, sagði hann
ofsareiður.
Lína reyndi að losa hendur hans með grönnum, kraftalitlum
höndum sínum, en fékk engu áorkað. „I guðsbænum, slepptu,
maður. Þú meiðir hana“, bað hún kjökrandi.
Hann sleppti henni svo hranalega, að hún hálfdatt ofan á stól,
sem var þar rétt hjá henni. Svo þaut hann fram göngin og út
úr bænum.
Anna færði sig inn í myrkrið, hallaðist fram á borðið í búrinu
og grét eins og vonsvikið barn. En Lína smaug upp stigann og
faldi sig uppi á geymsluloftinu í myrkrinu og kuldanum. Þar gat
hún helzt hulið sekt sína og samvizkukvalir. Það var komið fram,
sem hún hafði óttazt: Allt heimilið var komið á annan endann.
Skyldi Þórður vera eitthvað við þetta riðinn? Skyldi það geta
skeið, að hann hefði ráðlagt Önnu þetta bragð? Hún átti bágt með
að trúa því.
Borghildi fór að lengja eftir. kaffinu. Hún gafst upp við vélina
og fór fram. Hvað svo sem var þetta? Pörin ekki einu sinni
komin á borðið. Engin manneskja í eldhúsinu. Hún greip ketilinn,
sem var þurr, yfir glóðinni. Glerungurinn brast og sprakk innan úr
honum. „Hver stjórnar þessu?“ sagði hún hálfhátt. Það lítur út
fyrir að búið sé að eyðileggja nýjan ketilinn. Dúkað borðið, með
tveim lummufötum. Hvað hafði svo sem orðið af Línu? Og þarna
var hnakktaskan hans Jóns, og þarna lágu vettlingarnir hans á
gólfinu. Svo að hann var þá kominn heim.
„Lína“, sagði hún upphátt, því að henni heyrðist einhver vera
inni í búrinu. „Hvað ertu eiginlega að hugsa, manneskja? Ég sé
ekki betur . . .
Lengra komst hún ekki. Anna kom allt í einu fram úr myrkrinu
og vafði handleggjunum um hálsinn á henni og faldi andlitið undir
vanga hennar.
Borghildi varð bilt við. „Hvað gengur að þér, góða Anna mín?
Ereu veik, eða hvað hefur komið fyrir?“ spurði hún og klappaði
henni ósköp hlýlega á bakið.
„Ég get ekki sagt þér það“, kjökraði hún.
„Þú hefur fengið fyrir' hjartað af þessum bókalestri undan-
farið. Það er ekki hollt, að lesa þessa útlendu „rómana“, hef ég
heyrt sagt. Kannske hressistu við kaffið. Það er hérna á könnunni.
Hvernig getur staðið á því, að Lína er ekki búin að láta pörin
á borðið, en lætur kaffið seyðast á könnunni? Hún er þó vön að
koma verkunum sínum af“.
„Kannske hefur hún farið með honum út í myrkrið, Guð má
vita, hvað svona manneskjur leyfa sér. Það er ekki sögulesturinn,
Borghildur mín; ég vildi óska, að það hefði verið hann — eða að
ég væri orðin veik. Allt væri betra en þetta“.
„Svona, Anna mín. Við skulum fara að hugsa um kaffið. Það er
orðið svo framorðið“.
„Ég hef enga lyst á kaffi. Ég þarf að komast inn að hátta. En
það má enginn sjá mig, sízt af öllu Jakob litli. Farðu og komdu
kaffinu á borðið. Ég get komizt inn á meðan það er,að drekka.
Það má enginn vita þetta, Borghildur mín, enginn nema þú. Jakobi
geturðu sagt, að ég sé lasin“.
„Ég veit nú heldur lítið, hvað komið hefur fyrir ennþá. Líklega
hefur Jón verið drukkinn. Reyndu að jafna þig. Við skulum fara
að koma pörunum á borðið. Það er alveg óþarfi, að vera að stássa
með postulínspörin í þetta sinn; það verður enginn hátíðisdagur“.
Anna lét fínu bollapörin upp í skápinn aftur, en Borghildur
raðaði hversdagspörunum á borðið, lét brauðfötin, sem Anna
hafði verið búin að fylla með kaffibrauði inni á búrborði, fraip
fyrir. Svo kallaði hún til fólksins, sem inni var.
„Við skulum fara að drekka kaffið“, sagði hún. „Það er þýð-
ingarlaust að bíða eftir Jóni. Hann ætlar ekki að koma í kvöld“.
Ketilríður skimaði hátt og lágt um eldhúsið. Rúmið hennar
var næst dyrunum, enda hefði hún ekki þekkt málróm, ef það var
ekki rödd húsbóndans, sem hún heyrði framan úr eldhúsinu fyrir
alls ekki löngu.
„Mér þykir vera þunnskipað við borðið“, sagði hún. „Hvar er
húsbóndinn, og hvar er Sigurlína?“
„Anna er lasin og getur ekki drukkið með okkur“, sagði
Borghildur. Hún hellti kaffinu í bollana, en settist ekki, heldur
greip eldspýtustokk, sem lá á búrborðinu og fór út í svalkait
vetrarhúmið — alla leið út að hesthúsdyrum. Þær voru hespaðar.
Hún opnaði hurðina og fór inn, hallaði henni aftur á meðan hún
kveikti á eldspýtunni. Það stóð heima. Fálki var ekki í hest-
húsinu. Það var eins og hana hafði grunað: þeim hafði sinnazt
eitthvað, og hann rokið í burtu í reiði sinni. En hvert deiluefnið
var, það var eftir að vita. Hún þekkti það, að ekki þurfti mikið að
koma fyrir aumingja önnu, til þess að hún yrði alveg eyðilögð.
En hvað var orðið af Línu?
Meðan Borghildur var úti, fór Anna fram hjá kaffiborðinu
án þess að líta til hægri eða vinstri. Jakob talaði til hennar, en hún
anzaði engu. Ketilríður var ekki í vafa um það, hvernig myndi
vera ástatt fyrir henni, þó að hún sæi ekki nema vangasvip hennar.
Rétt á eftir smaug Lína ofan af loftinu. Henni varð fóta-
skortur í efstu stigariminni, það varð eitthvað fyrir henni. Hún
rann yfir tvær tröppur, þá náði hún í handfangið, en hnakktaska
húsbóndans ásamt svipunni hentist alla leið ofan á gólf. Borg-
hildur hafði látið það í efstu tröppuna. og álitið það öruggan
geymslustað. En nú kom Lína með það á hraðri ferð ofan stigann.
„Hvað gengur eiginlega á fyrir manneskjunni?“ sagði Ketil-
ríður og horfði forvitnislega til stigans. „Nú, hún er þá komin
heim, taskan hans“ bætti hún við og glotti sínu óviðkunnanlega
glotti.
„Lína, hvar er hann pabbi?“ spurði Jakob. „Er hann uppi á
lofti? Hann hlýtur að vera kominn heim, fyrst að taskan hans og
svipan eru þarna“.
„Hann fór víst yfir að Ásólfsstöðum11, sagði Lína. Hún vissi, að
um þetta var hún ein til frásagnar. Eitthvað varð hún að segja.
Borghildur var komin inn. Hún greip töskuna óþyrmilega og
henti henni inn í rúmið sitt. Reyndar var nokkuð sama hvar hún
var héðan af.
„Hann hefur sjálfsagt riðið yfir að Ásólfsstöðum“, sagði hún.
„Fálki er ekki í hesthúsinu. Kannske hefur Bárður verið með
honum og fengið hann með sér heim til að spila? Alltaf þessi
sífellda spilamennska fyrir Bárði“, bætti hún við og settist að
kaff idrykkj unni.
„Pabbi hefði alveg eins getað verið heima og spilað „púkk“
við okkur eins og á jólunum“, sagði Jakob. „Nú erum við svo fá,
að við getum ekki spilað það“.
Borghildur lofaði því, að það yrði spilað púkk, þegar þær
væru búnar í fjósinu. „Þá verður pabbi þinn kannske kominn
heim“, bætti hún við.
En hann kom ekki heim um kvöldið.
Lína kvartaði um tannpínu, þegar hún kom úr fjósinu, til þess
að losna við spilamennskuna. Hún var of hugsjúk til þess að geta
fest hugann við spil. Hún sat ein frammi í búri og hleraði, með klút
vafinn um höfuðið, til þess að sennilegra þætti, að hún hefði tann-
pínu í raun og veru.
Þetta kvöld skildi Borghildur við ólokaðan bæinn. Jón gat þá
háttað í gestaherberginu, ef það stæði eitthvað illa á fyrir honum.
LOFAÐU MÉR AÐ FARA
Morguninn eftir fór Borghildur fyrst ofan eins og vant var.
Hún leit strax fram í gestaherbergið. Þar var enginn. Það var
eitthvað svo þungt yfir öllum þennan morgun, og þó var veðrið
indælt. Lína var víst ekki góð af tannpínunni, að minnsta kosti
var hún með klútinn um höfuðið. Henni fannst allra augu hvíla á
sér með lítilsvirðingu, og enginn yrti á hana. Það var kannske
vagna þess, að hún var svona illa haldin af tannpínunni. Henni
fannst Ketilríður líkust ránfugli, sem veit af bráð nærri sér, svo
sveimaði hún kringum hana, til þess að geta náð henni einni og
hrakyrða hana. Lína settist ekki að matborðinu með hinu fólkinu.
Það var vegna tannpínunnar. Hún heyrði Borghildi tala um það
við Sigga, hvort hann hefði ekki tíma til að skreppa yfir að
Ásólfsstöðum og vita hvort Jón væri þar eða ekki. — Nokkru seinna
kom hann svo með þá frétt, að Jón hefði vakað þar við spil alla
nóttina.
Eftir hádegi fór Borghildur inn til að ljúka við peysurnar,
sem ekki gafst tími til kvöldið áður. Þá varð Lína ein eftir frammi.
Nú mátti hún eiga von á góðu, ef Ketilríður kæmi fram. En þá
heyrði hún, að hún kom að utan. Lína flýtti sér í dauðans ofboði
inn í búrið og lét aftur hurðina. Ekki var ómögulegt, að hún
þrammaði inn án þess að líta eftir henni. En svo auðvelt var ekki
að losna við hana, þessa hræðilegu konu.
Hún opnaði hurðina og kom inn. Lína sneri sér út að gluggan-
um og lézt vera að horfa út.
„Ert þú hérna, Lína mín!“ byrjaði hún með uppgerðarhlýju í
málrómnum. „Hvernig er tannpínuskömmin? Heldurðu ekki að
hún fari að hverfa svona bráðum?“
Línu létti við þetta. Hún hafði búizt við öðru lakara. „Hún er
skárri en hún hefur verið“, sagði hún.
„Já, það veit ég. Hver svo sem an . . . og dé . . . var það, sem
gekk á hér frammi í gærkvöldi?“ var næsta spurningin.
„Hvað meinarðu?“ spurði Lína fálega. „Ég veit ekki til að
það gengi neitt á“.
„O, ætli það hafi nú verið? Hvers vegna flýðirðu upp á loftið
og taska húsbóndans á eftir þér?“
„Ég? Ég fór bara upp til þess að leita að treyjunni minni.
Töskuna hefur Borghildur víst látið í stigann. Ég vissi ekkert um
hana; annars hefði ég ekki hnotið um hana“, sagði Lína með
vaxandi hjartslætti.
„Mér finns^þú ættir að vera dálítið ánægjulegri á svipinn en
þú ert, þegar svona hefur hlaupið á snærið fyrir þér og hækkað
hagur þinn. Það eru nú ekki allar stúlkur á þínum aldri, sem hafa
því láni að fagna að vera orðnar hjónadjöflar. Alltaf hefur það nú
þótt heldur fallegt nafn. Hún er sannarlega lánsöm og öfundsverð,
hún mamma þín, að eiga slíka dóttur. Ef ég fyndi hana, skyldi ég
svei mér óska henni til hamingju. Við vorum einu sinni mál-
kunnugar. Mig undrar það ekkert, þó að þú reynir að láta niðri-
verkin farast þér vel úr hendi. Kannske áttu eftir að setjast í
húsmóðurssætið hérna á Nautaflötum?“
Hún greip í öxlina á Línu og sneri henni að sér, svo að hún
gæti notið þess að sjá, hvað hún kiknaði undan illkvittni hennar.
Lína bar hönd fyrir höfuð sér eins og hún byggist við höggi. Hún
gat ekki komið upp einu orði. Það var vísf heldur ekkert orð til í
móðurmálinu, sem hún gæti afsakað sig með. Hún óskaði þess
eins í örvæntingu sinni, að hún gæti sigið niður í gegnum gólfið. Það
væri miklu betra en að standa frammi fyrir þessari andstyggilegu
manneskju.
Hvorug þeirra hafði tekið eftir því, að Þórður kom inn í
eldhúsið. Hann kom inn í búrið og færði sig inn fyrir Ketilríði og
ýtti henni fram til dyranna.
„Þér kemur það líklega ekkert við, hvað Lína ætlar sér“,
sagði hann. „Þú skalt hugsa um það, hvað þú hefur sjálf lifað
heiðarlega og komið góðu til leiðar fyrr og síðar“.
„Nú, já, já, þó þig taki nú sárt til hennar, kærustunnar þinnar“,
sagði hún og hló hátt og storkandi. „Hvenær ætlarðu að fara að
draga á hana hringinn?“
„Þegiðu, ókindin þín!“ sagði hann reiður. „Þú varst tungu-
mýkri, bæði við hana og aðra, þegar þú varst að troða þér hingað
inn í haust. Ég þóttist vita, að það mundi hafa góðan endi, og þú
hefur alltaf látið gott af þér leiða hér á heimilinu“.
„Nú, eiginlega get ég ekki séð, hvernig hægt er að kenna mér
um svona lagað. Ekki bað ég hana að fara að halda fram hjá þér.
Hitt get ég skilið, að þú sért ekki alls kostar ánægður. Það þykir
engum gott að láta gleypa bitann frá munninum á sér, sízt þegar
hann er feitur og volgur. En samt er það mikill munur, að það var
blessaður góði vinurinn þinn, sem hann lenti í. Eða finnst þér
það ekki?“
Svo gekk hún til baðstofu og hlátur hennar kvaldi þau Þórð og
Línu bæði. Hann gekk um gólf í eldhúsinu, en hún kældi brenn-
heitt ennið við rúðuna í búrglugganum. Samt heyrði hún, að hann
var hættur að ganga um gólfið og vissi, að hann stóð við búr-
dyrnar og horfði á sig, þó að hún sæi það ekki.
„Hjálpaðu mér, Þórður“, sagði hún snöktandi. „Þú ert svo
góður. Hvað á ég að gera?“
„Er eitthvað betra að þiggja hjálp af mér núna en um daginn?“
sagði hann.
„Já, ég bjóst ekki við þessu þá“.
„Ég sagði þér, að sannleikurinn kemur alltaf í dagsljósið.
Hann þolir ekki myrkrið“.
„Það er eins og hún viti allt, þessi kerlingarskratti“, snökti hún.
„Þú verður að reyna að fá uppgjöf á vistinni. Hér geturðu
ekki verið lengur allra hluta vegna, — ekki sízt Ketilríðar. Hún
sæi þig aldrei í friði. Ég skal koma þér heim til mömmu þinnar i
kvöld“, sagði Þórður.
Svo heyrði hún hann fara út. Hún hafði aldrei litið á hann,
aðeins vitað af honum nærri sér, og heyrt hann tala, en traust
hennar var vakið á ný. Hljómlaus og þunglyndislegur málrómur
hans veitti henni þrek og nýjar vonir, einmitt þegar henni hafði
fundizt, að eina úrræðið væri, að jörðin gleypti sig; en þá bauðst
hann til að flytja hana heim til mömmu hennar. Á betra varð ekki
kosið. Bara, að hún fengi sig lausa úr vistinni.
Önnu húsfreyju hafði ekki komið til hugar að klæða sig
þennan dag. Það gat varla heitið, að hún bragðaði mat. Hún lét
Jakob sitja hjá sér og lesa fyrir sig, þó að hún tæki varla eftir
nokkru orði, sem hann las. Hún hafði hann aðeins hjá sér til þess
að vera laus við Ketilríði. Hún gat sér þess nærri, að hún hefði
einhverja nasasjón af því, sem gerzt hafði. Það fór fátt fram_ hja
henni, og svo hrósaði hún sér náttúrlega af glöggskyggni sinni.
En hún þoldi ekki, að minnzt væri á þetta hneyksli. Hún hafði
orðið þess vör, að Ketilríður kom tvisvar inn og sveimaði kringum
rúmið, en hún lét sem hún svæfi, svo að hún fór fram aftur.
Jakob talaði um, að það væri ósköp gott veður úti ,svo að hún
lofaði honum að fara út, og ætlaði að sofna stundarkorn, ef
hún gæti.
En skömmu eftir að drengurinn var farinn, heyrði Anna, að
hurðin var opnuð Og einhver kom hljóðlega inn á gólfið. Þetta
var ekki Ketilríður, sem þarna var á ferð. Fótatakið var ólíkt
léttara. Hún leit upp undan sænginni. Lína stóð rétt inn við dyrnar,
niðurlút og vesaldarleg. Hún bauð ekki „góðan daginn“ eða leit á
húsmóðurina, heldur horfði hún niður á hvítskúrað gólfið.
„Lofaðu mér að fara, Anna“, bað hún lágt. „Ég skal útvega
stúlku í staðinn minn svo fljótt sem ég get. Það er búið að hljótast
nógu illt af mér hér. Lofaðu mér að fara strax“.
Anna hugsaði sig um, hverju svara skyldi. Hún hafði verið
búin að hugsa svo mikið um það stríð, sem hún átti í vændum
gagnvart þessari stúlku, hvað hún yrði sífellt að höfuðsitja mann
sinn og hana. Helzta niðurstaðan hafði orðið sú, að láta hana
alltaf sitja inni í baðstofu við rokkinn eða prjónavélina. Og hún
var búin að hugsa sér að láta Ketilríði aldrei fá hugmynd um, að
hún hefði orðið vör við neitt, og hún ætlaði meira að segja að
reyna að vera jafn hlýleg í tali við Línu og áður, þegar aðrir
heyrðu til. En umfram allt ætlaði hún að losa hana við allan
vatnsburð í bæinn. Það gátu víst karlmennirnir annazt. Og nu
kom Lína sjálf með einföldustu lausnina á þessari torveldu gátu
og lagði hana upp í hendurnar á henni. Það væri náttúrlega það
réttasta, sem hægt væri að gera í þessum vandræðum, að láta
Línu fara burtu.
„Hefurðú talað um það við Borghildi?“ spurði hún, og fann nú,
að það vantaði algerlega þessa hlýju, sem hún hafði verið búin
að hugsa sér að reyna að hafa, svona á yfirborðinu, þegar hún
talaði til hennar.
„Mér finnst Borghildi ekki koma þetta neitt við“, sagði Lína.
„Ég er hrædd um, að það yrði nokkuð áberandi, ef þú gengir
úr vistinni. Það hefur víst ekki komið fyrir á þessu heimili fyrr-
En, það sem kom fyrir í gærkvöldi, hef ég ekki ætlað mér, Jóns
vegna, að gera opinbert. Ég gæti hugsað mér, að Borghildi líkaði
ekki að þú færir“.
„Það er hægt að segja, að mamma mín sé veik, hún er svo
heilsulítil. Það er hægt að segja eitthvað, sem er nóg ástæða til
þess að ég fari. Bara að ég fái að fara strax“.
„Líklega væri það nú bezt fyrir okkur báðar“, sagði Anna.
„En hvert ætlarðu að fara?“
„Auðvitað heim til mömmu“.
„Og þú heldur, að þú getir útvegað stúlku í staðinn þinn?“
„Já, ég vona það“, svaraði Lína. Þó hafði hún ekki nokkra hug-
mynd um, hvar hún ætti að fá þá stúlku. Það, sem skipti mestu
máli, var að komast í burtu, og það strax.
„Kannske við ráðum það af“, sagði Anna. „Komdu samt hérna
til mín. Ég þarf að tala við þig“, bætti hún við og benti henni a
stólinn, sem Jakob hafði setið á. En Línu langaði ekkert til að
koma nærri henni; hún vildi standa þar sem hún var. Hún for
nærri um það, hvað hún ætlaði að tala um við sig. Hana langaði
ekkert til að fara að „skrifta“ fyrir henni. Auðvitað var hver og
einn sjálfráður að því, hvernig hann svaraði, en bezt var þó að
vera laus við alla rekistefnu.
„Ég þarf að fara strax“ sagði hún. „Þetta er svo langt“, sagði
hún vandræðaleg.
„En ég þarf að tala við þig, áður en þú ferð“, sagði Anna, og
það var skipun í málróm hennar. „Komdu hérna til mín. Það tefur
þig ekki neitt“.
Það var víst ekki um annað að tala en hlýða, hugsaði Lína og
settist á stólinn rétt við rúm húsmóðurinnar. Anna lagði hvita,
hringskreytta hendina, á handlegg henni og sagði:
„Sízt af öllu hefði ég trúað því, að skilnaður okkar yrði svona,
Lína mín. Ég hélt, að ég hefði ekki verið þér vond húsmóðir í öll
þessi ár, sem þú hefur verið hjá mér. Og svo borgarðu mér þa^
svona“.
Lína roðnaði og fann til óþæginda í hálsinum, en hún sagði
ekkert.
„Vertu nú hreinskilin", hélt Anna áfram, „og segðu mér hvað
langt er síðan að þið byrjuðuð á þessum kossaleik, sem ég sá til
ykkar í gærkvöldi?“
„Það er ekkert um það að segja“, svaraði Lína.
„Þér finnst það kannske ekki þess vert fyrir mig, að minnast a
þetta. En mér fannst það hreint ekkert viðkunnanlegt, að horfa a
það. Kannske eruð þið búin að leika þetta svo árum skipti?“
„Nei, nei, það máttu vera viss um. Það var víst í fyrsta eða
annað skipti þetta“, sagði Lína. Eitthvað varð hún þó að segja,
hún átti að losna frá henni.
„Fórstu til hans inn í hesthúsið um daginn, þegar þú varst
sem lengst að sækja vatnið, og ég mætti þér hérna á hlaðinu?
varst grunsamlega rjóð“, sagði Anna.