Lögberg - 02.12.1954, Qupperneq 4

4
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 2. DESEMBER 1954
f-------------------------------------------------------
Lögberg
Ritstjóri: EINAR P. JÓNSSON
Gefið at hvern fimtudag af
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
695 ÖAHGENT AVENUE, WINNIHEG, MaNITOBA
J. T. BECK, Manager
Utanáskrift ritstjórann:
EDITOIt LÖGBEKO, 695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MAN.
PHONE 743-411
Verð $5.0U um árið — Borgist fyrirfram
The “Lögberg” is printed and published by The Columbia Press L»td.
695 Sargent Avenue, Winnipeg, Manitoba, Canada
Authorized as Second Class Mail, Post Office Department, Ottawa
Flokksþing og foringjaval
Liberalflokkurinn í Saskatchewan hélt fjölsótt þing í
Regina, er stóð yfir frá 25. til 27. þ. m. Á þinginu voru
mættir erindrekar úr öllum kjördæmum fylkisins, auk
fjölda forvitinna gesta víðsvegar að; fyrir þinginu lá einkum
það, að endurskoða stefnuskrá flokksins, samræma hana
svo sem bezt mætti verða breyttu viðhorfi og kröfum hins
nýja tíma; en mesta aðdráttaraflið var þó vitaskuld val nýs
ílokksforingja í stað Walters Tucker, er lét af flokksfor-
ustunni, er hann var kosinn á sambandsþing í síðustu
kosningum; fimm menn, allir sæmilega hæfir hver á sína
vísu, keptu um foringjatignina og var kosningin sótt af
kappi miklu; en er til úrslita kom, varð hlutskarpastur Mr.
Alexander Hamilton McDonald fylkisþingmaður fyrir
Moosomin-kjördæmið; hann gat sér frægðarorð í þjónustu
konunglega, canadiska flugflotans meðaji á síðustu heims-
styrjöld stóð og hefir í sex ár átt sæti á fylkisþingi við
hinn ágætasta orðstír. Mr. McDonald er 35 ára að aldri;
hann er góður bóndi og því manna kunnugastur hvar skór-
inn kreppir að á vettvangi landbúnaðarins; hann fékk
hreinan meirihluta við fyrstu atkvæðagreiðslu í þinginu;
næstur honum að fylgi gekk Dr. L. B. Thomson, en hinn
þriðji í röð varð Wilfrid Gardiner, sonur James Gardiners
landbúnaðarráðherra sambandsstjórnarinnar, er af skiljan-
legum ástæðum lét sér hugarhaldið um pólitíska framtíð
sonar síns, þó eigi yrði þess opinberlega vart á flokks-
þinginu.
Það er á almanna vitorði, að James Gardiner hafi ára-
tugum saman ráðið meiru um stefnur og strauma innan
vébanda Liberalflokksins í fylkinu en nokkur annar sam-
tíðarmaður hans, enda átti hann til þess flestum fremur
betri aðstöðu; hann var um nokkurt skeið forsætisráðherra
fylkisins og safnaði þá að sér harðsnúnum fylkingum, er
hann ávalt sýndist geta hóað í, er mikið stóð til; nokkrum
hluta flokksins þótti hann vera orðinn afjarl sinn og taldi
róttækra aðgerða þörf, ef flokkurinn ætti að eiga sér væn-
lega framtíð fyrir höndum.
Hinn nýkjörni flokksforingi mun fyrir alllöngu hafa
fengið sig fullsaddan af ofríki Mr. Gariners, enda að sögn
maður víðsýpn og ótjóðraður klíkuböndum. Hver veit
nema það verði hann, er leiði Liberalflokkinn í Saskat-
chewan út úr eyðimörkinni og komi honum til síns fyrra
gengis?
Um mörg undanfarin ár hefir séra Thomas Douglas
verið sálusorgari C. C. F.-sinna og ráðið ríkjum í Regina
með makt og miklu veldi; hann er maður málsnjall og á
það til, að vera manna hvassyrtastur, ef því er að skipta;
þegar hann kom til valda barst hann mikinn á og þóttist
vilja þjóðnýta helzt alla skapaða hluti í fylkinu háttvirtum
kjósendum til varanlegra búbóta; alt þetta lét fyrst í stað
fagurlega í eyrum og fólkið hélt að það hefði himinn
höndum tekið; ullarverksmiðja var stofnuð, skófatagerð og
guð má vita hvað margt annað, sem vera átti fylkisbúum
til ómetanlegra hagsmuna; en er lengra leið á dag kom
það í ljós, að sum þessara fyrirtækja báru sig ekki og voru
síðar seld einstaklingum í hendur til frambúðarreksturs.
Nú er það farið að kvisast, að séra Thomas sé farinn
að taka sinnaskiptum og hallist nú á þá sveif, að einstakl-
ingsframtakinu sé ekki alls varnað og þar af leiðandi geti
það komið sér vel, að ný iðnfyrirtæki rísi upp í fylkinu
þó veltufé þeirra sé einstaklingseign og þeim verði stjórnað
sem einkastofnunum.
Sinnaskipti geta tíðum verið kærkomin og sjálfsögð
séu þau grundvölluð á aukinni þekkingu.
☆ ☆ ☆
Athyglisverð ummæli
Hinn 12. nóvember síðastliðinn hélt hveitisamlag
Saskatchewanfylkis hið þrítugasta ársþing sitt í Regina,
er leiddi í ljós, að hagur þessarar umfangsmiklu samtaka
stóð í miklum blóma.
Forstjóri samlagsins, Mr. J. H. Wesson, hafði fundar-
stjórn með höndum og drap á eitt og annað í inngangs-
ræðu sinni, sem var íhyglisvert og lærdómsríkt; hann
kvaðst engan kvíðboga bera fyrir því, að þær miklu korn-
birgðir, sem fyrirliggjandi væru í landinu myndi eigi á
sínum tíma seljast við því verði, er bændur mættu vel við
una og hann lagði sérstaka áherzlu á það, að samlagssala
korns í landinu hefði margsannað yfirburði sína yfir sölu
á hinum svonefnda opnum markaði þar sem spekúlantar
réðu lofum og lögum og skömtuðu bændum úr hnefa varð-
andi verðlag þeirra kofntegunda, er þeir framleiddu. Mr.
Wesson taldi það hughreystandi, að hveitiráðið, The Wheat
Board, væri sannfært um það, að á yfirstandandi ári gæti
það selt á erlendum markaði að minsta kosti 300,000,000
mæla korns, en ástæðan fyrir því væri einkum sú, að korn-
birgðir handan hafs væri um þessar mundir langt fyrir
neðan meðallag.
„Ég er sánnfærður um“, sagði Mr. Wesson, „að ef eigi
hefði verið vegna samlagssölu fyrirkomulagsins og ráð-
stafana hveitiráðsins, myndi hagur bænda hafa staðið höll-
um fæti, jafnvel svo, að til vandræða hefði horft. I fyrra
sumar féll fyrsta flokks rúgur á opnum markaði niður í
64 cents á mæli, og verð hveitis samkvæmt þeirri sölu-
aðferð, hefði fallið niður fyrir dollar; myndi þá flestum
hafa orðið ljóst í hvert óefni komið væri“.
Mr. Wesson kvað bændur Sléttufylkjanna hafa yfir
litlu að kvarta meðan við líði væri sölukerfi, er trygt hefði
þeim frá $1.70 til $1.80 á mæli hveitis; hann lagði og ríka
áherzlu á það, að það væri hvorki meira né minna en
skylda canadisku þjóðarinnar, að sýna alþjóðahveitisamn-
ingunum — The International Wheat Agreements — fullan
trúnað, því með þeim hætti yrði framtíð akuryrkjunnar í
landinu bezt borgið.
Mr. Wesson kvaðst óttast, að takmörkun framleiðslunn-
ar með lögum gæti orðið tvíeggjað sverð; þeir bændur, sem
ættu í kornhlöðum sínum heima fyrir álitlegar birgðir af
góðu, þurru hveiti, yrði ávalt öruggir um sinn hag, jafnvel
þó ekki seldist ávalt mikið í einu; þeir ættu innstæðu, sem
ekki yrði frá þeim tekin og trygði þeim efnahagslegt sjálf-
stæði; vitaskuld væri, því miður, ekki högum allra bænda
þannig háttað, en þrátt fyrir það væri takmörkun vista-
framleiðslu áhættuspil, sem gjalda yrði varhuga við.
Fréttir fró ríkisútvarpi íslands
sitja það rösklega 300 fultrúar.
í sambandinu eru rúmlega 160
félög og félagsmenn þeirra sam-
tals um 26.000. Forseti Alþýðu-
sambandsins, Helgi Hannesson,
setti þingið, en síðan fluttu
ávörp innlendir og erlendir gest-
ir þingsins, meðal þeirra fulltru-
ar verkalýðssamtakanna á Norð-
urlöndum. Ágreiningur varð um
kjörbréf nokkurra fulltrúa, og
voru því eigi kosnir starfsmenn
þingsins fyrr en í fyrrakvöld.
Forseti þingsins var kjörinn
Hannibal Valdimarsson. Þinginu
lýkur sennilega á morgun.
☆
Erkibiskup Svíþjóðar hefur
boðið biskupi íslands, herra Ás-
mundi Guðmundssyni, að koma
og aðstoða við biskupsvígslu 1
Uppsaladómkirkju á sunnudag-
Leikfélag Akureyrar hafði ný-
lega frumsýningu á óperettunni
Meyjarskemmunni eftir Schu-
bert, og er þetta umfangsmesta
sýning, sem Leikfélag Akureyr-
ar hefur sett á svið. Leikstjóri er
Ágúst Kvaran, en söngstjóri
Árni Ingimundarson.
☆
Tuttugasta og fjórða þing Al-
þýðusambands íslands var sett
í Reykjavík á fimmtudaginn og
Ævintýramaður segir frá:
Hékarlinn kippti honum útbyrðis
Framhald af bls. 1
aukaþing eigi síðar en 1. marz
næstkomandi til að fjalla um
launa- og dýrtíðarmál.
☆
William Willis segir frá 6500
mílna siglingu vesiur um
Kyrrahaf
Sló met KON-TIKl-manna, sem
sigldu 4500 mílur
William Willis, sem af ýms-
um er nefndur mesti ævin-
týramaður 20. aldarinnar,
öðlaðist heimsfrægðina með
því að sigla einn á litlum
balsa-viðarfleka yfir Kyrra-
haf, sagði brezkum blaða-
manni, Tom Farrell, frá hin-
um furðulegu ævintýrum
sínum í lok fyrri viku, er
fundum þeirra bar saman í
Pago Pago.
ÆVINTÝRAMAÐURINN, eig-
andi flekans, sem hann kallaði
„Litlu systurnar sjö“, er fyrr-
verandi flakkari, gullleitarmað-
ur og hnefaleikskappi, 61 árs að
aldri, sem enn býr yfir metnaði
og kappi ungra ofurhuga, eins og
bezt má marka af því, að hann
lagði óskelfdur í 10.400 km. sigl-
ingu og bauð ótal hættum byrg-
inn „einn á báti“ í samfleytt 115
daga.
Tom Farrell flaug 3800 km.
leið til fundar við hann í Pago
Pago, sem er höfuðborg Samoa-
eyja, sem Bandaríkjamenn ráða
nú yfir, en þar líta hinir inn-
bornu eyjarskeggjar á hann sem
hálfguð, nefna hann „skipherra
úthafsins“, og mun nafn hans
lifa í sögnum þar mann fram af
manni.
Ég spurði hann hvers vegna
hann hefði lagt út í þetta. Ég
hefði eins vel getað spurt Hillary
og Tenzing, hvers vegna þeir
hefðu lagt út í það ævintýri, að
klífa Everesttind. Willis svaraði
ósköp blátt áfram: Mig langaði
til þess. Ég lét kylfu ráða kasti.
Og ég er ákaflega hamingju-
samur.
En það segir sig sjálft, að um
aðra ástæðu til er að ræða, ó-
skrifuðu bókina um ævintýra-
ferðina frá Perú til Pago Pago.
Og ég fékk, ef svo mætti taka til
orða, að h'ta á nokkur blöð
þessarar óskráðu bókar, á sam-
verustund okkar í Pago Pago, og
er við flugum til Fiji, fyrsta á-
fanga heimferðar hans.
Er ég hlustaði á frásögn hans
gleymdist mér næstum, að þessi
hetja væri maður á sjötugs aldri.
Hann var sólbrendur og veður-
barinn, með orku og seiglu hins
unga manns í hverjum drætti og
hverjum vöðva.
Hákarl á önglinum
Og nú sagði hann mér söguna
af því, er hann barðist við há-
karl.
„Þetta gerðist áður en ég
komst upp á lag með að veiða
höfrunga. Fimm feta hákarl beit
á öngulinn. Ég gat dregið hann
inn undir skutinn, en þótt ég
neytti allrar orku gat ég ekki
innbyrt hann. Ég hallaði mér út
yfir borðstokkinn til þess að losa
öngulinn úr gini hans, því að
krókinn mátti ég ekki missa. Og
þá gerist það í eini svipan, að
ég dett í sjóinn og rek aðra hönd-
ina í gin hákarlinum. Ég kippti
henni að mér og buslaðist sem
ákafast og skrámaðist illa á
þumalfingri og úlnlið af hvöss-
um hákarlstönnum.
Flekinn horfinn!
Til allrar hamingju hvarf há-
karlinn, þrátt fyrir blóðugan sjó-
inn, en er ég leit í kringum mig
var flekinn horfinn. Hann hafði
rekið um 40 metra, en ég var,
þótt furðulegt þyki, enn í tengsl-
um við flekann. Færið hafði
ekki slitnað. Og nú kippti ég í
taugina með varúð og notaði
hana til þess að fika mig hægt
og hægt að flekanum og gat loks
komist upp á flekann minn
aftur“.
Sárin græddi hann með
penicillinsmyrslum. Það tók • 10
daga, en Ijót ör eru til minja um
bardagann.
Kötturinn át páfagaukinn
Til þess að verða ekki allt of
einmana á þessu ferðalagi tók
Willis köttinn sinn, Meekie, með
sér, og páfagauk, er hann lét úr
höfn í Callao hinn 22. júní.
„Þremur dögum áður en ég
tók land“, sagði Willis, „komst
páfagaukurinn út úr búrinu, og
kötturinn át hann“.
ÞaÖ þarf járnaga til
Ekki gat verið um breytilegt
mataræði að ræða í leiðangrin-
um. Undirstöðumaturinn var
einskonar grautur úr hrásýrópi
og mjöli, og svo var aðalréttur-
inn tíðast ósoðinn fiskur. Þegar
hann komst að raun um, að
drykkjarvatnsdósirnar, sem eftir
voru, voru farnar að ryðga,
bjargaði hann sér með því að
drekka þrjú glös af sjó á dag, en
„það þarf járnaga til“, bætti
hann við.
Hann telur, að hann geti vanið
sig á, að drekka 6 glös af sjó á
dag, án þess að verða meint af,
svo fremi að hann hafi nóg af
hráu höfrungakjöti og grautinn,
sem áður var að vikið.
En var einveran honum ekki
þungbær, er hann var þarna
einn á reki mánuðum saman
langt úti á hafi? Spurningu um
þetta svaraði hann brosandi. Og
svarið bar vitni um þann mun,
sem var á ferðalagi hans og Kon-
Tiki leiðangursins 1947, en leið-
angursmennirnir sex (Norðmenn
og Svíar) gátu á stundum gert
sér eitthvað til afþreyingar.
Óttaðist aldrei dauöann
„Ég varð stöðugt að gefa flek-
anum nánar gætur“, sagði Willis.
„Ég varð að vera á ferð og flugi,
hlaupa frá stýrishjólinu í skyndi
til að lagfæra eitthvað, og svo að
því aftur. Ég var því sem íþrótta-
maður í stöðugri þjálfun. Ég
svaf aldrei nema nokkrar mínút-
ur í senn“. Augnaráð þessa sjálf-
skoðara bar miklu rólyndi og
athygli vitni, er hann bætti við:
„Ég var aldrei smeykur við
dauðann. Ég var alltaf hárviss
um, að ég mundi hafa það af“.
Kronometerinn bilaöi
En Willis játar, að hann hafi
ekki alltaf farið hyggilega að
ráði sínu, og það hefði getað
orðið einhverjum minni kappa
en honum dýrt. Nokkrum dögum
eftir að hann lét úr höfn stöðv-
aðist kronometerinn, og Willis
lagði hann til hliðar, og notaðist
eftir það við ódýrt „járnbrautar-
vasaúr“ sem siglingatæki. í Pago
Pago leiddi einhver athygli hans
að því, að ekkert væri að krono-
meternum — það þyrfti bara að
setja lykilinn í gatið og draga
hann upp. Willis hafði gleymt
að setja í lykilinn. Nú gerði hann
það. Kronometerinn var í bezta
lagi.
Og á 115 daga ferðalaginu á-
ræddi hann ekki að reyna mót-
tökutækið sitt, vegna þess, að
hann mundi ekki hvort setja átti
eimað vatn í öll götin á geymn-
um eða aðeins í sum. — Og samt
var þessi maður alveg öruggur
um að vindar og straumar
myndu koma fleka hans örugg-
lega til leiðarenda, og afhenti
hafnarstjóranum í Pago Pago
skilríki sín, eins og ekkert væri
um að vera. „Vitanlega hafði ég
skipsskjölin í lagi“, sagði hann.
En þessi ævintýramaður var
þó vissulega ógleyminn á margt,
svo sem að raka sig daglega, og
þegar hann kom til Pago Pago,
gleymdi hann ekki að draga að
hún alveg nýjan bandarískan
stjörnufána. Og eitt hið fyrsta,
er hann hafði lagt að í Pago
Pago, var að koma kettinum,
Meekie, í heilbrigðisskoðun. —
„Verið góðir við hann“, sagði
hann.
Eiginkonan treysti honum
Willis sagði blaðamanninum,
að hann hefði ávallt verið hug-
fanginn af frásögnum um sæfar-
endur, hættur hafsins, miklar
þrekraunir á sjó og þar fram
eftir götunum. „Konan mín skil-
ur mig — hún hafði trú á, að
mér mundi heppnast þetta“.
Með þeta efst í huga lét hann
úr höfn til að gera betur en Kon-
Tiki leiðangursmennirnir. Hon-
um tókst það. Hann sigldi 3200
km. lengri leið en þeir og var
hálfum mánuði skemur á leið-
inni.
I Perú valdi hann úr flugvél
balsaviðina sjö, sem felldir voru
til að gera úr fleka hans, „Litlu
systurnar sjö“. Hann skildi hann
eftir í Pago Pago. Kannske komu
forfeður Samaomanna á slíkum
flekum frá Perú endur fyrir
löngu?
Hann leit sem snöggvast með
alvörusvip á flekann ljóta, um
leið og við flugum yfir Pago
Pago, strauk kettinum og hallaði
aftur augunum hugsi á svip.
Hann fór að tala um bókina, sem
hann ætlaði að skrifa um ferð-
ina. Minnti á ljóðabók, sem hann
gaf út í fyrra og kallaði „Hell,
Hail and Hurricanes“ (Helvíti,
hagl og hvirfilvindar). „Þegar
ég sem ferðasöguna verður hún
í sama stíl, þeim stíl, sem ég hefi
tileinkað mér, og lýsir mér eins
inn kemur, er Stokkhólmsbiskup
verður vígður. Biskup íslands
hefur þekkst boð þetta. 1 ferð-
inni mun hann einnig sækja
stjórnarfund Kirknasambands
Norðurlanda, sem haldinn verð-
ur í Sigtúnum í Svíþjóð. Biskup-
inn á sæti í sambandsstjórninni.
☆
Á sunnudaginn var vígt nýtt
félagsheimili í Reykjavík. Það er
heimili Ungmennafélags Reykja
víkur við Holtaveg. Félags-
heimili þetta er enn ekki full-
gert, en í þeim hluta hússins,
sem nú hefur verið tekinn 1
notkun er samkomusalur og
fundarherbergi. Ungmennafé-
lagið hefur fengið gott land-
rými á þessum stað undir bygg'
ingar og íþróttavelli.
☆
I haust hefur orðið vart þurra-
mæði í fé á tveimur svæðum, —
í Dalasýslu og í Skagafirði. Ekki
er lokið rannsóknum á ut-
breiðslu veikinnar, en helztu
f
niðurstöðurnar nú eru þessar: i
Dalasýslu hefur fundizt með
vissu þurramæði í fé á 7 bæjum
í Hvammssveit, á Fellsströnd og
í Laxárdal. Á alla þessa bæí
hafði verið keypt frá bænum
Valþúfu á Fellsströnd árið 1952
og fyrir þann tíma. Þykir senni-
legt að veikin hafi komið fyrst
upp í Valþúfufénu og dreifst
með því, og smitunin þar hafi
líklega orðið strax eftir fjár-
skiptin haustið 1947. Síðan i
septemberlok að þurramæðin
fannst í Dalasýslu hefur verið
slátrað þar á tólfta hundrað full'
orðnum kindum og þurramæði-
skemmdir á mismunandi stigum
fundist í um það bil 10% ÞeS®
fjár. — í Hlíð í Hólahreppi j
Skagafirði fannst þurramæði i
kind í byrjun október. Þykja
líkur benda til þess að sú kind
hafi verið keypt frá Hólmavík
1950, eða ári áður en þurramæði
kom þar upp. Slátrað hefur verið
fénu frá Hlíð og tveimur næstu
bæjum og komu engin merk1
sýkingar fram við skoðun a
lungum úr þessu fé. — Guð-
mundur Gíslason læknir, sem
við rannsóknir þessar hefur
fengizt, bendir á það, að þegar
hafizt var handa um fjárskiptin
var yfirleitt fullkomin óvissa
um, hvort unnt væri að útrýma
veikinni á þann hátt. Hann telur
að heildarárangur fjárskiptanna
Framhald á bls. 5
og ég er — ekki broti af mnr>
heldur niður í kjölinn. Sagan a
þessu ferðalagi í heild verður
furðuleg, Ég hef aldrei geta
trúað, að neitt þvílíkt gæti gerzt
og ég hefi upplifað, en þetta
verður að bíða, og það getur eng-
inn nema ég, það verður a
segjast í mínum stíl“.
Á Fiji-eyjum bauð Lowe land-
stjóri Willis velkominn og ban
honum til dvalar í landstjóra-
bústaðnum, þar sem hann dval
ist fimm daga. Sl. laugardag
lagði Willis af stað flugleiðis til
New York, um Honolulu
San Francisco.
—VÍSIR, 27. okt.