Lýður - 23.05.1890, Síða 3

Lifsslioðun sína Kallar tiann Meliori s in u s.o: sú að alltbatni
(af melior betri), fullkomnist fyrir framfaralöpfbiálið (Evo-
lutión); bann neitar fní bæði hinuiu svonefnda 0 pti n i s in u s,
o:alltbatni og Pessitnismuso: peirri skoðun, aðalltsé íllt eða
v ersn i. Trúfræði peirra er alveg vísindaleg: sáíin er sama sem
vitið; vitið, ,.jeg“-ið, sé framkomið fyrir proska mænukerlis-
ins (beilans), en þroski mænukerliisins fyrir proska frumlifs-
ins, seui biii í öllu, jafnvel í steininum. Allt lifandi—'segja
Positivistar nú — keinur af lili, en áður sögðu menn: „úr
e<zgi“, (omne vivum e vivo, en ekki ex ovo)
J>essar skoðanir og þeim svipaðar ganga nú ljósum
logum, og virðist sem pær æltu ar geta gelið guðfræðinguu-
um meira að atarfa en kapp þeirra og deilur uin smákreddur
eða ineiningaiiiuu þejrra í millum Ekki svo að skilja, að
trúin sjálf, guðstrúin, sé í liættu eða verði felld. Eins og
engin speki getur skapað skáldskap, eins getur liún ekki skap-
að trú; lnin er jafuvel bundiu við enn æðri andagipt en
skáldskapargáfiiiinar.
Mjög iilil bindindisádrepa.
— 0 —
J>ar sem bindindismálið er velferðarmál alinna og ó-
borinna, þá ætti þó að minnsta kosti eigi bindindismenn-
irnir sjaMr, sein elska það, að setja það undir mæliker og
halda því í skugga með því að auglýsa aldrei tilveru, hag
eða gjörðir í'élaga sinna. lig tala eigi um Gróðtemplara,
sem alla tið halda áfram, eins og vera her, að auglýsa sín-
íir gjörðir og hvernig til gengur hjá þeim ogjafnvel hinum
félögunum að nokkru leyti, ef þeim gjörist það kunnugt.
En bindindið og starfi þess, hvar sem liann fer fram, og-hvað
veikur sem liann er, á að verða þjóðkunnur, á að koma í
blöðin, eigi aðeins í hinn isl. Gf. T lieldur líka fullt svo
vel að auglýs.-st i hiijum hlöðunum J>ví mál þetta á að
vera hið opinbernsta og áhugamesta þjóðmál. Aðhurða-
leysi og fraiutáksleysi með slikar frásagtiir og skýrslur frá
hindindisfélögum hjálpa eitt með öðru til að halda hindindinu
i niðurlægingu. Vilja bindindismenn og bindindistilréyn-
endur lialda máli því, er þeir elska í niðurlægingu? J>eir
þurfa aldrei að skammast sín fyrir Jtið veglegasta og bezta
inál, þött þeim þyki ganga seigt og fast vegna Íiinuar miklu
mótstöðu, sem litið linast, sizt rneðan bindindismeiin pukra
rneð hindindið. að sínu leyti eins og sumir pulcra nreð pitl-
una aí ótta fyrir hindindismönnum. Pulcur pitluvina þykir
mér eðlilegt, en hitt eigi, þvi fyrir eiturpitluna mega menn
í sannleika skammast sín, en að bindiudiseinurðinni er
hinn inesti sónri.
|>að er raargt eigi svo merkilegí, er raenn senda blöð-
unum og telja til framfara og hóta í einhverju tilliti, —
þcita er eg eigi að lasta, þvert á nióti — þar senr bind-
indishreyfingar og bindindistilraunir, eða hindindisfélagá-
aðgerðir, er eptir eðli síuu og hugsjón standa miklu ofar,
eru látnar í sífelldu þagnargildi. J>etta má grátlegt heita,
þótt suntura kunni að þykja þetta einkar veí við eiganda,
af því þeir eru þar eigi sjálfir raeð og vilja eigi vera með
hvað sem til kentur.
Postulinn Páll talar eigi aðeins um það að tala í tíiua,
hann talar líka um að tala í ótima. Sannleikurinn er eius
dýrðlegur, þótt villa og skemmilegur heimskuvani hafi svo
hátt, að liann heyrist eigi. Pödd lirópandans í eyðimörk-
inni, sem hljómar fyrir steinunura, er fyllilega eins vel
sannleikans rödd, eins og hin fagra og sæta raust þess, sem
mnelir i mörg nálæg klæjandi eyru
Má eg sp\rrja: þvi má eigi útrýiúa Bacchusi mcð þeim
<‘ina hætti, sem margsinnis liefir verið sýnt að er hinn eiui
rétti og frjálslegi ? Hví vill „hófið“ L halda í hinn gamla
dreka dauðahaldi? Hví vilja lika eigi bimlindisfélögin
halda áfram til sigurs, heldur en að veslast upp lii að
leggjast í gröfina? Eru Góðtemplarafélögin einhlít?
Eiga eigi hin félögin fullvel við á íslandi öðrum þræði ?
Lof og prís Goðtémplui'um einsfyrir þvi fyrír sínar aðgerð-
ií'. — Hvað hugsa monnað látast vera að starfa í hind-
indisfélögum, en láta sig cngu skipta boztu trygginguna,
sein er sameiiiíagin við annur félög? M Jónsson.
— Greinin frá X í 23. thl. „Aorður)jóssin“ þ. á. þykir
mér ljót og leið. Eg mótmæli þvi sem ósönnu að bœði
foreldrar og prestar til vanvirðn fyrir sig og þjéðina sé
að kenna ungdóminum, móti hetri vitund, margar af hin-
um óteljandi ranghermum og vitleysum, sem standi i hin-
um löggiltu uppfræðsluhökuni. Eg ínótmæli þessn og
íleiru í greininni sem ósönnu og hneykslanlegu, hæði i
inínu eigin nafui sein prests og líka þori eg að inótmæla
því í nafni íoreldra i mínum sóknuin.
Af því eg veit, að Norðurlj. hefir mjög takinarkað
rúin, en margt, herst vist að því, þá verða orð mín hér
að vera svona fá; en 'mér fannst eg eigi geta steinþagað
sem prestur, þótt hér eigi margir öskilið mál; með því
lika að mér fannst að guðsorð verða fyrir lasti. Sýni X
það, scm liann sýndi eigi með greiniimi, að hann elski
meir ljósið en myrkrið. Lúther, sem hann virðist vilj.a
gera að villumanni, faldi sig ekki í myrkrinu, og Lúther
á enn lærisveiaa. hugsa eg, sem þora að láta sjá sig i
ljósinu, sem skaninnst sín eigi fyrir nafnið „lútherskur ,
né fyrir nafn það, er þeir lilutu í lieilagri skírn.
Betra væri að livetja til kirkjurækni og altarisgöngu
lútersku kirkjuuni til lifgunar, heldur en viljandi eða ó-
viljandi að reyna að deyfa og deyða líf hennar með köld-
uni frostvindi nætúrmnár.
Eg gat eigi þagað, og svo lmgsa eg verði um fleiri,
ef þeiir. þytir greinin svarave'rð, sem raunar kann að vera
vafamál. |>að er vandi að segja. Eptir þvi, frá hvaða
sjóuarmiði það er skoðað.
Laufási liinn 18. febrúarmán. 1890.
Magnús Jóosson.
Herra ritstjöri!
I grein yðar i 6. tbl. Lýðs er þess getið um Guðrúuu
Jónasdóttur í Hvassafelli, fóstru skáldsins Jónasar Ha.ll-
gríinssonar en öinmu mín, að hún liafi í elli sinni „fiuttst
ves.tnr i Yxnadal til dótturmanns sins“ (o: Sigurðar föður
míns). Síðan hætið þér við: „Segja frændur Jónasar, að
kvæðið: ,,„Ein er upp til fjalla““ sé stílað upp á þá, sem
hana o: rjúpuna reittu“. J>ossi saga lilýtur að vera mark-
leysa ein. Eg var fjögur ár (frá 14. ári) hjá nefndri önmiu
minni, 3 ár í Hvassafelli, en 1 í Núpufelli; og var hún
þá búlaus, fór síðan með hetmi að Neðstalandi til foreldra
minna og lifði hún ejitir það í 5 ár. J>egar Benedikt
maðui’ Iieimar dó (mig minnir 1835) skiptist hávaðinn af
lausafé þeirra milli 6 barna, en sjálí hélt hún eptir 20
Jmdr. í Hvassafelli, sém óskert voru eptir henar dag. En
að Neðstalandi hafði hún með sér til forlags 20 ær, kú
og hest, og var sainniiigur gjörður um að foreldrar mínir
fengi þá fjármuni, ásamt nokkrum dauðum munum, sem hún
átti, en að fasteigninni skyldi eigi ey'tt. Eg vissi aldrei til
að mínir góðu foreldrar fengi annáð ai' eigum hennar en
þetta og annað, sem þeiiu var heimilt eptir lögnm, enda
undi hún sem bezt hag sínum þann tíma, sem hún hjá
þeim dvaldi. Eaðir minn og Jónas voru jafnan vinir og
skiptust hröfum á.
Bakkaseíi í apríl 1890.
Jónas Sigurðsson.
Lögberg fyrir jan. og febrúar harst oss fyrst nú. J>ar
himum vér ýmsar góðarogvel s undar greinir og þýðingar, t.
d. hyrjun á þýðing ú hók eptir Björnstjerne Björnsou:
„A guðs veguin“, æfisögu Glajlstone, som nú er áttræðúr,
um rit Meyers í Berlín, um Sæmundav-Eddu, o: að hún se