Sunnanfari - 01.11.1891, Blaðsíða 4

40
pilta, nema full ástæða væri til þess. þ»að var
þverbannað að reykja í skólanum og var það
þó opt gert, þótt ekki væru eins mikil brögð að
því á umsjónardögum Jóns Arnasonar og seinna
og kemur það ef til vill með fram af því, að
Jón var mjög lyktarnæmur, svo menn þorðu
varla að reykja, þar sem hans gat verið von á
hverri stundinni, en »nóta« vís, ef upp kæmist.
Eins var Jón mjög naskur að sjá á kendum
mönnum og var lyktinni kent um, en ekki aug-
unum þ>að eru til margar kátlegar sögur um
viðureign Jóns við pilta, þegar þeir komu kendir
upp í skólann. Piltur einn misti konjaksflösku á
skólagánginum og fór hún í þúsund mola. Jón
kom að og spurði hverju þetta sætti. Pilturinn
sagði að vatn hefði verið á flöskunni, en Jón
lyktaði hvað klukkan sló og »nótéraði« piltinn.
Einstaka pilti var illa við Jón og voru það
einkum þeir, sem hann hafði orðið at nótéra
fyrir drykkjuskap eða aðra óreglu; gerðu þeir
Jóni stundum einhverjar glennur, en það hefir
þó víst fremur verið af strákskap en illvilja.
Aptur var flestum piltum vel við hann. Hér á
ekki við að dæma, hvernig Jóni hafi farizt um-
sjónin, en þó má fullyrða, að hann hafi eingu
síður haft lag á piltum en aðrir umsjónarmenn
»Reykjavíkur lærða skóla«.
Jón Arnason var fjárhaldsmaður mjög margra
pilta og mér er til efs að nokkur maður í Reykja-
vík hafi optar haft það starf á hendi en Jón. Eg
veit ekki betur en að hann hafi staðið vel í
þeirri stöðu sinni, og víst er, að honum virtist
vera sérstaklega ant um skjólstæðínga sína.
Optast talaði hann um vitnisburði þá, sem við
höfðum feingið, þá og þá viku, og hældi okkur,
ef okkur hafði geingið vel, en fann að ef hitt
átti sér stað. Eg man sérstaklega eptir því, að
eg fékk einu sinni »tvo« í íslenzku, fyrsta veturinn
minn í skóla. Jón varð alveg hissa, þegar hann
sá það, því eg var ekki vanur að fá svo vondan
vitnisburð, og sagði: Bitti nú!1) Olafur frændi.
Hvað er að tarna?, og svo fór hann eitthvað
að vanda um við mig, að eg myndi ekki hafa
lesið o. s. frv.
J>ess er áður getið, að Jón tók opt pilta
tali á skólagánginum eða í svefnloptinu og ræddi
við þá um landsins gagn og nauðsynjar eða
l) J>að var oiðtak hans.
öllu fremur einhver mál, sem snertu sögu íslands
eða bókmentasögu, því þar var hann mjög vel
heima. J>ó var honum einn kærast að tala um
íslenzkar þjóðsögur eða þjóðtrú eða önnur sams-
konar efni. Hann gerði ýmist að fræða okkur
og var þá mjög skemtilegt að heyra til hans,
því ekki vantaði hann þekkíngu, eða að spyrja
okkur um hitt og þetta, einkum úr sveit þeirri,
sem hann vissi að við vorum úr. Stundum spurði
Jón að ýmsu, sem var svo alkunnugt að flestir
meðalskynsamir menn hlutu að vita það og var
þá að heyra á honum, að hann hefði ekki vitað
það, þegar honum var svarað rétt. Eg man að
eg var opt að furða mig á, hvernig staðið gæti
á þessu. Seinna hefir mér dottið í hug, að hani;
hafi spurt að því, sem hann vissi vel, til að reyna
hvað þeir ristu djúpt, sem hann átti orðastað
við, þvi að þóttþað væru optast myndarpiltar, sem
hann tók tali, þá ræddi hann opt við þá, sem
taldir voru fremur daufir í dálkinn.
J>að er ávalt skemtun að tala við jafnfróðan
mann og Jón Arnason var, og annað var líka,
sem gerði það að verkum, að svo skemtilegt var
að tala við hann. Jón var allra manna orðheppn-
astur og þurfindnari en flestir aðrir, ef svo má
segja. Mér hefir stundum dottið Halldór Snorra-
son í hug, þegar eg hefi hugsað um þessa þurru
kýmni, sem Jón átti til í vitum sínum. Málróm-
urinn hefir ef til vill stutt að því, að mart sem
Jón sagði varð svo skrítið þegar það kom út úr
honum, því hann var mjög einkennilegur. Mér
er ómögulegt að lýsa honum. Hann var eitt-
hvað í áttina til nefróms. Enn var eitt, sem Jón
Arnason hafði sér til ágætis að því er viðræður
snertir. Hann talaði betra mál en flestir aðrir.
Honum var mjög sýnt um íslenzkuna, og sézt
á þvi, sem hann á beinlínis i J>jóðsögunum að
hann hefir ritað mjög gott mál. Hann var þó
eingan veginn hræddur við það, sem venjulega
er kallað »plebleiismar«, hvorki í ræðu né riti,
og þótti meira að segja mjög gaman að sveita-
orðum. E!g man að við vorum einu sinni að
tala um ýms orð, sem þýddu að éta (borða,
þeir sem það vilja heldur) og kunni Jón fjölda
af þeim. Einna mest fanst honum um »að sletta
í slókinn«.
Jóni var ekki síður sýnt um íslenzk fræði
en íslenzkuna sjálfa og hafði hann varið öllum
tómstundum sínum til að kornast niður í sögu