Austri - 20.01.1892, Side 2

Nr. 2
A U S T R I
6.
nugum þeirra sem ekki þekkja til.
til þess. að gjöra aðgjörðir okkar Hér-
aðsbúa, okkar þingmaima úr Múla-
sýslum, og sýslunefndar Múlas. sem
allra tortryggilegastar í þessu gufu-
bátsmáli, skrifuð til þess að innræta
landstjórninni, og öllum sem greinina
lesa, þá trú að allir sem einhvern
hlut hafa átt að þessn gufubátsmáli
liafi gjört allt í blindni og af van-
þckking og vilji reyna að sökkva fé
landsins í „einhvern straumliarðasta
árós íslands!;‘
J>að er auðséð ln'r.n heiðraði höf.
Tiyggur hann megi bjöða oss íslend-
ingum allt sem lionum dettur í hug
þegar um siglingar og vorzlun er að
ræða, er liann segir það í opinberu
blaði að Lagarfljótsós sé einhver
straumharðasti árós á íslandi, þar
sem nærri hvert mannsbarn á íslandi
veit að Lagarfljót er eitthvert straum-
minnsta vatusfall sem til sjávar renn-
ur á Isiandi, og þess vegna er það
að Lagarfljót er hið eina vatnsfall á
Islandi, sem álitið hefir verið hagan-
logt að skipaleið gæti verið eptir.
Uyrir þá scm ekki þekkja straumhörk-
una í Lagarfijótsós víl eg geta þess
að fyrir þrem árum reri Jóhannes
bóndi Jónsson sem þá hjó á Hóli í
HjaRastaðaþinghá (nú i Geitavíkjal-
ein.j á hlöðnuþriggja manna
fari inn um Lagarfljótsós, og í fyrra
sumar þegar herra 0. Wathne ætlaði
að sigla upp í Ósinn þá reru 2 lítt
vanir sjómenn. með 60 faðma langan
kaðal aptan í bátnum frá skipinu til
lands á móti straumnum, og það var
um háfjöru, þegar straumfallið er þó
harðast. Af þessu sést á hve góðum
rökum það er byggt hjá 0. W. er
hann segir að straumharkan í Lag-
arfljótsós muui spýta gufubátnum út i
haf. J>að sýnir líka bezt að lierra 0.
Watne hefir haft aðra skoðun á straum-
liörkunni í Lagarfljótsós, þegar lion-
gæti siglt upp Ósinn á seglskipi, ept-
ir að hann var þóbúinn áður aðkanna
dýpi og straumhörku í Ósnum. £>að
var lika manna álit að herra 0. W-
mundi hafa tekizt að komast inn úr
Ósnum, þó hann hefði ekki komiztsvo
langt inn eptir Fljótinu sem jþarf, ef
hann hefði komið nokkru fyrr, meðan
Fljótið var i vexti, og gætt þess að
koma inn i Ósinn áður en broztlð var
til fjöru.
Hinn heiðraði höf. segir ,.að þessu
væri nú öllu vel og visdómslega nið-
ur raðað af Héraðsmönnum (nfl. því
að fá gufubát i Fljótsósinn) ef það
hefði ekki þá 5 annmarka sem liann
telur upp (sbr. ,.Austra“ 10. bl. 2 d.)
Yiðvikjandi 1. annmarkanum,að ekki
sé hægt að leggja inn í Lagarfljótsós
nema stöku sinnum, þá er þess að
gæta að slíkt er engin ás'.æða móti
gufubátnum, pví einmitt af því að ekki
er hægt að sigla upp í Ósinn nema
í landátt og staðviðrum, þá er alveg
nauðsynlegt að hafa gufubát til þess
að uppskipunin geti gengið sem allra
fljótast, af þvi, að flytja parf vörurn-
til komið er „inn á gras“, því að skáka
vörunum upp á sandinn, út við sjóinn,
þar sem allt fer i kaf ef sandveður
kemur, það mun fáum detta í hug.
Ollum sem veitt lmfa nokkra eptir-
tekt veðráttu á
saman um það
vor að ekki sé
einhvern tima, lengri eða skemmri. í
maí eða júní. svo að vel sé fært upp
í Lagarfljótsós, og auk þess opt endra- j
nii'r, vetur. sumar. vor og haust.
Hinn annar annmarki sem höf. telur. j
nfi. að ófœrt sé að nota Múlahöfn. er j
aðeins sleggjudómur. Hann hefir
sj'Jfur aldrei reynt Múlahöfn, þeir
sem hafa skoðað hana, þar á meðal
herra (íunnarsson liafa álitið að vel
mætti nota hana; og mér er óhætt að
fullyrða það, að herra O. Wathne hef-
ur sjálfur áður látið það álít í ljósi
að Múlahöfn væri vel notandi fyrir
báta og seglskip, en fyrir stór gufu-
skip væri hún of þröng. J>ess má
geta að lausakaupmaður frá Bornholm
hleypti eitt sinn skipi sínu, undan is
inn á Múlahöfn, og lá þar svo vikum
skipti í misjafnri tíð, og grandaði
hvorki ís né ósjór skipi lians, enda
lét liann hið bezta af höfninni. Að „ó-
kvæmt“ sé til mannabyggða um suni-
art'mann frá Múlaliöfn nema á sjó
eru ósannindi, sem höf. segir að öllum
l kindum ekki vísvitandi heldur af van-
þekking. J>að er enginn maður svo
ragur til að hann þori ei að ganga
upp af Múlatanga í auðri jörðogþar
mætti fara upp og ofau með lausa
hesta og naut, og allir kunnugir vita
að sauðfé er opt rekið þar upp og
ofan/bæði á sumrum og vetrum.*
Um straumhörkuna í Lagarfijótsós
hefi eg áðnr talað. Eg ætla ekki að
deila um það við herra O. Wathne,
hvernig eigi að stýra gufuskipi þar inn,
á því hef eg enga þekking, En straum-
hörkuna í Lagarfljótsósi þekki eg eins
vel og liinn heiðraði höf. Eg réri þar
opt nær daglega þvert yfir Ósinn, og
móti strauinnum, þegar eg var í Hús-
ey, svo eg veit það er engum ofætluu
sem kann áralagið að róa þar móti
j straumnum og það er veik gufuvél
j sem ekki hefur margfaldan krapt við
I óvana ræðara.
Hinn heiðr. höf. segir að fyrirtæki I
þetta væri reynandi fyrireinstakapen- I
ingamenneðafélög,en landsins fé megi
ekki hætta í það. Um þetta get eg ekki
verið höf. samdóma, því fyrst er nú
það að hér eru engir auðmenn, eða
stór félög sem hafa krapt til að taka
að sér kostnaðarsöm fyrirtæki, meðan
kaupmannastéttin er hér eins og far-
fuglar á sumrin, og hliðrar sér nær
alveg hjá að styðja__með ijárframlög-
*) Hinn heiðr, höf, ámælir al]), fyrir að
löggilda Múlahöfn, á sama tíma seni l>að
neiti að löggilda Fáskrúðsfjörð, Hér veður
hann reyk, og sýnir að hann lastar þingið
i blindni án þess aö kynna sér gjórðir þe83,
því á alþ. 1889 þegar Múlahöfn var löggfit,
kom ekki fram neitt frv. um að löggildaEá-
Eti.
um framfaratilraunir þjóðarinnar, og
svo er það líka alkunnugt hvað vér
Tslendingar erum vanafastir og tor-
tryggnir að leggja út í stór fyrirtæki
sem ekki er fengin reynzla fyrir að
heppnist. þ>ar sem því er að ræða
um fyrirtæki eins og þetta, sem öll-
sainan nm að sé afarþýð-
ingarmikið og sem yrði. ef það heppn-
ast, sönn framför fyrir heilan lands-
fjórðung, og þar af leiðandi fyrir þjóð-
félagið. og þnr sem líka allir játa að
fyrirtækið sé talsverðum örðugleikum
bundið. þá er það einmitt fyrirtæki
sem landstjórnin á að hvetja til að
framkvæmt sé, með því að bjóða fram
til þess styrk úr landsjóði. Ef þing
og stjérn hefði gjört sér meira far
um en verið hefir að styrkja þesskyns
fyrirtæki sem efla atvinnu landsbúa
og vekja dáð og dugnað þjóðarinnar,
þá hefði orðið meiri og hetri árang-
ur af fjárveitingum úr landsjóði held-
ur en orðið hefir á þessum biltinga-
tímuin.
Vér Héraðsbúar höfum lengí fundið
til þess hve mikill atvinnuhnekkir það
er oss að þurfa að flytja allar þær
nau'synjar er vér þurfum að kaupa
yfir jafn snjósæla og bratta fjallgarða
eins og þeir fjallgarðar eru sem vér
eígum yfir að sækja til verzlunar-
staðanna á Vopnaf,, Sðfj. og Eskífj.
Torfærurnar og vegalengdin gjörir
timburflutninga t.l Héraðsins nær ó-
kleyfa, nema fyrir efnuðustu bændur,
og dregur það mjög úr bændum að
vanda húsabyggingar sem skyldi, Opt
gengur mikill tími af hinum dýrinæta
lieyskapartíma til kaupstaðarferða. þeg-
ar snjóasöm vor eru og heiðar renna
ei fyr en komið er að slætti. Hesta-
hald verður margfallt dýrara íyrir
þessa erfiðu aðflutninga, og þessvegna
er okki hægt að hafa hér eins margt
sauðfé eins og annars hefði verið hægt.
Auk þess gengur injög mikill vinnu-
kraptur, og ýinislegur annar kostn-
aður til kaupstaðarferðanna. Margir
fara þess á mis að kaupa ýms áhöld
sem þeir annars hefðu keypt, og getað
notað sér til mikils gagns af þvi þeir
hliðra sér hjá flutningum, þvi fjöld-
anuui veitist fullerfitt að flytja það
sem ti! fæðis parf yfir árið. J>ví ætið
verður að verja þeim tíma til aðflutn-
inga sem dýrastur er nfl. sumartim-
anura þar sem hægt væri að flytja
allan veturinn ef vörur væru til inn-
auhéraðs. J>ó stundum séu farnar !
kaupstaðarferðir hér á vetrum þá vita '
allir sem til þekkja hve hættulegar
þær eru óg hve opt hefir af þeim leitt
hrakninga og manntjón. Vér Hér-
aðsbúar fögnuðum því mjög er herra ,
Tr. Gunnarsson ráðgjörði að láta ^
Gránufélagið koma upp verzlun við
Lagarfljótsós, en það fórst fyrir lík-
lega fyrir efnaskort félagsins. Svo
kom herraj 0. Wathne og sagðist
„skyldi upp í Ósinn“, en þar við hef-
ur að mestu leyti setið fyrir houum, j
því hin fyrirhyggjulitla ferð hans upp '
ar svo largt inn eptir Fljótinu, þar s kréCsíjöið.
Héraði. mun komá
að aldrei komi þau j
landátt og staðviðri um kemur
í Ósinn á fúnu og óuýtn seglskipi er
varla teljandi.
Héraðsbúar sáu því að þeir yrðu
eitthvað að gjöra sjálfir til þess að
reyna að fá siglt upp í Lagarfljóts-
ós. Af þeirri ástæðu var það að við
þingmer.n Múlasýslna. sem búsettír
erum í Héraðinu sóttum til þingsins
í sumar um styrk til gufubátsferða á
Austfjörðum. og kváðum svo að orði
að það væri meðsérstöku tilliti
til uppsiglingar í Lagarfljóts-
ós, og samkvæmt peirribeiðni
veitti þingið styrkinn. J>egar er
við konmm liéim af pingi hreifðum
við þessu máli við Héraðsbúa og
skoruðnm á þá að leggjast uú allir
á eitt með að hrinda þessu uppsigling-
ar raáli áleiðis, því okkur sýndist það
bið mesta nauðsyujamál Héraðsins, og
svo mun flestum Héraðsbúum sýnast.
Héraðsmenn komu sér því saman um
að reyna að panta gufubát sem dreg-
ið gæti stóra flutnings b .ta og ef til
vill smáskip inn um Lagarfljótsós,
því allir sem hafa skoðað Ósinn hafa
álitið það hina einu réttu aðferð við
uppsigling i hann. þar á meðal lierra
Tr. Gunnarsson sem skoðaði Ósinn
nákvæmlega og mældi dýpið langt
inn eptir Eljóti, og mér er víst óhætt
að fullyrða það að herra O. Wathne
hefur sjálfur áður látið þá skoðnn í
ljösi, að þessi aðferð, að liafa gufu-
bát, væri hin réttasta aðferð til að
sigla upp í Ósínn, þótt hann virðist
nú vera á annari skoðun.
Að Lagarfljótsós sé stundam svo
djúpur að hann sé skipgengur fyrir
stór skip er ekkert efatnál, en til þess
að hægt sé að flytja í Ósinn hvenær
sem sjóvoður leyfir, er efiaust miklu
vissara að hafa gufubát og síðanflutn-
íngsbáta.*
Ritstjóri „Austra“ getur þess i
atbugasemd við grein höf. að hann á-
líti að gufubátsmálið sé alveg kom-
ið uudir verzlaninní við Héraðsmeim
og þeim drengskap og áreiðanleik er
þeir sýni í viðskiptum. Hér kemur
skoðun vor Héraðsbúa og höf. alveg
samau. Vér byggjum vöxt og víð-
gang verzlunar við Lagarfljótsós alveg
á verzlun Héraðsbúa og ætlum henni
að bera allan árlegan tilkostnað vid
uppsigling í Ósinn eins og við aðra
verzlunarstaði svo styrkurinn er aðeins
til að létta Héraðsbúum bátskaupin í
fyrstunni. Ura samanburð höf. á Hér-
aðsbúum og Fjarðarbúum ætla eg
ekkert að deila. |>að getur veríð mjög
skiptar skoðanir um hvort það sé veru-
legri og varanlegri framíör fyrir Aust-
urland, að fjármagn og atvinnuvegir
Héraðsins eða Fjarðanna aukist og
eflist. Bezt mundi ef hvorttveggja
værí jafnra framfara auðið. En hér
ætti enginn hreppapólitík eða Héraðs-
eða Fjarðarígur að eiga sér staðhvorki
i pessu máli né öðrum, og þeir sem
blása að þeím kolum að kveykja og
auka þann ríg vínna óparft verk.
Héraðsmenn og Fjarðameim ættu að
taka höndum saman hvenær sem uut
veruleg framfarafyriUæki er að ræða
eins og hér. Að Fjarðamenn gætu
líka haft stórvægilegt gagn af meiri
*) Herra O. Wathne virðist vilja gefa í
skyn að skipið geti hvergi flúið ef sjóveður
versni, því þá verði ófært í Osinn, og það
geti ekki legíð úti fyrir. En slíkar grýlur
duga ei, þó Héraðsmenn séu ci sjómenn, hafa
þeir svo opt séð Frakka og Englendinga liggja
á skútuni sínum hér inn viö sand, og hleypa
undan út á Flóann ef stormað hefir að, og
koma svo aptur með öllu heilu og höldnu
þegar lygnt hefir. Höf.
4