Austri - 29.02.1892, Blaðsíða 2

X i; <;
A U S T R I
22
lie'ppilegt- fyrir hin auknu verzl-
unarviðskipti vorra tíma við þessa
frændþjcð yora. En aptur hefir
félagið ekki taliðeptirskipunumað
flækjast svo dögum skipti í liverri
ferð innan um Færeyjar meðal
óskabarna sinna þar, er vér ís-
lendingar ekki stöndum í jiokkr-
uni verzlunarviðskiptum við; og
til Eæreyinga hefir opt verið lof-
að lestarúmi í gufuskipunum fyr-
irfram, svo vér íslendingar, sem
.,fengam að borga gildið“, höf-
um opt orðið að sitja á hakanum
með tvöfaldan skaðann.
|>ogar nú ofan á alla þessa ókosti
bætist það, að Danir eiga ofur-
örðugt með að útrýma því áliti
hjá sér, að vér íslendingar séum
þó hálfgjörðir skrælingjar, sem
standi langt undir þeim, og sem
þeir megi „hundsa“ svona nokkurn
veginn eptir geðþótta — þá er
ekki von að vel fari ætíð við-
skiptin almennt, þð að vérhöf-
um átt því láni að fagna, að hafa
haft marga mjög viðfeldna og
nærgætna skipstjóra, eins og nú
hinn mannúðlega Capt. Hov-
gaard o. fl.
þ>egar litið er á allt þetta,
þá er varla ofhermt, þó vér segj-
um, að alþingi hafi mjög svo mis-
hepnazt í gufuskipsferðamálinu:
Fyrst í því að taka ekki að sér
að halda uppi ferðunum upp á
landsins eigin kostnað og í öðru
lagi með því að „dependera“ svo
mjög af Danskinum oghinudanska
gufuskipafélagi, að það sér engin
önnur betri ráð en hnýta þessu
velferðarmáli landsins aptan í
taglið á þeim og því.
það hefir og mjög spillt fyrir
því, að þessar dönsku gufuskipa-
ferðir kæmu að góðu gagni, að
skipiri hafa öll verið í stærra lagi
til þess að þau gætu komið við
á hinar grynnri og þrengri hafn-
ir. þannig fór í fyrsta skipti
um Raufarhöfn, sem er hin bezta
lröfn og vel djúp, en nokkuð
þröng innsigling á, að skipið kenndi
svolítið grunns, líklega fyrirmið-
ur heppilega stjórn við innsigl-
inguna, Og síðan var ekki við
það komandi að gufuskip kæmu
þangað, hvað þá heldur á þórs-
höfn eða Köpasker og hefir því
öll hin víðáttumikla Norðurþing-
eyjarsýsla alltaf farið á mis við
gufuskipaferðirnar, og því orðið
að sæta hálfgjörðri verzlunarein-
okun og menn hvorki getað pant-
að þangað vörur frá útlöndum,
né þar risið upp innlendir kaup-
menn, eins og hér eru nú ab
komast víða upp á Austfjörðum.
það þyrfti þv í að nokkru leyti
að tvískipta gufuskipaferðum vor-
um. Hafa stærri, hraðskreið skip
í förum til útlanda og minni
eiginleg strandferðaskip hér við
land, er gætu svo flutt vörurnar
úr hinurn stærri skipum út um
allar strendur landsins. — A ísa-
fiiði, og svo einhverstaðar hér
austanlands yrði að vera til vöru-
uppskipunarhús, er hin stærri
skipin gætu lagt vörurnar í, er
þau kæmust ekki norðanum land
fyrir hafísnum, sem svo hin smærri
strandferðaskip tækju og sættu
tækifæri að koma til skila þang-
ab sem vörurnar ættu ab fara.
þegar nú Ihin stærri gufuskipin
aðeins kæmu vib á hinum stærri
verzlunarstöðum, þá er all-líklegt
ab strandferðaskipin fengju nóg
að starfa með að dreifa vörun-
um út um strendur landsins og
reka annan miliiflutning og vib-
skipti og mannflutning héraða í
milli.
En bæði skipin, þausmærriog
hin stærri, ættu að vera landsins
eigin eign. þegar þannig lag-
aðar gufuskipaferðir væru ákomn-
ar og skipin væru landsinseign, þá
er líklegt, að sjómenn vorir mundu
ekki lengi horfa á, að þeirn væri
stýrt af útlendingum, heldur rnanna
sig bráðum upp til að stýraþeim
sjálfir. Mætti þá álíta þessi vísu-
orð skáldsins sem spádómsorð :
Skrautbúin skip fyrir landi
fiutu með fríðasta lið
færandi varninginn heim“.
(Niðurl. næst).
líxinaðarrit.
Utgefandi Hermann Jónsson.
það virðist eiga vel við að minn-
ast á þetta parfa og nauðsynlega rit
í „Austra“, ef verða mætti að það
vekti athygli manna á pví, að gerast
kaupendur að ritinu frá upphafi, meira
en almennt á sér stað nú hér fyrir
austan. Söluverð ritsins er ekki hátt
í samanburðí við aðrar bækur; I. ár
II. ár III.—IV. ár kosta hvert fyrir
sig kr. 1,50 og fæst hjá öllum bóka-
sölumönnum á landinu. I pessum ár-
göngum ritsins eru gagnlegar og fróð-
legar ritgjörðir fyrir alla, einkuni
hændur og búandi menn. (Hinn V.
árgang húnaðarritsins, sem prentað-
ur var petta ár (16,91.),hefir herra rit-
stjóri Skapti Jósepsson góðviljuglega
sent mér til um-sagnar. Eg vona að
liann lái mér ekki, eðaaðrir, sempetta
lesa, pó pessi umsögn mín um”ritið
verði pví í vil).
þessi síðast útkomni V. árgangur
kostar kr. 1,00 og eruíhonumll rit-
gjörðir,
Fyrsta ritgjörðin er „Kokkurorð
um skógana hér á landi, eptir Sæ-
mund Eyjólfsson“.
Engum dylst pað sem les pessa
ritgjörð, að höf. hennar mælir með
góðu málefni, að hann er — ef eg má
komast svo að orði — enginn upp-
blástrarmaður, að hann trúir á við-
gang og framfarir pessa lands og að
hann leiðir gild og góð rök fram mál-
efni sínu til stuðnings og skýringar.
En röksemdaleiðsla höfundar er sorg-
leg sannindi um aðgjörðir forfeðra
vorra, hvernig peir vísvitandi og óaf-
vitandi, að pörfu og ópörfu eyddn skóg-
unum, og röksemdaleiðsla hans nær
lengra, hún nær allt frá landnámstíð
tíl vorra tíma. Lesið einungis pessa
ritgjörð með eptirtekt. Á bls. 12. stend-
ur: „Ef einhverstaðar bólar á pví að
skógur sé í vexti eða viðgangí, pá er
gengið pvi harðara að honum — hann
er höggvinn og beittur pví meir“. Mun
petta vera satt? Skyldi ekki vera til
heiðarlegar undanteknirigar undan
pessu? þó svo kunni að vera, pá
munu pær, pví jniður, vera harðla fá-
ar. En skyldi pað vera mögulegt að
fara hetur með liinar litlu skóg-leifar
sem eptir eru hér á landi en gjört
er? Jú pað cr vel mögulegt, enhvað
eigum vér pá að brúka í stað peirra
til eldiviðar, til „tróðs“ á hús, til beit-
ar o. s. frv.? Höf. tekur pað ekki bein-
lmis fram, en bendir á (sjá 20. til 21.
bls.)að snemma á tímum hafi mór =
svörður verið notaður til eldsneytis,
en pó lítið hér á landi fyrst framan
af. Auðvitað hefir mótekja aukisthér
á landi einkum á síðustu öld, en pó
er hún ekki, enn í dag, eíns almenn
eins og hún parf að vera, pó nógan
mó megi finna í jörðu viðast hvar.
Mótekjan parf að verða almenn, svo
eigi purfi að brúka til eldsneytia vora
litlu skóga, og, hvað ekki er svo lítið
í varið, nl. sauðataðið. í staðinn fyrir
að „tróða“ hús, o: leggja skógvið á raft-
inn til varnar fúa, má brúka hellur
sem víða má fá, væri peirra leitað.
það er vel til vinnandí að sækja pær
langar leiðir ef pær eru ekki að fá
í grend, pví hellur eru pað tróð sem
trauðla fyrníst. Eg er sannfærður um
að pað er engu verra að leggja vel purt
veltugott mýrartorf usest roftum á hús-
um, en smáann skógvið og „fjalldrapa“,
sem svo víða er brúkaður, opt og tíð-
um illa purr, svo hann fúnar eptir fá
ár. það er óútreiknaulegur skaði sem
menn gjöra lönbum með að höggva
og rífa penna smá-skóg, og að sjá eigi
penna skaða, sem er langtum meiri
en stundar hagurinn, eða vilja ekki sjá
hann, bendir á ekki svo lítinn „and-
legan uppblastur“. það er heldur
ekki hægt að beita sauðfé á penna
smá-skög, pegar búið er að rífa hann
og höggva eður eyðileggja á annan
bátt, eins og svo mörgum er hætt við.
Mikið væri hægt að hlífa skógi við
beit, ef vilji væri góður, sem hvað
mest hefir eyðilagt alla ung-skóga hér
á landi nú á síðari árum. Höf. setur
góðar reglur til varnar skóginum, væn
peim hlýtt, par sem hann segir á 27.
bls.
„Bóndinn, sem býr á skógarjörð
má eigi telja slcóginn pess konar hlunn-
indi við jörð sína, er spari honum hey,
eigi heldur pess konar hlunnindí, er
hann megi auka tekjur sínar með til
nokkurra muna á pann liátt, að selja
skógarhögg“. Auðvitað mun mörgum
Pykja petta kosta eigi svo litla sjálfs-
neitun, en hana ætti pó, sérhver sá
bóndi sem býr á skógarjörð, að leggja
a sig, til pess að spara liina fögru
nátturuprýði, nl. skógana.
Önnur ritgjörð er „IJmverðá heyi“,
eptirEirík Briem. þeir sem lesa pessa
ritgjörð hljóta að sjá hinn góða til-
gang liöf., par sem hann gerir ljóst,
að menn almennt meti hey of lágu verði,
og liversu skaðlegar afleiðingar pað
hefir fyrir húskap og við slcipti manna.
Hættulegesta og jafnframt súskaðleg-
asta afleiðingin er, ef hið of lága og
óákveðna verð á heyinu er orsök í
að sumir menn, sem pannig eru pjörð-
ir, luigsa minna um að afla heyanna
að sumrinu. Eg efnst ekki um að
lestur pessarar ritgjörðar beritilœtlað-
an árangur hjá mörgum, og ætti pað
að vera einkum í pá átt að menn al-
i mennt lcynnu að meta verð á lieyi sinu
eptir kringumstæðum, eir.kanlega er
viðvíkur ásetningiá heyin að haustinu,
og að afla peirra að sumrinn, hafa
pau mikil og góð. svo vel hirðt sem
framast má verða. En er ekki liœgt
að afla heya á öðrum tíma árs en á.
sumrin? það er hægt einnig á vetur-
na pegar gefa parf og beitt er fénu
Árvakur fjármaður sem hirðir. fé pað
sem honum er trúað fyrir að passa.
vel, bœði úti og inni, fylgir pví í hag-
ann ög stendur ýfir pvCjgMir pe§s að
pað mæti sem minnstum hrakningi,
hafi góð.a húsvist, sem jöfnust uniskipti
liita og kulda o. s. frv., hann aflar
heys bæði heinlínis og óbeinlínis, féð
heldur sig betur að heitinni og parf
minni gjöf. Góðum fjármönnum er nú
stöðugt að fækka, sem sjálfsagt á sína
orsök í hinu órétta og of lága heyverði.
J>etta er atriði sem menn ættu að
’ræða um, á fundum heima í sveitum,
á öllum stærri fundum og jafnvel á
pingi; ekkí hvernig á að fara að ráða
bót á pessu, pví pað vita nú allir! held-
ur hvernig að bændur ættu að „manna
sig upp“ til pess að venja menn sína
á. betri og meiri hlýðni en nú á sér
stað allt of almennt. Eg tek pað sér-
staklega fram, að pað er alvarleg apt*
urför fyrir pjóð, sem lifir jafnmikið á
sauðfjár rækt eins og vér Islendingar,
hversu góðum fjármönnum er allt af
að fækka. það getur mikið vel verið,
að Suður-þingeyingar taki öðrum fram
í pessu efni og pað gjöra peir vissu-
lega, en aílögu hafa peir eigi góða
fjármenn, ef flytja á í aðra landsfjórð-
unga, pó hátt kaup sé i boði. Hvað
er pá eptir að athuga gagnvart hey-
verðinu? Jú pað, að koma skýrt fram
með meininguna og hún er sú, að sá
bóndi sem lætur beitarhússmala sínæ
vera daglega heima, jafnvel púttmis-
jafnt veður sé úti, og féð standi í
stöðu eða hami sig undir húsveggjunum,
hann kann eigi að meta hið rétta
verð á lieyi sínu, eða sá fjármaður
sem pannig hagar sér. Margar góðar