Austri - 07.04.1892, Side 1

II. ar.
SEYÐISFIKÐI 7. APRÍL 1892.
Fimleikar (Gynniastik).
Eptir G. Hjaltason.
I.
Dugnabur og þekking, dyggö og trúrækni,
vísindi og listir eru hinir helztu máttarstólpar
mannlegrar fullkomnunar og farsældar.
Fagrar listir finnast mörgum fremur prýöa
en gagna. En gagn [teirra er meira en marg-
ur hyggur. En menning þarf til þess aö sjá
það og meta. Meö fögrum listum: óði, söng,
bygging, málverki og likansmíði býr maöurinn
sér til sérstakan unaðsgeim. Meö þeim má og
telja fi m 1 eikana. Eins og byggingarlistin sam-
eina þeir einna bezt fegurö og gagn. Eimleik-
ar allir hafa fjarska mikla þýöingu fyrir fram-
för og fullkomnun likamans ogjafnvel sálarinn-
ar. þeir gjöra líkamann liraustan, sterkan og
fallegan. þeir gjöra allar hreifingar hans reglu-
legar og frjálsar, liprar og yndislegar. Hreysti
ijör og fimleiki likamans ettir fjör og glaöværö
sálarinnar og eykur herini kjarlc, starílöngun og
sjálf'stæðis og frelsis tilfinning.
þetta hafa fiestar menntaöar þjóðir fundiö
og viðurkennt. Og fyrir því hafa þær álitið
fimleikana eitthvað hiö bezta uppeldismeöal.
II.
Egyptar þekktu þá — þa& sýna myndir
þær er fundizt liafa í fornleifum þeirra. Á þeim
eru sýndar margar fimleiksíþróttir t. d. knatt-
leikar, glímur, skilmingar o. fl.
Persar létu unglinga sína æfa sig daglega í
boga- og spjótskotum cg reiöum.
En engin þjóö hefir samt haft fimleikana
i eins miklum liávegum og Grikkir. þeirdýrk-
uðu guöi sína með fimleikum á öllum stórhá-
tíðum sínum. Sá, sem vann sigur í þeim, fékk
vegsemdarkransa, minnisvarða og myndastyttur
í verblaun. Og stundum sungu skáldin lionum
dýrðaröð. Já, þaö kom fyrir, aö fallegur piltur,
sem varö manna frægastur í fimleikunum, var
gjörður aö guöi eptir dauöan. Og lika er sagt,
að maöur nokkur hefði oröið bráökvaddur af
gleði yfir þvi aö synix hans unnu sigui’ í fim-
leil vUiuun.
Grikkir byrjuöu snemma á að láta æsku-
lýðinn læra fimleikana. þeir létu fyrst börnin
læra marga fjöruga og fjölbreytta leilci og eru
inargir þeirra í miklum metum enn í dag. Síö-
an er þau uröu eldri og- komust á unglingsárin
læi’ðu þau hina eiginlegu fimleika, sem voru
xneöal annars, glímur, knattleikur, spjótkast og
ýmisleg lilaup og stökk.
Hver unglingur keppti við annan með eld-
Kr. 10.
fjörugum álcafa og hetjulegri hörku og frábærri
snild. t
Fimleikar þessir gjöi’ðn unglingana hrausta
og vel vaxna, þolna og herskáa, og fylltu þá
fegurðartilfinning. Meðfx’anx þess vegna urðu
Gi’ikkir svo miklar hetjur og smekkmenn. En
þegar þeir fóru að vanrækja fimleikana, förþeirix
aptur bæði í manndáö og listum.
Rómvei’jar voru íninna gefnir fyrir fagrar
listir og fimleika með, en Grikkir. Samt iðk-
uöu þeir þá nokkuð og lærðu smámsamangrísku
fimleikana, en lögðu mesta áherzlu á leiki þá,
er gjörðu menn að góðum hermönnum, svo sem
skilmingar, sund og reiðar.
Norðurlandabiiar héldu einnig mjög mikið
upp á fimleikana. Yopnfimi, knattleikar, kapj>-
reiðar, læstaat, hlaup, stökk, sund og klifrun og
glímur voru hinar helztu fimleiksíþröttir þeirra.
Ver þurfum elcki annað en lesa um Giunnar á
Hlíðarenda og Steinþórr á Eyri, Kax’l rauða og
Auðun, Orn, Skarphéðinn, Gretti og Kjartan,
Olaf Tryggvason og Jökul, lvlaufa og þói’Ö, til
þess að sannfæi’ast nm þetta.
Á nxiðöldunum voru það einkum riddarai’nir
sem æfðu allsháttar fimleika, einkum vopnfimi
og veiðar. Að öðru leyti var fimleikum lítið
sinnt á þeim timum.
En það er fyrst á seinni timum, einkum
samt á vorri öld, að fimleikarnir liafa náð al-
menningsáliti og 01010 að námsgrein í flesfum
barna- og unglingaskólum.
Margir af fimleikum þessum eru heræfinga-
leikar. (Militær Gymnastik).
En Ixvað eru heræfingar? þær eru æfing í
að læra að skjóta, höggva, stinga, i’íða, standa
og ganga, hlaupa og stökkva eptir vissum regl-
um og vei’jast höggum og stungum. En auk
þessa byi’ja þær mcð ýmsixm öðruixx æfinguxn, er
heita forspjallsleikir (Forberedeixde 0velser) og
eru þeir fölgnir í ýmsunx beygingum, sveiflunum,
teygingum lneð höfði og búk, höndum og fót-
ixm og fleira.
III.
En lxvaöa fimleika liöfum vér ? Glimurnar
eru því miður aö afleggjast, sund allt of sjald-
æft. Kappreið þekkist varla, og- liinar aðrar í-
þróttir forfeðra vorra eru xir gildi gengnar.
En þetta dugar eklci. Vér verðum að far.t.
að læi'a finxleika og foi’nar íþróttir. Ekki tfi að
verða hernxenn, þess þurfunx vér ekki. Heldur
til að verða h.eilsuhraustir, sterkir, fjörugir, þoln-
ir og duglegir til allrar vimxu.
Og einkxxnx riður öllmn þeim, sem þxxrfa að liafa
kyrsetur eöa tilbreytingalitla vinnu, á aö læra þá.